ساق تايپالارى تۋرالى انتيكالىق دەرەكتەر
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ساق تايپالارى تۋرالى انتيكالىق دەرەكتەر
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلارعا ساق تايپالارى تۋرالى كونە ءداۋىر زامانىنداعى جازبا دەرەكتەرىنەن ماعلۇمات بەرۋ، ۇلتجاندىلىققا تاربيەلەۋ، تاريحي جادىگەرلەردى قاستەرلەي بىلۋگە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: ينتەربەلسەندى تاقتا، ءتۇرلى سلايدتار.
ءادىس - تاسىلدەر: ارالاس ساباق، كونفەرەنسيا، تانىمدىق ويىندار.
تەحنولوگيا: دەنساۋلىق ساقتاۋ تەحنولوگياسى
بارىسى: ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
1) وقۋشىلاردى تۇگەلدەۋ
2) وقۋشىلاردىڭ ساباققا ازىرلىگىن باقىلاۋ
جاڭا ساباق
ساباق جوسپارى:
ءى. كونفەرەنسيا ساباق
ا) كونە پارسى دەرەكتەرى
ب) كونە گرەك اۆتورلارىنىڭ شىعارمالارى
ۆ) سترابون ەڭبەكتەرى
گ) پلۋتارحتىڭ ەڭبەگى
د) جۇڭگو جازبا دەرەكتەرى.
ە) بان گۋدىڭ ەڭبەگى
ءىى. قۇندى دەرەك
قاراتوعايدان تابىلعان قۇمىرا
ءىىى. تانىمدىق ويىن
ءۇي جۇمىسى:
وقۋشىلاردى باعالاۋ.
ەجەلپ قازاقستان تاريحى جازبا دەرەكتەردە
1. كونە پارسى دەرەكتەرى. تاريح عىلىمى بەلگىلى ءبىر ماسەلەنى زەرتتەۋدى، ەڭ الدىمەن، دەرەكتەر جيناۋدان باستايدى. دەرەكتەر تاريحي بولمىستى شىندىق تۇرعىسىنان وقىپ - ۇيرەنۋگە باعىت بەرەدى. ەجەلگى قازاقستان تاريحى جونىندە جازباشا دەرەكتەمەلەر كونە پارسى، كونە گرەك، لاتىن، جۇڭگو تىلدەرىندە بىزگە كەلىپ جەتتى. بۇل جازباشا دەرەكتەمەلەر مازمۇنى مەن سيپاتى جاعىنان سان الۋان.
باستى دەرەكتەمەلەردىڭ ءبىرى ءزورواستريزمنىڭ كيەلى "اۆەستا"دەگەن كىتاپ اتاۋىمەن بەلگىلى. احۋرا مازدا قۇدايىنا ارنالعان "اۆەستا" جىرلارىنىڭ اۆتورى زاراتۋشترا ("كارى تۇيەشى" دەگەن ماعىنا بەرەدى) دەلىنەدى. زاراتۋشترا كاسپيي تەڭىزىنىڭ شىعىس - سولتۇستىگىن قونىستانعان اريي تايپاسىنىڭ سپيتاما رۋىنان شىققان.
شامامەن العاندا، ادامزات تاريحىنداعى تۇڭعىش پايعامبار، ابىز زاراتۋشترا ب. ز. د. IX عاسىردا ءومىر ءسۇردى. تابيعي دارىنىنىڭ ارقاسىندا ارييلەردىڭ باتىر ۇلدارى جايلى جىرلاپ، وتىز جاسىندا جاڭا ءدىندى ويلاپ تابادى. قازاقستان، ورتالىق ازيا، يران، ءازىربايجان، اۋعانستان جەرىندە تارالعان زاراتۋشترا ءىلىمىنىڭ قاسيەتتى جازبالار جيناعى ب. ز. د. III عاسىرىندا حاتقا تۇسكەن 21 كىتاپتان تۇرادى. "اۆەستانىڭ" ساقتالعان بولىگىندە قۇداي اتىنا ايتىلاتىن ءانۇراندار (گيمندەر) بار.
باسىندا ايعا، كۇنگە، وتقا، سۋعا تابىناتىن ارييلەر ونىڭ ءدىني ۋاعىزدارىن قابىلداي قويمادى. اسىرەسە تۋرلار قاتتى قارسىلىق كورسەتكەن. زاراتۋشترا باسقا جاقتارعا قونىس اۋدارىپ، ءوز ءىلىمىن كورشى ەلدەرگە تاراتادى. وسىلايشا زورواستريزم ءدىنى دۇنيەگە كەلدى. زاراتۋشترا ۋاعىزدارىنىڭ قازاقستاننىڭ ەجەلگى تۇرعىندارىنىڭ تاريحىن، مادەنيەتىن تانىپ بىلۋدە ماڭىزى زور. وندا شىعىس يراندىق كوشپەلى تايپالار "تۋرلار" دەگەن جيناق اتاۋمەن بەرىلەدى. سونىمەن قاتار "اۆەستادا" "سايريمدەر"، "داحتار" دەگەن تايپالار تۋرالى دا ايتىلادى.
تۋرلار مەن ارييلەر اراسىنداعى شىم - شىتىرىق وقيعالار ءامۋداريا مەن سىرداريا، كاسپيي مەن ارال، ەدىل مەن كاما وڭىرلەرىندە ءوربيدى. بۇل "ءانۇرانداعى" كەيىپكەرلەر دوڭعالاقتى اربالارعا مىنگەن. ولاردىڭ قارۋلارى — ساداق پەن جەبە، نايزا، ايبالتا، كاسىبى — مال ءوسىرۋ (وگىز، جىلقى جانە تۇيە)، تاماعى — ەت پەن ءسۇت، قۇدايعا قۇرباندىققا شالۋعا جىلقى، سيىر، قوي اكەلەتىندىگى باياندالعان.
"اۆەستاداعى" قۇداي ءانۇراندارى ورتالىق ازيا مەن ونىڭ سولتۇستىگىندە جاپسارلاس جاتقان قازاقستاننىڭ باقتاشى - ەگىنشى تايپالارىنىڭ رۋحاني ءومىرى تۋرالى قۇندى ماتەريال بەرەدى. ارييلەردىڭ قۇدايعا قۇرباندىق شالىپ، ونىڭ اتىنا ماداقتاۋ ايتاتىن جەرلەرى ارحەولوگيالىق دەرەكتەرمەن دە راستالىپ وتىر.
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلارعا ساق تايپالارى تۋرالى كونە ءداۋىر زامانىنداعى جازبا دەرەكتەرىنەن ماعلۇمات بەرۋ، ۇلتجاندىلىققا تاربيەلەۋ، تاريحي جادىگەرلەردى قاستەرلەي بىلۋگە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: ينتەربەلسەندى تاقتا، ءتۇرلى سلايدتار.
ءادىس - تاسىلدەر: ارالاس ساباق، كونفەرەنسيا، تانىمدىق ويىندار.
تەحنولوگيا: دەنساۋلىق ساقتاۋ تەحنولوگياسى
بارىسى: ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
1) وقۋشىلاردى تۇگەلدەۋ
2) وقۋشىلاردىڭ ساباققا ازىرلىگىن باقىلاۋ
جاڭا ساباق
ساباق جوسپارى:
ءى. كونفەرەنسيا ساباق
ا) كونە پارسى دەرەكتەرى
ب) كونە گرەك اۆتورلارىنىڭ شىعارمالارى
ۆ) سترابون ەڭبەكتەرى
گ) پلۋتارحتىڭ ەڭبەگى
د) جۇڭگو جازبا دەرەكتەرى.
ە) بان گۋدىڭ ەڭبەگى
ءىى. قۇندى دەرەك
قاراتوعايدان تابىلعان قۇمىرا
ءىىى. تانىمدىق ويىن
ءۇي جۇمىسى:
وقۋشىلاردى باعالاۋ.
ەجەلپ قازاقستان تاريحى جازبا دەرەكتەردە
1. كونە پارسى دەرەكتەرى. تاريح عىلىمى بەلگىلى ءبىر ماسەلەنى زەرتتەۋدى، ەڭ الدىمەن، دەرەكتەر جيناۋدان باستايدى. دەرەكتەر تاريحي بولمىستى شىندىق تۇرعىسىنان وقىپ - ۇيرەنۋگە باعىت بەرەدى. ەجەلگى قازاقستان تاريحى جونىندە جازباشا دەرەكتەمەلەر كونە پارسى، كونە گرەك، لاتىن، جۇڭگو تىلدەرىندە بىزگە كەلىپ جەتتى. بۇل جازباشا دەرەكتەمەلەر مازمۇنى مەن سيپاتى جاعىنان سان الۋان.
باستى دەرەكتەمەلەردىڭ ءبىرى ءزورواستريزمنىڭ كيەلى "اۆەستا"دەگەن كىتاپ اتاۋىمەن بەلگىلى. احۋرا مازدا قۇدايىنا ارنالعان "اۆەستا" جىرلارىنىڭ اۆتورى زاراتۋشترا ("كارى تۇيەشى" دەگەن ماعىنا بەرەدى) دەلىنەدى. زاراتۋشترا كاسپيي تەڭىزىنىڭ شىعىس - سولتۇستىگىن قونىستانعان اريي تايپاسىنىڭ سپيتاما رۋىنان شىققان.
شامامەن العاندا، ادامزات تاريحىنداعى تۇڭعىش پايعامبار، ابىز زاراتۋشترا ب. ز. د. IX عاسىردا ءومىر ءسۇردى. تابيعي دارىنىنىڭ ارقاسىندا ارييلەردىڭ باتىر ۇلدارى جايلى جىرلاپ، وتىز جاسىندا جاڭا ءدىندى ويلاپ تابادى. قازاقستان، ورتالىق ازيا، يران، ءازىربايجان، اۋعانستان جەرىندە تارالعان زاراتۋشترا ءىلىمىنىڭ قاسيەتتى جازبالار جيناعى ب. ز. د. III عاسىرىندا حاتقا تۇسكەن 21 كىتاپتان تۇرادى. "اۆەستانىڭ" ساقتالعان بولىگىندە قۇداي اتىنا ايتىلاتىن ءانۇراندار (گيمندەر) بار.
باسىندا ايعا، كۇنگە، وتقا، سۋعا تابىناتىن ارييلەر ونىڭ ءدىني ۋاعىزدارىن قابىلداي قويمادى. اسىرەسە تۋرلار قاتتى قارسىلىق كورسەتكەن. زاراتۋشترا باسقا جاقتارعا قونىس اۋدارىپ، ءوز ءىلىمىن كورشى ەلدەرگە تاراتادى. وسىلايشا زورواستريزم ءدىنى دۇنيەگە كەلدى. زاراتۋشترا ۋاعىزدارىنىڭ قازاقستاننىڭ ەجەلگى تۇرعىندارىنىڭ تاريحىن، مادەنيەتىن تانىپ بىلۋدە ماڭىزى زور. وندا شىعىس يراندىق كوشپەلى تايپالار "تۋرلار" دەگەن جيناق اتاۋمەن بەرىلەدى. سونىمەن قاتار "اۆەستادا" "سايريمدەر"، "داحتار" دەگەن تايپالار تۋرالى دا ايتىلادى.
تۋرلار مەن ارييلەر اراسىنداعى شىم - شىتىرىق وقيعالار ءامۋداريا مەن سىرداريا، كاسپيي مەن ارال، ەدىل مەن كاما وڭىرلەرىندە ءوربيدى. بۇل "ءانۇرانداعى" كەيىپكەرلەر دوڭعالاقتى اربالارعا مىنگەن. ولاردىڭ قارۋلارى — ساداق پەن جەبە، نايزا، ايبالتا، كاسىبى — مال ءوسىرۋ (وگىز، جىلقى جانە تۇيە)، تاماعى — ەت پەن ءسۇت، قۇدايعا قۇرباندىققا شالۋعا جىلقى، سيىر، قوي اكەلەتىندىگى باياندالعان.
"اۆەستاداعى" قۇداي ءانۇراندارى ورتالىق ازيا مەن ونىڭ سولتۇستىگىندە جاپسارلاس جاتقان قازاقستاننىڭ باقتاشى - ەگىنشى تايپالارىنىڭ رۋحاني ءومىرى تۋرالى قۇندى ماتەريال بەرەدى. ارييلەردىڭ قۇدايعا قۇرباندىق شالىپ، ونىڭ اتىنا ماداقتاۋ ايتاتىن جەرلەرى ارحەولوگيالىق دەرەكتەرمەن دە راستالىپ وتىر.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
