تۇقىمقۋالاۋشىلىق پەن ءومىردىڭ ۇزدىكسىز جالعاسۋى
بۇكىل ورگانيكالىق مولەكۋلالاردىڭ ىشىندە، تەك قانا نۋكلەين قىشقىلدارى وزدىگىنەن كوبەيۋ قابىلەتىڭە يە. سونىمەن قاتار، نۋكلەين قىشقىلدارى كلەتكالاردىڭ ىشىندە بولعانىمەن، كلەتكانىڭ قۇرىلىسى مەن قاسيەتتەرىن (بەلسەندىلىگىن) باقىلاپ وتىرادى. سول سەبەپتى گەنەتيكالىق تۇرعىدان العاندا، تىرشىلىك اتاۋلىنىڭ وزىندىك بىرەگەي ەرەكشەلىگى نۋكلەين قىشقىلدارىنىڭ جىنىستىق كلەتكالار ارقىلى ۇرپاقتار اراسىنداعى حيميالىق بايلانىستى قامتاماسىز ەتىپ وتىرۋىندا. كوبەيۋ، تۇقىمقۋالاۋ جانە وزگەرگىشتىك قاسيەتتەردىڭ ارقاسىندا بيولوگيالىق تۇرلەردىڭ تىرشىلىگى ۇرپاقتاردىڭ ۇزدىكسىز الماسىپ وتىرۋى تۇرىندە شەكسىز جالعاسىپ، ۇرپاقتار اراسىندا ءوزارا حيميالىق بايلانىستار ساقتالىپ وتىرادى. تىرشىلىك اتاۋلىنىڭ بىرەگەي ەرەكشەلىگى بيولوگيالىق تۇرلەردىڭ تۇراقتىلىعىندا دەۋگە دە بولادى. ورگانيزمدەر كوبەيۋ بارىسىندا ءارۋاقىتتا ءوزىن-وزى ءوندىرىپ وتىرادى. ەكى باكتەريالىق كلەتكالار ەردايىم ولاردىڭ اتا-انالىق كلەتكالاردىڭ تۇرىنە ۇقساس كەلەتىنى سياقتى تىشقاندار جۇبىنىڭ ۇرپاعى دا ءارۋاقىتتا تىشقاندار بولىپ شىعادى. دەمەك، تۇرلەردىڭ تۇراقتىلىعىن اتا اناسىنان ۇرپاعىنا ۇقساستىقتىڭ بەرىلىپ وتىرۋى، ياعني، اتا-انالىق قاسيەتتەردىڭ تۇقىمقۋالاۋى قامتاماسىز ەتىلەدى، سونىڭ ارقاسىندا، ءبىر بيولوگيالىق ءتۇردىڭ ىشىندەگى بارلىق ۇرپاقتاردىڭ ورگانيزمدەرىنە جالپى گەنەتيكالىق نەمەسە تۇقىم قۋالايتىن مىنەز-قۇلىق ءتان بولىپ كەلەدى.
تۇقىمقۋالاۋشىلىق — بۇل اتا-اناسىنان ۇرپاعىنا ۇقساستىقتىڭ بەرىلۋى نەمەسە ورگانيزمدەردىڭ ءوز اتا-انالارى تارىزدەس بولۋعا بەيىمدىلىگى. تۇقىمقۋالاۋشىلىق ۇعىمى اناتوميالىق، فيزيولوگيالىق جانە تاعى باسقا قاسيەتتەر مەن ەرەكشەلىكتەردىڭ ءبىر ۇرپاققا جاتاتىن ورگانيزمدەردەن ەكىنشى ۇرپاق ورگانيزمدەرىنە بەرىلۋى دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى. ۇرپاقتار اراسىنداعى بايلانىس جىنىستىق كلەتكالار ارقىلى جۇزەگە اسىپ وتىراتىندىقتان، ال ۇرىقتانۋ دەگەنىمىز سول جىنىستىق كلەتكالاردىڭ ىشىندەگى يادرولاردىڭ قوسىلىپ، زيگوتانىڭ ءتۇزىلۋى بولىپ تابىلاتىندىقتان، جىنىستىق كلەتكالاردىڭ يادرولارى ۇرپاق ارالىق بايلانىستىڭ فيزيكالىق نەگىزىن قۇرايدى. ورگانيزمدەردىڭ تۇقىمقۋالاۋشىلىعى دەگەن كەزدە، اتا-انادان ۇرپاعىنا تۇقىم قۋالانىپ بەرىلەتىن ءبىر عانا گەنەتيكالىق ماتەريالدىڭ بولاتىندىعىن تۇسىنگەن ءجون. بۇل گەنەتيكالىق ماتەريال يادرو ىشىندەگى حروموسومالاردا بولادى جانە ول گەندەر نەمەسە تۇقىمقۋالاۋشىلىقتىڭ بىرلىگى دەپ اتالادى. دەمەك، اتا-اناسىنان ۇرپاعىنا قانداي دا ءبىر قاسيەتتەر مەن كورسەتكىشتەر ەمەس، سول قاسيەتتەر مەن كورسەتكىشتەردى باقىلاپ وتىراتىن گەندەر بەرىلىپ وتىرادى، سونىمەن بىرگە، كورسەتكىشتەردىڭ گەنەتيكالىق سەبەپتىلىگىنىڭ (دەتەرميندەلۋىنىڭ) بىردەن-بىر بەلگىسى ولاردىڭ ءتۇقىمقۋالانا الۋى بولىپ تابىلادى.
تۇقىمقۋالاۋشىلىقتىڭ بىرنەشە ءتۇرىن اجىراتۋعا بولادى: ا) جىنىس ەرەكشەلىگىنە قاتىسى جوق، تاۋەلسىز تۇقىم قۋالاۋ ءا) جىنىسپەن باقىلانىپ وتىراتىن تۇقىم قۋالاۋ ب) جىنىسپەن شەكتەلەتىن تۇقىم قۋالاۋ ۆ) جىنىسپەن تىركەس ءتۇقىم قۋالاۋ. جىنىس ەرەكشەلىگىنە قاتىسى جوق تۇقىمقۋالاۋ دەگەنىمىز — بەلگىنىڭ اتا-انا نەمەسە ۇرپاق ورگانيزمدەرىنىڭ جىنىسىنا تاۋەلسىز تۇردە ءتۇقىم قۋالاۋى بولىپ تابىلادى. جىنىسپەن باقىلاناتىن تۇقىم قۋالاۋ بارىسىندا گەندەردىڭ كورىنۋى جىنىستىڭ ەكى تۇرىندە دە بايقالعانىمەن كورىنۋ دارەجەسى، سيپاتى ءارتۇرلى بولادى. جىنىسپەن شەكتەلگەن تۇردە تۇقىم قۋالاۋ كەزىندە گەندەردىڭ كورىنۋى تەك جىنىستىڭ ءبىر تۇرىندە عانا بايقالادى. ال جىنىسپەن تىركەسىپ تۇقىم قۋالاۋ دەگەنىمىز بەلگىلەرگە سايكەس گەندەردىڭ جىنىستىق حروموسومالاردا ورنالاسىپ تۇقىم قۋالاۋى بولىپ تابىلادى. تۇقىمقۋالاۋشىلىقتىڭ جوعارىدا اتالعان تۇرلەرىنەن باسقا پوليگەندىك تۇقىمقۋالاۋ دەگەن ءتۇرى دە كەزدەسەدى، مۇندا بەلگىنىڭ تۇقىم قۋالانۋى بىرنەشە گەندەردىڭ باقىلاۋىندا بولادى.
الايدا، قانداي دا ءبىر اتا-انا ءجۇبىنان تاراعان ورگانيزمدەردىڭ بارلىعى تولىق ۇقساس بولا بەرمەيدى. ءبىر تولدەن شىققان تىشقانداردىڭ اراسىندا نەمەسە ءبىر باكتەريادان وربىگەن باكتەريالىق سەبىندىنىڭ (كۋلتۋراسىنىڭ) ىشىندە قانداي دا ءبىر كورسەتكىشتەر بويىنشا اتا-انالارىنان ەرەكشەلەنەتىن ورگانيزمدەر مەن كلەتكالاردى كەزدەستىرۋگە بولادى. كەيدە، قانداي دا ءبىر ۇرپاقتان ونىڭ تۇپكى اتاتەگىنە عانا ءتان بولعان بەلگىلەردى نەمەسە ونىڭ ارعى اتاتەگىندە دە، اتا-اناسىندا دا بولماعان، جاڭا بەلگىلەردى بايقاۋعا بولادى. دەمەك، جەكە دارا ورگانيزمدەرگە بەلگىلەردىڭ اجىراۋى، وزگەرگىشتىگى ءتان. تۇقىمقۋالاۋشىلىقتىڭ قاراما-قارسى قاسيەتى وزگەرگىشتىك بولىپ تابىلادى. ول گەنەتيكالىق ماتەريالدى وزگەرىسكە ۇشىراتىپ، ورگانيزم بەلگىلەرىنىڭ وزگەرۋىن سۇيەمەلدەيدى. وزگەرگىشتىكتىڭ ناتيجەسىندە ورگانيزمدەردىڭ جاڭا ءبىر تۇرلەرى پايدا بولادى، تىرشىلىكتىڭ الۋان تۇرلىلىگى ۇزدىكسىز جالعاسىپ وتىرادى.
You Might Also Like
-
جىنىسسىز كوبەيۋ، اسىرەسە، ۆەگەتاتيۆتى كوبەيۋ، وتە كونە بولىپ سانالادى. سوڭعىسىنان سپورا ارقىلى كوبەيۋ قالىپتاسقان، ول تۇرلەردىڭ ساقتالۋىنا، اسىرەسە، ولاردىڭ ارەالدارىنىڭ كەڭەيۋىنە (تارالۋىنا) جاقسى ءمۇم...
-
قازىرگى مەديسينالىق كومەكتىڭ ەڭ العاشقى ەلەمەنتتەرى — دۇنيەگە سول العاشقى ادامدار قاۋىمى مەن بىرگە كەلگەن كارى قۇبىلىس. ەجەلگى كۇن — كورىس قامى، اڭ اۋلاۋ، تابيعات قۇبىلىس-تارىنىڭ ءارتۇرل...
