ۇشتىلدىلىك قازىرگى تاڭدا
قازىرگى الەمدە بارلىق ازاماتتار تەك ءبىر تىلدە سويلەيتىن ەل جوق. بىرنەشە ءتىلدى جاقسى بىلەتىن، جاھاندانعان الەمدە ءوزىن جايلى سەزىنەتىن ادامنىڭ ۇلكەن اقپارات اعىنىنا جولى اشىق. بۇل وقۋ مەن جۇمىس مۇمكىندىكتەرىن كەڭەيتەدى. سوندىقتان قازاقستانداعى كوپتىلدىلىك باستاپقىدا ازاماتتاردىڭ كوممۋنيكاتيۆتىك بەيىمدەلۋى رەتىندە قاراستىرىلدى. قازىرگى قازاقستانداعى ءۇشتىلدى ءبىلىم بەرۋ-ۋاقىت تالابى. ونى ەنگىزۋ يدەياسى ءبىلىم مەن داعدىلاردى كەڭەيتۋمەن، سونداي-اق تىلدەردى بىلمەيتىن ادامدار اراسىنداعى ءوزارا تۇسىنىستىكتى دامىتۋمەن بايلانىستى. جوبا العاش رەت 2006 جىلى تالقىلاندى، ال وتكەن جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن ونى ىسكە اسىرۋ "2015-2020 جىلدارعا ارنالعان ءۇشتىلدى ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋدىڭ جول كارتاسىنا" سايكەس جۇزەگە اسىرىلدى. كەز كەلگەن جاڭا يدەيا سياقتى، قازاقستانداعى ۇشتىلدىلىك بىردەن جاقتاۋشىلار مەن قارسىلاستارعا يە بولدى، ولار ونىڭ ارتىقشىلىقتارى مەن كەمشىلىكتەرىن انىقتادى.
ۇشتىلدىلىكتىڭ حالىققا اكەلەر پايداسى جايلى ويلاپ قاراساق بۇل، راسىمەن، بىزگە قاجەتى بار دۇنيە ەكەنىن كورۋگە بولادى. زىمىراپ ءوتىپ جاتقان ۋاقىت اعىمىنا، تىم جىلدام دامىپ جاتقان تەحنولوگيالارعا قاراپ-اق دامۋدىڭ شەگى جوق ەكەنىن تۇسىنۋشە بولادى. دامۋ قارقىنىنا ۇلەسى ءۇشىن بىزگە بارىنشا جىلدام ءارى ناقتى ماعلۇمات قاجەت بولادى. ءتىلدى ءبىلۋدىڭ ەشقانداي زيانى جوق، كەرىسىنشە، تەك قانا جاقسى جاققا اسەر ەتەدى.
قازاقستان ەلى 130 حالىقتى باۋىرىنا باسا العان مەكەن بولىپ تابىلادى. ءارتۇرلى مادەنيەت پەن ءتىلدىڭ ءبىر شاڭىراق استىندا وتانداستىرا العان قازاق ەلىنىڭ تاريحى، تۇڭعۇيىقتا جاتقاندىعى راس. ق ر 7 كونستيتۋسياسى بويىنشا، وتاندىق ءتىلدىڭ قازاق ءتىلى بولعانىمەن دە، ورىس ءتىلىنىڭ، قازاق حالقى ءۇشىن، ماڭىزى كوپ ەكەنىندىگىن بىلەمىز. تاريحقا ۇڭىلسەك، قازاق ءتىلى، تۇركى تىلدەس ءتىل توبىنىڭ قاتارىنا جاتاتىنىن بىلەمىز. تۇرىك ءتىل توبى قاتارىنان ەڭ ۇلكەن ءتىل سانالاتى قازاق ءتىلىن، 2017 جىلداعى ستاتيستيكا بويىنشا، قازاقستان تۇرعىندارىنىڭ 83، 1%-ى، ورىس ءتىلىن 89%-ى، ال 23، 9%-ى بىلەتىنىن كورە الامىز.
ال ەندى، الەمدىك قاتاردا ماڭىزدى ءرول وينايتىن اعىلشىن تىلىنە نازار اۋدارساق، ستاتيستيكا بويىنشى كورىپ تۇرعاندارىڭىزداي قازاقستان ءالى كۇنگە دەيىن ناشار ورىنداردا. EF SET ستاندارتتىق تەست ناتيەجەلەرى بويىنشا، قازاقستان، 2020 جىلدا قاتىسقان 100 ەل ىشىنەن 92 ورىندى جۇلدەلەپ وتىر. ءبىراق، بۇل كورسەتكىشتەر الدىڭعى جىل ناتيەجەلەرىنەن گورى، الدىڭعى ورىندارعا جىلجىپ كەلە جاتقاندىعى جايلى دا ۇمىتپاۋىمىز ءتيىس.
تىلدەردى دامىتۋ مەن قولدانۋدىڭ مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنا سايكەس، 2025 جىلعا قاراي ەلىمىزدە قازاق ءتىلىن ءبىلۋ باسىم بولادى دەپ كۇتىلۋدە: حالىقتىڭ 95% - ى قازاق تىلىندە، 90% - ى ورىس تىلىندە، 50%-ى اعىلشىن تىلىندە ەركىن سويلەيدى.
زەرتتەۋشىلەردىڭ سوزدەرىنە نازار اۋدارساق، قازاقستانداعى اعىلشىن ءتىلىنىڭ اسا قاتتى دامىماۋ سەبەبى: بۇل، وقۋ ورنىندارىندا، ورىس ءتىلىنىڭ 2ء-ىنشى ءتىل بولىپ ورناتىلۋى. كوپتەگەن ءبىلىم بەرۋ مەكە مەلەرىندە، ورىس تىلىنە اعىلشىن تىلىنەن گورى ءبىرشاما كوبىرەك ماڭىز ارتۋى - دەگەن شەشىمدەرىمەن ءبولىستى.
ۇشتىلدىلىك عىلىمنىڭ جەدەل دامۋىنا جانە ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ ءبىرشاما جاقسى جاققا بەت بۇرۋىنا كومەك بەرمەك.
You Might Also Like
