InfoHub Logo

Мазмұны

I. Кіріспе

1.1 Айна туралы ұғым

II.Негізгі бөлім

2.1 Айнаның шығу тарихы

2.2. Күн энергиясы және айна

2.3. Айнаның ерекше түрлері

2.4 Айна және Фэншуй ілімі

2.5. Айнаға қатысты ырым-тыйымдар

2.6. Айнаның өнердің барлық түрімен байланыстылығы

2.7. Айна туралы әдебиетте де ұғым бар

III.Қорытынды

Айнаға қарап өзіңді де, өзгені де танып ал

Пайдаланылған әдебиеттер

Абстракт

• Жобаның мақсаты: Айна бұйымының шығу тарихынан мағлұмат бере отырып, тұрмыста, қоршаған ортада қолданылуы туралы ұғымдарды саралау арқылы айнаға қатысты теңеу сөздердің,ырым-тыйым сөздердің мағынасын түсіндіру, ары да, жаны да айнадай таза болуға тәрбиелену

• Жобаның өзектілігі: Күнделікті бұйымның өмірде қажеттілігін білу

• Жобаның гипотезасы: Қарапайым заңның бірлігі мен айналасындағы әлемнің алуан түрлілігі бізге айна қолданудың көптеген нұсқаларын береді.

• Жобаның кезеңдері: 
•  Айнаның шығу тарихы, медицинада қолданылуы мен тылсым сырлары туралы мәліметтер жинау
• Жинақталған материалдарды талдау, қорытындылау

• Жобаның әдістемесі:  Кітапханамен тығыз байланыста болып, ғаламтор деректерімен де жұмыс жасай білу

• Жобаның жаңалығы: Зерттеу жұмысы барысында көпшілік біле бермейтін мағлұматтар жинақталды.
• Жобаның нәтижесі: Өзіме жұмбақ ғылым саласының тарихына бойлап,қызықтырған сұрақтарыма жауап ала алдым.

І. Кіріспе

1.1. Айна туралы ұғым

Әлемдегі жаратылыс ішіндегі адам ғана өз бет-бейнесін елестете алатын, өз түрін танитын тіршілік иесі. Оған себепші, негіз нәрсе – айна.
Айна қашан пайда болды? Қандай мақсаттарда қолда­нылады? Осы сұрақтар төңірегінде ойланып көрейікші…

Тарихқа жүгінсек ай­наның Отаны – Венеция екен. Орта ғасырларда тек Венецияда ғана айна өндірісі дамыған және айна жасау құпиясы өзге елдерге таратылмай қатал сақталған. Айна құпиясын жасыру мақ­сатында айна шеберлерін Венеция маңындағы Мурано аралына көшірген. Айна құпиясын таратушыларға өлім жазасын жариялаған. Айна шеберлеріне барлық жағдай жасалатын және олар елдің бай-шонжарлары, ақсүйектері дә­режесінде бағаланатын болған.

Бүгінгі күні алғаш пайда болған кезінен әлдеқайда төмен түсіп қалған айна бағасы сол кездерде алтынмен өлшенетін бағалы зат болған-ды. Ұзындығы адам бойындай бола­тын айна құны орташа көлемді кемемен теңесетін. Себебі шағын айна жасау жүз сағаттық қара еңбекті қажет ететін.

Ежелден айнаны тек тұрмыстық бұйым ғана емес басқа да көптеген мақсаттарда қолданған. Аңыз бойынша, ежелгі грек ғалымы Архимед айнаға түскен күн сәулесін шағылыстыра пайдалану ар­қылы Сиракуза қаласына келе жатқан римдіктердің ке­ме­лерін жағып жіберіп отырған.

Испан шіркеулерінде ай­намен адам жазалаудың түрлі әдістері қолданылған. Солардың бірі жазаланушыны қорап тәріздес түгел айнадан және жағулы шырақтан тұратын бөлмеге бірнеше күн­ге қамаған. Ішінде отырған адамға тәуліктер бойы оңынан да, солынан да, төбесінен де, астынан да өзі секілді бірнеше адамдар қарап тұратын және оның әр істеген ісін қайталай­тын көрініс нәтижесінде көп жағдайда жазаланушы бұл бөлмеге шыдамай ақырында жынданып, есінен ауысып, ауру болып шығатын болған.

Айна туралы әр елде әр түрлі түсінік қалыптасқан. Бірі айнаны сындырсаң, бақыт­сыз боласың десе, бірі бақытты боласың деп жориды. Бірақ көпшілік жағдайда айнаны сиқырмен, тылсым күштермен байланыстырады.

Орта ғасырларда еуропа­ның барлық шіркеулері айнаны сатуға, сатып алуға тыйым салған. Себебі, айнаның сиқырлы күші бар, одан бұ дүниеге шайтан қарайды деп білген. Айна ана дүние мен бұ дүниені жалғастырушы ретінде саналған.

XVII ғасырдың соңына де­йін Ресейде де айна пайдала­нуға болмады. Айна пайдалану үлкен күнәға саналатын және 1666 жылы бас шіркеулері үйлерде айна ұстауға қатал тыйым салды.

Жапон халқы өздерінің бұрын пайдаланған айналарын ешкімге сыйламайды да, сатпайды. Айнамен бірге иесінің қасиеттері кетіп қалады деп болжаған.

Ғалымдардың айтуы бо­йын­ша, айнаға түскен жа­рық тек шағылысып қана қой­майды, сонымен бірге, аз көлемде энергия­сы жұтылады. Экзотериктердің айтуына қа­рағанда айна кез келген ақ­паратты бойында сақтайды және оны кері әсермен шағы­лыстырады. Мысалы, адам айнаға қарағанда өзіне сырт-пішіні ұнамаса көңіл- күйіне кері әсер етеді дейді. Осыған орай психолог-мамандар: « Айна­ға әр­дайым күліп қараңдар, ай­надағы көлеңкелеріңмен сөй­­лесіңдер, армандарыңды ай­тың­дар, жылы сөздер айтың­дар,»- деген ақыл-кеңес береді.

Қытайдың атақты фэн-шуй ғылымы да айнаға ерекше мән береді. Жатын бөлмеде, төсек маңында, үйдің кіре берісінде ешқашан айна тұрмауы керек екен. Ал қонақ бөлмеде немесе ас бөлмесінде айна тұруы отбасы мүшелерінің көңіл-күйіне жағымды әсер етеді-мыс.

Қазақтың салтында айнаға байланысты ырым-тыйымдар да көптеп кездеседі. Сәбиді айнаға қаратпайды, түнде, күн күркіреп найзағай болғанда айнаны жауып қояды деген секілді.

Қазіргі тұрмыста айна ең көп қолданылатын зат екенін біреу білер, біреу білмес.Айна-көп нәрселердің бастауында тұрған бұйым.
XIX ғасыр басында бір дә­рігерге өңеш арқылы ас­қа­занды қарау ойы келеді. Ол осы мақсатын іске асырады. Дә­рігер жіңішке ұшында айнасы бар түтікті өңешке тығып, одан ауызқуысқа тағы бір айна салу арқылы алғаш рет ас­қазан ішін көрді. Кейін бұл жаңалығы қазіргі емханаларда қолданылып жүрген перис­коп құрылғысының негізін салды.

Айнаның басты қа­сиетте­рінің бірі -жа­рық шағылысты­ру қасиетін шамшырақ жасауда да жүзеге асып жүр. Жай шамшырақтың жарығы са­наулы-ақ шақырымға ғана жететін болса, ал айнамен сәулелендірілген шамшырақ жарығы алысқа жетеді. Порт­тардағы және сонымен қатар қазір қолданылатын әуе­жай­лардағы шамшырақтың жа­рығына осы кішкентай айна­ның тигізер пайдасы мол.

Көп ғылымның дамуына үлкен септігі тиген мик­роскоптың негізінде де айна жатыр десек сенер ме едіңіз?! Әрине, ақиқат. Біреуге жай шашын тарарға немесе бет-бейнесін қарарға пайдаланып жүрген айнаның орны әлдеқайда үлкен екен.

Негізгі бөлім

2.1. Айнаның шығу тарихы

Айна- оптикалық беті тегіс, жарық сәулесін шағылдыратын және нәрсенің оптикалық кескінін беретін шыны немесе металл дене.Айнадан жарық сәулесі түсу және шағылу бұрышының тепе-теңдігін сақтай отырып шағылады. Айна арқылы денелердің оптикалық кескіні алынады және ол кескіндердің орны геометриялық оптика заңдары бойынша анықталады. Ең көп тараған түрі — оптикалық жазық айна. Сондай-ақ оптикалық жүйелерде сфералық,параболалық, эллипсоидтық т.б. шағылдырғыш беттері бар дөңес қолданылады.Айна бетінің пішіні математикалық жағынан неғұрлым дұрыс болған сайын, олардың сапасы солғұрлым жоғары болып келеді. Айнаның шағылдырғыш бетінің тегіс еместігі (микробұдырлығы) жарық толқыны ұзындығымен салыстырғанда аз болуы керек. Жазық емес айналардың барлығына абберация құбылысы тән. Жазық айна - абберациясыз кескін бере алатын жалғыз оптикалық жүйе. Айна — геодезиялық және маркшейдерлік аспаптарда жарық сәулесін шағылдыру үшін қолданылатын, беті күміс, алюминий немесе күрделі жарық шағылдырғышпен жабылған жазық параллель тілімше түріндегі оптикалық тетік. ^[3]

Ғалымдардың айтуынша, айна осыдан 7 мың жыл бұрын пайда болған. Шыны айналар пайда болмай тұрып, адамдар  қайралған металдар мен тастардан өз бейнесін көрген.

Айнаның шығу тарихы тым тереңде жатыр. Оны сонау ежелгі Шумер, Үнді және Мысыр елдерінде жасаған. Басында айнаны шыны тәріздес, қаралау түсті обсидиан, қола және күмістен дайындаған екен. Алғашқы шыны айналарды ХІІ ғасырда Мурано аралына қоныс теуіп, сол жерде жұмыс істеген венециялық шеберлер жасапты. Бірде Муранодағы шыны жасаушылар кішкентай мәрмәрдің бетіне қалайыны жайып тастап, үстіне сынап құяды. Сынап қосылған қалайыдан «амальгама» деп аталатын қоспа дайын болыпты. Оның үстіне шыны әйнек жабыстырған. Осылайша, қарапайым қажеттілікті өтейтін тұрмыстық бұйым осыдан 9 ғасыр бұрын пайда болады. Бірақ венециялықтар өнертапқыштар құпияларын 200 жылдан астам уақыт бойы сақтап, айнаны жат жұрттықтарға қымбат бағамен сатып, табыс тауыпты.

Айнаның ресми пайда болуы туралы ақпарат 1279 жылы тіркелген. Француз Джон Пек алғаш рет қорғасынның жұқа қабатымен қапталған шыныны ойлап табу арқылы айнаның жаңа дәуірін жасады. Адамдар пайдаланған алғашқы айналар, ең алдымен, қараңғы, әлі күнге дейін су немесе қарабайыр ыдыста жиналған су. Жақсы айна жасау талаптары өте жоғары деңгейдегі жазықтық (жақсы, бірақ міндетті түрде жоғары көрсетілімге ие емес) және жарықтың толқынды ұзындығынан кішігірім бетінің кедірі. Алғашқы өндірілген айналар - обидиялық, табиғи түрде пайда болған вулканикалық шыны сияқты жылтыр тастар. Анатолиядағы (қазіргі Түркия) табылған обидиялық айналар үлгілері шамамен 6000 Б.т. дейінгі уақытқа жатады [3] Жылтыратылған мыс айналары Месопотамияда 4000 Б.-дан, [3] және Ежелгі Египетте шамамен 3000 Б.-дан құрылды. [4] Орталық және Оңтүстік Американың жылтыр айналары 2000 ж. Бастап Б.К. кейіннен [3]. Қытайда қола айналар 2000-нан жуық Б.К., [5], ең ерте қола және мыс мысалдарының кейбірі Qijia мәдениетінде өндірілген. Қытай мен Үндістанда мыс пен қалайы тәрізді металл сияқты басқа металл қоспаларынан (қорытпалардан) жасалған айналар да жасалуы мүмкін [6]. Металл немесе кез-келген қымбат бағалы металдың айналары қиындық тудырды және тек байларға тиесілі болды [7]. Бұл тас және металл айналар өте үлкен мөлшерде жасалуы мүмкін еді, бірақ оларды лакпен және тегіс етіп алуға қиын болды; үлкен мөлшерде қиындық туғызған процесс; сондықтан олар көбінесе соғылған немесе бұлыңғыр бейнені шығарған. Қапталған, айналар айналар жасау проблемалары әйнек дайындаудағы қиындықтарға байланысты болды, себебі ежелгі әйнек темірмен жасыл түсті болды. Адамдар сода, әктас, калий, марганец және әйнекті күлді араластыра бастады. Бұрынғы қалыңдықтары бар әйнектің жалпақ тақталарын жасауға ешқандай мүмкіндік жоқ. Шыны плиталарды дайындаудың ең ерте әдістері Францияда басталды,адамдар әйнек көпіршіктерін соққылап, содан кейін оларды жылдам кесіп, олардың кесектерін кесуге болатын табақтарға жайғастыра бастады. Алайда, бұл бөлшектер қалыңдығы бойынша біркелкі болмады, сондықтан бұрмаланған кескіндер де пайда болды. Ең жақсы әдіс - әйнектің цилиндрін соққыға салу, ұштарын кесіп тастау, оны ортаға қарай кесіп тастау және оны жалпақ омыртқаға шығару. Бұл әдіс алғашқы айнамен сапалы шыны панельдерді жасаған, бірақ өте қиын болды және көптеген сынықтарға әкелді. Тіпті он тоғызыншы ғасырдың ортасына дейін әйнек мөлдір, мөлдір әйнектерді жасаудың қымбаттауына байланысты терезелер, негізінен майлы қағаздар немесе витраждар жасалды.Ашық цилиндрлерден жасалған мөлдір әйнектерді түзу әдісі Германияда басталды және XVI ғасырда Венециандықтар жетілдірілгенге дейін орта ғасырларда дами бастады. Венециандықтар өздерінің кристаллдылығына және оның жұмысын жеңілдетуге арналған қорғасын шыныдан бастады. Ренессанстың ерте кезеңінде кейбір еуропалық өндірушілер кристалдық металдарға қарағанда жақсы көрсететін аморфты жабынды жасап, әйнектерге аз жылу әсерін тигізетін, қалайы-сынаптық амальгаммен қаптауға арналған жоғары әдісті жетілдірді [2]. Ашылудың нақты күні мен орны белгісіз, бірақ он алтыншы ғасырда, шыны өндіру саласында танымал болған Венеция қаласы осы жаңа техниканы қолдана отырып айна өндіру орталығына айналды. Осы уақыттан бастап шыны айналар өте қымбат болды.

2.2. Күн энергиясы және айна

Теледидарлар мен проекторлар

Микроскопиялық айналар - көптеген жоғары ажыратымдылығы жоғары теледидарлар мен бейне проекторларының негізгі элементі. Үлкен айналар артқы проекциялық теледидарларда қолданылады.Бір немесе бірнеше айна арқылы «бүктелген», теледидар жинағы қысқа.

Күн энергиясы

Айна күн электр стансасының ажырамас бөлігі болып табылады. Параболикалық тұяқтардан шоғырланған күн энергиясын пайдаланады.

Телескоптар және басқа да дәлме-дәл аспаптар әйнек алдыңғы (немесе бірінші) бетіне шағылысатын беті (бұл әдеттегі артқы айналардағы әйнек беткі қабаттың көрінісін жоққа шығарады) алдыңғы күмісті немесе бірінші бетінің айналарын пайдаланады. Олардың кейбіреулері күмісті пайдаланады, алайда олардың көпшілігі күмістен гөрі қысқа толқын ұзындығы бойынша көп көрсететін алюминий. Барлық осы жабындылар оңай зақымдалған және арнайы өңдеуді талап етеді. Олар жаңалық болған кезде инциденттердің 90% Қаптамалар әдетте вакуумдық тұндыру арқылы қолданылады. н шығарылғанға дейін қолданылады, себебі ол басқа жағдайларда ауадағы оттегі мен ылғалдылыққа ұшыраған кезде тоттануға бастайды. Айна жабындысының рефлектометрі рефлектометр арқылы өлшенуі мүмкін және белгілі бір металл үшін әртүрлі жарық толқын ұзындығы үшін әр түрлі болады. Бұл суық айна мен жылу айналар жасау үшін кейбір оптикалық жұмыста пайдаланылады. Суық айна мөлдір субстратты пайдалану арқылы және көрінетін жарыққа және инфрақызыл жарыққа неғұрлым икемді болып көрінетін жабу материалын таңдау арқылы жасалады.Ыстық айна - керісінше, жабу инфрақызыл болып табылады. Айна беттерін кейде бетінің тозуына кедергі келтіретін және олар пайдаланылатын спектрдің бөліктерінде олардың шағылысуын жоғарылату үшін жұқа пленкалы үстіңгі қабаттар берілген. Мысалы, алюминий айналар әдетте кремний диоксиді немесе магний фторы бар. Толқындардың толқын ұзындығының функциясы ретінде жабу қаптаманың қалыңдығына және оны қалай қолдануға байланысты. Толқындардың ұзындығы 600 нм және 100 нм жолағы бар, жабыны апельсин конструкциясы қағазына толығымен әсер етеді, бірақ тек көк қағаздан қызғылт түстерді көрсетеді.Ғылыми-оптикалық жұмыс үшін жиі диэлектрлік айналар қолданылады.

Айналардың көпшілігі көрінетін жарық көрсетуге арналған болса да, электромагниттік сәулеленудің басқа түрлерін көрсететін беттер де «айналар» деп аталады. Электромагниттік толқындардың басқа ауқымдары үшін айналар оптикада және астрономияда қолданылады. Радио толқындарға арналған айналар (кейде рефлекторлар деп аталады) радио телескоптардың маңызды элементтері болып табылады.

2.3. Айнаның ерекше түрлері

4.5 дюйм (15 фут) жоғары акустикалық айна, Kilnsea Grange, East Yorkshire қызарған көзді азайту үшін камерада пайдаланылатын ыстық айналар

Шағылысатын басқа да құрылғылар да «айналар» деп аталады.

Акустикалық айналар - бейнелеу үшін пайдаланылатын пассивті құрылғылар және дыбыстық толқындарға назар аударуы мүмкін. Акустикалық айналар дыбыс толқындарының селективті анықтауында, әсіресе Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде пайдаланылды. Олар радардың дамуына дейін жаудың ұшақтарын анықтауға арналған. Акустикалық айналар атмосфераны қашықтықтан зондтау үшін қолданылады; олар тар дифракция-шектеулі сәулені қалыптастыру үшін қолданыла алады. Олар сондай-ақ су асты сканерлеу үшін қолданылуы мүмкін.

Белсенді айналар - бұл олардың жарықтарын күшейтетін айналар. Олар диск лазерін жасау үшін қолданылады. Күшейту әдетте толқын ұзындығының тар диапазонында болады және сыртқы қуат көзін талап етеді.

Атомдық айналар материя толқындарын бейнелейтін құрылғылар болып табылады. Әдетте, атомдық айна-жайлар мал жаюда жұмыс істейді. Мұндай айналар атомаралық интерферометрия және атомдық голография үшін пайдаланылуы мүмкін. Нанометрлерді жоюға арналған бұзылмайтын бейнебет жүйелері үшін пайдаланылуы ұсынылды.

Суық айналар - көрінетін жарық спектрін көрсететін диэлектрические айналар, ал инфрақызыл толқын ұзындығын тиімді таратады. Бұл ыстық айналармен сөйлесу.

Бұрыш шағылыстырғыштар жарық көзін оның көзіне қарай көрсету үшін үш жалпақ айнаны пайдаланады, сонымен қатар олар айнаның беті жоқ жалпы ішкі көріністің көмегімен көрсететін призмалармен бірге іске асырылуы мүмкін. Олар төтенше жағдайға және трафик рефлекторларына арналған.

Ыстық айналар инфрақызыл жарығын көрсетеді, бұл көрінетін жарықтың өтуіне мүмкіндік береді. Оларды оптикалық құрылғыдағы компоненттерді қыздыруды азайту үшін қажет емес инфрақызылдан пайдалы жарық бөлуге болады.

Қайталанбайтын айналар - бұл олардың субъектілерінің өзгермейтін бейнесін қамтамасыз ететін айналар.

Рентгендік айналар рентген сәулелерінің нақты көрінісін береді. Белгілі болған барлық түрлері тек жайылымда болған бұрыштарда ғана жұмыс істейді және сәулелердің кішкене бөлігі ғана көрінеді. Ұшатын айналар тек плазмадағы соққылық толқыны ғана пайдаланады, сонымен қатар өте қысқа толқын ұзындығы бар жоғары энергиялы сәулеленудің когерентті көрінісі және кейбір рентгендік лазерлерде қолданылады. Арқалық толқыны зарядталған бөлшектердің қабырғасын және өте жоғары жылдамдықпен қозғалатын еркін электрондарды жасайтын төмен тығыздықты плазмаға бағытталған өте қарқынды лазерлі импульс арқылы жасалады. Ерекше салыстырмалылық теориясына негізделген, толқынның жылдамдығынан салдарынан ол көзге көрінетін немесе ультракүлгін сәулесінен әлдеқайда қысқа толқын ұзындығы бар радиацияны көрсете алады.

2.4. Айна және фэн-шуй ілімі

Айна — кез келген үйде қолданатын мүлік. Қарапайым қажеттілігінен басқа, бүгінгі таңда үйге, кеңселерге, демалыс орындарына  көрік беру мақсатында да пайдаланып жатады. Алайда, айнаның пайдасынан басқа, адамзатқа тигізер зиянды жағы бар екенін көпшілік біле бермейді. Ежелгі Қытай ғылымы «Фэн –шуйдің» қоршаған заттардың айналаға әсері:
 мәселен, кіре беріс дәліз. Фэн шуй заңдылығы бойынша айна кіре беріс есікке қарама-қарсы орналаспағаны жөн. Наным бойынша, есіктен кірген кіріс айнаға шағылысып, шығып кетеді-мыс… Сонымен қатар,үй иелерінде түрлі жағдайларда кедергілер туындап, жүйке жүйесінің тез шаршауына әкеп соғады.   Жатын бөлмеде айнаның мүлдем болмағаны жақсы. Болған күннің өзінде, кісі ұйықтайтын төсек көрінбегені абзал. Өйткені, мұның арты үйде немесе ерлі-зайыптылар арасында дау-жанжал шығуына және адам ағзасы ауруға шалдығуына әсер етуі мүмкін. Қазіргі заманауи жиһаздарда төсектің бас жақтаулары айнамен көркемделіп жатады.Ол да дұрыс емес. Төсек сатып алатын болсаңыз (әсіресе ерлі-зайыптыларға қатысты), міндетті түрде соған көңілаударыңыз.

Ас үйде айнаны үстелге қарама қарсы қабырғаға ілген жөн. Дастархандағы дәміңіздің бәрі айнадан көрінсе, ырыс молаяды.  

Қонақ бөлмеде айнаның болғаны құпталады. Әсіресе, сырт жақтан әсем табиғат шағылысып тұрса, тигізер пайдасы мол. Алайда егер айнаға сырттағы қоқыс жәшігі т.б.  қарама-қарсы шағылысса, жаман энергияны үйге тартуы мүмкін.

Үйіңіздің төбесін, не еденін айнадан жасалған жылтыр тақтайшалармен /плитка/ көркемдегенді де фэн-шуй қолдамайтын көрінеді. Өйткені, бөлшек айнадан адамның өз бейнесін терісінен, не бөлшектеп көру кері әсерін тигізуі әбден мүмкін. Бұндай безендіруді өз басым көбінде кафе, мейрамханалардан байқаймын.  Егер ақшаңыздың санын арттырғыңыз келсе де, тигізер көмегі бар екен. Мысалы, айнаның алдына бірнеше кесек қағаз ақшаларын шашу[9].
Жадыңызда жүрсін:

1.     Кіре беріс есікке айнаны қарама қарсы ілмеген жөн.

2.     Айнадан бейнеңіздің толық көрінгені дұрыс

3.     Жатын бөлмедегі төсекке қарсы айна ілмеңіз.

4.     Айнадан тек жағымды дүниелердің көрінгені абзал 

5.     Үйде сынық немесе шынысы тозған айнаны пайдаланбауға тырысыңыз.

Айнаны ылғал қабырғаға ілсе, оның бетінде қоңыр дақтар пайда болады. Оны тазалап, бетін жалтырату үшін «Акноль», «Быстрый», «Свет», «Нитхинол», «Нитхинол-1» және «Бло», «Миг» концентраттары қолданылады. Кейбір қоспалы өзіңің дайындап алуыңызға да болады: 1 ас қасық ұнтақталған бор (немесе тіс тазартатын порошок) мен 1 ас қасық сірке суын (уксусты) 1 стакан суға қосып, жақсылап араластырады. Осы қоспаны ысытып, одан кейін шамалы уақыт суытып, тұндырады. Содан соң бетіндегі суын төгіп тастайды да, қалған қоюымен айнаны тазалайды. Осындай мөлшерде бор мен мұсатыр спиртінен дайындалған қоспамен де айнаны тазалауға болады. Осыдан кейін айнаның бетін жұмсақ қағазбен сүрту керек.

2.5. Айнаға қатысты ырым- тыйымдар

Қазақ халқының ырымында "Айнаны ашық қалдыруға болмайды" деген ұғым бар. Бұл ырым тектен-текке айтылмаса керек-ті. Өйткені, одан басқа әлеммен байланыс жасалады деген ой бар секілді. Сондықтан үлкендер түнге қарай айнаның бетін жауып жүруді тапсыратын. Шындығында, кейде сол айнаға қатысты тосын жайларды құлағымыз шалып қалатын. Түннің ішінде айнаның ішінен белгісіз адамның сұлбасын көргендер бар. Соның салдарынан кейбір адамдар тілін кәлимаға зорға келтіріп, қатты қорыққаны жасырын емес. "Қорыққанға қос көрінеді" дегенмен, сол көрініс бірнеше мәрте қайталанғанын да құлағымыз талай мәрте шалған еді. Сонымен не керек, айна біз үшін түсініксіз құбылысқа айналды десек те артық емес. Әрине, оны зерттеп көрсеңіз, тылсым дүниенің талай сырына назар аударуға болады. Бірақ әзірге осы тақырыпты тереңнен зерттейтін ғалымдар жоқтың қасы. Соның салдарынан бұл жағдайлар әлі күнге дейін түсініксіз сауалға айналып отырғаны тағы бар. Үлкендердің "Айнаның бетін жауып жүріңдер" деген сөзі әрбіріміздің құлағымызда тұрған шығар. 

Көпшілігіміз айнаның қашан және қалай пайда болғанын біле бермейміз. Білетініміз, жарықтық әжелеріміз кішкентайымыздан құлағымызға құйған «айнаға көп үңілсең, сұлулығыңды тартып алады, сынған айнаға қарама, бақытсыз боласың» деген ырым-нанымдары ғана. Күнделікті құралымыздың біріне айналған айнаның біз білмейтін қандай құпия-сырлары бар?

Айна – кез келген үйде қолданатын мүлік. Жалпы, үлкендердің айтуынша, айнаны сыйға тартуға, немесе бұрын қолданыста болған айнаны сатып алуға болмайды. Өйткені, айна – қараған жанның энергиясын тартып алып, адамдардың бет-бейнесін, айнаның бетіне түскен қимыл -қозғалыстарды компьютер бағдарламасы секілді жадында мықтап сақтап қалады деген түсінік бар. Олай екенін бүгінгі зерттеушілер де дәлелдеп отыр. Сондықтан ескі айна келесі бір басқа жанға кері әсерін тигізуі мүмкін. Ал тіптен қолданылмаған су жаңа айнаның адамға еш қауіптілігі жоқ деп есептеледі.

Айна пайда болған күннен бастап оның магиялық қасиеттері туралы әр түрлі аңыз-әңгімелер тарады. Алғашында қолжетімді болмаған соң, айна тек ақсүйектердің үйінен табылатын мүлік болған.

Аңыздардың айтуынша, айна – адам жанының, рухының бейнесін көрсете алатын құрал. Сиқыршылар  айна арқылы небір қасиеттерге ие болған көрінеді.Айна- энергия жұтатын қасиетке ие. Физикалық тұрғыдан алып қарағанда да, шыны арқылы энергия өндіруге болатыны дәлелденген. Айна жағымды да, жағымсыз да энергияны жинай алады. Ал фотоаппараттың жарқылы (вспышка) айнадағы энергияны өз бойына тартып алуы мүмкін. Кейін бұл энергиялардың толқыны сізге және сізді қоршаған ортаға тарап кетуі ықтимал.

Адам айнадан өз рухын көре алады. Демек, айнадағы суретке сіздің тәніңіз емес, жаныңыз түседі. Фотоаппарат та айналық (зеркальный) құрылғы болып табылады. Рухтың суретін қайта айнаға түсіру арқылы оны шошытып алуыңыз мүмкін.Үйден шығып кетіп, бір нәрсені ұмыт қалдырғаныңыз есіңізге түсіп, үйге қайтып келген соң айнаға қарауды ұмытпаңыз. Әйтпесе, сәтсіздік қыр соңыңыздан қалмай қоюы мүмкін. Бұл ырымды естіген бе едіңіз?Ал қайтыс болған кісінің үйінде барлық айнаның бетін жауып қояды. Бұл өлген адамның рухы айнаға кіріп кетпеуі үшін жасалады.

-Айнаға қарап ұйықтауға болмайды. Бұл адамның тез қартаюына әкеп соғады. Шағылған айнаға қараған адам сұлулығынан айырылады дегенді де жиі естиміз.

-Бір жасқа дейінгі балалардан айнаны аулақ ұстаған жөн. Бұл баланың дамуын тежеуі мүмкін және айнаға қараған бала қорқақ, жасық болып қалады дейді білетіндер.

Кейбір халықтарда айнаға қарап отырып тамақтанған адам өз бақытын жейді деген наным бар.Бұл пікірлермен келісіп-келіспеу – өз еркіңізде.
Қазіргі таңда айнаны қарапайым қажеттілігінен басқа үйге, кеңселерге, демалыс орындарына көрік беру мақсатында да пайдаланып жатамыз. Алайда, айнаның пайдасынан басқа, адамзатқа тигізер зиянды жағы бар көрінеді. Мәселен, орыс халқының нанымы бойынша, айнаны ұйықтап жатқан адамға қарама-қарсы қоюға болмайды. Себебі, түн ортасында оянып кеткен адам онан өз бейнесін көргенде кенеттен шошынып, бойындағы күш-жігерін жоғалтып алуы мүмкін екен. Ал, Шығыс елдерінде айнаны әсіресе үйдің кіреберісіне орнатып, оның босағадағы жағымсыз энергияларды бейнелейтініне сенген. Еуропада көршісінің жаман ойларын, арам пиғылдарын бейнелейді деп айнаны терезенің тұсына қойған. Ал, Испанияда тіл-көзден сақтау үшін сәби киіміне толтырып айна тіккен. Мұнда жалпы сәбиді 3 жасына дейін айнаға қаратуға болмайды деген қағида сақталған. Өйткені, еуропалықтар бала кекештеніп, тілі кеш шығуы мүмкін деп сенген.

Өз келбетіңді өзіңе көрсететін айнаның сиқыры да өз алдына. Ертеректе жас бойжеткендер сол айнаның көмегімен өмірлік жарын көруге тырысса, болашақты болжап, өмірінің өткенін көре алғандар да болыпты. Емшілер арасында айнамен аурудың бетін қайтарғандар да кездескен. Мысалы, орта ғасырда өмір сүрген Парацелсь науқастың айнаға үрлеген демі арқылы аурудың диагнозын қойып, сырқаттарды айна арқылы емдеген. Ол магиялық сиқырдың көмегімен сырқаттың бойына дендеген аурудың жаман энергиясын пациенттің айнадағы бейнесіне ауыстырған деген аңыз бар.

Кейде айна екі дүниені жалғастырушы секілді. Оны ғалым Раймонд А.Моудидің еңбегінен көруге болады. Ол «Өлімнен кейінгі өмір» атты кітабында «айнада өлген адамдардың аруақтары пайда болады» алыпқашпа әңгімелердің қаншалықты шындыққа жанасатынын тексеріп көрмекке бел буады. Атақты психиатор айнамен жабдықталған арнайы бөлме дайындап, сонда тәжірибе жасайды. Нәтижесі тіптен таңғаларлық. Өз еріктерімен келген он адамның бесеуі айнадан қайтыс болған туыстарын көріп, олармен байланысқа түсе алған. Мұндай экспериментті Санкт-Петербургтік танымал психотерапевт Виктор Ветвин де жасаған екен. Бүгінде оның айнамен жабдықталған «Психомантиум» деп аталатын орталығы бар. Ветвиннің орталығында болып, өзгеріп шыққан адамдар болыпты. Соның бірі көлік апатынан қаза болған ұлын қайғырумен депрессияға түскен келіншек: «Мен баламды көріп, онымен сөйлестім, оған ол жақта жайлы екен» деп қалыпты өмірге қайта оралыпты. Осыған қарап-ақ айнаның да сыры бар екенін ұғуға болады. Алайда, онан жөнсіз қорқудың қажеті жоқ. Сөз соңында ақша мен айнаға қатысты ырымға келейік, қаражатыңызды молайтқыңыз келсе, бұған айнаның тигізер көмегі бар екен. Мысалы, айнаның алдына бірнеше кесек ірі купюраларды шашып қойсаңыз, табыс көзі молаятын көрінеді.

2.6. Айнаның өнердің барлық түрімен байланыстылығы

Титанның Венера айнасыменАйнаға қарайтын біреуді бейнелейтін суретшілер адамның көрінісін жиі көрсетеді. Бұл абстракцияның өзіндік түрі, көбінесе адамның көзқарасы көрінбеуі тиіс. Сол сияқты, кинофильмдерде және фотосуретте де актер немесе актриса көбінесе айнадағы өзіне қарайтын көрінеді, алайда көрініс камераға қарайды. Шын мәнінде, актриса немесе актриса бұл жағдайда тек камераны және оның операторын ғана көреді, бірақ олардың жеке көрінісі емес.

Айна - ең үлкен еуропалық картиналардың орталық аппараты:

Эдуар Манеттің Фоли-Бержердегі Бары

Титанның Венера айнасымен

Ян Ван Эйктің Арнольфин портреті

Пабло Пикассоның Айна алдындағы қызы (1932)

Диего Веласкестің Las Meninas, онда көрермен - бұл байқаушы (өзін-өзі басқаратын портрет) және көрген, сондай-ақ әртүрлі БАҚ

Veronese's Venus айнасымен

Айналар суретшілердің шығармаларды жасау және олардың қолөнерін жасау үшін пайдаланылды:Филиппо Брунеллески айна көмегімен сызықты перспектива тапты.Леонардо да Винчи айнадағы «суретшілердің шебері» деп атады. Ол былай деп ұсынды: «Сіздің табиғатыңыздан бейнеленген суреттеріңіздің бәріне сәйкес келетінін көргіңіз келгенде, айнаға айналып, ондағы нақты нысанды бейнелеңіз. Суретіңізбен салыстыруды салыңыз, әсіресе айнаға қатысты. Көптеген дербес портреттер Дурер, Фрида Кахло, Рембрандт және Ван Гогтың үлкен дербес портреттері сияқты айналардың көмегімен мүмкін болды. М.С. Эшер (Spherical Mirror) өзін-өзі бейнелейтін Шеңберді көрсете отырып, тікелей қоршаған ортаны бақылауға қарағанда, оның қоршаған ортасын әлдеқайда толық көру үшін арнайы айналар формаларын қолданған.Кейде айналар өнер туындысын толығымен бағалайды:Иствана Орростың анаморфтық жұмыстары бейнелердің бұрмаланғандығына байланысты, олар тек тиісті түрде пішінделген және орналастырылған айнада көрінген кезде айқын көрінеді.

Анаморфоз айнадағы мүсінді жобалайдыҚазіргі заманғы анаморфтық суретші Джонти Хурвиц бұрмаланған мүсіндерді жобалау үшін цилиндрлік айналарды пайдаланады.Мүсіндер айнадан толығымен немесе ішінара қамтылғанInfinity Also Hurts - суретші Сет Вульсиннің айнасы, әйнекті және силикон мүсіні,Sky Mirror - суретші Аниш Капурдың қоғамдық мүсіні т.б.

Кейбір басқа заманауи суретшілер айнаның өнер туындысы ретінде пайдаланады:Қытайлық сиқырлы айна - бұл қола айнадағы тұлғаның артқы жағына түсірілген бірдей бейнені жасайтын өнері. Бұл майданның қисық сызығына байланысты. Ерекше голография үшөлшемді бейнелерді шығару үшін беткі қабатқа салынған айнасы бар айна көп мөлшерін пайдаланады.Айна беттеріндегі суреттер (мысалы, әйнек айналдырылған шыны айналар)Суретші Джеппе Хейндің айна лабиринтіне ұқсаңыз (сонымен бірге, ойын-сауық: Айнадай мазарлар т.б.

Декорация-Шаңғы түтікшесі және үстіңгі жиек айна.Айнадағы көзілдіріктер - Prezi HQ.Айналар әдетте интерьер безендіруде және әшекейлерде қолданылады:Үлкен және нәзік емес әйнектер кеңістіктің елесін жасау үшін бөлменің әйгілі мөлшерін күшейтеді. Олар сондай-ақ әртүрлі пішіндерде, мысалы, шыны шыны және үстіңгі айнасы бар айна сияқты кіреді[9].

Айналар сонымен қатар қоршаған ортамен үйлесімділікке қол жеткізу үшін фэн -шуйдің кейбір мектептерінде, ежелгі қытайлық ғарышты орналастыру мен орналастыру практикасында қолданылады.

Ескі есіктердің жұмсақтығы кейде заманауи қолөнершілермен интерьер дизайнында қолдануға болады. Бұл репродукциялық антикварлық айналар өнер туындылары болып табылады және басқаша қатты, суық көрінетін бетке түс пен текстураны әкелуі мүмкін. Бұл- көпшіліктің әрекеттеріне қол жеткізген көркем үдеріс.Кең бұрышты айнасы ретінде жұмыс істейтін жұқа металды жалатылған әйнектің декоративті шағылысқан саласы бөрене деп аталатын Рождестволық ою-өрнек ретінде сатылады.

2.7.Айна мен әдебиеттің ұштасуы

Майлхвиттің (Snow White) 30-бетіндегі суретте Grimm нұсқасының ертегінің 1852 исланд тіліндегі аудармасыТайжиту триграммалардың және айғаймен айналысатын айнадағы шектерде. Бұл әшекейлер зұлым рухтарды қорқытады және тұрғындарды жаман сәттен қорғауға сенеді

Айналар мәдени әдебиетте күшті рөл атқарады.1 Қорынттықтарға арналған хат 13:12 («Шыны арқылы қараңғы») және 2 Қорынттықтарға 3:18 сілтемесінен қараңғыланған айна бейнесі немесе нашар айна көрінісі.Грек мифологиясының нарциссы суда көрінісінде өзін-өзі таңғалдырған кезде, қалдықтарды тастайды.Еуропалық ертегіде «Snow White» (1812 жылы Ағайынды Гримм жинаған), зұлым патшайым «Айна, айна, қабырғаға ... бәрінің ең жаңасы кім?» Деп сұрайды.Альфредте, Лорд Теннисонның «Шалот ханымы» (1842 ж., 1842 жылы қайта қаралған) атты әйгілі өлеңі, титулдық кейіпкері Камелоттың адамдарына қарауға мүмкіндік беретін айна бар, өйткені ол оны көруге кедергі келтіретін қарғысқа ұшырайды.

Льюис Кэрролдың «Шыны» және «Алиса табылған» (1871) деген кітапта әдебиеттегі айналардың ең жақсы көретін әдет-ғұрыптарының бірі болып табылады. Текст өзінен бұрынғы Алисаның ғажайыптарындағы ғажайыптарындағы оқиғаларды айқындайтын репортажды пайдаланады.Oscar Wilde романы, Dorian Gray (1890) суреті, портрет үнемі жастық бас кейіпкердің шынайы көрінісін, сондай-ақ әрбір күнәкар әрекеттің жанына әсерін көрсететін сиқырлы айна ретінде қызмет етеді. Гарри Поттердің сериясындағы сиқырлы нысандар (1997-2011 жж.) Құрамында Айдаһар және екі жақты айна айнасы бар. «Мартин Сай» романы (2016), 82-ші ғасырда Венецияда XVI ғасырда айнаның айналысымен айналысатын өнеркәсіптік тыңшылық туралы ойды қамтиды.Стивен Кингтің қысқаша әңгімесі «Жүргізушінің суреті», көрерменнің өлімін бейнелейтін Рейзердің бейнесін бейнелейтін сирек кездесетін Элизабетан айна-сына қатысты.Курт Воннегуттың «Таңғы ас» атты романының басты кейіпкері Кильгор Троут, айналар басқа да әлемдерге терезе болып саналады және оларды «ағып кету» деп атайды.

Қорытынды

Айнаға қарап өзіңді де,өзгені де танып ал

«Айна» әсерін пайдалану арқылы бизнесте көп табысқа жетуге болатынын тәжірибеміз көрсетіп отыр. Айна әсері дегеніміз – бірінші адамның екіншісінің ым-ишарасын, сөйлеу мәнерін, қимыл-қозғалысын қайталауы. Бейсана деңгейінде қарсы алдыңыздағы адамның қимыл-қозғалысын қайталау арқылы оның ойымен толықтай келісетініңізді дәлелдейсіз. Осылайша сіз қарсы алдыңызда отырған объектінің қызығушылықтары мен талғамын, ойға алған мақсатын біліп алып, артынша соның барлығын бойыңызға сіңіресіз. Осы орайда, адамдардың өзіне ұқсайтын адамдарға жақындай түсетінін ұмытпауымыз керек. Бұл қағида ғашықтар арасында да жүреді. Сүйіктіңізбен ұқсастықтарыңызды талдап көріңізші. Екеуіңіз де бір ғана айырмашылық бар. Ол – жыныстарыңыз.Ым-ишараларды қайталау оңай жұмыс емес. Сізден жоғары деңгейдегі байқағыштық қажет болады. Уақыт өте келе сіз өзіңіз ұқсағыңыз келген адамның қимыл-қозғалыстарын, қандай шешім қабылдайтынын алдын ала біліп отырасыз. Кейде, керісінше, ол сіздің қимыл-қозғалыстарыңызды қайталай бастауы мүмкін. Осыдан кейін оны толықтай уысыма түсірдім деп ойлай берсеңіз болады.Алайда бұл үшін адаммен тығыз қарым-қатынас орнатуыңызға тура келеді. Ал бұл көптің қолынан келе бермейді. Мысалы, сіздің қарсы алдыңыздағы адам өзінің эмоцияларын барынша жасырып отыр делік. Десе де, оның байқаусызда белгілі бір қимыл жасайтыны сөзсіз. Анықтап қарасаңыз, оларды байқауыңызға болады. Мұнымен қатар, ол отырысын өзгертеді. Сол кезде де оның әрекетін қайталауыңызға болады.Ым-ишараларды дұрыс қайталау үшін олардың мағынасын түсініп алуыңыз қажет. Осы тұста объектінің «сақтану», «қарсылық», «сенімсіздік» сынды ишараларын қайталауға болмайтынын біліңіз. Өйткені сіздің басты мақсатыңыз – оны өзіңізге қарсы қою емес, оны бағындыру.Айна әсерін дұшпандарыңызбен күресте пайдалануға болады. Мысалы, дұшпаныңыздың әрбір қимылын қайталайтын болсаңыз, ол әбден шатасып қалады. Осылайша сіз олардың құндылықтарын бағалайтыныңызды түсіндіріп, бетперделерін шешуге мәжбүрлейсіз.

Біз айнаның алдында тұрған кезде одан тек өзіміздің бейнемізді байқаймыз. Анықтап қараған сайын жұрттың бізге теліп жүрген бейнесін көреміз. Айна әсері – айналамыздағы адамдардың әрекетін біз арқылы қайталау. Көбінесе бұл әрекетіміз олардың шамына тие бастайды. Бірақ кейде керісінше әсер беруі де мүмкін. Олар сізді өзінің арман-тілегін орындап жатқандай көреді. Мұнымен қатар, аталған айна әсерін пайдалану арқылы өзіңіздің түпкі ойыңызды жасыра алатыныңызды да біліңіз.

Айна - ерекше нәрсе. Ежелгі заманда бұл айна және шам тартылған сәуегейлік мен салт-дәстүрлерді массасын тудырды жерасты, порталы деп сенген болатын. Содан бері ол айна туралы нанымына мен ырымшылдықтан үлкен санын сақталған. Біз олардың ең танымал қарастырдық. Сіз әрқашан сіздермен асыруға жеке шағын айна болса , бұрын-соңды дұрыс болмас еді ол сіздің энергиясын сақтайды, өйткені, кез келген бұған қарап көрейік, және басқа біреуге оны араластыруға болмайды. Бұрындары жас бойжеткендер сол айнаның көмегімен өмірлік жарын көруге тырысса, болашақты болжап, өмірінің өткенін көре алғандар да болыпты. Емшілер арасында айнамен аурудың бетін қайтарғандар да кездескен. 

Нәзік жандар айнаның алдын­да сәнденіп, көп уақытын өткіз­генді ұнатады. Ал оның ешқандай зияны жоқ па? Нью-Йорктегі институт­тар­дың бірінің ғалымдары магнитті-толқын детекторының көмегімен 15 жыл бойы айнаның адамға тигізетін әсерін зерттеген екен. Нәтижесінде айнаның алдында көп уақытын өткізіп, айнадан көзіне қарай беретіндер бойында бір әлсіздіктің пайда болғанын, есте сақтау қабілетінің нашар­лауын сезіне бастайды. Тәжіри­бе­шілер айна адамның энергиясын тартып алушы екендігін дәлел­деген. Бұл үдеріс адам айнаға көз салған үш минутынан кейін бас­тал­мақ. Сондай-ақ өзіңнің көшір­меңді дәп-дәл түсіретін әйнекке көп қарай беретіндердің тезірек қартаятындары да анық­талыпты.

Айнаға қатысты қатаң қағи­да­лардың бірі – сынған айнаға қарамау. Оның жаман ырым екені бәрімізге мәлім. Сынған айнаның бөлшектерінен өз бейнеңді көру 7 жыл бақытсыздыққа душар ет­пек. Әрине, оның барлығы да наным-сенімге байланысты. Сон­дай-ақ сынған айнаны үйде сақ­тауға болмайды. Оны су ағынына немесе өзенге тастау керектігін айтады үлкендер.Осыған қарап-ақ, айнаның да сыры бар екенін ұғуға болады. Алайда одан жөнсіз қорқудың қажеті жоқ. Бастысы, ұқыптылық­пен қарап, әйнегін тазалап, күтіп ұстаған дұрыс-ақ.

Ұсыныс:

1. Мектептерде психологиялық тренингтерде айна қолдану арқылы оқушының өзін-өзі тану этикасы,киім кию мәдениетіне,сыр-сымбат этикасына тәрбиелеу артықшылығын насихаттау.
2. Тұрмыстық қолданыстағы айнаның жағымды-жағымсыз әсерлеріне жеткілікті көз жеткізу.
3. Айнаға қатысты ырым-тыйымдардың күнделікті өмірге қажеттілігін ескере отырып,мектептің тәрбие жұмысы бөлімінің біріне элементтерін енгізу.
4. Адам өзімен бірге қолайна алып жүрудің пайдасын білуі тиіс.

Пайдаланылған әдебиеттер:

1. «Айна: Тарих: Sabine Melchoir-Bonnet: 9780415924481: Amazon.com: Кітаптар». www.amazon.com. Қарастырылды 2017-12-12.

2. Мысырдағы айналар, университеттер үшін сандық Египет

3. «Айна кітабы» 2008 жылдың 11 сәуірінде Архивтегі машинада архивтенген, Кембридж университетінің ғалымдары, Миранда Андерсон редакцияланған.

 4.Айна: Sabine Melchoir-Bonnet тарихы - Routledge 2011 Page 12

5. Керемет әйнек: Суреттер мен аллегориялар, Келси Археология мұражайы

 6.Айна: Sabine Melchoir-Bonnet тарихы - Routledge 2011 Page 11-12

7. Айна: Sabine Melchoir-Bonnet тарихы - Routledge 2011 Page 13

8. 162-164 бет, Перга Коника Аполониусы: мәтін, мәтінмән, ішкі мәтін, Майкл Фрид және Сабетай Угнуру, Брилл, 2001, ISBN 90-04-11977-9.

9. с. 64, Айнадай айна: Адамдық сүйіспеншіліктің тарихы, рефлексиямен, Марк Пендгтраст, Basic Books, 2004, ISBN 0-465-05471-4

---