Көмірсутектер тарауы бойынша қорытындылау
Қарағанды облысы, Ұлытау ауданы,
Қоскөл ауылы, «№11Қоскөл жалпы орта білім беретін мектебі»
коммуналдық мемлекеттік мекемесі химия пәні мұғалімі
Тлеуова Шайзат Дюсеновна
Тақырыбы: Көмірсутектер тарауы бойынша қорытындылау.
Талапкер ҰБТ - ке дайындығын қалай?
Бағалау сабағы (Интеграциялық сабақ)
Жұлдыз жорамал ойыны. Ойын үш бөлімнен тұрады
Шарттары:
1. Әр бөлімде өз жұлдызыңнан жұлдыз ал.
2. Жұлдыз санымен ұпай жина.
3. Болашаққа апаратын көлігіңді таңда.
4. Сәйкесті жұлдыз жорамалыңды тыңда.
Сәт сапар жас түлек!
1. БӨЛІМ
А) Қазақ тілі (Ой толғау)
Ә) Химия
Кәсіби лездемелік сұрақтар. 10 - сұрақ.
2 - Бөлім
А) Қазақ тілі (ой толғау)
Ә) Таңдау пәндері: Физика - 2
Биология - 1
География – 2
Дүние жүзі тарихы – 1
Әдебиет – 1
Тест сұрақтарына жауап беру мерзімі: 10мин
3 – бөлім
А) Қазақ тілі (ой толғау)
Ә) Қазақстан тарихы бойынша сұрақтар
Б) Математикалық әдістерді пайдалана отырып химиялық есептеулер
Жас талапкер: Мектеп сені үлкен өмірге шығарып салады.
Бұдан әрі өмір - мұхитының жал - жал толқындары сені алай да, былай да лақтырып, ой бір рахаттанады дейсің. Жүзіп шыға алсаң, жарағаның. Малтығып жүре берсең - көптің бірі болғаның.
1 - бөлім
Кәсіби лездемелік сұрақтар.
1. Өсімдіктер қалдықтары микроорганизмдер қатысымен су түбінде шіріп,«балшық» газын түзеді.
Қандай қаныққан көмірсутек осы газдың құрамына кіреді.
а) С ₂ Н ₆ ә) С ₆ Н ₁₄ б) СН ₄ в) С ₃ Н ₈?
2. Кейде тас көмір кендерінде метан жинақталып қалады. Сондықтан ол «кеніш» газы деп аталады. Ондай газ шахтада жиналса, қалай әсер етеді.
а) әсер етпейді, ә) қауіпті жарылыс береді,
б) көмірдің сапасын арттырады, в) белгісіз?
3. Ең алғаш рет В. В. Марковников «нафтендер» деп атаған Баку мұнайынан қандай көмірсутек табылған.
а) циклоалкандар, ә) алкандар б) алкиндер, в) алкадиндер
4. Батпақтарда «көшпелі оттар» қалай пайда болады?
а) өсімдіктер шірінділерінің опырылуынан,
ә) «балшық газы» құрамындағы көмірсутектің өздігінен ауада жанатындығынан,
б) батпақтағы аммиактың жануынан,
в) батпақтың құрамындағы заттар айырылуынан?
5. Ауа райы бұзылған кезде неге балшықтағы су «қопырлады»
а) ауа райы бұзылғанда газдар өздігінен әсерлесетіндіктен.
ә) ауа райы бұзылғанда газдар қоспасы жарылыс беретіндіктен,
б) ауа райы бұзылғанда атмосфера қысымы төмендейді, ал қысымы төмендегенде газ балшықтың бетіне шығатындықтан.
в) ауа райы бұзылғанда газдар сумен өздігінен әсерлесетіндіктен?
6. Неліктен тетрахлорметан арнайы өрт сөндіргіштерде өрт сөндіруші ретінде қолданылады:
а) тетрахлорметанмен ауыр сұйықтық, құрамында сутек болмағандықтан жанбайды,
ә) тетрахлорметандарды өрт жалыны газ күйіне айналдырады, ол ауадан 5есе ауыр, жалынды торлап алып, оттектің өтуіне кедергі жасайды,
б) тетрахлорметан жануды қолдамайтындықтан,
в) тетрахлорметан жоғары температурада айырылатындықтан?
7. Бензиннің сапасын бағалау кепілі қандай:
а) құрамындағы судың мөлшерімен;
ә) октан шкаласымен ( 0 - 100)
б) құрамының күрделілігімен
в) алыну көзіне байланысты анықталады?
8. Егістіктен қазылып әкелінген картоп қысқы базға салғанда, оған алма қосады, оның рөлі қандай:
а) картоп түйіндері жасыл түске боялып кетпеу үшін
ә) жұмсарып, босап кетпеу үшін
б) піскен алмадан бөлінетін этилен газы өсу үрдістерін тежейтіндіктен, картоп түйіндері ұзағырақ сақталу үшін,
в) жағымсыз иісті жойып, жағымды иіс беру үшін?
9. Жолаушы көкке шығуға дайындалып жатып, «суық су құю үшін» деген жазуы бар торсыққа ыстық су құйып алады. Жолаушы дұрыс істеді ме?
а) дұрыс істеді, ондай жазулар жазылса да ыстық су құя беруге болады,
ә) жоқ, себебі торсық полиэтилен пластмассасынан жасалған, оны жасау үшін катализатор ретінде хром мен титан қосылыстары қолданылады. Шайдан бөлінетін жылу хром мен титан иондарының пластмассадан сұйықтыққа өтуіне әсер етеді,
б) торсық жылуды өткізбейтіндіктен қолдануға болмайды;
в) жоқ, торсық жарылып кетеді?
10. Қоғамдық тамақтану орталықтарында неліктен тұзы аз тағамдар дайындайды?
а) дәмдірек болуы үшін;
ә) тағамның қышқыл дәмін қамтамасыз ету үшін,
б) тағам дәмді әрі тәтті болуы үшін
в) тағамның жағымды иісін қамтамасыз ету үшін
11. Қамыр дайындағанда қандай су
пайдаланған жөн:
а) құдықтың мұздай суы немесе суық су
ә) мұздан еріген химиялық су
б) дистильденген су
в) 30 - 40 С температурадағы таза, жылы су
е) тұщы су
12. Сахароза С12Н22О11 – дисахарид, глюкоза мен фруктозаның дегидролиз туындысы, табиғатта фотосинтез көмегімен түзіледі. Полисахарид (крахмал немесе инсулин) түрінде жинақталады. Сахарозаны таза күйінде алғаш XVI ғасырда Үндістанда алған Ресейде сахароза өндірісі 1719ж Санкт-Петербургтегі қант - рафинад зауыты салына бастаған, XX ғасырда (1974 ж КСРО - да әрбір тұрғынға күніне 157г қант өндірген) қант өндірумен қатар “қант диабеті” ауруы да өсті. Ғалымдар қант диабетін “ғасыр індеті” деп есептейді. Қант диабеті ауруының себебі неде?
а) ағзада инсулиннің жетіспеушілігінен
ә) экологияға байланысты өсімдік крахмалының саны мен сапасының төмендеуінен
б) адамдар тез қорытылатын сахарозаны көп қолданады.
в) адамдар крахмалды көп қолданады.
Жас талапкер: Мектеп сенен балалықты өзіне алып қалады. Бұдан былай, өзің қаламасаң да, тірлік үшін тартыс басталады. Сенің, шалалығыңды балалыққа балап, ешкім де кешіре салмайды. Қайта қадам басқан сайын
« жігіт болдың емес пе, мұның не» дегенге саятын жазғырулар көбейеді.
2 - бөлім
Тест сұрақтарымен жұмыс.
Жас талапкер: мектеп сенің мөлдір әлеміңнің тұнық тамшысы. Бұдан әрі өзің
Қаламасаң да, адамға тән барлық қылықтармен, қулықтарды үйренуге мәжбүрсің. Арада 5 - 6, тіпті 10 - 20 жыл өткенде алтын ұя мектебіңді есіне аласын, сенің санаңа сол бір таза, пәк әлем оралады.
Қайтып келмейтіні ғана өкіндіреді.
3 – бөлім
Қазақстан тарихынан сұрақтар
І. «Орта ғасыр ғалымдары»
1. Әл – Фараби
2. Жүсіп Баласағұни
3. Махмұд Қашғари
4. Ахмет Иассауи
Сұрақ. ХІІ ғ. Аяғында өмір сүрген ғалымды көрсет.
№1есеп.
Бензол молекуласындағы көміртек атомының массалық үлесін анықта.
Берілгені: С6Н6
М(С ₆Н ₆) = 12*6+1*6= 78г/моль
W(С ₆) =72/78*100% =92. 3%
ІІ. «Ежелгі Қазақстан қалалары»
1. Испиджаб
2. Тараз
3. Отырар
4. Түркістан
Сұрақ: 2000 жылдық тарихы бар қаланы көрсет!
Төртхлорлы көміртек буының тығыздығы ауаның тығыздығынан неше есе ауыр екенін есептеп табыңдар. Бұл заттың өрт сөндіру үшін қолданылатынын қалай түсіндіресіңдер?
CCL ₄ - тетрахлорметан
M(CCL ₄ ) = 154 г/м
Д ауа = 154/29 = 5, 3 есе ауыр
Себебі бұл заттың сұйықтық буланған кезде түзілетін жанбайтын ауыр буы жанып жатқан затты ауадағы оттегінен тез бөліп тастайды.
ІІІ «Қазақ батырлары»
1. Бөгенбай батыр (ХҮІІ - ХҮІІІғғ)
2. Райымбек батыр(ХҮІІІғ)
3. Сырым батыр(ХҮІІІ ғ ІІ жартғ)
4. Кенесары батыр(ХІХғ)
Сұрақ. Ең жас батыр атанған қай батыр?
Мөлшері 6 моль ацетиленнен қанша бензолды алуға болады?
Есептің шешуі:
3С₂ Н ₂ = С6H6
3 моль ацетиленнен – 1 моль бензол
6 моль ацетиленнен – х моль бензол
Х = 6/3 = 2 моль
IV «Қазақ хандары»
1. Қасым хан (1511 - 1523жж)
2. Хақназар хан (1538 - 1580жж)
3. Тәуке хан (1680 - 1718жж)
4. Абылай хан (1771 - 1781жж)
Сұрақ: Өмір сүрген жылдарына қарай қай хандардың орны ауысып тұр?
Берілген көмірсутектерге атау бер.
1) СН ₃ – СН₂ – СН₂ – СН₂ – СН₃
2) СН₃ – СН – СН ₂ – СН₃
СН₃ 3) СН₃
СН₃ – С – СН₃
СН₃
Жауабы
1) н - пентан
2) 2метилбутан
3) 2, 2 - диметилпропан
Толық нұсқасын жүктеу
Қоскөл ауылы, «№11Қоскөл жалпы орта білім беретін мектебі»
коммуналдық мемлекеттік мекемесі химия пәні мұғалімі
Тлеуова Шайзат Дюсеновна
Тақырыбы: Көмірсутектер тарауы бойынша қорытындылау.
Талапкер ҰБТ - ке дайындығын қалай?
Бағалау сабағы (Интеграциялық сабақ)
Жұлдыз жорамал ойыны. Ойын үш бөлімнен тұрады
Шарттары:
1. Әр бөлімде өз жұлдызыңнан жұлдыз ал.
2. Жұлдыз санымен ұпай жина.
3. Болашаққа апаратын көлігіңді таңда.
4. Сәйкесті жұлдыз жорамалыңды тыңда.
Сәт сапар жас түлек!
1. БӨЛІМ
А) Қазақ тілі (Ой толғау)
Ә) Химия
Кәсіби лездемелік сұрақтар. 10 - сұрақ.
2 - Бөлім
А) Қазақ тілі (ой толғау)
Ә) Таңдау пәндері: Физика - 2
Биология - 1
География – 2
Дүние жүзі тарихы – 1
Әдебиет – 1
Тест сұрақтарына жауап беру мерзімі: 10мин
3 – бөлім
А) Қазақ тілі (ой толғау)
Ә) Қазақстан тарихы бойынша сұрақтар
Б) Математикалық әдістерді пайдалана отырып химиялық есептеулер
Жас талапкер: Мектеп сені үлкен өмірге шығарып салады.
Бұдан әрі өмір - мұхитының жал - жал толқындары сені алай да, былай да лақтырып, ой бір рахаттанады дейсің. Жүзіп шыға алсаң, жарағаның. Малтығып жүре берсең - көптің бірі болғаның.
1 - бөлім
Кәсіби лездемелік сұрақтар.
1. Өсімдіктер қалдықтары микроорганизмдер қатысымен су түбінде шіріп,«балшық» газын түзеді.
Қандай қаныққан көмірсутек осы газдың құрамына кіреді.
а) С ₂ Н ₆ ә) С ₆ Н ₁₄ б) СН ₄ в) С ₃ Н ₈?
2. Кейде тас көмір кендерінде метан жинақталып қалады. Сондықтан ол «кеніш» газы деп аталады. Ондай газ шахтада жиналса, қалай әсер етеді.
а) әсер етпейді, ә) қауіпті жарылыс береді,
б) көмірдің сапасын арттырады, в) белгісіз?
3. Ең алғаш рет В. В. Марковников «нафтендер» деп атаған Баку мұнайынан қандай көмірсутек табылған.
а) циклоалкандар, ә) алкандар б) алкиндер, в) алкадиндер
4. Батпақтарда «көшпелі оттар» қалай пайда болады?
а) өсімдіктер шірінділерінің опырылуынан,
ә) «балшық газы» құрамындағы көмірсутектің өздігінен ауада жанатындығынан,
б) батпақтағы аммиактың жануынан,
в) батпақтың құрамындағы заттар айырылуынан?
5. Ауа райы бұзылған кезде неге балшықтағы су «қопырлады»
а) ауа райы бұзылғанда газдар өздігінен әсерлесетіндіктен.
ә) ауа райы бұзылғанда газдар қоспасы жарылыс беретіндіктен,
б) ауа райы бұзылғанда атмосфера қысымы төмендейді, ал қысымы төмендегенде газ балшықтың бетіне шығатындықтан.
в) ауа райы бұзылғанда газдар сумен өздігінен әсерлесетіндіктен?
6. Неліктен тетрахлорметан арнайы өрт сөндіргіштерде өрт сөндіруші ретінде қолданылады:
а) тетрахлорметанмен ауыр сұйықтық, құрамында сутек болмағандықтан жанбайды,
ә) тетрахлорметандарды өрт жалыны газ күйіне айналдырады, ол ауадан 5есе ауыр, жалынды торлап алып, оттектің өтуіне кедергі жасайды,
б) тетрахлорметан жануды қолдамайтындықтан,
в) тетрахлорметан жоғары температурада айырылатындықтан?
7. Бензиннің сапасын бағалау кепілі қандай:
а) құрамындағы судың мөлшерімен;
ә) октан шкаласымен ( 0 - 100)
б) құрамының күрделілігімен
в) алыну көзіне байланысты анықталады?
8. Егістіктен қазылып әкелінген картоп қысқы базға салғанда, оған алма қосады, оның рөлі қандай:
а) картоп түйіндері жасыл түске боялып кетпеу үшін
ә) жұмсарып, босап кетпеу үшін
б) піскен алмадан бөлінетін этилен газы өсу үрдістерін тежейтіндіктен, картоп түйіндері ұзағырақ сақталу үшін,
в) жағымсыз иісті жойып, жағымды иіс беру үшін?
9. Жолаушы көкке шығуға дайындалып жатып, «суық су құю үшін» деген жазуы бар торсыққа ыстық су құйып алады. Жолаушы дұрыс істеді ме?
а) дұрыс істеді, ондай жазулар жазылса да ыстық су құя беруге болады,
ә) жоқ, себебі торсық полиэтилен пластмассасынан жасалған, оны жасау үшін катализатор ретінде хром мен титан қосылыстары қолданылады. Шайдан бөлінетін жылу хром мен титан иондарының пластмассадан сұйықтыққа өтуіне әсер етеді,
б) торсық жылуды өткізбейтіндіктен қолдануға болмайды;
в) жоқ, торсық жарылып кетеді?
10. Қоғамдық тамақтану орталықтарында неліктен тұзы аз тағамдар дайындайды?
а) дәмдірек болуы үшін;
ә) тағамның қышқыл дәмін қамтамасыз ету үшін,
б) тағам дәмді әрі тәтті болуы үшін
в) тағамның жағымды иісін қамтамасыз ету үшін
11. Қамыр дайындағанда қандай су
пайдаланған жөн:
а) құдықтың мұздай суы немесе суық су
ә) мұздан еріген химиялық су
б) дистильденген су
в) 30 - 40 С температурадағы таза, жылы су
е) тұщы су
12. Сахароза С12Н22О11 – дисахарид, глюкоза мен фруктозаның дегидролиз туындысы, табиғатта фотосинтез көмегімен түзіледі. Полисахарид (крахмал немесе инсулин) түрінде жинақталады. Сахарозаны таза күйінде алғаш XVI ғасырда Үндістанда алған Ресейде сахароза өндірісі 1719ж Санкт-Петербургтегі қант - рафинад зауыты салына бастаған, XX ғасырда (1974 ж КСРО - да әрбір тұрғынға күніне 157г қант өндірген) қант өндірумен қатар “қант диабеті” ауруы да өсті. Ғалымдар қант диабетін “ғасыр індеті” деп есептейді. Қант диабеті ауруының себебі неде?
а) ағзада инсулиннің жетіспеушілігінен
ә) экологияға байланысты өсімдік крахмалының саны мен сапасының төмендеуінен
б) адамдар тез қорытылатын сахарозаны көп қолданады.
в) адамдар крахмалды көп қолданады.
Жас талапкер: Мектеп сенен балалықты өзіне алып қалады. Бұдан былай, өзің қаламасаң да, тірлік үшін тартыс басталады. Сенің, шалалығыңды балалыққа балап, ешкім де кешіре салмайды. Қайта қадам басқан сайын
« жігіт болдың емес пе, мұның не» дегенге саятын жазғырулар көбейеді.
2 - бөлім
Тест сұрақтарымен жұмыс.
Жас талапкер: мектеп сенің мөлдір әлеміңнің тұнық тамшысы. Бұдан әрі өзің
Қаламасаң да, адамға тән барлық қылықтармен, қулықтарды үйренуге мәжбүрсің. Арада 5 - 6, тіпті 10 - 20 жыл өткенде алтын ұя мектебіңді есіне аласын, сенің санаңа сол бір таза, пәк әлем оралады.
Қайтып келмейтіні ғана өкіндіреді.
3 – бөлім
Қазақстан тарихынан сұрақтар
І. «Орта ғасыр ғалымдары»
1. Әл – Фараби
2. Жүсіп Баласағұни
3. Махмұд Қашғари
4. Ахмет Иассауи
Сұрақ. ХІІ ғ. Аяғында өмір сүрген ғалымды көрсет.
№1есеп.
Бензол молекуласындағы көміртек атомының массалық үлесін анықта.
Берілгені: С6Н6
М(С ₆Н ₆) = 12*6+1*6= 78г/моль
W(С ₆) =72/78*100% =92. 3%
ІІ. «Ежелгі Қазақстан қалалары»
1. Испиджаб
2. Тараз
3. Отырар
4. Түркістан
Сұрақ: 2000 жылдық тарихы бар қаланы көрсет!
Төртхлорлы көміртек буының тығыздығы ауаның тығыздығынан неше есе ауыр екенін есептеп табыңдар. Бұл заттың өрт сөндіру үшін қолданылатынын қалай түсіндіресіңдер?
CCL ₄ - тетрахлорметан
M(CCL ₄ ) = 154 г/м
Д ауа = 154/29 = 5, 3 есе ауыр
Себебі бұл заттың сұйықтық буланған кезде түзілетін жанбайтын ауыр буы жанып жатқан затты ауадағы оттегінен тез бөліп тастайды.
ІІІ «Қазақ батырлары»
1. Бөгенбай батыр (ХҮІІ - ХҮІІІғғ)
2. Райымбек батыр(ХҮІІІғ)
3. Сырым батыр(ХҮІІІ ғ ІІ жартғ)
4. Кенесары батыр(ХІХғ)
Сұрақ. Ең жас батыр атанған қай батыр?
Мөлшері 6 моль ацетиленнен қанша бензолды алуға болады?
Есептің шешуі:
3С₂ Н ₂ = С6H6
3 моль ацетиленнен – 1 моль бензол
6 моль ацетиленнен – х моль бензол
Х = 6/3 = 2 моль
IV «Қазақ хандары»
1. Қасым хан (1511 - 1523жж)
2. Хақназар хан (1538 - 1580жж)
3. Тәуке хан (1680 - 1718жж)
4. Абылай хан (1771 - 1781жж)
Сұрақ: Өмір сүрген жылдарына қарай қай хандардың орны ауысып тұр?
Берілген көмірсутектерге атау бер.
1) СН ₃ – СН₂ – СН₂ – СН₂ – СН₃
2) СН₃ – СН – СН ₂ – СН₃
СН₃ 3) СН₃
СН₃ – С – СН₃
СН₃
Жауабы
1) н - пентан
2) 2метилбутан
3) 2, 2 - диметилпропан
Толық нұсқасын жүктеу
You Might Also Like
