InfoHub Logo

Jandos birinshi synypta oqıdy. Balanyń basynan baqaıyna deıin tunǵan qabilet. Sabaqty qamshy saldyrmaı oqıtyn naǵyz tasqaınat jan. Ol sýret salǵandy unatady. Birde sýret sabaǵynda eki taýdyń basyna anasy men ákesin otyrǵyzyp, ózin qaq ortasyna qoıypty. Muǵalımanyń: «Nege bulaı istediń?» — degen suraǵyna, bala: «Olar men úshin árqashan asqartaý bop qalady!» — dep jaýap beripti. Jandostyń ákesi — Aıbol Almaty ákimshiligine qarasty «Qala bezendirý» bóliminde jumys isteıdi.

— Oı, meniń balam aqyldy ǵoı! — dedi ákesi Aısulýǵa kóz tastap. Al, Aısulý bolsa bir jaǵdaıǵa qatty alańdap turdy da:

— Kitap oqý — jaqsy ádet. Biraq, ony kózge zıany tımeıtindeı etip oqyǵan jón, janym. Sondyqtan, kóp oqyma, kóziń aýyrady, — dedi.

Aısulýdyń tabıǵatynda alystan oraǵytyp, astarlap sóılep, yǵy men qybyn qatar taýyp aıtar ylpańdyq joq. Dárigerdiń: «Balańyzdyń sol kózi álsiz kóredi, operasıa jasaý kerek» degen sózi esine tússe boldy, ózin kúzdiń ókpek jelinde juqaltań lypamen qalǵan adamdaı sezinedi. Dirildep-qalshyldaıdy. Áıel: «Oǵan aqshamyz jetpeıdi ǵoı», — degende, hırýrg: «Onda balańyz kórýden qalady! Basqa amal joq!» — degen edi. Aıbolda da, ózinde de qajetti qarjynyń joqtyǵy oıyna oralsa, bar úmiti jartasqa soǵylǵan tolqyndaı byt-shyt bolady. Áıeldiń sol kezdegi hal-ahýaly túlkiniń aýzynda shyryldap bara jatqan balapandaı aıanyshty-tuǵyn. Kishkentaı Jandos eki tizesin qushaqtap, anda-sanda erni ıkemge áreń kelip, ózimen-ózi sóılep otyrdy.

— Tizeńdi qushaqtama, balam! Ol — jaman yrym, — dedi ákesi anadaıdan sóılep. Balanyń sol otyrysynda óńindegi alqyzyl jylylyq azaıyp, kózi de jaýynnan sońǵy tospadaı tartylyp, tereńdep aldy.

— Mam, maǵan shaı quıyp berińizshi, — dedi Jandos jandaryna kelip. Aısulý aryq qoldarymen sháýgimniń tutqasynan ustap, tumsyǵyn kesege qaraı ıkemdedi.

— Meniń qulynym ábden shóldep qalypty ǵoı. Kelshi, maǵan, — dep anasy ony tizesine otyrǵyzdy. Kishkentaı Jandos aldyndaǵy shaıdy soraptap ishe bastady. Áke-sheshesi balany tazalyqqa, qoqys ataýlysyn kóre qalsa, jınap júrýge úıretip ósirdi. Ótken aptada úsheýi dalada ketip bara jatqanda, ol óz erkimen bos bótelkeni jáshikke salǵan edi...

— Aıbol, men nan alyp keleıin! — dedi de Aısulý dúkenge bettep bara jatqanda, qolyndaǵy dıplomatyn ary-beri terbetip kele jatqan Dáýrendi kórip qaldy.

— Qalyń qalaı, Dáýrenjan?!     

— Jaqsy! Ózińiz qalaısyz?

— Qudaıǵa shúkir, — dep Aısulý kózin tómen saldy. Bul qımyl jigittiń kóńiline sezik uıalatty.

— Ne boldy, ápke?!

Dáýren Aısulýdy tek kórshisi retinde ǵana emes, óziniń týǵan ápkesindeı jaqsy kóredi, syılaıdy, qurmetteıdi. Bir-birimen jaqyn aralasqany sonshalyq týysqanyndaı bop ketken. Jigit ol kisini kórgen saıyn qaljyńdasyp, «ápke» dese, Aısulý ony «inim» dep erkeletedi. Áıel ıne jutqan ıt sekildi ımıip qaldy. «Qaryzdy qalaı surasam eken? Aqshany bere ala ma eken?» degen oılar onyń basyn shyrmaýyqsha shyrmap aldy.

— Kúlbiltelemeı aıtsańyzshy, ápke. Uıalmańyz, — dedi Dáýren suraýly júzben.

— Jandostyń operasıasyna aqsha qajet bop tur.

— Qansha?

Aısulý ary qaraı sóıleýge, jigitten aqsha suraýǵa dáti shydamady.

— Júz elý myń teńgedeı aqsha bersem jete me? Biraq, ol aqshany qaıtarmaı-aq qoıyńyzdar, — dep ol dıplomatynan bir býma aqshany sýyryp bere saldy.

— Raqmet saǵan! Ol qaryzdy qalaı bolǵanda da qaıtaramyz, Dáýrenjan. Jandostyń mektepke barmaǵanyna jarty jyldan asty. Jedeldetip kózine operasıa jasatpasa, múlde kórýden qalady. Ázirge oǵan kitap oqýǵa bolmaıdy. Ákesi ekeýmiz onyń mektep baǵdarlamasynan qalyp qoımas úshin biraz kitap satyp alǵan edik. Solardy bir kúni Aıbol, bir kúni men Jandosqa kezek-kezek oqyp beremiz. Dalaǵa shyqpaıdy. Balalarmen oınamaıdy. Óıtkeni, oınaǵysy kelmeıdi. Balalar ony «soqyr, tórtkóz» dep kemsitedi eken. Sony estip túnimen jylap shyqtym. Júregim qatty aýyrdy. Aıbol ekeýmiz ne isterimizdi bilmedik. Anda baramyz aqsha joq, munda baramyz aqsha joq. Úmitimizdi úze bastadyq. Men bolsa úıdemin, al Aıboldyń tapqany tamaqtan artylmaıdy. Qudaı jolyńdy ońǵarsyn. Aıyń ońyńnan týsyn. Arzý-armanyńa, aldyńa qoıǵan maqsat-muratyńa súrinbeı jet, inim! — dep betinen shópildetip súıe bastady. Kózinen aqqan taram-taram jas áıeldiń betin jýyp ketti. Aısulý toqtaı almady, jylaı berdi, jylaı berdi.

— Ápke, jylamańyzshy. Aqsha degen qoldyń kiri ǵoı. Erteń-aq baryp ota jasatyńyzdar.

Aısulý qolyna aqshany qysqan kúıi úıge asyǵa kirip: «Jandostyń operasıasyna aqsha taptym. Dáýren berdi», — depti sasqanynan. Úsh kún ótken soń ota jasaldy. Sátti ótti. Sóıtip, ana-anasynyń júregin janyshtap basyp turǵan zilmaýyr qaratas domalap túskendeı boldy. Jandos birinshi Qudaı, ekinshi Dáýren járdemdesip emdelip shyqty. Súıretilip kúz de, qys ta ketti. Dala túngi júrginshi eki attap, bir súrinetin batpaq. Kók súttiń betindeı ǵana bop qatqan shalshyq, kúnuzaq quldyr-quldyr aǵyp, joldy oryp ketip, qys boıy kósheniń qos qaptalyna jaldana jınalǵan sur qarǵa qara sylaq júrgizip, dúnıeni ózgertip jatqan qar sýynyń áreń-áreń estiler-estilmes syldyrǵa kóshkeni estiledi. Sol kúni kishkentaı Jandos erekshe qýandy. Jer-álem ashań jasyl túske etetin shaq ta alys emes. Onyń artynda jadyrap kúlgen, uıalshaq jaz bar. Ómirdiń noqtasyn sypyryp tastap, aıyzyń qanǵansha uzaq demalar kún de jaqyn. Mine, kóktem jyl saıyn alystan ortaıǵan kóńil, azaıǵan úmitti toltyryp ótý úshin lekildep keledi. Kóktem — adam bitkenge ortaq mezgil. Ol kelgende bári qýanady, al keterinde eshkimniń kóńilińe qaıaý túsirmes úshin qoshtaspaı, eleýsiz ǵana kózden tasa, kóńilden ǵaıyp bolady. Jandos osy kóktemdi qatty kútti. Kózi jaqsy kórip, janyndaǵylardy jańadan tanyǵandaı boldy. Ol qolyna túrli-tústi qaryndashtaryn alyp, asyǵa kútken kóktemdi aq qaǵazǵa kóshire bastady.

— Mama, papa, qarańyzdarshy ádemi ma? — dedi kishkentaı Jandos jymıyp.

— Iá, qulynym, ádemi, óte ádemi! — dedi qýanyshtan kúlkisi aınalasyna shýaq shashyp turǵan balasyna súısine qaraǵan ata-anasy... 

---