Janýarlardyń qysqy tirshiligi
Sabaq taqyryby: Janýarlardyń qysqy tirshiligi
Sabaqtyń maqsaty: janýarlardyń qysqy tirshiligimen tanystyrý. Oqýshylardyń tilderin damytý. Logıkalyq oılaý qabiletterin damytý. Týǵan ólkeniń janýarlaryn qorǵaý. Úı janýarlaryn qamqorlyqqa alý, eńbekqorlyqqa baýlý.
Kórnekiligi: janýarlardyń sýretteri, slaıdtar, álippe dápter.
Sabaq barysy:
Psıhologıalyq sát.
Oıyn: «Janýarlardy toptastyraıyq ( Oqýshylarǵa janýarlardyń sýretteri taratylyp beriledi.)
- Balalar, men senderdiń aldaryńa janýarlardyń sýretin taratyp qoıdym. Sýretterdi muhıat qarap alyńdar.
- Qane kimde úı janýarlarynyń sýretteri bar eken?
- Úı janýarlarynyń qandaı paıdasy bar?
Qoı. Biz qoıdy soıyp etin jeımiz. Júnnen kórpe jasaıdy, shulyq toqıdy terisinen ton jasaıdy.
Sıyr. Sıyrdy saýamyz. Sútin ishemiz. Sútinen maı, qaımaq, aıran, qurt, irimshik jasaımyz. Soıyp etin jeımiz
Jylqy. Jylqyny minemiz. Báıgege shabamyz. Jylqyny da soıyp, etin jeımiz. Jylqydan qazy, qarta, qymyz alamyz. Qymyz densaýlyqqa óte paıdaly.
Túıe. Túıemen júk tasıdy. Buryn adamdar túıemen kóshken. Túıe shók dese jatady.
- Balalar, kórdińder me, úı janýarlary bizge paıdaly eken sondyqtanda biz olardy asyraıdy ekenbiz.
- Qane, jabaıy janýarlar kimder de eken?
- Senderdiń ózderińniń qoldaryndaǵy janýarlar týraly ne bilesińder?
Qasqyr. Qasqyr dalada, ormanda júredi. Ol maldardy, túlki, qoıandardy jep qoıady. Ańshylar ony atady. (Muǵalim jyrtqyshtar týraly aıtyp tanystyrady).
Aıý. Mynaý – qońyr aıý. Qońyr aıý ormanda bolady. Ol baldy jaqsy kóredi. Aq aıýlar da bolady. Olar sýǵa shomylǵandy jaqsy kóredi. Sýyq jaqta ómir súredi.
Túlki. Mynaý - túlki. Ol óte qý ań. Túlki týraly ertegi, múltfılmder kóp.
Qoıan. Qoıan - qorqaq. Ol óte súıkimdi. Sondyqtan, balalar qoıandy úıde de asyraıdy.
Sergitý sáti.
- Sultan, sen qoıan týraly án bilesiń be?
- Onda ánińdi aıtyp bershi. Balalar sender de Sultanmen birge oryndańdar.
- Taqtaǵa qoldarynda qustardyń sýreti bar balalar, shyǵa qoıyńdar.
Qustarda janýarǵa jatady. Qustarda úı qustary, dala qustary bolyp bólinedi. Qane, oń jaqqa – úı qustary, sol jaqqa – dala qustary tura qalaıyq.
Úı qustary: Taýyq bizge jumyrtqa beredi. Qaz ben úırektiń etin jeımiz, júninen jastyq jasaımyz.
Dala qustary: Kógershin, torǵaı, qarǵa t. b týraly óleń oqıdy. Qustardyń uıasyn buzýǵa, jumyrtqasyn alýǵa bolmaıdy. Obal bolady. Qustar baý - baqshanyń dosy, olardy atýǵa bolmaıdy.
Jańa sabaq.
- Balalar, qazir jyldyń qaı mezgili? (kúz)
- Qazir bizde kúzdiń sońǵy aıy. Az ýaqyttan keıin qylyshyn súıretip qys keledi. Qylyshyn súıretip keledi deıtin sebebimiz, ózimen birge qalyń qaryn, úskirik boranyn, qaqaǵan aıazyn ala keledi. Qystan qysylmaı shyǵý úshin biz kómir, aǵash otynymyzdy, tamaǵymyzdy daıyndaımyz.
Al, balalar, úı janýarlarynyń bizge kóp paıdasy bar eken. «Syıǵa - syı» degendeı bizde olarǵa qysqy aıazda qamqorlyq jasaýymyz kerek eken. Sýretke nazar aýdaraıyqshy. Úı janýarlaryna qysqy azyq, jem, shóp daıyndap, qorasyn jylylap qoıamyz.
- Al, myna ańdar da qysqa ózinshe daıyndalady eken. Kúzde qysqy azyqtaryn ázirlep, ózderine jyly meken daıyndaıdy. Mysaly, aıý qysta apanyna jatyp, qysqy uıqyǵa ketedi. Ol qys boıy uıyqtap jatady. Qasqyr úńgirine, túlki inine, tıin aǵash dininiń qýysynan ózine uıa jasap, uıasyn jańǵaqqa toltyrady. Olar ózderine azyq izdep, ormandy, dalany kezip júredi. Qoıan jaýynan qorǵaný úshin tonyn ózgertip otyrady.
- Al qustardyń kópshiligi kúzde jyly jaqqa ushyp ketedi. Keıbir qustar ǵana mekeninde qystap qalady.
- Ózderiń qystap qalatyn qandaı qustardy bilesińder? (Qarǵa, saýysqan, kógershin, torǵaı)
- Qysta qustarǵa jem tabý qıyn eken. Olarǵa biz jem shashar daıyndap, jem shashyp, qamqorlyq jasaýymyz kerek.
Kitappen jumys.
- Ne kórip tursyńdar?
- Tıin qysqa ózine mol etip jańǵaq jınaıdy. Aǵash dininen ózine uıa jasaıdy. Aǵash butaqtarynda jańǵaǵyn shaǵyp, butaqtan - butaqqa sekirip júredi.
Erkin áńgime qurastyrý. «Tıin men qoıannyń qysqy tirshiligi».
- Myna ańdar da qysqy azyq izdep, joryqqa shyqqan eken. Endi óz mekenderin taba almaı adasyp qalypty. Kómektesip olardyń mekenin taýyp bereıik.
Oıyn. «Mekenin taýyp ber».
Shyǵarmashylyq jumys:
1 - top «Ormandaǵy qyzyqty oqıǵa» taqyrybynda sýret salý.
2 - top «Qysqy oıyndar» taqyrybyna tústi qaǵazben jumys.
Toptyq jumystardy taldaý.
Qorytyndy. Sabaqqa jaqsy qatysqan oqýshylardy madaqtaý.
Sabaqtyń maqsaty: janýarlardyń qysqy tirshiligimen tanystyrý. Oqýshylardyń tilderin damytý. Logıkalyq oılaý qabiletterin damytý. Týǵan ólkeniń janýarlaryn qorǵaý. Úı janýarlaryn qamqorlyqqa alý, eńbekqorlyqqa baýlý.
Kórnekiligi: janýarlardyń sýretteri, slaıdtar, álippe dápter.
Sabaq barysy:
Psıhologıalyq sát.
Oıyn: «Janýarlardy toptastyraıyq ( Oqýshylarǵa janýarlardyń sýretteri taratylyp beriledi.)
- Balalar, men senderdiń aldaryńa janýarlardyń sýretin taratyp qoıdym. Sýretterdi muhıat qarap alyńdar.
- Qane kimde úı janýarlarynyń sýretteri bar eken?
- Úı janýarlarynyń qandaı paıdasy bar?
Qoı. Biz qoıdy soıyp etin jeımiz. Júnnen kórpe jasaıdy, shulyq toqıdy terisinen ton jasaıdy.
Sıyr. Sıyrdy saýamyz. Sútin ishemiz. Sútinen maı, qaımaq, aıran, qurt, irimshik jasaımyz. Soıyp etin jeımiz
Jylqy. Jylqyny minemiz. Báıgege shabamyz. Jylqyny da soıyp, etin jeımiz. Jylqydan qazy, qarta, qymyz alamyz. Qymyz densaýlyqqa óte paıdaly.
Túıe. Túıemen júk tasıdy. Buryn adamdar túıemen kóshken. Túıe shók dese jatady.
- Balalar, kórdińder me, úı janýarlary bizge paıdaly eken sondyqtanda biz olardy asyraıdy ekenbiz.
- Qane, jabaıy janýarlar kimder de eken?
- Senderdiń ózderińniń qoldaryndaǵy janýarlar týraly ne bilesińder?
Qasqyr. Qasqyr dalada, ormanda júredi. Ol maldardy, túlki, qoıandardy jep qoıady. Ańshylar ony atady. (Muǵalim jyrtqyshtar týraly aıtyp tanystyrady).
Aıý. Mynaý – qońyr aıý. Qońyr aıý ormanda bolady. Ol baldy jaqsy kóredi. Aq aıýlar da bolady. Olar sýǵa shomylǵandy jaqsy kóredi. Sýyq jaqta ómir súredi.
Túlki. Mynaý - túlki. Ol óte qý ań. Túlki týraly ertegi, múltfılmder kóp.
Qoıan. Qoıan - qorqaq. Ol óte súıkimdi. Sondyqtan, balalar qoıandy úıde de asyraıdy.
Sergitý sáti.
- Sultan, sen qoıan týraly án bilesiń be?
- Onda ánińdi aıtyp bershi. Balalar sender de Sultanmen birge oryndańdar.
- Taqtaǵa qoldarynda qustardyń sýreti bar balalar, shyǵa qoıyńdar.
Qustarda janýarǵa jatady. Qustarda úı qustary, dala qustary bolyp bólinedi. Qane, oń jaqqa – úı qustary, sol jaqqa – dala qustary tura qalaıyq.
Úı qustary: Taýyq bizge jumyrtqa beredi. Qaz ben úırektiń etin jeımiz, júninen jastyq jasaımyz.
Dala qustary: Kógershin, torǵaı, qarǵa t. b týraly óleń oqıdy. Qustardyń uıasyn buzýǵa, jumyrtqasyn alýǵa bolmaıdy. Obal bolady. Qustar baý - baqshanyń dosy, olardy atýǵa bolmaıdy.
Jańa sabaq.
- Balalar, qazir jyldyń qaı mezgili? (kúz)
- Qazir bizde kúzdiń sońǵy aıy. Az ýaqyttan keıin qylyshyn súıretip qys keledi. Qylyshyn súıretip keledi deıtin sebebimiz, ózimen birge qalyń qaryn, úskirik boranyn, qaqaǵan aıazyn ala keledi. Qystan qysylmaı shyǵý úshin biz kómir, aǵash otynymyzdy, tamaǵymyzdy daıyndaımyz.
Al, balalar, úı janýarlarynyń bizge kóp paıdasy bar eken. «Syıǵa - syı» degendeı bizde olarǵa qysqy aıazda qamqorlyq jasaýymyz kerek eken. Sýretke nazar aýdaraıyqshy. Úı janýarlaryna qysqy azyq, jem, shóp daıyndap, qorasyn jylylap qoıamyz.
- Al, myna ańdar da qysqa ózinshe daıyndalady eken. Kúzde qysqy azyqtaryn ázirlep, ózderine jyly meken daıyndaıdy. Mysaly, aıý qysta apanyna jatyp, qysqy uıqyǵa ketedi. Ol qys boıy uıyqtap jatady. Qasqyr úńgirine, túlki inine, tıin aǵash dininiń qýysynan ózine uıa jasap, uıasyn jańǵaqqa toltyrady. Olar ózderine azyq izdep, ormandy, dalany kezip júredi. Qoıan jaýynan qorǵaný úshin tonyn ózgertip otyrady.
- Al qustardyń kópshiligi kúzde jyly jaqqa ushyp ketedi. Keıbir qustar ǵana mekeninde qystap qalady.
- Ózderiń qystap qalatyn qandaı qustardy bilesińder? (Qarǵa, saýysqan, kógershin, torǵaı)
- Qysta qustarǵa jem tabý qıyn eken. Olarǵa biz jem shashar daıyndap, jem shashyp, qamqorlyq jasaýymyz kerek.
Kitappen jumys.
- Ne kórip tursyńdar?
- Tıin qysqa ózine mol etip jańǵaq jınaıdy. Aǵash dininen ózine uıa jasaıdy. Aǵash butaqtarynda jańǵaǵyn shaǵyp, butaqtan - butaqqa sekirip júredi.
Erkin áńgime qurastyrý. «Tıin men qoıannyń qysqy tirshiligi».
- Myna ańdar da qysqy azyq izdep, joryqqa shyqqan eken. Endi óz mekenderin taba almaı adasyp qalypty. Kómektesip olardyń mekenin taýyp bereıik.
Oıyn. «Mekenin taýyp ber».
Shyǵarmashylyq jumys:
1 - top «Ormandaǵy qyzyqty oqıǵa» taqyrybynda sýret salý.
2 - top «Qysqy oıyndar» taqyrybyna tústi qaǵazben jumys.
Toptyq jumystardy taldaý.
Qorytyndy. Sabaqqa jaqsy qatysqan oqýshylardy madaqtaý.
You Might Also Like
