InfoHub Logo

Nıkola Tesla (1856-1943)

Ony álemniń patshasy, naızaǵaıdy baǵyndyrýshy jáne tipti eń bıik sananyń ıesi dep ataıtyn. Onyń esimi árbir sanaly mektep oqýshysyna málim, alaıda ǵalymnyń óziniń jáne zerthanasynyń birqatar sýretteri saqtalǵanyn kóbi bile bermeıdi. 
Buǵan qosa, onyń jartylaı ańyz tulǵasynyń tóńireginde kóptegen qaýeset, ańyz ben ázil áńgime júr. 

 

1) Nıkola Tesla 1856 jyly shildeniń 9-nan 10-na qaraǵan túni qatty naızaǵaı bolǵanda týylǵan. Otbasylyq nanym-senimge baılanysty, bosandyryp alǵan kindik sheshe naızaǵaıdy jamandyqqa boljaǵan. Ol shaqalaq qara túnektiń balasy bolatynyn aıtady, biraq anasy oǵan qarsy shyǵyp: «Joq, ol kún sáýlesiniń balasy bolady» deıdi. 

Nıkola Tesla elektr lampasymen

 

2) Teslanyń bıografy Bernard Karlsonnyń aıtýynsha, ǵalym tamasha ıntellektke ıe bolsa da, ıdeıalardy iske asyrýǵa joq edi. Transatlantıkalyq radıony jasap shyǵarýǵa baılanysty jarys kezinde, Tesla óziniń demeýshisi men iskerlik serigi Dj.P. Morganǵa lezde baılanys jasaýdyń jańa tásilin baıandaıdy. Onyń máni, bırjadaǵy baǵa belgileýler men telegrammalar onyń zerthanasyna qaıta baǵyttalady da, al ol bolsa olardy kodtap, árqaısyna jańa jeli taǵaıyndap otyrady. Keıin, Teslanyń túsindirýi boıynsha, habarlamalar bir qolǵa sıatyn qurylǵyǵa taratylady. Basqasha aıtqanda, ol mobıldi baılanys pen Internettiń nobaıyn keltirgen. 
«Ol aqparatty jeke adamǵa jiberý jaıly birinshi bolyp oılaǵan», - dep jazady Karlson. Sonymen qatar Tesla radıolokator, rentgen, sáýlelik qarý men radıoastronomıa jaıly ıdeıalardy oılap tapqanymen, iske asyrmaǵan. 

Nıkola Tesla óziniń laborotrıasynda

 

3) Eksentrık Tesla jaıly kóp taralǵan ańyzdyń birinde, ol óziniń manhettendik zerthanasynda jer silkindiretin mashına qurastyrǵan delinedi. Ol ǵalymnyń bir synaǵynda búkil bir aýdandy qırata jazdaǵan. 
Negizinde, Teslanyń qurylǵysy jer silkindiretin mashına emes, joǵary jıilikti mehanıkalyq osıllátor bolǵan. Platformanyń astynda ornalasqan porshen, ony qatty dirildetken.
Birde Tesla zerthanasyna Mark Tvendi shaqyrady. Teslaǵa djentelmen klýbynan tanys jazýshynyń as qorytý problemalarynan zardap shekkeni bárine málim. Ǵalym Tvenge mehanıkalyq osıllátordyń jumysyn synap kórýdi usynady. Shamamen bir jarym mınýttan keıin Tven platformadan sekirip túsip, dárethanaǵa qaraı júgiredi. 

Mark Tven Nıkola Teslanyń laborotorıasynda

 

4) Tesla injý tasty jek kóretin. Tipti injý taqqan áıeldermen sóılesýden bas tartatyn. Birde ol injý tasy bar áshekeı taǵyp kelgen hatshy qyzyn úıine jibere salǵan. Mundaı ındıosınkrızıanyń naqty sebebi neden ekenin eshkim bilmeıdi, biraq Tesla naǵyz estet edi jáne ózine tán stılge ıe bolatyn. Ol adam tabysty bolý úshin jetistikke jetken adam sekildi júrýi kerek degenge sengen. Ár kesh saıyn ol keshki asqa aq perchatkada shyǵatyn jáne kostúmynyń sándiligimen maqtanatyn. Karlson Teslanyń árbir sýreti onyń jaǵymdy qasıetterin kórsetýi mindetti bolǵanyn aıtady. 

Nıkola Tesla

 

5) Teslanyń kitaptardy, sýretterdi este jaqsy saqtaıtyn qasıetimen jáne jańa ónertabystardy mıynda saqtap júre alatynymen tanymal bolǵan. Sonymen qatar, onyń nysandardy bir kórgende ony tolyqtaı elestete alatyn qasıeti bolǵan, bul qasıeti arqyly ol nysandardy úsh ólshemde kóz aldyna ákele alatyn. Bul qabileti ony bala kezinen qınap kele jatqan úreıli tústerin baqylaýǵa alýǵa kómektesti.

Tesla laborotorıada, 1910 jyl

 

Karlsonnyń aıtýynsha, ol ásirese tanymal mádenıettiń mıstıkalyq jáne eksentrıkalyq keıipkeriniń jaqsylyǵyn kóp kórgen. Ol týraly aıtylatyn kóp qaýesettiń biri onyń jasóspirim kezinde tyrysqaq aýrýyna shaldyǵyp, ómiri qyl ústinde bolǵandyqtan tazalyqqa janynyń qushtarlyǵy jaıly.

---