Qannyń uıýynda trombosıtterdiń róli
Sabaqtyń taqyryby: Qannyń uıýynda trombosıtterdiń róli.
Bilimdilik maqsaty: Qan quramy, onyń formaly elementteriniń mańyzy týraly bilimderin tolyqtyrý.
Tárbıelik: Salaýatty ómir saltyna tárbıeleý.
Damytýshylyq: Qan uıýy týraly qosymsha málimetter izdenýge qyzyǵýshylyǵyn oıatý.
Pánaralyq baılanys: Medısına
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi A) amandasý
Á) túgendeý
B) sabaqqa daıyndyqtaryn tekserý
V) topqa bólý.
(toptar top ataýlaryn tańdaıdy, alǵan ataýlary boıynsha ústeldegi top belgisi jazylǵan toptaryna sáıkesinshe jınaqtalyp otyrady.)
İ top – Erıtrosıtter
İI top - Leıkosıtter
İİ. Úı tapsyrmasyn suraý:
1. Qan quramyna kiretin zattar? (plazma, erıtrosıtter, leıkosıtter, trombosıtter)
2. Qannyń qyzyl jasýshalaryn qalaı ataımyz? (Erıtrosıt)
3. Erıtrosıtter qaıda túziledi? (Súıektiń qyzyl kemiginde, kókbaýyrda)
4. Aq qan túıirshikterin qalaı ataımyz? (Leıkosıt)
5. Fagosıtozdy ashqan kim? (I. Mechnıkov)
6. Leıkosıtter qaıda buzylady?(kókbaýyrda)
7. Leıkosıtter ne arqyly qozǵalady? (jalǵanaıaqtar)
8. Ottegin tasymaldaıtyn nárýyz? (gemoglobın)
9. Iadrosy joq qan jasýshasy? (erıtrosıtter)
10. Qandaǵy tússiz suıyqtyq (plazma)
11.
İİİ. Sergitý sáti
IV jańa sabaq
1 mátin:
Trombosıt — qannyń uıýyn qamtamasyz etetin qanjasýshasy.
Trombosıt — qustan bastap tómengi satydaǵy omyrtqaly janýarlar qanynda bolady. Sútqorekti janýarlar qanynda trombosıt ornynda pishini ártúrli (dóńgelek, sopaq, urshyq tárizdi t. b.) usaq deneshikter — qan tabaqshalary bolady. Trombosıt — súıektiń qyzyl kemigindegi iri jasýshalar — megakarıosıtterden jetiledi. Qan tabaqshalary megakarıosıtter sıtoplazmasynyń mólsheri eki - úsh mkm ıadrosyz bóliksheleri.
Olar qanda toptasyp ornalasady. Qan tabaqshalary jaqsy boıalatyn dándi ortalyq bóligi
• granýlomerden (hromomerden) jáne birkelki (gomogendi), shetki bóligi — gıalomerden turady.
• proteın, maı, kómirsýlar jatady.
ıadrosyz, usaq deneshikter (dıametri 2 – 5 mkm) – qan tabaqshalary bolady. Qalypty jaǵdaıda eresek adamnyń 1 mm qanynda 180 – 320 myń trombosıt kezdesedi
2 mátin:
Qannyń uıýynyń beıimdelgish mańyzy zor, tamyrlar zaqymdanǵan jaǵdaıda organızmdi qansyraýdan saqtaıdy. Sonymen qatar, tamyrlarda aınalatyn qannyń uıyp qalmaýy da óte mańyzdy. Deni saý adamnyń usaq tamyrlary jaraqattanǵan kezde qan ketý 3 – 4 mınýtta toqtaıdy. Bul tamyrlardyń tarylyp, jaraqat shetine jabysyp qalatyn trombosıtterdiń birigýine baılanysty. Osy kezde trombosıtterdiń bir bóligi buzylyp, olardan tromboplastın fermenti, sondaı – aq tamyrlardyń tarylýy men kúrdeli hımıalyq reaksıalar týdyratyn bıologıalyq belsendi zattar bosap shyǵady. Tromboplastın qatysynda kálsı ıondary jáne atmosferalyq ottek bar bolsa, kúrdeli fermenttik reaksıalar nátıjesinde plazmanyń erigish nárýyzy – fabrınogen erimeıtin fıbrınge aınalady. Fıbrın jipsheleri jaraqat ornynda erıtrosıtter, leıkosıtter, trombosıtter turyp qalatyn tyǵyz talshyqty tor túzip, uıyǵan qan – tromb paıda bolady. Qalyń tromb tamyrdy bitep, qan ketý toqtaıdy. Tromboplastın, fıbrınogen, fıbrın jáne kálsı ıondarynan basqa qannyń uıýyna birneshe fermentter, K vıtamıni, mindetti túrde ottek qatysady.
V. Jańa sabaqty pysyqtaý.
I top «Erıtrosıtter»
1. Trombosıttiń qurlysy men qyzmeti qandaı?
2. Gemofılıa aýrýy qalaı sıpattalady.
3. Fıbrınogen degen ne?
4. Qanda uıytatyn faktorlardyń bireýi bolmasa, qandaı jaǵdaı bolar edi?
II top «Leıkosıtter»
1. Qan dene salmaǵynyń neshe % quraıdy?
2. Qan aýrýyn zerteıtin ǵylym?
3. «K» vıtamıni, mindetti túrde.........?
4. Qany uıymaıtyn tuqymqýalaıtyn aýrý?
VI Jańa sabaqty bekitý
Dollor oıyny: Suraqtar
Almaty oblysy, Jambyl aýdany,
«Qastek orta mektebi MDSHO»KMM - niń bıologıa pániniń muǵalimi
Otynshıeva Keýirhan Kyzaıbekovna
Qannyń uıýynda trombosıtterdiń róli. júkteý
Bilimdilik maqsaty: Qan quramy, onyń formaly elementteriniń mańyzy týraly bilimderin tolyqtyrý.
Tárbıelik: Salaýatty ómir saltyna tárbıeleý.
Damytýshylyq: Qan uıýy týraly qosymsha málimetter izdenýge qyzyǵýshylyǵyn oıatý.
Pánaralyq baılanys: Medısına
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi A) amandasý
Á) túgendeý
B) sabaqqa daıyndyqtaryn tekserý
V) topqa bólý.
(toptar top ataýlaryn tańdaıdy, alǵan ataýlary boıynsha ústeldegi top belgisi jazylǵan toptaryna sáıkesinshe jınaqtalyp otyrady.)
İ top – Erıtrosıtter
İI top - Leıkosıtter
İİ. Úı tapsyrmasyn suraý:
1. Qan quramyna kiretin zattar? (plazma, erıtrosıtter, leıkosıtter, trombosıtter)
2. Qannyń qyzyl jasýshalaryn qalaı ataımyz? (Erıtrosıt)
3. Erıtrosıtter qaıda túziledi? (Súıektiń qyzyl kemiginde, kókbaýyrda)
4. Aq qan túıirshikterin qalaı ataımyz? (Leıkosıt)
5. Fagosıtozdy ashqan kim? (I. Mechnıkov)
6. Leıkosıtter qaıda buzylady?(kókbaýyrda)
7. Leıkosıtter ne arqyly qozǵalady? (jalǵanaıaqtar)
8. Ottegin tasymaldaıtyn nárýyz? (gemoglobın)
9. Iadrosy joq qan jasýshasy? (erıtrosıtter)
10. Qandaǵy tússiz suıyqtyq (plazma)
11.
İİİ. Sergitý sáti
IV jańa sabaq
1 mátin:
Trombosıt — qannyń uıýyn qamtamasyz etetin qanjasýshasy.
Trombosıt — qustan bastap tómengi satydaǵy omyrtqaly janýarlar qanynda bolady. Sútqorekti janýarlar qanynda trombosıt ornynda pishini ártúrli (dóńgelek, sopaq, urshyq tárizdi t. b.) usaq deneshikter — qan tabaqshalary bolady. Trombosıt — súıektiń qyzyl kemigindegi iri jasýshalar — megakarıosıtterden jetiledi. Qan tabaqshalary megakarıosıtter sıtoplazmasynyń mólsheri eki - úsh mkm ıadrosyz bóliksheleri.
Olar qanda toptasyp ornalasady. Qan tabaqshalary jaqsy boıalatyn dándi ortalyq bóligi
• granýlomerden (hromomerden) jáne birkelki (gomogendi), shetki bóligi — gıalomerden turady.
• proteın, maı, kómirsýlar jatady.
ıadrosyz, usaq deneshikter (dıametri 2 – 5 mkm) – qan tabaqshalary bolady. Qalypty jaǵdaıda eresek adamnyń 1 mm qanynda 180 – 320 myń trombosıt kezdesedi
2 mátin:
Qannyń uıýynyń beıimdelgish mańyzy zor, tamyrlar zaqymdanǵan jaǵdaıda organızmdi qansyraýdan saqtaıdy. Sonymen qatar, tamyrlarda aınalatyn qannyń uıyp qalmaýy da óte mańyzdy. Deni saý adamnyń usaq tamyrlary jaraqattanǵan kezde qan ketý 3 – 4 mınýtta toqtaıdy. Bul tamyrlardyń tarylyp, jaraqat shetine jabysyp qalatyn trombosıtterdiń birigýine baılanysty. Osy kezde trombosıtterdiń bir bóligi buzylyp, olardan tromboplastın fermenti, sondaı – aq tamyrlardyń tarylýy men kúrdeli hımıalyq reaksıalar týdyratyn bıologıalyq belsendi zattar bosap shyǵady. Tromboplastın qatysynda kálsı ıondary jáne atmosferalyq ottek bar bolsa, kúrdeli fermenttik reaksıalar nátıjesinde plazmanyń erigish nárýyzy – fabrınogen erimeıtin fıbrınge aınalady. Fıbrın jipsheleri jaraqat ornynda erıtrosıtter, leıkosıtter, trombosıtter turyp qalatyn tyǵyz talshyqty tor túzip, uıyǵan qan – tromb paıda bolady. Qalyń tromb tamyrdy bitep, qan ketý toqtaıdy. Tromboplastın, fıbrınogen, fıbrın jáne kálsı ıondarynan basqa qannyń uıýyna birneshe fermentter, K vıtamıni, mindetti túrde ottek qatysady.
V. Jańa sabaqty pysyqtaý.
I top «Erıtrosıtter»
1. Trombosıttiń qurlysy men qyzmeti qandaı?
2. Gemofılıa aýrýy qalaı sıpattalady.
3. Fıbrınogen degen ne?
4. Qanda uıytatyn faktorlardyń bireýi bolmasa, qandaı jaǵdaı bolar edi?
II top «Leıkosıtter»
1. Qan dene salmaǵynyń neshe % quraıdy?
2. Qan aýrýyn zerteıtin ǵylym?
3. «K» vıtamıni, mindetti túrde.........?
4. Qany uıymaıtyn tuqymqýalaıtyn aýrý?
VI Jańa sabaqty bekitý
Dollor oıyny: Suraqtar
Almaty oblysy, Jambyl aýdany,
«Qastek orta mektebi MDSHO»KMM - niń bıologıa pániniń muǵalimi
Otynshıeva Keýirhan Kyzaıbekovna
Qannyń uıýynda trombosıtterdiń róli. júkteý
You Might Also Like
-
Sabaqtyń taqyryby: 1 - bólim. Taza, minsiz asyl sóz
-
Sabaqtyń taqyryby: Kóbeıtýdiń qasıetterin esepteýde qoldaný
