InfoHub Logo

Eki kórinisti qoıylym

Qatysýshylar:

Qıqarbek
Shımaıbek
Sámbigúl
Qalamsap
Dápter
Eden jýýshy

Birinshi kórinis

Sahna ashylǵanda synyp bólmesi kórinedi. Sabaq sońynan qaıtýǵa jınalyp jatqan oqýshylar.

Qıqarbek. Atam «at aýnaǵan jerde túk qalady» deýshi edi. Myna jatqan dúnıe kimdiki, eı? (Edende jatqan eski dápter, kitap, qalamsapty tepkileıdi.)

Shımaıbek. Ol eshteńe emes. Menin atam: «Atyń shyqpasa, jer órteıin dep júrsiń be», – dep ursatyn. Kórdiń be, myna Shımekeńniń shımaıyn. (Partalardy aralap júrip kórsetedi.) Mine, mynaý raketa. Tamasha salynǵan sýret emes pe? Anaý – Shvarsneger, mynaý – Brús Lı...

Sámbigúl. Bárinen de ana Qamshybaeva, jyndy qyz, meniń jazǵan hatymdy ushaq jasap ushyrǵanyn aıtsańshy. Masqara-aı, synyp jetekshimizdiń týra murnynyń janynan qalyqtap ushyp ótti.

Qıqarbek. Shynymen Ásıa apaı baıqamady ma?

Sámbigúl. Qudaı saqtady. Áıtpegende erteń mamam dırektordyń aldynda: «Aınalaıyn, ózińde de bala bar ǵoı. Bir jolǵa qyzymdy keshirshi», – dep basyn ıip turatyn edi.

Shımaıbek. Al, Saryqyz, sen sol sátte qaı jerde turar eń (mysqyldap kúledi)?

Sámbigúl. Kúl, kúl. Men de bir tostaǵanymdy jýyp jylap alamyn ǵoı (kúledi).

Qıqarbek. Al men baqylaýdan eki alatyn boldym. Qý qalam-saptyń sıasy bitip qalǵan joq pa? Baıqap qala ma dep záremniń ushqany-aı!

Shımaıbek. Bárin aıt ta, birin aıt. Búgingi «Kirpi» gazetinde:

«Shımaıbek-aý, Shımaıbek,

Shımaılaıdy bárin tek.

Ájethanada – Shımaıbek,

Sportzalda – Shımaıbek,

Qalaı ǵana óz atyn,

Jaza bergen qımaı tek», – dep óleń shyǵaryp, meni búkil mektepke «jazǵysh bala» atandyryp jiberipti. Meıli, apam aıtpaqshy, «aýrý qalsa da, ádet qalmaıdy».

Sámbigúl. Áı, uldar, senderge taǵy bir qyzyq aıtaıyn ba?

Qıqarbek. Qulaǵym sende.

Shımaıbek. Quldyq, ne aıtasyń, hansham.

Sámbigúl. Túý, sen de. Álgi anaý meniń aldymda otyrǵan jańadan kelgen Raýza degen qara qyz bar emes pe, ylǵı buldanyp júretin. Ózime tartyp, dos bolaıyq desem, úrkek attaı tura qashady. Jańa baqylaý jumysy kezinde:

«Áı, qara qyz,

Bizge de bir qarańyz.

Esebińnen kómektes,

Dos boldy dep sanańyz» dep hat jazyp jibersem, tyrs úndemeı otyrsyn. Óı, «profesor» neme.

Qıqarbek. Ózińniń mineziń maǵan tartqan eken, á (mysqyldap kúledi). Al, ósekshim-aı, ysqyrt.

Sámbigúl. Áli qyzyqtyń arty bar. Úziliste álgi qyz maǵan jetip kelip: «Áı, Búrsigúnova, maǵan hat jazyp dápterińdi jyrtqansha, sabaǵyńdy durystap oqysaıshy» degeni. «Áı, sen maǵan dápter satyp áperme, «profesor» qyz» dedim de, matematıka dápterin jyrtyp-jyrtyp tastadym. Ol betime qarady da, «aqymaq» dep jónine júrip ketsin.

Qıqarbek. Ol qyzdyń nesi ketti? Uıatqa óziń qaldyń. Áne, toǵyz bet dápterińniń paraǵy toǵyz jerde shashylyp jatyr. «Mýsor»...

Sámbigúl. Meıli, erteń jańasyn bastaımyn. Bıznesmen aǵam aman bolsyn. (Áldekimniń aıaǵynyń dybysy estiledi.)

Shımaıbek. Áı, batyrlar. Bólmeni qabyldap alatyn kezekshiler kele jatqan sıaqty. Kózine tússek, myna jerdi jınatyp álem qylady. Ushtyq!

Qıqarbek. Kettik!

Sámbigúl. Shúý!

Ekinshi kórinis

Sahnada kórinis ózgermeıdi. Shashylyp jatqan zattardyń ishinen Qalamsap ornynan turady.

Qalamsap. Túý, báleket, kettińder me, túge! Áı, partalar, ústel myrza, terezeler, esikter, shyraǵdandar, sýretter, bir sát maǵan qulaqtaryńdy salyńdarshy.

Dápter(ornynan turady). Qulaǵym sende, Qalamsap myrza.

Qalamsap. Mine, durys. Mysaly, osy men kimmin?

Dápter. Qalamsapsyń. Al Qalamsap myrza delik.

Qalamsap. Mine, jónińe kele jatyrsyń. Men bir ǵajap dúnıe emespin be?

Dápter. Pah, pah... Jalǵan aıtpaı jaqsylyqqa jegil.

Qalamsap. Atam Qaýyrsyn ótirik aıtyp kórmegen. Baıqaı-syńdar ma, alty jasar adam balasy, myna meniń arqamda jazý jazyp, dúnıeniń ǵajaptaryn bilýge asyǵady. Mysaly, sáýletshiler syzyp-syzyp úı jasaıdy. Tek adamdar áli maǵan eskertkish qoıǵan joq. Sondyqtan adam ataýly, olardyń úrim-butaqtary, ata-babalary meniń aldymda bas ıýge tıis.

Dápter. Sál sabyr et, Qalamsap myrza. Áý, halaıyq. Men Qa-lamsap myrzanyń sózine qarsymyn. Jalǵan sóıleıdi, jalǵan.

Qalamsap. Qalaısha? Túsinbedim.

Dápter. Biz myna ekeýmiz de adam ataýlynyń aldynda qa-ryzdarmyz.

Qalamsap. Ótirigińe bereke bersin.

Dápter. «Sabyr túbi – sary altyn». Sózdiń aıaǵyn tyńdasańshy. Mysaly, myna sen meniń paraqtaryma súıkenbeseń, tom-tom ki-taptar jazylar ma edi? Ǵalymdar adam tańyrqatqan jańalyq-tar jasap, ǵaryshqa adam ushyrǵany da – osy ekeýmizdiń arqamyz. Múmkin anaý partada otyrǵandar – bizdiń qojaıyndarymyz-dan úlken ǵalymdar, asqan júrekti aqyndar, uly matematıkter shyǵatyn shyǵar. Oılap qarasań, ana turǵan terezeler de, taqta da, esik te, oryndyqtar da, partalar da, shyraǵdandar da, tipti ústel myrza da – adam eńbeginiń jemisi.

Qalamsap. Dápter myrza! Myna sózińniń jany bar. Ras, bulardy jasaǵan – bizder men adamdar (sál oılanyp qalady). Anda-sanda keýdemdi bir kóterip maqtanaıyn desem, osy sen-aq jolymdy kes-kesteı beresiń (jylaıdy).

Dápter. Oý, Qalamsap myrza! Shyndyqty aıtqannyń aıyby joq.

Qalamsap. Myna jerde keleshek ǵalymdar, myqtylar otyr deısiń. Al nege biz olardan qorlyq kóremiz?

Dápter (sasqalaqtap). Joq, múmkin emes. Olar ne búldiripti?

Qalamsap. Múmkin emes, múmkin emes. Men buryn qandaı edim. Anaý eski astana – Almatyda dúnıege keldim. Kóp aǵaıyndy edik. Bir kúni bárimizdi orap jáshikke salyp, dúkenge alyp keldi. Biz bárimiz kádege jaraıtyn boldyq dep qatty qýanyp edik. Sonan soń-aq bizdi qojaıyndarǵa úlestire bastady. Aǵaıyndarymyz bizben qoshtasyp, birinen soń biri ketip jatty. Kúnderdiń kúni maǵan da kezek kelip jetti. Meniń qojaıynym shashy dýdar-dýdar, alakóz, tańqy muryndy qaratory edi. Bar pále sol kúnnen bastaldy (jylaıdy).

Dápter. Sabyr et, Qalamsap myrza! Igiliktiń erte-keshi joq degen.

Qalamsap(jylaǵanyn toqtatyp). A... Iá, sózińniń jany bar. Men qolyna tıgende, ol alǵashqyda keremet qýandy. Ózim de ásem edim. Qalpaǵym jasyl, denem qyzyl, sıam kók bolatyn. Biraq men ońbaı qatelesippin (taǵy óksıdi).

Dápter. Doseke-aý, óziń bir jylaýyq ekensiń. Qoıshy endi.

Qalamsap. Óı, búıtken kúni qursyn-aý! Qojaıynym bir sa-laq, kórseqyzar bala bolyp shyqty. Meni qapshyǵyna salyp kelgen kúni qalpaǵymnan aıyryldym. Bir nársege ashýlandy da meni jerge atyp uryp, taptap-taptap tastady. Ne istersiń? Basqa túsken soń baspaqshylsyń. Bir kúni qojaıynym janymdy kózime kórsete tisteleı bastady. Tipti aspanǵa laqtyryp jiberip, qaǵyp alatynyn qaıtersiń. Qabyrǵam kúıreı me dep qatty qoryqtym.

Dápter. Meniń de kúnimdi ıtke bersin, Qaleke.

Qalamsap. Dápter myrza-aý, sál sabyr etshi. Men aıtyp bolaıyn. (Dápter basyn ızeıdi.) Keıin de qojaıynym meni janqaltasyna salyp, balalarmen kúresetindi shyǵardy. Masqara, bel ortamnan qaq bólinsem, saýdamnyń bitkeni ǵoı.

Dápter. Iá, belgili jáıt. Qudaı ondaıdan saqtasyn.

Qalamsap. Al jazýǵa kelgende qojaıyn aldyna jan salmaıtyn. Alǵashqy kúni-aq sol qolynyń ústine meniń sıammen kúnniń sýretin saldy da, janyna «Shımaıbek» dep jazdy. Tórt saýsaǵynyń ústine «1998» dep syzýdy da umytqan joq.

Dápter. Ol qojaıynyń men sıaqty dápterge jazsa, qaǵynyp kete me eken (ashýlanyp).

Qalamsap. Sendeılerdi qaıtsin. «Shımaıbek» degen jazýdy kóringen jerdiń bárinen kóresiń. Nanbasań, anaý partalar men esikten surashy.

Dápter. Oý, Qaleke. Aıtqandaryńnyń bir jalǵany joq. Meniń paraqtarymda da qanjardyń, mashınanyń, tankiniń, ushaqtyń, áýeli Brús Lıdiń de sýreti bar.

Qalamsap. Óı, uıat-aı! Bárinen buryn ájethanaǵa da meniń sıammen «Shımaıbek» dep jazdy ǵoı. Qoıshy, sonymen bir on kúnge jeter-jetpesten sıam taýsyldy. Jasyma jetpeı qartaıdym. Sıamdy aıyrbastasa, túk joq qoı. Mine, búgin sabaqtyń sońynda meni myna jerge atyp uryp, úıine taıyp turdy (jylaıdy).

Dápter. Áı, Qaleke-aı. Meniń de qaıbir shekem qyzyp júr deısiń. Meniń de ómir jolym seniki sıaqty. qat-qat bolyp qoı-mada jattyq, aqyry dúkenge tústik. Qudaı qosqanda anaý seniń qojaıynyńnyń janynda otyrǵan qyzyl shyraıly, shashyn kes-ken qyzdyń qolyna tústim.

Qalamsap. E, sonan soń?

Dápter. Alǵashqyda maǵan jyltyr qap kıgizip esi shyqty. Kirletpeı taza ustady. «Qyrsyqqanda qymyran irıdi» degen bar emes pe? Sary qyz esepten maqurym eken. Muǵalim meniń paraǵyma seniń týysqanyń qyzyl sıamen, qalamsappen ekilikterdi qoıa bastap edi, meniń de qasıetim usha bastady.

Qalamsap. Oıpyraı, á?

Dápter. Alǵashqy kúni-aq ekilik qoıylǵan paraǵymdy jyrtyp-jyrtyp, ýmajdap-ýmajdap eshkimge kórsetpeı kir-qoqys salatyn shelekke laqtyryp jiberdi (jylaıdy).

Qalamsap. Áı, sen de men sıaqty jylaýyq ekensiń ǵoı.

Dápter. Jylamaǵanda qaıteıin. «Chernovıkke» aınaldym. Esep shyǵarsa, birinshi, ekinshi betke jazady, sýretter jetinshi, segizinshi betke ornalasty. Masqara, keıde áýeli kez kelgen betimdi jyrtyp alyp, taqta súrtetinin aıtsańshy.

Qalamsap. Áý, mynaý meniń qojaıynymnan da qıyn ǵoı. Bularǵa qoıyńdar deıtin bireý joq pa?

Bólmege eden jýýshy kiredi. Esik syqyrlaıdy. Qalamsap, dápter oryndaryna jata qalady.

Eden jýýshy. Pah, pah! Mundaı balalardy bul dúnıede kórsem kózim shyqsyn. Áı, uqypsyzdar-aı! Áke-shesheleriń erteden qara keshke deıin, myna qıyn zamanda tentirep tıyn taýyp, balam oqysyn dep dápter, kitap satyp alyp beredi. Al bulardiki jyrtý, syndyrý. Jany ashymaıdy eshkimge. Únem qaıda? Kúnine bir qalamsap, bir dápter jyrtylsa, búkil elimizde qansha qarjy tekten-tekke rásýa bolady. Obal-aı (qaǵazdardy, dápterdi, qa-lamsapty shelekke salady)!Balalar-aý, aqyldy bolsańdarshy!

Shymyldyq