InfoHub Logo

Baıaǵy ótken zamanda bir shal men kempir ómir súripti. Balalary bolmapty. Mal degende, bes eshki, bir qartaıǵan qara nary ǵana bar eken.

Bes eshkiniń bireýi qashaǵan bolypty. Bir kúni shal ony saýǵyzaıyn dep, qýalasa, ońaılyqpen ustatpaıdy. Dińkesi quryp, yza bolǵan shal:

— Áı, sheshek kelgir! – dep, quıryǵynan shap berip ustaı alypty. Qattyraq julqyp qalsa kerek, quıryq úzilip, qolynda qalyp qoıypty.

Eshkiden óshin alyp, aıyzy qanǵan shal quıyrshyqty óziniń qara lashyǵynyń jabyǵyna tyǵa salypty.

Eshkilerdi saýyp bolǵannan keıin, kempir ot jaǵyp, sút pisiredi. Pisken sútten aıran uıytady da qazannyń qaspaǵyn qyryp otyryp:

— Kózi soqyr Qudaı, tym qurysa osy qaspaqty jeıtin bir bala da bermediń-aý, – dep nalıdy.

Sol kezde jabyqtan:

— Shesheke-aý, men she? Men bar emespin be? – degen jińishke daýys estiledi.

— Sen bolsań, jeı ǵoı, – deıdi, kempir sener-senbesin bilmeı. Quıyrshyq jabyqtan shyǵyp, sekirip jerge túsedi de tabaqqa salǵan qaspaqty aldyna alyp, jeı bastaıdy.

Osylaısha Quıyrshyq shal men kempirge bala bolady. Ol kezde turǵyn el as-tuzyn qıyrdan túıege artyp ákeledi eken. Bir kúni aýyl adamdary tuzǵa barýǵa ázirlenedi. Sonda shal otyryp:

— Basqalar sıaqty tuzǵa jumsaıtyn balam da joq, – dep ýaıymdaıdy. Shaldyń muńyn estip:

— Ata, men she? Men bar emespin be? Meni jumsańyz, – deıdi Quıyrshyq.

— Qaraǵym-aý, sen qaıtip ákelesiń? Qara nardyń basyna qalaı ıe bolasyń?

— Qulaǵynyń eki ortasyna otyryp alamyn, – deıdi.

— Endeshe bara ǵoı, – dep jumsaıdy shal.

Quıyrshyq elmen birge tuzǵa ketedi. Tuzdaryn alyp, qaıtyp kele jatqanda, jolda nóserletip kún jaýady. Jolaýshylar shapandaryn, shekpenderin, sýlyqtaryn búrkenip, qos tigip panalaıdy. Al Quıyrshyq bolsa, bir túp túıeqarynnyń astyna kirip ketedi de qısaıyp jatyp, uıqtap qalady.

Qara nar ottap turyp, Quıyrshyqty túıeqarynmen qosa asap qoıady. Tuzshylar izdep-izdep taba almaı, qara nardy jetelep aýylǵa keledi. Shal men kempir qýanyp, júgirip aldynan shyqsa, qara nar ózi kelip tur. Quıyrshyq joq.

— Qudaı-aý, tym qurysa, bizge endi barmaqtaı Quıyrshyqty da qımadyń ba? – dep, kempir jylap jiberedi.

Muny estip Quıyrshyq:

— Apa, jylama, men mundamyn! Qara nardyń ishindemin! – dep, aıqaılaıdy.

Shal jyǵyp salyp, qara nardy soıady. Qan-jynyn jardyń astyna aparyp tógip tastaıdy. Talyqsyp, shala-jansar Quıyrshyq sonyń ishinde kete barady.

Sóıtip, Quıyrshyq esin jıyp, shal men kempirdi qaıtadan izdep tapqansha, bir ash qasqyr kelip, qan men jyndy asap-asap jep qoıady. Quıyrshyq álgi qan-jynmen aralasyp, qasqyrdyń qarnyna baryp túsedi.

Budan keıin taǵy da dala kezip, kózi qaraýytqan ash qasqyr bir kúni jaıylyp júrgen qalyń qoıdy kóredi. Aqyryn buqpantaılap baryp, endi shabaıyn degende, qasqyrdyń qarnynda jatqan Quıyrshyq:

— Attan, attan! Qoıǵa qasqyr shapty, qoıǵa qasqyr shapty! – dep yshqyna aıqaı salady. Muny estigen qoıshy qasqyrdy tura kep qýady. Aıdalaǵa aıdap tastaıdy.

Osydan keıin qasqyr qoıǵa shaba almaı, ashtyqtan qarny shuryldap, ashtan ólýge taıaıdy.

Bir kúni tıtyqtap kele jatqan qasqyr sýmańdaǵan túlkige kezdesedi.

— Túke, toqtaı turshy, – dep, toqtatyp alady da osylaı da osylaı dep syryn aıtady. — İshime kirip alǵan bir páleniń kesirinen ashtan óletin boldym. Odan qalaı qutylamyn? Aqylyńdy aıtshy, – dep, zar jylaıdy.

Sonda túlki oılanyp turyp:

— Munyń emi mynaý: ábden pora-pora terlegenińshe, oıdan qyrǵa júgire ber. Sodan keıin taqyr muzdyń ústine baýyryńdy tósep jata qal, – deıdi bilgirsinip. — Sonda ishińdegi páleden qulan taza aıyǵyp shyǵa kelesiń.

Basqa aılasy joq qasqyr álgi túlkiniń aıtqanyn isteıdi. Oı-qyrdy shapqylap, terlep kelip, taqyr muzǵa baýyryn tósep jata qalady. Saqyldaǵan sary aıaz eken. Sol zamatta-aq qasqyrdyń baýyr júni jabysyp, qatady da qalady. Muz ústinde tarbıyp jatqan qasqyrdy sol mańnan ótip bara jatqan bir jolaýshy kórip, soǵyp alady.

Jolaýshy qasqyrdyń terisin sydyryp jatqanda, Quıyrshyq lyp etip, onyń kisesine kirip ketedi. Kesh bata jolaýshy bir aýylǵa kelip qonýǵa ruqsat suraıdy. Shetki bir qarasha úıdiń tusyna toqtap:

— Kim bar, eı, qudaıy qonaqpyn! – dep daýystaıdy.

— Nesheýsińder? – dep suraıdy úı ıesi.

— Jalǵyzbyn, – deıdi jolaýshy.

Sol kezde:

— Joq, bul ótirik aıtady, biz ekeýmiz, – dep, qosarlana daýystaıdy Quıyrshyq.

Jolaýshy ań-tań bolyp, jan-jaǵyna qarasa, eshkim kórinbeıdi. Sol aralyqta úı ıesi tysqa shyǵady. Ony kóre salyp Quıyrshyq:

— Ata! Atataıym! – dep, sekirip baryp, shaldyń moınyna asyla ketedi.

Quıyrshyqtyń daýsyn estip, úıden kempir de júgirip shyǵady.

— Kishkentaıym meniń! Barmysyń? – dep, Quıyrshyqty aımalap baýyryna basady.

Sóıtip, Quıyrshyq óziniń súıikti ata-anasymen osylaısha qaıtadan tabysqan eken.

---