InfoHub Logo

Bilim jáne ǵylym mınıstri

Erlan Saǵadıev myrzaǵa

Habar arnasynda ótken «BILIM» baǵdarlamasyna qatysqan A. Saǵıdýllaeva BjǴM ókiline arnaıy úndeý hat tapsyrǵan bolatyn.

Ol jerde búkil Qazaqstan muǵalimderiniń problemalary jazylǵan bolatyn. Ókinishke oraı BjǴM tapsyrǵan hatqa tek hat tapsyrǵan A. Saǵıdýllaevaǵa óziniń aýdanynyń ǵana problemasyn sol aýdannyń metodıstine jaýap jazǵyzyp sol aýdannyń kóleminde ǵana jaýap bergen. Jaýap hat 2017 jylǵy 12 qańtar, JT-UJ-1604-1/11-5 nómirimen kelgen. Tómendegi hat ta bir aýdannyń jaǵdaıy emes, búkil Qazaqstan Respýblıkasynyń ár aımaǵynyń ustazdarynan áleýmettik jeli arqyly qol jınalyp Respýblıka boıynsha oryn alyp otyrǵan máseleler jazylyp otyr. Qol jınaý áli de jalǵasýda.

Úsh tildi jańa reforma kirgeli mektepterdegi ábiger kóbeımese azaıǵan joq. Jańartylǵan baǵdarlamanyń da áńgimesi bir basqa. Bul jerde sheshýin kúttirmeıtin másele óte kóp.

Bilim jáne ǵylym mınıstrliginen osy máseleni birinshi kezekte sheshýin suraımyz!

1. Kóp mektepterdiń materıaldyq bazasy jańartylǵan mazmundaǵy bilim berýge sáıkes emes. Kompúterler eskirgen, (kóp jaǵdaıda eski kompúterlerdi eseptegi kompúterler sany azaıyp qalmas úshin oblystyq bilim basqarmalary esepten shyǵartpaı ustap otyr) ınternet jelisiniń ózi bireý ǵana. Jyldamdyǵy tómen, basqa pán muǵalimderiniń paıdalanýyna múmkindik joq. Mektepte isten shyqqan kompúter, prınter, proektorlarǵa qosalqy bólshekter satyp alýǵa múmkindik joq (jergilikti búdjetten qarjylandyrady, aqsha jetpeıdi deıdi).

2. Jańartylǵan baǵdarlama muǵalimniń sabaqqa tyńǵylyqty daıyndalýdy, taratpa materıaldardy kóptep shyǵarýdy talap etedi. Keıbir jerlerde kitap jetispeıdi. Ol týraly aıtylsa, «kitap resýrs qana» oqýshylar aqparatty kez – kelgen jerden, ınternetten alýǵa da bolady deıdi. Biraq ınternettiń túri joǵarydaǵydaı bolsa, basqa qaıdan alýǵa bolady? Mektepterge búdjetten qaǵaz t.b konselárıalyq taýarlarǵa nege aqsha bólinbeıdi? Orta eseppen 1 muǵalimge 1 jylǵa 18 qorap qaǵaz ketedi. Qazir ókinishke oraı bul salmaq muǵalimderdiń moınynda.

3. Qazir bizde 5 kúndik oqý júıesi. Muǵalimniń jumys saǵaty 18 saǵat. Biraq muǵalimniń oqý-tárbıe jumysyna, jeke sabaqqa daıyndalýǵa ketetin ýaqyty baqylaýǵa kelmeıtindikten qalǵan ýaqytyna aqsha tólenbeıdi. Onyń ishine pedkeńester men oqý-tárbıe jumysy boıynsha jasalatyn jumystar kiredi. Ókinishke oraı kóp jerlerde mektep dırektorlary senbi kúni túrli jınalystar men is sharalardy qoıyp otyr. Senbi kúni muǵalimder sabaǵyn daıyndasa, jeksenbi kúni basqalar sıaqty bir kúnin otbasyna arnaıtyn edi. Osy máseleniń basy sheship berińiz.

4. Muǵalimderdi kóshe tazalaý, gazetke jazdyrý, úı aralaý, mereke kúnderi kezekshilikke qoıý, t.b jumystar áli tıylmaı keledi. Eriksiz eńbekke sottyń sheshimi, ne bolmasa soǵys jaǵdaıynda ǵana jol beriledi. Konstıtýsıa, Bilim zańy boıynsha ondaı is-áreketterge tıym salynǵan. Mereke kúnderi kezekshilik Eńbek kodeksiniń 86-baby boıynsha jumyskerdiń kelisiminsiz demalys jáne mereke kúnderi jumysqa tartý 1) tótenshe jaǵdaılardyń, dúleı zilzalanyń nemese óndiristik avarıanyń aldyn alý ne olardyń zardaptaryn dereý joıý úshin; 2) eńbek qyzmetine baılanysty jazataıym oqıǵalardyń, múliktiń joıylýynyń nemese búlinýiniń aldyn alý jáne olardy tergep-tekserý úshin; 3) tutastaı uıymnyń nemese onyń jekelegen bólimsheleriniń odan ári qalypty jumys isteýi jedel oryndalýyna baılanysty bolatyn shuǵyl, kútpegen jumystardy oryndaý úshin jol beriledi – delingen. Biraq kóp jaǵdaıda muǵalimderdi mereke kúnderi kezekshilikke qoıý jalǵasyp keledi. Muǵalimniń bedeline, qadir-qasıeti men mártebesine nuqsan keltiretin jumys túrleri doǵarylsyn. Bilim basqarmalary men bilim bólimderine osy týraly qatań eskertýdi suraımyz.

5. BILIM-LAND, I-MEKTEP týraly. Bul jeke seriktestiktiń oqytý quraldary oflaın túrinde mektepterge taratyldy. Kólemi 500 gb. İshinara mektepterde jeli arqyly taratýǵa múmkindik joq. Ár pándi jeke-jeke shyǵarsa. Onlaın kiretin mektepterge paról, logın taratylǵan. Biraq osy jeke seriktestik oblystyq bilim basqarmalaryna kirgen-kirmegen mektepter týraly aqparatty jiberip reıtıń shyǵaryp otyrady. Sol reıtıń arqyly bilim basqarmalary mektep muǵalimderine kirmegeni úshin eskertý jasap kirip sabaqqa paıdalanýyna buıryq beredi. Biraq ol muǵalimniń nege ony paıdalanbaı júrgenin teksergender boldy ma? Joq. Bul taǵy da materıaldyq baza kompúter men ınternetke kelip tireledi. Mekteptiń ár kabınetine ınternetke qoljetimdilik qashan ornaıdy? Osy kompanıanyń elektrondy oqýlyǵy baǵdarlamamen sáıkes emes.

6. NZM baǵdarlamalary jappaı orta mektepterge de taratylýda. Orta mektepter NZM sıaqty oqýshylardy, muǵalimderdi konkýrspen qabyldamaıdy! Oǵan erekshe daryndy, testen naqty nátıje jınaǵan oqýshylar irikteledi. Materıaldyq bazanyń teńsizdigi jáne bar. Osy jaǵdaı nege eskerilmeıdi?!

7. Elektrondy kúndelik týraly. Elektrondy kúndelik te jeke menshiktiń dúnıesi. Reseıden kóshirilip alynǵan. Reseıde muǵalimderge ony toltyrǵany úshin arnaıy aqsha tólenedi. Bizde tólenbeıdi. Muǵalimder bir kabınetke kezekke turýǵa májbúr. Taǵy da is ınternetke kelip tireledi. Materıaldyq bazasy jetispeıtin mektepke tyqpalaýdyń keregi ne? Elektrondy kúndelikke qatysty Qazaqstan muǵalimderi arasynda júrgizilgen saýalnamaǵa 70 muǵalim qatysyp, nátıjesinde 33 muǵalim «toltyramyz, materıaldyq baza bar» dese 22 muǵalim «mektepte jaǵdaı joq» dep, 14 muǵalim basqa jerge baryp toltyratynyn aıtqan. Mınıstrlik elektrondy kúndelik toltyrý týraly buıryq shyǵardy. Biraq ınterneti joq jerlerge, nashar jerler "toltyrmaı-aq" qoısyn dep siz parlamentte aıttyńyz, biraq arnaıy buıryq shyǵarǵan joqsyz. Osyǵan jeke buıryq shyǵarylsyn, ne pılottyq joba toqtatylsyn, qurǵaq sóz esh jerde júrmeıdi. Mektep jaǵdaıy kelmegen soń elektrondy kúndelik toltyrmaǵan muǵalimderge eskertý, sógis berý, túsinik jazdyrýǵa tıym salyńyz. Óıtkeni bul pılottyq joba. Elektrondy kúndelik jekeniń qolynda emes BjǴM qolynda bolýy kerek! Elektrondy kúndelikti UB(NOBD) kiriktirsin, ol jerde muǵalim, oqýshy týraly tolyq aqparat bar.

8. Materıaldyq baza boıynsha 102 muǵalimnen Qazaqstan boıynsha saýalnama alynǵan. Onyń ishinde 59 muǵalim ÓZİNİŃ JEKEMENSHİK KOMPÚTERİ, PRINTERİmen jumys jasaımyz dese, 18 muǵalim «kez kelgen jerden aqshaǵa shyǵaramyz deıdi. 12 muǵalimniń jeke kabınetinde kompúter, ınteraktıvti taqta, jeke prınteri bar. Kabınetinde eshteńesi joq-3, barlyq kerek jaraqty mektep áperedi dep – 2, ata-analar qamtamasyz etedi dep 1 muǵalim jaýap bergen. Osy oraıda eń birinshi reforma baǵdarlama men sózben emes, aldymen mekteptiń materıaldyq bazasyna reforma kerek ekenin de kórsetip otyr. Mektepterdiń materıaldyq bazasyn qashan jetildiresizder? Mektepterge sapasyz tehnıkalar ákelý qashan toqtaıdy?

9. Qazirgi kezde AKT degen syltaýmen mekteptegi ınformatıka páni muǵalimderine kóp jumys mindettelip otyr. BILIM-LAND kompanıasymen jumys, elektrondy kúndelikti admınıstrasıa jasaý, jylda toltyrylatyn UB (NOBD) barlyǵy kóp jerlerde «qoǵamdyq» jumys retinde moınyna «ilingen». Jeke shtattar nege berilmeıdi?

10. Muǵalimderdiń zeınet jasy qaıtadan qaralsa, áıelderge 27, erlerge 30 jyl jumys ótilimen. Qazirgi kezde muǵalimniń jumysy aýyrlady.
Bilim salasyna kelgen jastarǵa jaǵdaı jasalynsyn.

11. Úshtildilikke baılanysty endi qazaq mektepterinde dúnıejúzi tarıhy kelesi oqý jylynan bastap orys tilinde oqytylady deıdi. Ana tilinde oqytylsyn. Úsh tildilik reforma bastalǵanda BjǴM aǵylshyn tilinde tek 10-11 synyptar ǵana oqytylady degen. Onyń ózi oqýshylar qalasa ǵana degen. Biraq bul «ózi qalasa» degen pýnkt aýyzben ǵana aıtylǵandyqtan esh jerge jaramsyz. Naqty buıryǵyn shyǵarsańyz.

12. "Pedagog qyzmetkerler men olarǵa teńestirilgen tulǵalardyń laýazymdarynyń úlgilik biliktilik sıpattamalaryn bekitý týraly" Qazaqstan Respýblıkasy Bilim jáne ǵylym mınıstriniń 2009 jylǵy 13 shildedegi № 338 shyqqan. Osy oraıda mektep muǵalimderi óziniń mindetin bilmegendikten basqa da qosymsha jumystardy atqaryp júr. Osy zańdy sizder tarapynan túsindirý jumystary júrgizilsin.

13. Bastaýysh synyp oqýlyqtarynyń kólemi úlken. Áripterdiń úlken bolǵany durys shyǵar biraqta kitapty úlkeıtý durys emes. Sómkeni kóteregende balanyń beli qaıysyp ketedi. Kóptegen ata-analar bastaýyshta oqıtyn balalarynyń sómkelerin kóterip júrýge májbúr bolýda. Kitaptardy qateliksiz shyǵarý kerek.

Qurmetpen:

Qazaqstannyń ár

aımaǵynyń muǵalimderi

 

Meıirjan Temirbek

Aıman Saǵıdýlla

Kýrmasheva Maıra 

Dosbol Kystaýbaev 

Saýle Sýleımenova 

Aıgúl Tóńkerqyzy 

Gýlnar Karabalına 

Gulzira Mindetbay 

Tahmına Baltabaeva 

Kaldygýl Eralıeva 

Marat Nuretdinov 

Jýmagýl Bekmýratova 

Haısa Ejenhan 

Janar Guzel 

Almagýl Meırbekova 

Maıra Janabaeva 

Darıga Ondybaeva 

Sabıra Shalkarova 

Bahira Cadas 

Gýljıan Ismagýlova 

Naz Gýl Toleýbek 

Sahaba Baıanbek 

Balzıra Ibraeva 

Bahytgýl Edılhan 

Bagdat Kuanyshuly 

Meruyert Dosbolova 

Sahaba Baıanbek 

Nazerke Aqjigit 

Akgýl Jýhan 

Rayhan Kenzhegalieva 

Sýlýshash Býhabaeva 

Sveta Alpamysova 

Gaýharıa Tańirbergenovna 

Zhanar Zhumataeva 

Darıga Ondybaeva 

Gýlsara Torehan 

Saltanat Moldabekova 

Abzal Almukhan 

Aqmaral Shoqparova 

Zaure Ibragimova 

Gýlnýr Túlápova 

Gýlsara Seıdalıeva 

Bakyt Almvshova 

Kamshat Shansharova 

Bıbıgal Janseıtova 

Galıma Talkanbaeva 

Gýljanat Abylaeva 

Aktolkyn Serıkbaeva 

Aıgýl Kadyrova 

Jakonı Erıko 

Anar Zeınolda 

Aıgýl Svankýlova 

Saule Izykulova 

Ýktam Momınov 

Shynar Sýltanbekova 

Edil Pshataev 

Kýrbanaı Abdıkadır 

Gýljamıla Azbaeva 

Oralhan Abay 

Altangýl Sýıenısh 

Aıgerım Ýtebaeva 

Aına Sýltanbekova 

Sanımgýl Balıjanova 

Asan Imashev 

Marat Mamıtov 

Kuralay Smailova 

Gýlmıra Týlpaısova 

Kuralay Smailova 

Sandýgash Nýrmagambetova 

Rymgýl Shalbaeva 

Salamat Kalı Jýnsov 

Gýlzara Serıkpaeva 

Maresh Sertaeva 

Tohtahan Ýrkınbaeva 

Zhakaev Mykametzhan 

 Erlan Tóleýbek 

Abdikhan Kudaybergenov 

Dınara Baıýzakova 

Marat Nuretdinov 

Hısa Hosaı 

Perızat Ýlykbekovna 

Medet Naurzbaev 

Omarbek Beysaly 

Aqsholpan Músirkegenova 

Aıjamal Saktaganova 

Lázzat Orynbekova 

Salıma Mýkanova 

Bayan Sabden 

Almagul Mustafa 

Jadyra Nýrlanovna 

 

Derekkózi: Abai.kz

---