InfoHub Logo

Aıaqtyń sozylmaly kóktamyr jetispeýshiligi — kók tamyrdagy qannyń makrogemodınamıkalyq qaıtýynyń buzylýymen sıpattalatyn, óńirlik mıkroaınalym júıesi jumysynyń buzylýyna ákelip soǵatyn sındrom. Aıaqtyń varıkozdyq syrqaty óndirisi damyǵan elder turǵyndarynyń arasynda jıi. Sońǵy onjyldyqta  atalǵan syrqatpen aýyratyndar arasynda jastar kóbeıdi.

Aıaqtyń varıkozdyq aýrýyn naqtamalaý jáne emdeý standarttaryn retteý tómendegishe jikteledi:

1) patologıasyz kók tamyrly tastaýsyz teriishilik jáne teriastylyq segmenttik varıkoz;

2) reflúksti ústirt nemese perforantty kók tamyrlardaǵy segmenttik varıkoz;

3) reflúksti ústirt nemese perforantty kók tamyrlardaǵy keń taralǵan varıkoz;

4) tereń kók tamyrlarda reflúks bolǵan jaǵdaıdaǵy varıkozdyq keńeıý.

Sozylmaly venozdyq jetispeýshilik kezeńderi:

0 – joq;

1 – «aýyr aıaq» sındromy, basylatyn isik;

2 – sozylmaly isik, gıper- nemese gıpopıgmentasıa, lıpodermatoskleroz, ekzema;

3 – venozdyq trofıkalyq oıyq jara.

Varıkozdyń bastapqy kezeńinde klınıkalyq belgiler onsha baıqala qoımaıdy, shaǵym da kóp aıtylmaıdy. Jilinshiktiń aldyńǵy jáne artqy betkeıiniń jáne jilinshik pen jambas qaptalynyń shekteýli bóliginde birdeı mólsherde keńeıgen jekelegen kóktamyr tarmaqshalary túrindegi venozdyq sýrettiń aıqyndala túskeni baıqalady. Syrqattar tez sharshaıtyndyqtaryn, uzaq ýaqyt dene eńbegimen aınalysqannan keıin baltyr bulshyq etteriniń aýyrlaǵanyn, keıde tyrysyp qalatyndyǵyn aıtady. Kóp rette mundaı syrqattardyń varıkoz aýrýynyń damýyna tektik beıimdigi, negizinen anasy jaǵynan (92%) beıimdigi tirkelgen.

Aıqyn baıqalatyn túıinderdiń tıpti oqshaýlaný qatary bar: bul kóbine venozdyq anevrızma sekildi úlken túıinder bolatyn jambas jaq, jambastyń ortańǵy jáne tómengi bóliginiń qıylysy, jilinshiktiń joǵarǵy bóligi, beldemeniń ústińgi jaǵy. Syrqattyń osylaısha keńinen taralýy, derttiń barlyq jastaǵy adamdarda kezdesýi bul naýqastarǵa kórsetiletin mamandandyrylǵan kómek ádisterin únemi jetildirip otyrý qajettigin kórsetedi. Patogenezge qatysty tetikter kóp, olardyń birqataryna qolda bar quraldarmen tıisinshe áser etý qıyn, sondyqtan bul aýrýdyń emi de kúrdeli. Dáriger men emdelýshiden aıryqsha nazar, tózim men tabandylyq talap etiledi, óıtkeni kóp rette aýrý jazylmaıtyn sıpatta bolady, bir ret júrgizilgen emmen shektelýge bolmaıdy.

Ótken ǵasyrdyń 80-shi jyldarynan bastap flebologıaǵa hırýrgıalyq jáne hırýrgıalyq emes emniń zamanaýı tehnologıalary belsendi engizile bastady. Árbir syrqattyń ózindik qaıtalanbas belgileri bolady. Sondyqtan tıimdi keshendi tańdap, emdeý sharalarynyń qanshalyqty nátıjeli bolatyndyǵyn fızıologıany jáne aýrýdyń patofızıologıasyn jetik biletin dáriger ǵana aıta alady.

Kóptegen syrqattar aýdandyq emdeý-aldyn alý mekemelerinde em qabyldaıdy. Ókinishke qaraı, bul rette jekelegen qatelikterge jol beriledi. Emhana otashylary syrqattarǵa kóbine «aýyrǵansha júre turýǵa» keńes beredi. Ádette dáriger naýqasqa dáke tańýǵa (ony qalaı oraýdy úıretpesten) nemese áseri tómen eskirgen preparattardy qoldanýǵa keńes beredi. Munyń ózi sozylmaly kóktamyr jetispeýshiliginiń asqynýyna jáne derti asqynǵan syrqattar sanynyń aıtarlyqtaı kóbeıýine ákelip soǵady. 

Varıkozdyq aýrýdy emdeýdiń negizgi baǵyttary:

· kompresıondyq em;  

· flebosklezdik em;      

· hırýrgıalyq em men farmokologıalyq quraldardy paıdalaný.    

Kompresıondyq emniń emdik áseri mynadaı tetiktermen aıqyndalady:

- venozdyq qaıtymdy tezdetý men patologıalyq venozdyq syıymdylyqty tómendetý ústińgi kóktamyrlar dıametrin kishireıtý jáne bulshyq ettiń venozdyq órimin kompresıalaý esebinen iske asady;

- venozdyq refleksti joıý nemese azaıtý;

- qyltamyrlar jelisiniń venozdyq bóligindegi ınterstasıaldyq suıyqtyń reabsorbsıalanýynyń ulgaıýy men arterıadaǵy súzgileýdiń tómendeýi isiktiń  kishireıýine ákeledi;

- qannyń fıbrınolıtıkalyq belsendiligin plazmenogenniń ulpalyq belsendirgishin qarqyndy shyǵarý esebinen ulgaıtý.

Sońǵy kezge deıin farmakoterapıaǵa jetkilikti nazar aýdarylmaı keldi.

Onyń negizgi maqsattary mynadaı:

1)  aýrý belgilerin (qatty aýyrý, baltyrda aýyrlyq seziný, isiný, tez sharshaǵyshtyq) toqtatý;

2)  asqynýdyń (trofıkalyq buzylystar, ústirt tromboorgebat) aldyn alý;

3)  otaǵa deıingi daıyndyq jáne otadan keıingi ońaltý;

4)  syrqattyń ómir súrý sapasyn jaqsartý;

5)  varıkozdyq aýrýdyń aldyn alý.

Qazirgi kezde varıkozdyq aýrýdy emdeýdiń hırýrgıalyq ádisterine basymdyq beriledi. Sonymen birge aıaq kóktamyrlary anatomıalyq qurylysynyń ártúrliligi men klınıkalyq túrleriniń kóptigi, varıkozdyq aýrý damýynyń kezeńdiligi emdeý baǵdarlamasyn balamasyz standarttaýǵa múmkindik bermeıdi.

Sklerozdaýshy terapıa hırýrgıalyq em bolyp tabylady. Sondyqtan varıkozdyq kóktamyrdy alyp tastaýmen birdeı áser etetin bul emge sózsiz basymdyq beriledi. Bul emdi qoldanýǵa kórsetimderdi saýatty anyqtaý, emdeý tehnıkasyn muqıat saqtaý, úılesimdi kompresıa – jaqsy fýnksıonaldyq jáne kosmetıkalyq nátıje alý kepili.

M. N. Ábdiqadyrov

---