الەۋمەتتىك جەتىمدىكتىڭ الدىن الۋ جانە وتباسى مەن بالالىق شاقتى قولداۋ
قوستاناي وبلىسى ارقالىق قالاسى
№10 جالپى ءبىلىم بەرەتىن ورتا مەكتەبىنىڭ
الەۋمەتتىك پەداگوگى ەسىمسەيتوۆا باقىتكۇل
ادامنىڭ شىر ەتىپ جەرگە تۇسكەن مينۋتىنان باستاپ، ونى ءومىرىن، دەنساۋلىعىن، تىنىشتىعىن قورعاپ وتىراتىن زاڭ بار. بۇل زاڭ 1948 جىلى 10 - جەلتوقساندا قابىلدانعان. «ادام قۇقىعىنىڭ جالپىعا بىردەي دەكلاراسياسى»، سونىمەن قاتار 1959 جىلى قابىلدانعان «بالا قۇقىعى دەكلاراسياسى»، مىنە وسى دەكلاراسيادان كەيىن 61 ەل قول قويعان 1989 ج 20 قاراشادا «بالالار قۇقىعى تۋرالى كونۆەنسيا» قابىلداندى.
ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىندەگى الەۋمەتتىك پەداگوگتار وسى زاڭداردى باسشىلىققا الا وتىرىپ، بالا قۇقىعىن قورعاۋ جۇمىستارىن جۇرگىزەدى.
الەۋمەتتىك پەداگوگ - ءبىلىم سالاسىندا باسقا ماماندارمەن سالىستىرعاندا ءبىزدىڭ ەل ءۇشىن وتە قاجەتتى ماماندىق.
الەۋمەتتىك پەداگوگ – دەلدال جەكە تۇلعا، وتباسى جانە قورشاعان ورتا اراسىنداعى وسى ورتانىڭ پەداگوگيكالىق تۇرعىدان ماقساتقا ساي قايتا قۇرىلۋىنا ىقپال ەتەتىن بايلانىستىرۋشى بۋىن.
قازىرگى كەزدە ەلىمىزدە ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك قيىندىقتار ورىن العانى بارىمىزگە بەلگىلى. حالىقتىڭ باسىم كوپشىلىگى جۇمىسسىز بولعاندىقتان الەۋمەتتىك تۇرمىس جاعدايى تومەن وتباسىلاردىڭ سانى از ەمەس. الەۋمەتتىك تۇرمىس جاعدايى بالانىڭ ءبىلىم مەن تاربيە الۋىنا كەرى اسەرىن تيگىزەدى.
بۇگىنگى مەنىڭ سىزدەرمەن وي بولىسكەلى وتىرعان تاقىرىبىم الەۋمەتتىك جەتىمدىك دەگەنىمىز نە؟ دەپ اتالادى. كونۆەنسيادا «ءاربىر بالا ءوز وتباسىندا، اتا – اناسىمەن بىرگە ءومىر سۇرۋگە قۇقىلى» دەپ ايتىلعانىمەن، بالانىڭ بارلىعى مۇنداي مۇمكىندىككە يە بولا المايدى.
اتا-اناسى بار بولسا دا، اتا–انالارى ءتۇرلى سەبەپتەرمەن بالاعا قاتىستى مىندەتتەرىن ورىنداي الماسا، بالا الەۋمەتتىك جەتىم مارتەبەسىنە جاتادى. بالالاردىڭ الەۋمەتتىك جەتىم بولۋى اكە- شەشەلەرىنىڭ اتا-انالىق قۇقىقتارىنان ايىرىلۋى، ماتەريالدىق، تۇرمىستىق جاعدايدىڭ تومەن بولۋى، اتا-انالارىنىڭ باس بوستاندىعىنان ايىرىلۋى جانە بالانىڭ نەكەسىز تۋۋى سەبەپ بولا الادى. الەۋمەتتىك جەتىمدىكتىڭ تاعى ءبىر باستى سەبەبى، اتا-انانىڭ ىشىمدىككە سالىنۋى.
مەن الەۋمەتتىك پەداگوگ بولىپ جۇمىس جاساعان 8 جىل ىشىندە الەۋمەتتىك جەتىمدىك مارتەبەسىنە يە بولعان وقۋشىلار سانى جىل وتكەن سايىن ازايماي وتىر.
قيىن جاعدايعا ۇشىراعان بالالارمەن جۇمىس ىستەۋ بارىسىندا الەۋمەتتىك پەداگوگ بالانى جانە ونىڭ وتباسىن جان-جاقتى زەرتتەيدى، ونىڭ جاعدايىن، تىعىرىقتان شىعۋ جولدارىن قاراستىرادى، جوسپارلايدى. قيىن جاعدايعا تاپ بولعان بالانى دەمەۋ وڭاي جۇمىس ەمەس. مۇنداي جاعدايدا ونى رۋحاني تۇرعىدان قولداپ، وزىنە دەگەن سەنىمدىلىگىن وياتۋ، الداعى ۋاقىتتا ءبارى جاقسى بولاتىنىنا سەنىمىن كۇشەيتۋ وتە قاجەت. وسىنداي جۇمىستى اتقارۋ ءۇشىن الەۋمەتتىك پەداگوگ بەلگىلى ءبىر ءبىلىم جيناقتاعان، ادامدارمەن ءتىل تابىسا الۋ، بالامەن جۇمىس ىستەي الۋ قابىلەتىمەن، پەداگوگيكالىق يكەمسدىلىكپەن قارۋلانعان بولۋى كەرەك. سونىمەن قاتار، الەۋمەتتىك پەداگوگتىڭ ادامگەرشىلىك قاسيەتى باستى نازاردا بولۋى كەرەك.
اتا-اناسىنىڭ قامقورلىعىنسىز قالعان بالالار قالامىزداعى ءومىردىڭ قيىن جاعدايىنا تاپ بولعان جاسوسپىرىمدەردى قولداۋ ورتالىعىندا الەۋمەتتىك مارتەبەسى انىقتالعانشا نەمەسە وتباسىنا قايتارىلعانشا تاربيەلەنەدى. ونداي جاسوسپىرىمدەردى مەملەكەت قامقورلىعىنا الىپ، بارلىق جاعداي جاسالادى. ءبىراق اناسىنىڭ ايالى الاقانى مەن اكەسىنىڭ قامقورلىعىن بۇل مەكەمەدەن الا المايتىنى بارىمىزگە بەلگىلى. مەملەكەت تاراپىنان ءتۇرلى قولداۋ مەن كومەك كورسەتىلگەنمەن،اتا-اناسىنىڭ ورنىن تاربيەشىلەر الماستىرا المايدى.
مەنىڭ تاجىريبەمدە جەكە باسىن انىقتايتىن قۇجاتى جوق بالالار كەزدەستى. بارلىق بالالار بۇگىنگى كۇنى تۋۋ تۋرالى كۋالىك الدى. قۇجات دايىنداۋ وڭايلىققا سوققان جوق. سەبەبى اتا–انالار ءتۇرلى سىلتاۋ ايتىپ، قاجەتتى قاعازداردى ۋاقىتىلى تاپسىرمايدى.
بالانى قامقورلىققا الۋ جانە الەۋمەتتىك مارتەبەسىن انىقتاۋ كەزىندە كەزدەسكەن كوپتەگەن قيىندىقتاردى شەشۋ بارىسىندا ءبىلىم بولىمىندەگى بالا قۇقىعىن قورعايتىن مامانداردىڭ كومەگىمەن شەشىلەدى.
ءبىزدىڭ ءبىلىم وشاعىمىزدا بالا قۇقىن قورعاۋ ماقساتىندا وتكىزىلگەن يگى شارالار ءوز دارەجەسىندە وتكىزىلىپ كەلەدى. قامقورشىلار كۇنى ەلىمىزدەگى كەنجە مەرەكەلەردىڭ ءبىرى بولسا دا، №10 ورتا مەكتەبىندە بۇل مەرەكەنى اتاپ ءوتۋ داستۇرگە اينالعان. قامقورشىلار كۇنىنىڭ نەگىزگى ماقساتى: وتباسى ىنتىماعىن نىعايتۋ، ادامزاتتىڭ نازارىن الەۋمەتتىك جەتىمدىك قيىندىقتارىنا اۋدارۋ؛ اتا-اناسىز قالعان بالالاردى تاربيەلەپ وتىرعان قامقورشىلاردى قۇرمەتتەۋ، ماداقتاۋ؛ قامقورشىلاردى بىر-بىرىمەن تاجىريبە الماستىرۋ بولىپ تابىلادى.
ءاربىر بالانىڭ وتباسىندا ءومىر سۇرۋگە قۇقىعى بار. قوعامدا ەڭ باستى ءداستۇرلى تاربيە ينستيتۋتى وتباسى بولىپ تابىلادى. بالانىڭ وتباسىنان العانىن ءوز بارلىق ومىرىندە ەسىندە ساقتايدى. بالاعا جاقسى كورەتىن، مەيرىمدى وتباسىنىڭ بەرەتىنىن ەشكىمدە بەرە المايدى. مىنە، سوندىقتاندا قامقورشى كۇنى تەك قانا مەرەكەلىك ءىس-شارا عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە زور اقپاراتتىق – ءتۇسىندىرۋ جۇمىسى بولىپ وتىر.
الەۋمەتتىك جەتىمدىكتىڭ الدىن الۋ - بۇگىنگى كۇنى مەملەكەتىمىزدىڭ باستى ساياساتىنىڭ ءبىرى. بالانى وتباسىنا قايتارۋ جۇمىسى ماماندار تاراپىنان قولداۋ تاپقانىمەن، بالالاردىڭ اكە-شەشەسىنىڭ تاراپىنان قولداۋ تاپپاي وتىر. وكىنىشكە وراي كوپتەگەن اتا-انالار بالاسىن تاربيەلەۋدەن باس تارتىپ، جاۋاپكەرشىلىكتەرىن سەزىنبەسە دە، ولارعا جازا قولدانىلۋ ماسەلەسى كەنجەلەپ تۇر. ماماندار مەن الەۋمەتتىك پەداگوگتار بالا ءۇشىن اتا-انانىڭ، تۋىسقاندارىنىڭ ياعني وتباسىنىڭ الاتىن ورنى ەرەكشە ەكەنىن، بالا باستى قۇندىلىق دەپ اتا –انانى سانايتىنىن قالىڭ جۇرتشىلىققا ناسيحاتتاسا، الەۋمەتتىك جەتىمدىكتىڭ الدىن الۋعا ءبىر قادام جاسالار ەدى. جەتىم بالانىڭ سانى ازايسا، بالالار ءۇيىنىڭ سانى ازايىپ، ەسىگى جابىلار ەدى. جەتىمدەردىڭ وتباسىنا بەرىلۋىنە، ياعني ازايۋىنا ءار قايسىمىز ۇلەس قوسۋىمىز كەرەك.
كەز كەلگەن ساناتتاعى بالالارمەن جۇمىس بارىسىندا الەۋمەتتىك پەداگوگ پسيحولوگتىڭ، مەكتەپ ينسپەكتورى، مەكتەپ مەدبيكەسىنىڭ جانە كوپتەگەن مامانداردىڭ كومەگىنە جۇگىنەدى. جۇمىلا كوتەرگەن جۇك جەڭىل دەگەندەي، بىرلەسكەن جۇمىس ناتيجە بەرەرى ءسوزسىز.
بالا – ءبىزدىڭ بولاشاعىمىز. ەگەر ءبىز بۇگىن بالا بالا تاربيەسىنە نەمعۇرايلى قارايتىن بولساق، وندا ەرتەڭگى كۇنىمىز بۇلىڭعىر بولادى. سوندىقتان ءار ءسابي، ءار بالانىڭ تاعدىرى ءبىزدىڭ نازارىمىزدان تىس قالماۋى كەرەك.
You Might Also Like
-
ۇلكەن اۋلانىڭ الدىندا ورنالاستىرىلعان ك-700 تراكتورىنىڭ ەسكى ورىندىعىنا كىشكەنتاي ەكى جيەنىن وتىرعىزىپ الىپ تەربەتىپ ويناتىپ جاتقان احمەت شالعا كورشىلەرى تاڭ قالادى. تاڭ اتقاننان كەش باتقانعا دەيىن...
