باقىتتى يت
بيىك-بيىك دۋالدان ارعى جاعىنداعى اسەم كوتتەدجدەرى ارەڭ كورىنەتىن كوشەمەن ورلەپ كەلەمىن. مىنا كەرەمەت ۇيلەر ءبىز تۇراتىن ىقشاماۋدانمەن كورشىلەس ەكەنىنە كوڭىلىم سەنبەيدى. ءوز ءۇيىمدى قاتتى قوراشسىنىپ قالعانىم راس ەدى. مۇنداعى ۇيلەردىڭ ساۋلەتى بىرىنەن-بىرى اسادى. سىرتىنان كورىپ جۇرسەم دە، بۇل سارايلاردا قانداي ءومىر قايناپ جاتقانىنا قىزىقپاعان ەكەنمىن.
«ەمەندى» ىقشاماۋدانىنداعى بەسىنشى ءنومىرلى ءۇيدى ىزدەپ كەلەمىن. بۇل اۋداننىڭ كوشەلەرىندە اتاۋ جوق. بىرىنە-بىرى ءيىن تىرەستىرە سالىنعان، قوس دۋالدىڭ ورتاسىنان ەكى جەڭىل كولىك سىعىلىسىپ ارەڭ وتەتىن كوشەلەرگە ەلدىك تۇلعالاردىڭ اتى بەرىلمەگەنى دە ءجون شىعار. مىنا جەرگە قور بولادى عوي. بولاشاق «قىزمەت ورنىمدى» ىزدەپ ءجۇرىپ، وسىلاي «كەڭ ويلانىپ» كەلە جاتقان جايىم بار.
ەرتەڭنەن باستاپ №5 ۇيگە كۇزەتشى بولماقپىن. بۇعان دەيىن تىشقان مۇرنىن قاناتىپ، جۇمىس ىستەپ كورمەگەن ەركە ەدىم. اكەم مەن انامنىڭ زەينەتاقىسىن جىرىمداپ، وقۋىما تولەپ جاتقانى ويلاندىردى. كۇندەردىڭ كۇنى ءتارتىپ ساقشىسى بولىپ ىستەيتىن اعاما: «جۇمىس تاۋىپ بەر»، — دەپ مىندەتسي قالدىم. وقۋىما ءوزىم تاپقان اقشانى تولەگىم كەلەتىنىن ايتتىم. ءۇشىنشى كۋرس بولعانىمدى، ەندى اتا-اناما سالماق سالا بەرۋىم دۇرىس ەمەستىگىن تەرمەلەپ جاتىرمىن. اعام مەنىڭ كەنەت كۇرت وزگەرگەنىمە سەنەر-سەنبەسىن بىلمەي، بەت-جۇزىمە سىعىرايا، زور كۇدىكپەن قاراپ الدى دا:
— تابامىز. شىنىمەن جۇمىس ىستەگىڭ كەلسە... — دەپ قىسقا قايىردى.
تاپقانى — كۇزەتشىلىك. جۇما كۇنى قولىما ءوزىنىڭ ءسال عانا ەسكىرگەن جۇمىس فورماسىن، الدەبىر كۋالىكتى ۇستاتتى. «وسى كوشەمەن تىك ءجۇرىپ، باعدارشامنان سولعا بۇرىلساڭ، قىزىل شاتىرلى ۇلكەن ءۇي كورىنەدى. سونىڭ قاتارىمەن جوعارى ورلەي بەر. الدىڭداعى ەكىنشى بۇرىلىستان №5 ۇيگە تىرەلەسىڭ. سوندا مارات جانە تامىر دەگەن جىگىتتەر بار. سولارعا مەنەن كەلگەنىڭدى ايت. ولار سەنى باستىعىڭمەن تانىستىرادى» دەگەن اقىلىن قوسا ايتتى. جانە ءوزىمنىڭ ستۋدەنت ەكەنىم تۋرالى ءتىس جارماۋىم كەرەك. ىشكى ىستەر قىزمەتكەرىمىن، بولدى.
اۋەلدە «بەسىنشى ۇيدە الدەبىر كەڭسە بار شىعار» دەپ ويلاعانمىن. اعامنىڭ توڭمويىن مىنەزىنەن ىعىپ، تولىق سۇراي دا المادىم. ەندى نە دە بولسا بارا كورۋگە بەل بايلاپ، ءنان قاقپانىڭ قوڭىراۋىن باستىم. قۇلاق تۇبىمنەن «كتو تام؟» دەگەن داۋىس گۇر ەتكەندە، سەلك ەتە قالىپ: «مەن... اسەتتەن كەلىپ تۇر ەدىم...» — دەدىم مىڭگىرلەپ. ءنان قاقپانىڭ شەتىندەگى شاعىن ەسىك ءۇن-تۇنسىز اشىلا كەتتى.
— سەن بەكەتسىڭ بە؟ — دەدى پوليسيا فورماسىن كيگەن، نۇرلى ءجۇزدى جىگىت اعاسى. جاۋابىمدى كۇتپەستەن سويلەي جونەلدى. — اسەت ايتقان. قوجايىنمەن كەلىسىپ قويدىق. كىر، كىر. كۋالىك جاساتتىڭ با؟ كانە، اكەلشى، كىم دەپ تولتىرعان ەكەن؟ و-و، كىشى سەرجانت. بولادى، ابدەن بولادى.
شاماسى، بۇل كىسى — مارات. اعامنان ەكى-ۇش جاس ۇلكەن. ەكەۋى ۋنيۆەرسيتەتتە بىرگە وقىعان. مارات مەنىڭ بەتىمە ۇڭىلە ءبىر قاراپ الىپ:
— تىم جاستاۋ كورىنەسىڭ. تۇك ەمەس. قوجايىن سۇراپ جاتسا، «جيىرما ەكىدەمىن» دەي سال، — دەدى. باس يزەدىم. ءا دەگەننەن-اق ماكەڭە تاۋەلدى بولىپ قالعانىمدى مويىنداپ تۇرمىن.
بۇل — اتىن اسا ەشكىم بىلە بەرمەيتىن، سوڭعى جىلدارى قالتاسى قالىڭداعان نىسانبەك ەسىمدى كىسىنىڭ ءۇيى ەكەن. مەنىڭ مىندەتىم — ەسىكتەن كىمنىڭ كىرىپ-شىعىپ جاتقانىن قاداعالاۋ. اۋىساتىن كەزدە ارنايى داپتەرگە بەلگى سوعىپ، ورنىمدا قالاتىن جىگىتتەرگە تابىستاپ كەتۋگە ءتيىسپىن. ەڭبەكاقىنى مارات ارقىلى الامىن. كەزەككە ءۇش كۇندە ءبىر تۇسەمىن. قاسىمداعى جىگىتتەر دە اۋىسىپ تۇرادى. ماراتپەن اقىلداسىپ وتىرىپ، اپتانىڭ سەيسەنبى، جۇما جانە جەكسەنبى كۇندەرى كەلىپ تۇراتىن بولىپ كەلىستىم. ساباعىما سولاي ىڭعايلى سياقتى. سەيسەنبىدە — اسكەري ساباق، وعان مەن قاتىسپايمىن. جۇمادا — ءبىر عانا وقىتۋشىنىڭ قاتارىنان ءۇش ءدارىسى، ول كىسىمەن كەلىسىپ الۋعا بولادى. ال جەكسەنبىدە — بوسپىن. «ءساتى ءتۇستى» دەدىم ىشتەي.
سىرتتان ماشينە بيپىلدەتتى. مارات قارسى الدىنداعى ەكرانعا كوز تاستاپ: «باۋر كەلدى»، — دەپ الدەبىر تەتىكتى باسا قالعاندا، ءنان قاقپا سىقىرسىز، سىرعىپ اشىلدى. ىشكە ەسىك پەن توردەي، قارا «دجيپ» ەكپىندەي ەندى. اپتىعىن باسپاعان كۇيى ءۇيدىڭ استىڭعى بولىگىنە تەكىرەكتەي كىرىپ، ارەڭ توقتادى.
— بۇل — باۋىرجان دەگەن جىگىت. وسى ءۇيدىڭ جالعىز ۇلى. قازمۋ-دا، زاڭ فاكۋلتەتىندە وقيدى.
دەنەم ءدىر ەتە قالدى. قازمۋ-دا وقىسا، ەكەۋمىز ۇشىراسىپ قالار ما ەكەنبىز؟ كەلمەي جاتىپ، ماسەلە تۋىپ تۇرعانىن قاراشى.
— بۇل ۇيدەگىلەردىڭ سەنى ءبىلۋى مىندەتتى ەمەس. سەن ولاردى جاقسى تانىپ الۋعا ءتيىسسىڭ. — ماراتتىڭ وسى ءسوزى عانا جان شاقىرۋىما مۇرسات بەردى.
— مۇندا سەن قالايدا تانىسۋعا ءتيىس ءبىر جان بار. و-و، ونىمەن دوس بولساڭ، سەنى ەشكىم شەتكە قاعا المايدى.
— ول كىم؟ — دەدىم تۇتىعىڭقىراپ.
— كىم ەمەس، نە. يت. كادىمگى الاباي. ءيتتىڭ سىرتتانى. ءقازىر كورەسىڭ.
اۋلانىڭ ءبىر شەتىندەگى قىزىل شاتىرلى شاعىن ۇيشىكتىڭ ىشىندە ءتىلىن سالاقتاتىپ ءداۋ يت جاتىر ەكەن. بويىمدى جيىپ الا قويدىم. كوزىنە تۋرا قاراۋ مۇمكىن ەمەس. ايبارلى. بويى تايداي. دوبالداي باسى تىقىر دەنەسىنە قانشالىقتى ۇيلەسىمسىز بولسا، سونشالىقتى جاراسىمدى. موينى جۋان. ۇلى كەۋدەسى زور كۇش جاسىرىپ تۇرعانى بايقالادى. تۇمسىعى قىسقا. باسىن جەردەن جۇلىپ الىپ، ماعان زەرتتەي قادالدى. موينى قىلت-قىلت ەتىپ، اۋادان ءيىس الىپ تۇر. بوتەن ەكەنىمدى سەزگەندەي.
— سەن ونىڭ جاتقان جەرىنە قارا.
شىنىندا دا، ءيتتىڭ ۇيشىگى كىشىگىرىم سارايداي. قابىرعالارى تۇگەلدەي بويالعان، ءتىپتى ادەمى سۋرەتتەرمەن دە اشەكەيلەنىپتى. استىڭعى جاعى ءيتتىڭ سۇيكەنۋىنەن، الدە دارەتىنەن سارجاعالدانىپ قالعانى بولماسا، مىنا تۇرىسىمەن يت ۇياسى دەگەنگە قيمايتىندايسىڭ. ارتقى جاعىندا — قىستىق جاي. ونىڭ ءىشى ءتىپتى كەرەمەت شىعار.
— ءيتتىڭ اتى — اسكاريك. باۋردىڭ ەڭ جاقىن دوسىنىڭ اتى. «قالجىڭداپ قويا سالدىم» دەيدى.
تىتىركەنىپ كەتتىم. سوندا دا ماراتقا سەزدىرمەۋگە تىرىسىپ، «اسقار، اسقار» دەپ الىستان ەركەلەتىپ جاتىرمىن. ءيتتى ادامنىڭ اتىمەن شاقىرعان ءبىرتۇرلى ەكەن.
— مىناۋ ءبىر باقىتتى يت ەكەن... — دەپ تۇجىردىم اقىرى.
— اسكاريكتىڭ جاعدايى الماتىلىقتاردىڭ جارتىسىنىكىنەن جاقسى. — مارات ءيتتىڭ تۇسىنا بارىپ، ەرنىن ءتۇشتيتىپ، ىسقىرا ەركەلەتىپ الدى. — جىلى قورا. دايىن تاماق... تاماق بولعاندا دا، جاڭا سويىلعان سيىر ەتى... ءاي، ءبىراق انشەيىن ءسان ءۇشىن، سىرت كوزگە ايبار ءۇشىن بولماسا، بۇل بايعۇس ءتىرى ەكسپونات قوي...
از كۇندە جۇمىس ورنىما ۇيرەنىپ الدىم. مەنى ەشكىم تەكسەرگەن جوق. قۇجاتىم الدىن الا ءۇي يەسىنە تانىستىرىلعاندىقتان، مارتەبەلى قوجايىن قاعازعا كوبىرەك سەنگەن بولۋ كەرەك. ەڭ قىزىعى، جۇمىس ىستەگەنىمە ەكى اپتادان اسسا دا، مەن وسى ءۇي تۇرعىندارىنىڭ ەشقايسىسىن بەتپە-بەت ۇشىراستىرعان ەمەسپىن. تاڭەرتەڭ الدىمەن — باۋىرجان، سوسىن قارىنداسى گۇلجان ساباققا كەتەدى. سەگىزگە ون-ون بەس مينۋت قالعاندا قارسى الدىمىزداعى دىبىس كۇشەيتكىشتىڭ جاسىل جارىعى جىپىلىقتاپ جانادى دا: «رەبياتا، يا ۆ سبورە»، — دەگەن داۋىس ەستىلەدى. بۇل — «گاراج بەن قاقپا اشىلسىن» دەگەن بۇيرىق. ىلە مانادان بەرى كۇبىرلەي وتالىپ تۇرعان قارا «دجيپ» بىر-ەكى ىشقىنىپ الادى دا، گاراجدان اتىپ شىعادى.
باۋىرجان رولگە كۇجىرەيىپ جاتىپ الىپ، تۇسىمىزدان قولىن كوتەرىپ وتە بەرەدى. بىزگە كوز قيىعىن سالمايدى دا. قولىن كوتەرگەنى — امانداسقانى. شىنىنا كەلسەك، باۋىرجاننىڭ بەت-الپەتىنەن گورى، الاقانىنىڭ سيپاتىن، قاي تۇسىندا قانداي سىزىعى بارىن انىق بىلەمىز. ەرەكشە ىلتيپاتپەن، باسىمىزدى ءسال يە ساۋلىق ايتىسقانىمىزدى باۋىرجاننىڭ كوزدەرى ەمەس، الاقانى كورىپ وتەدى. ارتىنشا «لەكسۋس» كولىگىن تىزگىندەپ، گۇلجان كەتەدى ساباعىنا. تاكاپپار قىز كوزدەرىن تۋرا قاداپ، ءبىرىنشى امانداسۋىڭدى كۇتەدى. ءوزىنىڭ مىسى باسىپ تۇرعانىن ابدەن سەزەدى-اۋ، كولىگىن كىبىرتىكتەتىپ، قاقپاعا دەيىنگى 10-12 مەتر جەردى شاشىن سالالاۋمەن، كوز الدىنداعى ايناسىنا ۇڭىلۋمەن ءجۇرىپ وتەدى. بولماشى كىرپىك قاققانى — امانداسقانى. ءوزى ءقازىر اتاعى جەر جارىپ تۇرعان بولجاۋ ينستيتۋتىندا وقيدى.
قوجايىن — جاسى قىرىق بەس، قىرىق التىنى ماڭايلاعان ءتورتپاق كىسى. جۇمىسقا اسىقپاي، توعىز جارىمداردا جينالادى. اۋەلى داۋسى ەستىلەدى، سوسىن كورسە كوز تويعىسىز ادەمى، سۇلىك قارا «كامريىمەن» ول دا جوق بولادى. بۇل كىسىنىڭ جۇمىستان كەلۋ مەرزىمى وتە بايانسىز. كوبىنەسە ءتۇندى ورتالاپ بارىپ ورالادى. كەيدە ءتىپتى كەلمەي دە قالادى. اپتالاپ شەتەلدەردە جولساپاردا جۇرەتىنى تاعى بار. مارات تا، تامىر دا، تاعى ءبىر كۇزەتشى تاسقىن دا ونىڭ نەگىزگى قىزمەتى قانداي ەكەنىن اشىلىپ ايتپادى. قالادا بىرنەشە مەيرامحاناسى بارىن عانا قۇلاعىم شالعان.
قوجايىننىڭ جارىنىڭ استىندا دا ءبىر كولىك. جۇمىسقا ەڭ كەش كەتەتىن دە وسى كىسى. ءبىر سوزىندە مارات گاليا-عاليا اپايدىڭ جۇمىسى جوق، انشەيىن قىدىرىپ جۇرەتىنى جايلى ايتىپ قالعان-دى. سولاي بولسا سولاي شىعار. گاليا اپاي ۇيگە كۇنى بويى ەكى-ۇش رەت كەلىپ كەتەدى.
كۇنۇزاق اسكاريكتىكىنەن دە تار ۇيشىكتە بوس وتىرعاندىقتان، ءىشىمىز پىسادى. جازىلماعان زاڭ بويىنشا، بۇل ءۇيدىڭ اۋلاسىندا ءبىز باس سۇعۋعا ءتيىس ەمەس، شەك قويىلعان جەرلەر كوپ. ءتىپتى قاقپادان بەيساۋات باس شىعارىپ قاراۋعا دا بولمايدى. ءۇيدىڭ اينالاسىنا التى جەردەن قويىلعان كامەرا اۋلاداعى جاعدايدى كوز الدىڭا شىپ-شىرعاسىن شىعارماي كورسەتىپ تۇرعان سوڭ، بىرتە-بىرتە ورنىڭنان تۇرۋعا دا ەرىنىپ قالادى ەكەنسىڭ. ال ءۇيدىڭ ىشىنە كىرۋدى ءتىپتى ارماندامايمىز دا. تەك ايلىق بەرەتىن كۇنى مارات قانا قوجايىنمەن ديدارلاسۋعا مۇمكىندىك الادى. اۋەلدە قۇشتارىم اۋىپ: «ءۇي ءىشى قانداي ەكەن؟» — دەپ سۇراعانمىن. مارات قولىن سىلتەي سالدى. «ونداعى ءسان-سالتانات سەنىڭ تۇسىڭە دە كىرگەن جوق» دەدى سوسىن.
وسىدان كەيىن مەن ىشتەي ءۇيدىڭ ءىشىن ءبىر كورۋدى ارمانداي باستادىم. ۋنيۆەرسيتەتتە ساباقتا جۇرگەندە، جاس ەمەسپىن بە، ءبارى باسىمنان شىعىپ كەتەدى. قالاي جۇمىس ورنىما بەتتەيمىن، قيالي بولامىن دا قالامىن. بىردە باۋىرجاننىڭ قارا «ءدجيپىن» شىڭعىرتا ايداپ، ەسىكتەن شىعىپ بارا جاتامىن با-اۋ، بىردە ۇستىمە ەركەكتەر حالاتىن كيىپ الىپ، ەكىنشى قاباتتاعى، مارات ايتقان حاۋىزدىڭ جاعاسىندا ءتاتتى شىرىندى سوراپتاپ وتىرامىن با-اۋ، تاعى بىردە ءۇشىنشى قاباتتاعى سىرعىمالى قابىرعانى پۋلتپەن سىلق ەتكىزىپ اشىپ، بالكوننان الاتاۋعا قاراپ تۇرامىن با-اۋ... ايتەۋىر، ءسان-سالتاناتقا شومىلامىن دا جۇرەمىن. شىنىمدى ايتسام، سول ءۇيدىڭ يەسى ءوزىم بولعىم كەلەدى. «وسىنشا بايلىق مەنىكى بولسا-شى» دەپ قيالعا باتامىن. باۋىرجاننىڭ دا، گۇلجاننىڭ دا ءفاني-ارمانى جوق سياقتى. ءتىپتى وسى اۋلادا بەيقام جاتقان اسكاريك تە وتە باقىتتى يت بولىپ كورىنىپ كەتەدى. مارات پەن تامىردىڭ، تاسقىننىڭ ءۇي يەلەرىنە نەگە ءتىس قايرايتىنىن تۇسىنەر ەمەسپىن. مەنىڭ ويىمشا، ولار وزدەرى باي بولماعان سوڭ، كورە المايتىن سياقتى. سويتە تۇرا، وسى ۇيدەگىنىڭ قاي-قايسىسىن جولىقتىرسا دا، يەسىن كورگەن كۇشىكتەي قۋتىڭداي قالاتىندارىن قايتەرسىڭ. ىشىمنەن «مەن دە باي بولامىن» دەگەن ويعا ابدەن بەكىدىم.
اسكاريك-الابايمەن تەز-اق دوستاستىم. تەمىر تورعا اسىلىپ الىپ، شولاق قۇيرىعىن دىرىلدەتىپ-بۇلعاڭداتىپ تۇراتىن ءداۋ يت ارپىلداپ ۇرگەن ەمەس. تاماعىنان ىڭىرسىعانعا ۇقساس ءۇن شىعارادى. تار جەردە ءىشى پىساتىنى بايقالادى. ونى سەرۋەندەتۋگە ءۇي يەسىنەن ارنايى رۇقسات الۋ كەرەك. قىزىعى، اسكاريككە قىز تەكتىلەردى بىلاي قويعاندا، باۋىرجان دا، قوجايىن دا جاقىنداي المايدى. تاماعىن بەرەتىن — ءبىز. قىدىرتاتىن — ءبىز. استىن تازالايتىن — ءبىز. جازعان يت ءبىز قالدىق-قوقىسىن تازالاۋعا تورعا كىرگەنىمىزدە، الاپات كۇش تۇنعان كەۋدەسىن ەركىن كوتەرىپ، ەكى اياعىمەن يىعىمىزعا اسىلىپ الادى. كۇرەكتىڭ سابىن تىستەپ، ويىنعا شاقىرادى. تىستەگەن جەرىنەن ايىرىلمايدى ءوزى.
— و-و، بۇل دەگەنىڭ ناعىز يت قوي، — دەدى تامىر مەن اسكاريكتى قىدىرتۋعا كوشەگە الىپ شىققانىمدا. — باۋردىڭ قايدان، كىم ارقىلى تاپقانىن بىلمەدىم، قالاي قولى جەتسە دە، تازا قاندىسىن تاپقان ەكەن بالەڭ.
— ونى قايدان بىلەسىز؟
— بايقادىڭ با، اسكاريك ەشقاشان ابالاپ ۇرمەيدى. سوسىن ءقازىر جىبەرىپ كورشى، كوشەدەن وتكەن ادامداردىڭ بىرەۋىنە بولسا دا تيىسەر مە ەكەن؟ تيىسپەيدى. ويتكەنى، ول — ءوز اۋلاسىنىڭ عانا كۇزەتشىسى. باسقا بىرەۋگە ءتان اۋماقتا ول ءوزىن قوناق قانا سەزىنەدى.
— ءسىز قۇرى وتىرعانشا دەپ، الاباي تەكتەس يتتەردى ابدەن زەرتتەپ العاننان ساۋمىسىز؟
تامىر مەنىڭ بۇل ازىلىمە ەزۋ دە تارتقان جوق.
— سەن بىلمەۋشى مە ەدىڭ، مەنىڭ كينولوگپىن عوي، — دەدى سوسىن. — جەر بەتىندەگى يت تۇقىمداستاردىڭ ءبارىنىڭ بولماسا دا، جارتىسىنا جۋىعىنىڭ اتىن اتىپ، ءتۇسىن تۇستەپ بەرە الامىن. — ارتىنشا ءوز بىلەتىن نارسە جايلى ءسوز قوزعالسا، جانى كىرەتىن ادامنىڭ كەيپىنە ءتۇسىپ، ۇزاق سويلەپ كەتتى. — الاباي دەگەن — الەمدە ەڭ تازا ساقتالعان يت. «ورتا ازيانىڭ وۆچاركاسى» دەيدى ونى. بىرەۋلەر تۇركىمەن الابايىنىڭ قانى تازا ەكەنىن ايتادى. مەنىڭ بىلۋىمشە، قازاق الابايىنىڭ دا قانى بۇزىلا قويعان جوق. اۋىلعا بارا قالساڭ، قازاقى يت دەپ ءدال ءبىزدىڭ اسكاريكتەي كەۋدەسى اياققاپتاي، جۇرگەن جۇرىسىنەن-اق كەرەمەت ايبار سەزىلەتىن، ءجۇنى تىقىر، قۇلاعى قىسقا يتتەردى ايتىپ جاتادى عوي. سولاردىڭ ءبارى —
اسكاريكتىڭ تۋىستارى. بايقادىڭ با، باسقا شاۋىلدەكتەر قويلى اۋىلدىڭ ماڭىنان ءوتىپ بارا جاتقان سالت اتتىعا، نە بولماسا كولىكتەرگە دالاقتاپ، تۇرا ۇمتىلادى عوي. الاباي ونداي ەمەس. ول ونداي ۇساقتىققا بارمايدى. بوتەن ادام ونىڭ يەلىگىنە باس سۇقسا عانا ايبات شەگەدى.
وتە بەكزات، وتە اقسۇيەك جاراتىلىس ول.
تامىر شىنىندا دا الاباي تۋرالى كوپ بىلەدى ەكەن. ەكى كۇندە كوپ نارسەگە كوزىمدى اشتى. باسقا اڭگىمەنىڭ ءبارىن جيىپ قويىپ، تامىردان تەك الاباي تۋرالى سۇراي بەرەتىن بولدىم. «نەگە ونىڭ كەۋدەسى زور؟»، «نەگە ءجۇنى تىقىر؟»، «باسقا يتپەن بۋدانداسسا قالاي بولادى؟» تامىر وسى سۇراقتاردىڭ بارىنە جاۋاپ تابادى. ءتىپتى قىزىنىپ كەتىپ، قولدارىن سىلتەلەپ تە الادى. اڭگىمەنى «و-و، بۇل دەگەنىڭ ناعىز يت قوي» دەپ باستايدى. سوسىن كەتەدى دەيسىڭ. «قانى قالايشا بۇزىلماي ساقتالعان دەيسىڭ بە؟ ول بىلاي. الاباي نەگىزىنەن مالدى اۋىلداردا بولادى. ال مالدى اۋىلداردا ناعىز شوپاندار ءيتتىڭ قاسيەتىن بىلەدى. بىر-بىرىنە قانىن ارالاستىرمايدى. قانى ارالاسسا، قاسيەتى كەتەتىنىن بىلەدى. كەيبىر دەرەكتەر بويىنشا، الابايدىڭ قانى بۇزىلماي، اۋەلگى تابيعي قالپىن ساقتاپ كەلە جاتقانىنا بەس مىڭ جىل بولىپتى. ءوزىڭ ويلاشى، بەس مىڭ جىل! كەرەمەت ەمەس پە؟! قاسقىرمەن دە تىك تۇرىپ ايقاسا الاتىن مىقتىڭ عوي بۇل! ونىمەن تىرەسۋگە مىناۋ دەگەن ارلانىڭنىڭ ءوزىنىڭ بەلى شىدامايدى. سويتە تۇرا، بۇل الاباي اشتىققا دا كەرەمەت ءتوزىمدى عوي. ءتىپتى قارا سۋدى تالعاجاۋ ەتىپ، ءوز مىندەتىن ادال اتقارىپ جۇرە بەرەدى. شولگە شىدامدىلىعى باسقا اڭگىمە».
— ءبىزدىڭ اۋىلدا كورشىمىزدە ءدال وسى اسكاريكتەي يت بولعان. ول دا تۇقىمى الاباي دەيتىن. اۋىلدىڭ انا باسىنان كورىنە قالسا، ىنىنە تىعىلعان تىشقانداي جوق بولىپ كەتەتىنبىز. ءبىراق ول نەمەسى ىزاقور سياقتى ەدى... — دەيمىن تاعى ءبىر اڭگىمەنىڭ شەتىن شىعارىپ.
— وي، ول الابايدىڭ ناعىز ءوزى ەمەس، بۋدانى عوي. ءقازىر ناگىزىندە تۇك جوق بولسا دا، سىرتقى تۇگىن قامپايتقىسى كەلەتىندەر يتتەن يت قويمايتىن بولدى عوي. باعىپ جۇرگەنى قانداي يت، قاسيەتى قانداي ەكەنىن تۇك تۇسىنبەسە دە، ايتەۋىر جۇرتقا ايبار جاساعىسى كەلىپ، شالابۋدانداردى الاباي دەيتىن بولىپتى. كورشىڭنىڭ ءيتى ىزاقور دەدىڭ بە؟ ناعىز الاباي ماڭعاز بولادى. اناۋ-مىناۋ شۋىڭدى ەلەي بەرمەيدى. ال قازىرگى بۋداندارىنىڭ جۇيكەسى ناشار. نە ىستەپ، نە قوياتىنىن ءبىلىپ بولمايسىڭ. سىرتى كۇجىرەيىپ تۇرعانمەن، مىنەزى شالكەم-شالىس. وندايلار ءۇي كۇزەتىپ تە، وتار باعىپ تا جارىتپايدى. سەنىڭ كورشىڭدىكى سول شىعار...
تامىردىڭ اڭگىمەسىنەن كەيىن مەن اسكاريككە ايانىشپەن قارايتىن بولدىم. دالا ەركىندىگىن تار اۋلاعا، تار قۇجىراعا اكەپ قاماپ قويعان قوجايىنعا دا ەپتەپ ءتىس قايراي باستاعاندايمىن. شىنىندا دا، وزدەرى باسىنان سيپاپ ەركەلەتۋگە جاراماسا، مۇنداي اسىل تەكتى ءيتتى نە ءۇشىن اسىرايدى ەكەن؟ ءيا، بۇل اسكاريك تۇك تە باقىتتى ەمەس ەدى. تەك الدەبىرەۋلەردىڭ باقىتتى ءومىر ءسۇرىپ جاتقانىن ايعاقتايتىن دەكوراسيا عانا ەدى. مەنىڭ ويىمنىڭ راستىعىن نازار اۋدارىپ قاراۋعا تۇرمايتىن شاعىن ەكى-ۇش وقيعا دالەلدەي ءتۇستى.
تۇسكى ءۇزىلىس كەزىندە قىزمەتشى ايەلدەر پىسىرگەن استان اۋىز ءتيىپ، الدەبىر گازەتتى اۋدارىستىرىپ وتىرعانىمدا، سىرتتان قارا «دجيپ» ىسقىردى. ادەتىنشە باۋىرجان گاراجعا ەكپىندەتە كىردى. ارتىنشا داۋىس كۇشەيتكىشتىڭ جاسىل جارىعى جانىپ: «رەبياتا، نە پوموجەتە؟» — دەگەن داۋىسى ەستىلدى. ۇيشىگىمىزدەن شىققانىمىزدا، باۋىرجان سيىردىڭ سان ەتىن قويقاڭداي كوتەرىپ، گاراجدان شىعىپ كەلەدى ەكەن. ەلپ ەتىپ قولىنداعىسىن الا قويىپ، سىرتقا شىقتىق.
— بۇل كىمگە؟ — دەدىم اسىپ-ساسىپ.
— كىمگە ەمەس، نەگە؟ — تامىردىڭ داۋسىندا ىزا بارى انىق ەدى. — اسكاريكتىڭ سىباعاسى... اقىماق نەمە اسكاريكتى دە ءوزى سياقتى نانسوعار دەپ ويلايدى عوي دەيمىن. كىرپياز ءيتتى جاتىپىشەر جاساعىسى كەلەدى. ءبىر اپتادا ءبىر رەت وسىلاي جاڭا سويىلعان سيىردىڭ سان ەتىن اكەلىپ تۇرادى. كىمنەن اقىل سۇراعانىن قايدام. ال اسكاريككە مۇنداي ەت ءتىپتى دە قاجەت ەمەس. وعان ءبىر شىلاپشىن بىلامىق بولسا دا جەتەدى. قانداي جاعدايدا دا ءوزىنىڭ بابىن بەرمەيتىن تەكتى عوي ول...
تامىردىڭ راس ايتقانىنا ارتىنشا-اق كوزىم جەتتى. اسكاريككە ەتتى كۇنىنە ولشەپ بەرىپ تۇرساق تا، شۇقىپ قانا جەيدى. ءبىر يىسكەگەن نارسەسىنە قايتا جولامايدى. استىن تازالاعاندا، شىبىن قونىپ، بەكەر ءراسۋا بولعان ەتتى امالسىز شىعارىپ تاستايتىن بولدىق.
بىرتە-بىرتە بۇل ءۇي ادامدارىنىڭ، ونىڭ ىشىندە باۋىرجاننىڭ دا ءبىرتۇرلى جاندار ەكەنىن اڭداي باستادىم. ءيا، بىزدەن بولەك، مۇلدە باسقاشا ويلايتىن ادامدار. ەڭ باستىسى — مۇلدە ويلانبايتىن ادامدار. ولار قانشا بار، باي بولعانمەن، بىزدەن مۇلدە الىس ەكەن. ولار — سىرتى دۋالمەن قورشالعان ادەمى ءۇيدى جەكە مەملەكەت دەپ بىلەتىن، دۋالدىڭ سىرتىنداعى قانداي دا وزگەرىستەر وزدەرىنە قاتىسسىز دەپ ويلايتىن، سويتە تۇرا، مىنا قوعامنىڭ تىرەگى وزدەرى دەپ ۇعاتىن ادامدار بولىپ شىقتى. ال ءبىز — كۇزەتشىلەر، اندا-ساندا كەلىمدى-كەتىمدى كىسىلەر — ولاردىڭ قىزمەتشىلەرى عانامىز...
اپىر-اي، ءاۋ باستا قالاي عانا وسىلارداي بولعىم كەلدى ەكەن؟ شىنىندا دا، مۇنداي ءومىر كىمگە قىزىق؟ ءيا، استا-توك بايلىق، مۇقتاجسىزدىق جاقسى-اق. مويىندايىق، مويىندامايىق، ءبارىمىز ءومىر جولىندا ايتەۋىر ءبىر بايۋدى كوزدەيتىنىمىز راس قوي. كەنەتتەن اسپاننان اقشا جاۋسا، يەسى كىم ەكەنىن سۇراماستان باس سالۋعا، قۇشاعىمىزعا سىيعانشا جيناپ الۋعا دايارمىز. ءبىراق سونشا بايلىق سونشا ۇرەي اكەلەتىن سياقتى. باۋىرجانعا قاراشى. ءوزى مەنىمەن تۇيدەي قۇرداس. ءبىراق ءوزىن الەم قوجاسى سەزىنەدى. سويتە تۇرا، ءوزى سونداي قورقاق. ماراتتىڭ سوزىمەن ايتقاندا، ونىڭ ساناسىنا ۇرەي ەگىلگەن. اكەسى دە، اناسى دا بايلىعىن قورىعانى سياقتى، بالالارىن دا سىرتقى اسەردىڭ بارىنەن قوريدى. ولارعا سالساڭ، اينالانىڭ ءبارى — جاۋ. جاقىندا ءۇيدىڭ توبەسىنەن تىكۇشاق گۇرىلدەپ ۇشىپ وتكەندە، ۇيدەگىلەردىڭ ءبارى جاندالباسالاپ سىرتقا جۇگىرىپ شىققانىن ەندى ءتۇسىندىم. كوزدەرى اتىزداي بولىپ كەتىپتى. «تەررورلىق شابۋىل باستالىپ كەتتى» دەپ ويلادى عوي دەيمىن... بەتىن ارى قىلسىن!
باۋىرجاننىڭ باسقانى قويىپ، بىزبەن دە سىرتتاپ تۇرىپ سويلەسەتىنى، كولىگىنەن تۇسپەۋگە تىرىساتىنى دا سودان بولسا كەرەك. مىنە، وسى ۇيدە جۇمىس ىستەپ جاتقانىما ءبىرشاما ۋاقىت بولدى عوي، مۇنداعى تۇرعىنداردىڭ بىر-بىرىمەن ارالاسقانىن كورگەن ەمەن. ءبارى بيىك-بيىك دۋالداردىڭ ارعى جاعىنا تىعىلىپ الىپ، ايتەۋىر ءبىر جۇمباق ءومىر كەشىپ جاتىر. كورشى بولىپ بىر-بىرىنە كىرىپ-شىعۋ، ءبىر-بىرىنىڭ جاقسىلىعىنا قۋانىپ، جامانشىلىعىنا قايعىرۋ دەگەن اتىمەن جوق. ءتىپتى كوشەسىندە بالا دا وينامايدى. ايتەۋىر ءنان تەمىر قاقپالاردىڭ دىبىسسىز اشىلىپ، دىبىسسىز جابىلىپ جاتقانىن عانا كورەسىڭ. بىر-بىرىنەن جاسىراتىن كەرەمەت سىرى بار سياقتى. ال وسى ۇيلەردەن بىر-ەكى شاقىرىم ۇزاماي-اق، ءسال تومەندەسەڭ، قاقپاسى تۇگىلى، قورشاۋى دا جوق ۇيلەرگە كەزىگەسىڭ. ونداعى جۇرت ءبىر-بىرىن جاقسى تانيدى، قۋانىش-قايعىنى قاتار بولىسەدى. كىم بىلەدى، ولار دا الداعى بىر-ەكى جىلدا دۋالداردىڭ ارعى جاعىنان سىعالاسىپ جۇرمەي مە؟..
ۋنيۆەرسيتەتتە دە باۋىرجاندى بىر-ەكى رەت جولىقتىردىم. ءبىزدىڭ فاكۋلتەت پەن باۋىرجان وقيتىن زاڭ فاكۋلتەتىنىڭ وقۋ عيماراتتارى — ۋنيۆەرسيتەتتىڭ ەكى قاناتىندا. ارنايى بارماساڭ، بولاشاق زاڭگەرلەرمەن ۇشىراسا دا بەرمەيسىڭ. كۇزەتشىلىككە تۇرعالى بەرى زاڭ فاكۋلتەتى جاققا اياق باسۋدى ءتىپتى قويعانمىن. باۋىرجان كورىپ قالسا، «تى چە زدەس دەلاەش؟» دەپ سۇراقتىڭ استىنا الاتىنداي قورقاقتاپ ءجۇردىم. ءبىزدىڭ ءبىر جامان ادەتىمىز — تەمەكىگە ۇيىرسەكپىز. قالتامىزدا تيىن قالماعان كۇنى زاڭ فاكۋلتەتىنىڭ اجەتحاناسىنا بارىپ، ونداعى بار-جوققا ونشا الاڭدامايتىن قۇرداستارىمىزدان سۇراپ تارتامىز. ارينە، جالىنبايمىز عوي. وزىمىزدىكى ءبىتىپ قالعانداي بولىپ، قالتامىزدى تۇرتكىلەگەنسىپ تۇرىپ سۇراي سالامىز. سول ادەتىمىزگە باعىپ، اجەتحانادا ەزۋىمىزگە تەمەكى قىستىرىپ تۇرعانىمىزدا، باۋىرجاننىڭ كىرىپ كەلگەنى. كوزىنە كوزىم تۇيىسە كەتتى. سەلك ەتە قالدىم. ۇرلىعىم اشىلعانداي قيپاقتاپ، تەمەكىنىڭ كۇلىن قاققانسىپ، بەرەكەسىزدەندىم دە قالدىم. «نە دەر ەكەن؟» دەپ تۇرمىن. جۇرتتىڭ كوزىنشە ماعان قوجاسىنار ما ەكەن؟ «مىناۋ مەنىڭ كۇزەتشىم عوي» دەپ سىلق-سىلق كۇلەتىن شىعار. ءبىراق باۋىرجان جاسىنا جەتپەي ىركىلدەپ كەتكەن قارنىن ءبىر كوتەرىپ، مىقىندانىپ الدى دا، وزىمەن-وزى بولىپ كەتتى. ەزۋىنە شيدەي تەمەكى قىستىرىپ، ادەمى وتتىقپەن وت بەردى. مەن جاققا قايتا قاراعان دا جوق. شىنىمەن-اق تانىمادى-ەي مىناۋىڭ!
ەرتەڭىنە مەنىڭ كۇزەتشىلىك كەزەگىم ەدى. تاڭ قىلاڭ بەرە جۇمىس ورنىما جينالدىم. باۋىرجان مەنى وتىرىك تانىماعانداي، سىباعامدى بۇگىن جۇمىسقا كەلگەنىمدە بەرەتىندەي كورىندى دە تۇردى. دۇرىس ۇيىقتاي دا المادىم. جۇمىسىمنان الىپ جۇرگەن قىرىق مىڭ تەڭگەمنەن وسى ءقازىر قاعىلعانداي، ءارى-سارى كۇيگە ءتۇستىم. سول اقشانىڭ ءبىزدىڭ وتباسىمىزعا قانشالىقتى قوسىمشا كومەك بولىپ تۇرعانىن باۋىرجان-باۋر سەزىنسىن بە؟ انام قاباعىمداعى كىربىڭدى بىردەن اڭعاردى.
— جۇمىسىڭ جايسىز بولىپ جۇرگەن جوق پا، قۇلىنىم؟ — دەدى جۇزىمە ءۇڭىلىپ.
— جو-عا، — دەۋىن دەسەم دە، ۇكىمى شىعارىلاتىن قىلمىسكەردەي، بوساعادان سىرتقا قينالا اتتادىم.
ال باۋىرجاننىڭ... مەندە جۇمىسى بولعان جوق. ادەتىنشە قارا «ءدجيپىن» ىشقىنتا ايداپ، بىزگە بورپيعان ساۋساقتارىمەن سالەم جولداپ، ساباعىنا كەتتى. «ۋھ-ھ!» دەپ تەرەڭ دەم الدىم مەن. سوندا مەنى مۇلدە تانىماعانى عوي... دەمەك، بۇل جازعان ءوزىنىڭ ۇيىندە جۇرگەن جانعا دۇرىستاپ نازار سالمايتىن بولعانى عوي. جىنىم كەلدى. وسى ءقازىر ءبارىن تاستاپ، تايىپ تۇرۋعا بەكىندىم دە، تەز اينىدىم. قويشى-ەي، مەن ەشكىمنىڭ ادال اسىن ۇرلاپ ءىشىپ جاتقان جوقپىن عوي. «ءبىر بوقمۇرىن تانىمادى ەكەن» دەپ ەر-توقىمىمدى باۋىرىما الىپ تۋلاعانىم نەتكەنىم؟ قايتا ءومىرىمنىڭ جاڭا باستالعالى تۇرعان تۇسىندا وسىنداي جاندارعا جولىققانىما، ءسويتىپ ءبىراز نارسەگە كوزىم اشىلعانىنا شۇكىر دەمەيمىن بە؟ ەگەر وسىندا جۇمىسقا تۇرماسام، باۋىرجان سياقتى باي قۇرداستارىما سىرتتاي قىزىعا قاراپ، ءوزىمنىڭ سونداي بولماعانىما وكىنىپ جۇرە بەرەتىن ەدىم عوي. ءبىر كەزدەرى اتا-انامنىڭ ءومىر بويى قوڭىرقاي تىرلىك كەشكەنىنە ىزالانعانىم ەسىم ءتۇسىپ، وزىمنەن-وزىم قىسىلىپ كەتتىم. ءوزىمنىڭ جانە كۋرستاستارىمنىڭ، قولدارىندا تۇگى جوق بولسا دا، ارماندارى تىم اسقاق ەكەنىن مويىندادىم. اقىرى «بۇكىل تىرلىك باۋىرجان سياقتىلارعا تىرەلىپ تۇرعان جوق» دەپ شەشتىم. ويلانبايتىن جانداردىڭ ويلى فاكۋلتەتتەردە وقىپ، كەيىن ادام تاعدىرىن شەشۋگە تىكەلەي ارالاساتىنى قىنجىلتادى.
كۇزەتشىلىگىم ەكىنشى جىلعا اۋعاندا، مەن كادىمگى ساقا جىگىت بولىپ قالعان ەدىم. اينالاعا ورەكپي، العاۋسىز قارايتىن كوڭىل-كۇيدەن ارىلدىم. باۋىرجان دا ۋنيۆەرسيتەتتى ءتامامداۋعا جاقىندادى. شەتەلگە «بولاشاق» باعدارلاماسىمەن كەتەتىن بولىپتى. نيۋ-يوركتەگى كولۋمبيا ۋنيۆەرسيتەتىندە وقيتىن كورىنەدى. ەكى جىل وقىپ كەلگەن سوڭ، تىكەلەي ۇلكەن قىزمەتتەرگە ارالاسادى. جولى بولسىن. ال مەن ماگيستراتۋرادا قالماقپىن. قوسىمشا ءوز ماماندىعىم بويىنشا دا جۇمىس تابىلىپ تۇر. ايلىعى — ازىرشە جيىرما بەس مىڭ تەڭگە. مەيلى.
باۋىرجان مەن كۇزەتشى بولعان ەكى جىل ىشىندە ەكى كولىك ايىرباستادى. جازعان نەمە جاي كولىكتەرگە سىيا قويمايتىنىن بىلەتىن بولسا كەرەك، ىلعي ىرىسىنەن الادى. جالپى وسى ەكى جىلدا بۇل ۇيدەگى ءتورت ادام دا كولىكتەرىن ەكى رەتتەن اۋىستىرىپ ءمىندى.
جۇمىستان شىعاتىنىمدى، ديپلوم جازۋ ءۇشىن الاڭسىز وتىرۋ قاجەتتىگىن ايتقانىمدا، ارىپتەستەرىم بىردەن قوستادى. «ۇيلەنبەي تۇرىپ، اقىرىنداپ جۇمىسىڭدا قامداپ ال. تابىسىڭ جەتپەي جاتسا، وسىندا قايتىپ كەلەرسىڭ. قوسىمشا جۇمىس رەتىندە ىستەي بەرەسىڭ» دەدى مارات. قوجايىن مەنىڭ اق-ادال ەڭبەگىمدى ەسكەرىپ، ءدال ايلىعىمنىڭ كولەمىندەي ۇستەمە جازىپتى. ءوزىم ءۇشىن اسا ءىرى سانالاتىن اقشانى قالتاما تومپايتا سالىپ الىپ، كۇزەتشى جىگىتتەرمەن قوشتاسىپ جاتقانىمدا، باۋىرجان كورىندى.
— سەن نە، جۇمىستان كەتەيىن دەدىڭ بە؟ — دەدى ورىسشالاپ.
— ءيا...
— بايقاۋىمشا، باسقا جاقسى جۇمىس تاپقانسىڭ عوي، — دەدى ەزۋىنە كۇلكى ءۇيىرىلىپ. سوسىن دەرەۋ ءتۇسىن سۋىتا قويىپ: — سەنىڭ ەسىمىڭ كىم ەدى؟ — دەپ سۇرادى.
— بەكەت.
— بەكەت، ماسەلە بىلاي بولىپ تۇر. سەن ەستىگەن شىعارسىڭ، مەن جازدا امەريكاعا وقۋعا كەتەمىن. مەن كەتكەن سوڭ، اسكاريككە قارايتىن ەشكىم قالمايدى. انىعىراق ايتقاندا... قارايتىن ەمەس، قىزىعاتىن. اسكاريكتى سەن ۇيىڭە الا كەتسەڭ قالاي بولادى، ءا؟ باعا الاسىڭ با؟
كۇتپەگەن وتىنىشكە ءا دەگەندە نە دەرىمدى بىلمەي قالدىم. اسكاريك مەنىڭ ءيتىم بولا ما سوندا؟ ماراتقا كوزىم ءتۇسىپ كەتىپ ەدى، ول «ال» دەگەندى ۇقتىرىپ، باسىن قايتا-قايتا يزەپ تۇر ەكەن.
— ارينە، باعا الامىن، — دەدىم مەن.
سالدەن كەيىن ارىستانداي ءيتتى جەتەكتەپ، اينالاما قوقيلانا قاراپ، ۇيىمە قاراي كەلە جاتتىم. اسكاريك ماڭ-ماڭ باسىپ، كەي ساتتەردە مەنى ەكپىندەتە سۇيرەپ، ىلەسە بەردى. وزىمشە اسكاريكتىڭ ءبىزدىڭ انشەيىن شارباقپەن قورشالعان، كەڭ اۋلالى ۇيىمىزگە ۇيرەنىپ كەتەتىنىنە سەنىمدىمىن. اكەم دە ءبىزدى قۋانا قارسى الدى. «ءيتتىڭ ءيتى ەكەن» دەدى تامسانىپ. كورشىنىڭ ۇيىمىزگە ەركىن كىرىپ جۇرگەن قاراسيراقتارى شارباققا شىعىپ الىپ، اسكاريكتى سۇيسىنە تاماشالادى. اۋەلدە اۋلانىڭ ىشىنە بوس قويا بەرۋدى ويلاعانمىن. ءبىراق بالاقايلار سىرىن بىلمەيتىن ءيتتىڭ اشۋىنا ءتيىپ قويا ما، شىنجىرلاۋعا تۋرا كەلدى. ءيتتىڭ اتىن دەرەۋ «قۇتجول» دەپ وزگەرتتىم. اسكاريكتى نەعىلام؟ قۇتجول جاڭا اتىنا دا تەز ۇيرەندى. تەك بۇرىنعىداي سيىردىڭ جاس ەتىن ەمەس، بىزدەن قالعان سورپا-سۋدى قاناعات تۇتىپ ءجۇردى.
كۇز تۇسە جاڭا جۇمىسىما اسىعىپ، ەرتەلەتىپ تىسقا شىققانىمدا، قۇتجولدى كورە المادىم. شىنجىرى ورتا تۇسىنان ۇزىلگەن. دەرەۋ ماراتقا تەلەفون سوقتىم. «بىزگە كەلگەن جوق» دەيدى ول.
قۇتجول سول كەتكەننەن مول كەتتى. ورالمادى. ماعان ول سايىن دالاعا ماڭعازدانا باسىپ ۇزاپ كەتكەندەي ەلەستەدى دە تۇردى. قاسكەلەڭدى بەتكە الىپ، تارتىپ تۇرسا بولدى عوي. ارى قاراي تاۋىنا دا بارادى. قۇتجول-اسكاريك ءوزىنىڭ تابيعي جاراتىلىسىمەن ەندى قاۋىشقانداي سەزىنىپ، ەركىن تىنىستادىم. مۇمكىن، كەڭىستىككە شىققاسىن عانا ول ءوزىن ناعىز باقىتتى يت سەزىنگەن شىعار...
You Might Also Like
-
جەڭگەسى وزىنەن ءتورت جاس كىشى. ءبىراق «جاسىم كىشى» دەپ جۇرگەن ول جوق، تاڭەرتەڭنەن قۇلاق ەتىن جەپ، شەگەلەپ تۇرىپ ايتقان. «بۇگىن زەينەپپەن جولىقتىرامىن، ەشقايدا قاشىپ كەتپە. كەشكىسىن ...
