ەكسپو كورمەسى
فرانسيادا وتكەن حالىقارالىق كورمەلەر بيۋروسىنىڭ كەزەكتى، 152ء-شى سەسسياسىندا «ەكسپو-2017» expo-2017 كورمەءسىن قازاقستاندا ۇيىمداستىرۋ جونىندە شەشىم قابىلدانعانى بەلگىلى. داۋىس بەرۋشى 161 ەلدىڭ 103ء-ى قازاقستاندى تاڭداعان. بۇل جاڭالىققا استاناداعى ءبىراز جۇرتتىڭ بوركىن اسپانعا اتا قۋانىپ جاتقانىن تەلەديداردان كوردىك. دەگەنمەن اتى ادەمى بۇل كورمەنىڭ سيپاتى قانداي بولاتىنىن ەكىنىڭ ءبىرى بىلە بەرمەسە كەرەك. وسىعان وراي وقىرمان نازارىنا ول جونىندە تانىمدىق ماقالا ۇسىنىپ وتىرمىز.
ەكسپو اتاۋى – ءوزىنىڭ اتى ايتىپ تۇرعانداي، «ەكسپونات» دەگەن سوزدەن شىققان. قازاقشالاساق، جادىگەر بولادى، ياعني ول – جەر ءجۇزىن مەكەندەگەن بارشا حالىقتاردىڭ ءومىردىڭ ءتۇرلى سالاسىندا قول جەتكىزگەن جەتىستىكتەرىن، جادىگەرلەرىن كورسەتەتىن الاڭ. وندا ەكسپو-نىڭ كەزەكتى تاڭداعان تاقىرىبىنا وراي جۇرتتىڭ بۇرىنعى-سوڭعى جەتكەن جەتىستىكتەرى كوپشىلىك نازارىنا ۇسىنىلادى.
مىسالى، 1862 جىلى لوندوندا بولعان ەكسپو-دا جۇرت العاشقى تىگىن ماشيناسىمەن تانىسقان. 1876 جانە 1893 جىلدارداعى فيلادەلفيا مەن چيكاگو (اقش) ەكسپو-سىندا جۇرت نازارىنا تۇڭعىش تەلەفون اپپاراتى جانە العاشقى الەكتر قۋاتىمەن جارىقتاندىرۋ جۇيەسى ۇسىنىلعان. ال ەندى بۇگىندە الەم جۇرتشىلىعى قولدانىپ جۇرگەن «تەليەۆيدەنيە» دەگەن ءسوزدى قولدانىسقا 1900 جىلى پاريجدەگى كورمە كەزىندە ورىس ينجەنەرى كونستانتين پەرسكيي ەندىرگەن ەكەن.
بەكىتىلگەن تاقىرىبىنا قاراي كورمەلەرگە قولونەر، بەينەلەۋ ونەرى، ونەركاسىپ، جاڭا تەحنولوگيا تۋىندىلارى، ءتۇرلى پايدالى قازبالار مەن ولاردان الىنعان ءونىمدەر دە قويىلادى. ادامزاتتى الاڭداتىپ وتىرعان ەكولوگيا، ۋربانيزاسيا سياقتى جاھاندىق پروبلەمالارعا قاتىستى جاڭالىقتار دا وسىندا تالقىعا تۇسەدى. قىسقاسى، وندا جۇرتشىلىق نازارىنا ۇسىنىلاتىن دۇنيەلەردىڭ اۋقىمى كەڭ. اتالعان ءىس-شاراعا بۇكىل الەمنەن ءتۇرلى ماماندار، ونەرتاپقىشتار، كاسىپورىندار قاتىسادى.
ەكسپو-نىڭ العاشقى كورمەسى 1851 جىلى 1-مامىر مەن 15-قازان ارالىعىندا سول كەزدەگى اعىلشىن حانزاداسى البەرتتىڭ (كەيىن ۇلىبريتانيا حانشايىمى ۆيكتوريانىڭ كۇيەۋى بولعان) باستاماسىمەن لوندوندا وتكىزىلگەن. سودان بەرگى ۋاقىتتاردا ول الەمدە تۇراقتى تۇردە وتكىزىلىپ كەلەدى. تاريحىنا كوز جىبەرسەك، ول سودان بەرى 43 مارتە ۇيىمداستىرىلىپتى. ال بۇل كورمەنى وتكىزگەن قالالار ىشىندە فرانسيا استاناسى پاريج رەكورد جاساپ تۇر، مۇندا ول 1855، 1867، 1878، 1889، 1900، 1937 جىلدارى ۇيىمداستىرىلىپتى. 1889 جىلعى ەكسپو كەزىندە فرانسيا ايگىلى ەيفەل مۇناراسىن جۇرت نازارىنا ۇسىنعان. بۇگىندە بۇل مۇنارا ءپاريجدىڭ سيمۆولى.
جالپى العاندا، الەم ەلدەرى ىشىنەن ەكسپو-نى وتكىزۋ بويىنشا ەكىنشى ورىندا اقش تۇر. مۇندا ول 5 مارتە ۇيىمداستىرىلعان. ودان كەيىنگى ورىنداردى جاپونيا (4 مارتە)، ۇلىبريتانيا مەن كانادا (2 رەتتەن) الادى. اتالعان كورمە سونداي-اق بەلگيا، گەرمانيا، يتاليا، يسپانيا، پورتۋگاليا، وڭتۇستىك كورەيا، اۆستراليا، جۇڭگو ەلدەرىندە ءبىر-بىر مارتەدەن ۇيىمداستىرىلعان. جۇڭگو دەمەكشى، قامتىلعان ەلدەر مەن بارىپ تاماشالاعان ادامداردىڭ سانى، ەكسپو وتكىزىلگەن الاڭنىڭ ۇلكەندىگى جونىنەن قىتايدىڭ شانحاي قالاسى الەم بويىنشا الدا تۇر. مۇندا ەكسپو كورمەسى 2010 جىلى وتكىزىلگەنى ءمالىم. وعان الەمنىڭ 190 ەلى قاتىسقان بولاتىن. 5،28 شارشى شاقىرىم الاڭدى قامتىعان كورمەنى ول وتكىزىلگەن 184 كۇن ىشىندە 73 ميلليون ادام بارىپ تاماشالاپتى.
ەكسپو «امبەباپ»، «حالىقارالىق» جانە «ارنايى» دەپ اتالىپ، نەگىزگى ءۇش ءتۇرلى باعىت بويىنشا وتكىزىلەدى. وتكىزىلەتىن ۋاقىتى 3-تەن 6 ايعا دەيىنگى مەرزىمدى قامتيدى. الەم ەلدەرى اراسىنداعى مۇنداي كورمەنى وتكىزۋ قۇقىعىنا يە بولۋ جولىنداعى باسەكەلەستىك وليمپيادا وتكىزۋ ءۇشىن بولاتىن باسەكەلەستىكتەن ءبىر دە كەم ەمەس.
سوندا وسىنداي كەرەمەت كورمەنىڭ تابىستارى مەن شىعىندارى قانداي بولادى؟ بۇل جونىندە جۇرت پىكىرى ءارقالاي. مىسالى، 2000 جىلى گاننوۆەردە (گەرمانيا) ۇيىمداستىرىلعان كورمە كەزىندە كورمەنى تاماشالاۋشىلار ءۇشىن كۇنىنە 261 مىڭ بيلەت ساتىلادى دەپ شامالانعانىمەن بۇل جوسپار ورىندالماي قالعان دەسەدى. ال كەيبىر ساراپشىلاردىڭ ەسەبىنشە، وسى كورمەگە قاتىسقان نيدەرلاندى ەلى ءوز جەتىستىكتەرىن كورسەتۋ جولىندا 35 ميلليون دوللار شىعىنداپتى. دەگەنمەن جەتىستىكتەرىن قاجەتتى دارەجەدە كورسەتە الۋىنىڭ ارقاسىندا كەيىن ەلگە تارتىلعان ينۆەستيسيا ارقىلى نيدەرلاندى بۇل شىعىنىن 10 ەسەگە دەيىن ءوندىرىپ العان كورىنەدى.
قورىتا ايتقاندا، ەكسپو كورمەسىنىڭ وسىنداي كەرەمەتتەرى بار. ال 2017 جىلى استانادا وتەتىن كورمەنى ول وتكىزىلگەن ۋاقىت ىشىندە كەمىندە 5 ميلليون ادام تاماشالايتىن بولادى دەپ بولجانۋدا. ول «بولاشاقتىڭ قۋات كوزدەرى» دەگەن نەگىزگى تاقىرىپپەن وتپەك. قىسقاسى، وندا ادامزاتتى تولعاندىرىپ جۇرگەن قۋات كوزىنىڭ بالامالى تۇرلەرىنە كوشۋگە بايلانىستى جاڭا تەحنولوگيالار كورسەتىلەتىن بولادى.
ماقالا zamana.kz سايتىنان الىندى
You Might Also Like
-
ەندى پرەزيدەنت ستەپەندياسىنا يە بولۋ ءۇشىن ۇمىتكەر اعىلشىن تىلىنەن ەمتيحان تاپسىرىپ، IELTS بويىنشا كەم دەگەندە 5 بالل جيناۋى ءتيىس.
-
ەگەر سىزگە الەمدىك الىپ الەۋمەتتىك جەلىنىڭ قىزمەتكەرلەرى قانداي شارتتاردا جۇمىس ىستەيتىنىن كورۋ قىزىق بولسا، وندا تاماشالاڭىز. تومەندە الپاۋىت الەۋمەتتىك جەلى فەيسبۋكتىڭ مەنلو پارك (كاليفورنيا) قال...
