InfoHub Logo

بۇل ادەتتە جۇكتىلىك كەزىندە پايدا بولادى جانە بوسانعاننان كەيىن توقتايدى. شارتتى توكسيكوزدار ەرتە جانە كەش توكسيكوزدار دەپ بولىنەدى.

ەرتە توكسيكوزدىڭ وتە ءجيى كەزدەسەتىن ءتۇرى — جۇكتىلىك كەزىندە ايەلدەردىڭ قۇسۋى. سىلەكەيدىڭ شۇبىرۋى، دەرماتوزدار، قولقا دەمىكپەسى، سارعايۋ سيرەك كەزدەسەدى. كەش توكسيكوزعا جۇكتى ايەلدەردىڭ شەمەنى، نەفروپاتياسى، رەەكلامپسيا، ەكلامپسياسى جاتادى.

قۇسۋ

جۇكتىلىك كەزىندەگى قۇسۋ سىلەكەي شۇبىرۋمەن ءبىر پايدا بولادى، لوقسيدى، تابەتى تومەندەيدى، ءدام سەزىمى وزگەرەدى.

جەڭىل تۇرىندە، ياعني كۇنىنە 2-3 رەت قايتالايتىن ءتۇرى جۇكتىلىك بارىسىندا ورگانيزمنىڭ جالپى جاعدايىنا تەرىس اسەرىن تيگىزبەيدى. اۋىرلىعى ورتاشا، ياعني كۇنىنە 10 رەت شاماسىندا بولاتىن قۇسۋدا السىزدىك، جۇدەۋ، تابەتتىڭ ناشارلاۋى، كىشى دارەتتىڭ ازايۋى سياقتى قۇبىلىستار ورىن الادى.

وتە اۋىر تۇرىندە قۇسۋ جيىلەي تۇسەدى، ياعني اس قابىلداماسا دا كۇنىنە 30-40 رەتكە دەيىن بولادى. جۇكتى ايەل كۇرت جۇدەيدى، ارتەريالىق قىسىمى تومەندەيدى، ورگانيزمى قۇرعاي باستايدى، نەسەپتەن اسەتوننىڭ ءيىسى شىعادى. بۇل ناۋقاستىڭ ومىرىنە ءقاۋىپ توندىرەدى. مۇنداي جاعدايدا تۇسىك جاساتۋعا تۋرا كەلەدى.

ەمى

جەڭىل تۇرلەرىندە اۋرۋحاناعا جاتقىزۋدىڭ جانە ارنايى ەم جۇرگىزۋدىڭ قاجەتى شامالى. اۋىرلىعى ورتاشا دارەجەلى توكسيكوزدا جانە توقتاۋسىز قۇسۋ جالعاسا بەرسە، ناۋقاستى اۋرۋحاناعا مىندەتتى تۇردە جاتقىزۋ كەرەك. تۇنگە قاراي ۇيىقتاتقىش دارىلەر بەرەدى. ۆيتاميندەر جيىنتىعى، ورگانيزمدى نىعايتقىش دارىلەر، قۇسۋعا قارسى دارىلەر، فيزولوگيالىق ەم ت.ب. قولدانىلادى. اس ابدەن پىسىرىلگەن نەمەسە بوتقا سياقتى بولۋى نەمەسە ۇگىتىلۋى ءتيىس. تاماقتى از-ازدان ءبولىپ ءىشۋ كەرەك. قويۋ جانە سۇيىق تاماقتى ءبىر مەزگىلدە ىشپەگەن ءجون. تاماقتى ازداپ جىلىتىپ ىشكەن دۇرىس. ورگانيزم قاتتى سۋسىزدانسا، اۋرۋحانادا كۇن سايىن 1-2 ليتر سۇيىقتىقتى، ياعني فيزيولوگيالىق ەرىتىندىمەن دايىندالعان 5% گليۋكوزا ەرىتىندىسىن كليزما تۇرىندە تامشىلاتىپ ەنگىزۋگە بولادى. جوعالعان مينەرالدىق زاتتاردىڭ ورنىن تاعامعا تۇز قوسۋ، مايشاباق ت.ب. تاعامداردى پايدالانۋ ارقىلى تولىقتىرادى. قۇرعاق تاعامداردى دا پايدالانۋعا بولادى. پىسكەن قارتوپتى مايمەن، جۇمىرتقامەن قوسىپ جەۋگە بولادى. استان جارتى ساعات بۇرىن جانە اس قابىلداپ بولعاننان كەيىن ءبىر جارىم ساعات بويى ەشتەڭە ىشپەگەن دۇرىس.

ەگەر كوپ قۇساتىنداي بولسا، كۇنىنە ىشىلەتىن استى بارىنشا ازايتۋ كەرەك. مىسالى، كۇنى بويى 1،5 ليتردەي كومپوت، ياعني ءاربىر 2 ساعات سايىن 1 قۇتىدان ءىشۋ، 500 گرامداي سۇزبە، 100 گرامداي قايماق جەۋگە بولادى. مۇنىڭ ءوزىن كۇنى بويى 4-5 رەتكە بولگەن ءجون. سونىمەن قاتار جەمىس-جيدەكتەردى ەزىپ جەۋگە بولادى. كۇنى بويى تىنىشتىق ساقتاپ، توسەكتەن كوپ تۇرماۋعا تىرىسقان دۇرىس. ەگەر استى بۇلاي ازايتۋ السىزدىك تۋدىرسا، قىتىرلاق نان جەۋگە بولادى.

تاماقتىڭ ءيىسى، ءتۇسى جانە ول تۋرالى ويلاۋدان جۇرەك ايني باستاسا جانە اۋىرۋ كۇشەيە تۇسسە، تاماق ءىشۋدى، ءتىپتى ءدارى ءىشۋدى دە توقتاتا تۇرىپ، توسەكتە جىلى ورانىپ جاتۋ كەرەك. بۇلاي جاساۋ ناۋقاستىڭ جاعدايىن ءبىرشاما جەڭىلدەتىپ، جۇرەگىنىڭ اينۋى مەن قۇسۋىن باسادى. وسى كەزەڭدى توقتاتقاننان كەيىن جەمىس-جيدەكپەن، شيكى كوكونىستەرمەن تاماقتانادى، سودان بىرتىندەپ ادەتتەگىدەي تاماقتانۋعا كوشەدى.

قۇسۋ، لوقسۋ تىم ءجيى قايتالانسا، جاعداي ءبىرشاما قيىنداۋ. كۇن سايىن بىركەلكى تاماقپەن تاماقتانۋ، تۇزى كوپ اششى تاعامدار توكسيكوزدى تۋدىرۋعا ىقپالىن تيگىزەدى. وسىنىڭ سالدارىنان ءىسىنۋ، قان قىسىمىنىڭ كوتەرىلۋى، قانتامىرلار تونۋسىنىڭ جوعارىلاۋى سياقتى وزگەرىستەر پايدا بولادى.

دارى-دارمەكتەردىڭ كوبىسى، مىسالى، قۇسۋعا قارسى دروپەريدول، امينازين، ەتاپەرازين جانە باسقا دا دارىلەر تەك اۋرۋحانادا عانا قولدانىلادى. ۇيدە تەك ءسۋپراستيندى، ءديپرازيندى، پيپوفەندى پايدالانۋعا بولادى. بۇلار ورتالىق جۇيكە جۇيەسىن تىنىشتاندىرادى. دارىگەر ناۋقاستىڭ جالپى جاعدايىنا قاراي باسقا دا قاجەتتى ەمدەردى تاعايىندايدى.

سىلەكەي شۇبىرۋ

بۇل توكسيكوزدىڭ جەكە ءتۇرى رەتىندە دە، توقتاۋسىز قۇسۋ كەزىندە دە بىلىنەدى. ءبولىنىپ شىعاتىن سىلەكەيدىڭ مولشەرى ورتاشا، كەيدە ەداۋىر كوپ. كەيدە سىلەكەيدىڭ مولشەرى 1 ليترگە دەيىن بارادى. مۇندايدا ۇيقى بۇزىلادى، تەرى جانە ەرىننىڭ شىرىشتى قابىقتارى بىلجىرايدى، تابەت ناشارلاپ، سۇيىقتىق كوپ جوعالعاندىقتان، ناۋقاستىڭ سالماعى ازايىپ، جۇدەي باستايدى.

ەمى

ناۋقاستى ەمدەۋ نەگىزىنەن قۇسۋ كەزىندەگى ەم سياقتى. اۋىر جاعدايلاردا اۋرۋحاناعا جاتقىزادى. جۇيكە جۇيەسىنىڭ جۇمىسىن رەتتەيتىن دارىلەر، جالپى الدەندىرگىش دارىلەر بەرىلەدى. قوسا-قاباتتاسقان اۋرۋلاردى باسۋ ءۇشىن قاجەتتى ەمدەر قولدانىلادى. اۋىز قۋىسىن تۇيمەداق، شاتىراش وسىمدىكتەرىنىڭ تۇندىرماسىمەن، مەنتول ەرىتىندىسىمەن شايادى. سىلەكەيدىڭ شۇبىرۋى كۇشەيگەن كەزدە ءاتروپيندى قولدانۋعا بولادى. تەرىنىڭ تىتىركەنۋىن ازايتۋ نە باسۋ ءۇشىن وعان ۆازەلين جاعىپ قويادى. سىلەكەيدىڭ شۇبىرۋى ەمدەۋگە كەلەدى، سوندىقتان جۇكتىلىك كەزەڭى قالىپتى وتەدى.

شەمەن (ۆوديانكا)

ءىسىنۋ پايدا بولادى، نەسەپتىڭ ءبولىنىپ شىعۋى قيىندايدى، دەنە سالماعى تەز ۇلعايادى. نەسەپتە پاتولوگيالىق الەمەنتتەر بولمايدى، ارتەريالىق قىسىم قالىپتى. بۇل قىسقا ۋاقىتقا عانا سوزىلادى. كەيبىر ناۋقاستاردا ءورشىپ، نەفروپاتياعا اۋىسۋى مۇمكىن. بۇل جۇكتىلىكتىڭ ەكىنشى جارتىسىندا ەكستراگەنيتالدى اۋرۋلارعا بايلانىستى ەمەس ىسىنۋلەردىڭ پايدا بولۋىمەن انىقتالادى. كەيدە ىسىنۋلەر جاسىرىن تۇردە بولۋى مۇمكىن.

ەمى

سۇيىقتىقتى تاۋلىگىنە 700-800 مل-گە دەيىن، ال اس تۇزىن 3-5 گ-عا دەيىن ازايتۋ كەرەك. اس قۇرامىندا دارۋمەندەر مول بولۋى ءتيىس. كوبىنە سۇتتەن جاسالعان اسپەن تاماقتانعان ءجون. تاعامعا سونداي-اق وسىمدىك مايلارىن كوبىرەك قولدانۋ كەرەك. مۇندا دا تىنىشتىق ساقتاۋ كەرەك. ەگەر ىسىنۋلەر ايقىن بولسا، اۋرۋحاناعا جاتقىزادى. كۇنىنە سۇيىقتىقتى ازايتىپ، 1 كەلىدەي الما، 400 گرامداي سۇزبە جەۋ كەرەك. كوكتامىر ىشىنە گليۋكوزا ەنگىزەدى، ديۋرەتيكتەر بەرىلەدى.

نەفروپاتيا

كوبىنە شەمەن، گيپەرتونيالىق اۋرۋلار، نەفريتتەر اياسىندا پايدا بولادى. توكسيكوزدىڭ بۇل ءتۇرى بارلىق تۇرلەردىڭ جيىنتىعى دەپ ەسەپتەلەدى. ءىسىنۋ پايدا بولادى، ارتەريالىق قىسىم جوعارىلايدى، نەسەپتە اقۋىز مولشەرى ۇلعايادى. ورتالىق جۇيكە جۇيەسىنىڭ قىزمەتى بۇزىلۋى، مي قان اينالىمى ناشارلاپ، باسسۇيەك ىشىندەگى قىسىم ارتىپ، مي ءىسىنۋى پايدا بولۋى مۇمكىن. ناۋقاستىڭ باسى ءجيى اۋىرىپ، ماڭداي، جەلكە تۇستارىندا اۋىرۋ كۇشەيىپ، كوزدىڭ الدى قاراۋىتىپ، كورۋى ناشارلايدى. كوزدىڭ تورقابىعى قىرتىستانىپ، ءىسىنىپ، قان تەۋىپ مازانى الۋى مۇمكىن. ەگەر بۇل كەزەڭ اۋىرلاۋ بولسا، ول پرەەكلامپسياعا جانە ەكلامپسياعا اۋىسا باستايدى.

نەفروپاتيا ىشتەگى ۇرىققا جاعىمسىز اسەرىن تيگىزۋى مۇمكىن.

ەمى

اۋرۋحاناعا جاتقىزىپ ەمدەيدى. سۇيىقتىق، اس تۇزى شەكتەلەدى، دارۋمەندەر ەگىلەدى، گليۋكوزا پرەپاراتتارى، ديبازول، پاپاۆەرين، رەزەرپين، ديۋرەتيكتەر، سپازموليتيكتەر، تىنىشتاندىرعىش دارىلەر تاعايىندالادى. ورىن العان گيپوپروتەينەميا، گيپوۆولەميانى توقتاتىپ، دەگيدراتاسيا جاسالادى. ەم جانساقتاۋ بولىمىندە نەمەسە قارقىندى تۇردە ەمدەۋ بولىمدەرىندە جۇرگىزىلەدى. جالپى مي سيمپتومدارى جوعالىپ، ارتەريالىق قىسىم قالىپقا كەلىپ، ديۋرەز دۇرىستالعانشا 3-5 كۇن تياناقتى ەم جۇرگىزىلەدى. سودان كەيىن ناۋقاس ايەلدى جۇكتى ايەلدەرگە ارنالعان پالاتاعا اۋىستىرادى. ۇرىققا ءقاۋىپ تونبەيتىندەي ەمدەر جۇرگىزىلىپ، ءتۇرلى اۋرۋلاردىڭ الدىن الۋ شارالارى قولدانىلادى. دەر كەزىندە ەمدەۋدىڭ ارقاسىندا ول پرەەكلامپسياعا، ەكلامپسياعا ۇلاسپايدى. ەگەر جاعداي ءۇمىتسىز بولسا، وندا جۇكتىلىك توقتاتىلادى.

پرەەكلامپسيا

مۇنىڭ الدىنداعى نەفروپاتيا اياسىندا باستىڭ اۋىرۋى كۇشەيەدى، كوزدىڭ كورۋى ناشارلاپ، جاۋىرىن استىندا اۋىرسىنۋ پايدا بولادى.

ەمى

نەفروپاتيانىڭ اۋىر تۇرلەرىندە قولدانىلاتىن ەم شارالارى جۇرگىزىلەدى.

ەكلامپسيا

كەش توكسيكوزدىڭ جوعارى ساتىسى. قۇرىسۋ باستالىپ، ناۋقاستى ەسىنەن تاندىرادى. مۇنداي اۋىرلىق تىرشىلىك ءۇشىن ماڭىزدى دەگەن اعزالار قىزمەتىنىڭ بۇزىلعانىن كورسەتەدى. بۇل ايەلدىڭ بوسانۋ كەزىندە ورىن الۋى مۇمكىن. جۇكتىلىك كەزىندە بولۋى سيرەكتەۋ. العاش بوسانعاندار، اسىرەسە ەگدە جاستا بوسانۋدا، سونداي-اق باۋىر، بۇيرەك قىزمەتتەرىنىڭ، جۇرەك-قانتامىر جۇيەسىنىڭ سوزىلمالى اۋرۋلارى، نەيروەندوكريندىك اۋرۋلارى بار ايەلدەردە كەزدەسەدى.

قۇرىسۋ ۇستامالارى پرەەكلامپسيانىڭ نەمەسە نەفروپاتيانىڭ بار ەكەندىگىن كورسەتەدى. وسى جاعداي ورىن الار الدىندا ناۋقاستىن باسى قاتتى اۋىرادى، كوزىنىڭ الدى بۇلدىراپ، كورۋى ناشارلايدى، ۇيقىسىزدىق، مازاسىزدىق ورىن الادى، ارتەريالىق قىسىم كوتەرىلىپ كەتەدى. ەكلامپسيانىڭ ءاربىر ۇستاماسى 1-2 مينۋتقا سوزىلۋى مۇمكىن. مۇنىڭ ءوزى بىرنەشە ساتىمەن جۇزەگە اسادى. الدىمەن، 20-30 سەكۋندتاي بەتتىڭ بۇلشىقەتتەرى ازداپ جىبىرلاپ تارتىلادى، قاباق تارتىپ، كوز جابىلادى، ۇرتى سالبىراپ كەتەدى. سودان كەيىنگى ساتىسىندا بارلىق دەنەنىڭ بۇلشىقەتتەرى قۇرىسىپ، بۇل دا 20-30 سەكۋندقا سوزىلادى. انا مەن ىشتەگى ۇرىققا ءقاۋىپ تونەدى. ناۋقاس ەسىنەن تانىپ، بەتى كوگەرىپ، تىنىسى تارىلا باستايدى.

ءۇشىنشى ساتىسىندا دەنەدەگى بارلىق بۇلشىقەتتەر تارتىلىپ، تىنىس تارىلىپ، ناۋقاستىڭ اۋزىنان كوبىك شىعا باستادى، قۇرىسۋ بارىسىندا ءتىلىن تىستەپ الىپ، قان تۇكىرۋى مۇمكىن. بۇل دا 20-30 سەكۋندقا سوزىلادى. ءتورتىنشى ساتىسىندا، جاعداي ءتىپتى قيىنداپ ناۋقاس كوماعا تۇسەدى. بۇل بىرنەشە ساعاتقا سوزىلادى. ءتۇرلى ەم شارالارىن جۇرگىزۋ بارىسىندا ناۋقاستىڭ جاعدايى بىرتىندەپ تۇزەلە باستايدى. باسىنان كەشكەن وقيعالار ەسىندە قالمايدى.

قۇرىسۋلار كەزىندە دەنە تەمپەراتۋراسى جوعارىلاپ، ارتەريالىق قىسىم ارتىپ، تامىردىڭ سوعۋى باياۋلاۋى مۇمكىن. كەيدە كومادا جاتقاننىڭ وزىندە قۇرىسۋلار پايدا بولۋى مۇمكىن. كەيدە قۇرىسۋلار بولماي-اق، بىردەن كوماعا تۇسەتىن جايتتار كەزدەسەدى. بۇل وتە ءقاۋىپتى. تىرشىلىك ءۇشىن ماڭىزدى قىزمەتتەر بارىنشا ناشارلاپ، ناۋقاسقا جارىق، شۋىل ت.ب. تىتىركەندىرگىشتەر اۋرۋىن قوزدىرا تۋسەدى. اسقىنۋ كەزەڭىندە ميعا قان قۇيىلىپ، جاتىرىشىلىك گيپوكسيا ورىن الىپ، ىشتەگى ۇرىق ءولۋى مۇمكىن.

ەمى

توكسيكوزدىڭ بۇل ساتىسىندا دا ءتيىستى شارالار دەر كەزىندە جاسالۋى ءتيىس. ناۋقاستى تىنىش، ارنايى جەلدەتىلگەن جانە جارىقتان قورعالعان بولمەگە جاتقىزادى. جۇيكەسىنە تيەتىندەي شۋىلدار، جاعىمسىز ءيىس سياقتى اسەرلەردىڭ ءبىر دە بىرەۋى بولماۋى كەرەك. ارتىق قيمىل جاساماۋى دا قاداعالانادى. مەديسينا مامانى ۇدايى جانىندا بولۋى ءتيىس. دارىگەر ءتيىستى ەمدەۋ شارالارىن جۇرگىزەدى.

قانتامىرلاردىڭ قۇرىسۋىن جوياتىن، ديۋرەزدى جاقسارتاتىن، گيپەرتونيا مەن ميدىڭ ىسىنۋىنە جول بەرمەيتىن، ارتەريالىق قىسىمدى قالىپقا كەلتىرەتىن دارىلەر تاعايىندالادى. كوپتەگەن ەمشارالار ناركوزبەن جاسالادى. مۇنداي ايەلدەر بوسانعانشا جانە بوسانعاننان كەيىن دە ۇدايى باقىلاۋدا بولىپ، ءتيىستى ەم-دوم الادى.

وسىنداي ايەلدەردەن تۋعان نارەستەلەر السىزدەۋ، ءتۇرلى جۇقپالارعا ءتوزىمسىز. سوندىقتان ولارعا مۇقيات كۇتىم قاجەت.

 

كۇنقياش المىرزايەۆا، گينەكولوگ دارىگەر

---