مۇقان! قاتيرا!
ءبىز 6/Iىى-كۇنى ماسكەۋگە كەلىپ ورنالاستىق.. اسكەر دە بولىپ الدىق. دەنىمىز ساۋ. ويناپ جاتىرمىز. بۇگىن،. سەنبى كۇنى، قولىمىز ءتيىپ، حات جازۋدى قولعا الدىق...
اسكەري كيىم بەرگەننەن كەيىن ەلدەن كيىپ كەلگەندەرىمدى قايتارۋ كەرەك ەكەن، مەن سول كيىمدەرىمدى:، كورپە-توسەگىمدى ساعان جىبەردىم. الارسىڭ.
مۇقان-اي، ادام ءار ءتۇرلى بولادى عوي. سونىمەن قاتار ؛ءار ءتۇرلى ىسكە دە، قيىنشىلىققا دا ۇيرەنبەكشى: الماتىدا ءبىر ساعاتتا كيىنىپ بولمايتىن باۋبەك ءقازىر 3 مينۋتتا كيىنىپ بولادى؛ 3-4 ساعات قىزمەت ىستەپ، قاراپ وتىراتىن باۋبەك، ەندى ون ەكى ساعات قىزمەت ىستەيدى، ساعات وندا توسەكتەن تۇراتىن باتىر، بۇل شاقتا ەرتەڭگى التىدا قاقشيىپ تۇرا كەلەدى. ءسويتىپ، بەس كۇننىڭ ىشىندە-اق وسىلايشا قۇرداي جورعالايتىن بولىپ الدىق. بارلىق ءومىر وسىندا. مۇنداعى ءومىر ءومىر ەمەس دەگەن ءسوز الماتىدا ايتىلعان قۇر بوس ءسوز ەكەن. شىن ومىرگە جاڭا ارالاستىق.
ماسكەۋدى ارالاپ، قىزىقتارىن كوردىك، مەتروعا ءتۇسىپ، ەلەكتر پوەزىمەن ءجۇرىپ وتتىك، ارينە، كوماندامەن (اين، سۆاي دەگەندەي).
ادام قىزىق سياقتى، وزدەرىڭ شىعارىپ سالعاننان كەيىن ءار ءتۇرلى ادامدارمەن جولداس بولدىق. ەڭ قيىن نارسە ەلدەن كەتەمىن دەۋ ەمەس، كەتىپ قالۋ ەمەس، ۇزاق جەردە ءجۇرۋ ەمەس، تەك جۇرەر ساتتە ون-ون بەس مينۋت — ناق قول الىسىپ ايرىلىسۋ ۋاقىتى اسا قيىم ەكەن.
«راسستاتسيا ترۋدنو، پلاچۋ يا،
وستاۆاتسيا نە موگۋ، ميلايا مويا...»، —
دەگەن سياقتى ناعىز ايرىلىسۋ شاق كيىن ەكەن. مىسالى، سەندەر قاتيرا ەكەۋىڭ سىرتتا، ءبىز ۆاگوننىڭ ىشىندە تۇرىپ قوشتاستىق. مەن ۆاگوننىڭ ىشىندە ءولى تيگەن جىلقىداي تەڭسەلىپ ءجۇردىم. تەك سەندەر تۇرعان ەسىككە قاراي بەتتەسەم، كوزىمنەن جاس ىرشىپ كەتەدى. ءتىپتى كيىن بولدى. جىلامايىن دەپ كەيىن شەگىنەمىن، ءبىراق سەندەردى قيمايمىن، ۆاگوننىڭ ەسىگىنە قاراي جۇرسەم بولعانى كوزىمنەن جاس اتىپ كەتەدى. ءتىپتى، ادامنىڭ جۇرەگىنىڭ ەلجىرەيتىنىن ءبىرىنشى رەت بىلگەنىم وسى. ءبىر جاقسى جەرى، ۆاگوننىڭ ىشىندەگى جاستاردىڭ ءبارى دە وزىمەن ءوزى بولىپ مەنىڭ جاعدايىمدى بايقامادى.
مەن سەنەن گورى قاتيرانى قيمادىم، كەزىمنەن شىققان جاستىڭ ءبارى شىنىن ايتقاندا قاتيرا ءۇشىن سياقتى بولىپ تۇردى. سوڭىنان ۆاگوننان شىعىپ، جەرگە ءتۇسىپ قوشتاسقانىمدا سەنىن، جۇدەپ تۇرعان ءپىشىنىڭ، ونىڭ ۇستىنە جاپاندا وسكەن جالعىز كادەدەي ماعان، مەنىڭ جالعىزدىق دۇنيەسىندە جارالعان جۇرەگىمە ونشا وڭاي سوقپادى. ءسويتىپ تۇرسام، مىنا جاعىمدا عازيز — انا مۇقان ءيتتىڭ قينالىپ تۇرعانىن - اي، — دەپ ەدى (ءوزى دە سەندەردى قيماي تۇر)، مەن ونان سايىن تەگىن كوز جاسىن توگۋدى اياعانىم جوق، عازيز مىقتى ەكەن، ول كۇلىپ ءجۇردى. ءبىراق مەن كۇلە المادىم. جىلادىم. نەگە ەكەنىن ءوزىم دە بىلمەپپىن. نە كەرەك، ءوزىمنىڭ ەس بىلگەننەن بەرى توستاعانىمدى جۋعانىم (اكە-شەشەم ولگەندە دە جىلاماعان ەدىم)، جۇرەكتىڭ ناشارلاعانى بولۋى مۇمكىن. ەكى جىلدان كەيىن ەلگە قايتارمىز. عازيز بۇدان ەرتە قايتامىن دەپ ءجۇر. وسىعان وراي مەن سەندەرگە ول ارقىلى سالەم جولداماق بولىپ وتىرمىن. ونى 5-6 ايدان سوڭ قايتارۋى دا مۇمكىن. ءبىراق بۇل اشىق ماسەلە ەمەس. ەڭ جاقسىسى قاسىمدا ءبىراز جولداس بالالار بار، عازيز ەكەۋىمىز ءبىر جەردەمىز، ينجەنەرلەر باتالونىندامىز. ماسكەۋ قىسى سۋىقتاۋ، ءبىراق كويلەكپەن جۇرە بەرۋدەن جاۋىنگەرلەر قورىقپايدى.
وزدەرىڭنىڭ شارۋالارىن قانداي؟ قاتيرانىڭ ءۇي ءىشى امان با؟ قاتيرانىڭ ءۇي ءىشى امان با؟ سارامەن ماسەلە جاعىن قالاي كوتەرىپ تۇرسىن؟ ءعازيزدىڭ ۇيىنە بارىپ تۇر. كەمپىردى كوڭىلدەندىرىپ قويىپ، سارا جاعىن دا ەپتەپ بىلاي نەتىڭكىرەتىپ قويساڭ!!! (كوزى كىشىرەيىڭكىرەپ، بەتى كۇلىمدەڭكىرەپ ءتۇر دەپ ويلاپ قالما وسى كەزدە). ءوزى جاقسى بالا عوي.
مۇقان، مەنىڭ ەسكى كيىمدەرىمدى، توسەك - ورنىمدى شامان كەلسە تۇگەل ساتقىزىپ جىبەرسەڭ دە، بولماسا قۇدايى عىپ بىرەۋگە بەرسەڭ دە بولادى. تەك جاڭا بوتينكام، كوستيۋمىم، ەكى جىبەك كويلەگىم قالسىن. كامالبەكتىن8 شينەلىن ەزىنە كايتىپ بەر، رەنجىمەسە پالتومدى الا سال. ايت!
قوش، باۋبەك.
حات جازىپ تۇر! تەك حاتپەن ءبىلىسىپ تۇرۋ دا كاپ بولماس. ال قولىڭ تيمەسە، ءوزىڭ بىلەرسىڭ. ءبىزدىڭ قولىمىز دەمالىس كۇنى بولماسا، باسقا كۇندەرى تيمەيدى. حالىقارالىق جاعدايعا بايلانىستى جۇمىس كۇنىمىز ون ەكى ساعات9-
سەنىمەن مەن تورت-بەس جىل جولداس بولىپ - ەك، ءبىراق مەنى ارمياعا باراردا رەنجىتىپ جىبەردىڭ تورت-بەس كۇن تۇگىل ءبىر كۇن كوڭىلدى ءجۇرىپ ايرىلۋعا مەن ارماندا بولدىم. ءبىراق، نە كەرەك، ايتەۋىر،.سەن رەنجىمە!
قوش، باۋبەك.
موي ادرەس:
موسكۆا، 33. پ/يا 250
بۋلكيشيەۆۋ باۋبەكۋ.
تەك وسى حاتتى ءوزىڭ وقى. مەنىڭ تۇنەۋگى كۇنى ءتۇسىپ، كۆيتانسياسىن تاستاپ كەتكەن سۋرەتىمنىڭ بىرەۋىن جىبەر، قالعانىن قاعازدارىمنىڭ اراسىنا سالا سال.
12 يۋن 1940 جىل.
سەرپۋحوۆ قالاسى.
مۇقان سەنىڭ سوڭعى حاتىڭدى الدىم. ءبىز ءقازىر لاگەردەمىز. ول – ماسكەۋدەن 100 شاقىرىم جەردەگى سەرپۋحوۆ دەيتىن قالادان 8 شاقىرىم جەردەگى وكا وزەنىنىڭ جاعاسىنا ورنالاسقان. بۇل جەردە سەنتيابرگە دەيىن بولامىز. سودان كەيىن باسقا ءبىر جەل سوعىپ كەتپەسە، ەسكى ورنىمىزعا قايتۋىمىز مۇمكىن. ءقازىر ساباعىمىز ءجۇرىپ جاتىر. كۇنىنە 10 ساعات وقيمىز. جەر ولشەپ، جول قاراپ، كوپىر سالىپ، ونى بۇزىپ، بىج-تىج عىپ ءجۇرمىز. ساعات تاڭەرتەڭگى 5-تەن كەشكى 10-عا دەيىن دامىل جوق. ءبىراق پراكتيكالىق، تاكتيكالىق جاتتىعۋلارىمىز وتە قىزىق. ينجەنەرمىز.
كۇنىنە 30-35 شاقىرىم جەر جۇرەمىز، تۇك تە ەمەس. ودان كەلىپ باسقا جۇمىستارعا كىرىسسەك تە ماڭدايىمىزدى تىجىرمايمىز. ءعازيزدىڭ مەنى ەلگە قايتارادى دەپ جۇرگەنى، مەنىڭ كەۋدەمنىڭ اۋرۋى بار دەپ دوكتوردىڭ اۋىر جۇمىستان بوساتۋى، ءسويتىپ ءبىراز ۋاقىت جەڭىل-جەلپى ىستەرمەن شۇعىلدانۋىما بايلانىستى. ءبىراق بوساتۋ دەگەنىمىز ەكى جىلدان كەيىن بولماسا، اسكەري بولىمگە كەلگەن ادام ودان وپ-وڭاي كەتە المايدى...
جاقىندا اعادان (سەيىتجاننان) حات الدىم. تۇرمەدەن بوساپتى. ءى - الماتىدان حات جازىپ جىبەرىپتى. تەلەگرامما بەرۋگە اقشام بولمادى دەيدى. ايادىم. وسى كۇنى ول ۇلىتاۋدا. بوسانعانىنا قاتتى قۋاندىم.
ءۇي ءىشىڭ كەلدى مە؟
بىزگە حات جازعاندا ەش نارسەدەن ۇرىكپەي جازا بەرۋىڭە بولادى. حات ءوزىنىڭ پراۆوسىن قورعاي الادى. لاگەر رەجيمى وتە قاتاڭ، قالاعا، باسقا جاققا لاگەردەن جىبەرە قويمايدى. ءبىراق كوڭىلسىز ەمەس.
مەن ءقازىر كۋحنيادا وتىرىپ حات جازۋدامىن. تۇنىمەن كارتوشكە تازالادىم، ۇيىقتاعانىم جوق. بۇگىن دەمالىس، كەشكى 6-دا بوسانام، ءتىپتى قىزىق كۇلكى عوي، قولىم كىر - كip...
مۇقان، مەن كەتەردە سۋرەتكە ءتۇسىپ، كارتوچكەسىنىڭ كۆيتانسياسىن ساعان تاستاپ كەتىپ ەم، سونى الساڭ ءبىر داناسىن وزىمە جىبەرشى.
مۇسانىڭ ءۇيىنىڭ جانىنا بارساڭ، كەلىنىڭنىڭ قاسىنا بارعان ەكەنسىڭ، تانىسىپ سالەم ايت، مەن وعان جازارمىن.
ءوزىڭنىڭ: «ايتاتىن ءسوزىم كوپ ەدى»، دەگەنىڭ مەنى قىزىقتىرادى، اڭگىمەڭدى ەستىگەنگە قۇمارمىن. تولىق جاز.
مەن دە ءبىر قىزىق وقيعانى جازاتىن ەم، ءبىراق اسىعىپ وتىرمىن.
قوش، باۋبەك.
ايتپاقشى، مەنىڭ «ايسۇلۋىمنىڭ» ءحالى قانداي؟ جۋرنال بىردەڭە باساتىن با. ءبىل...
مەنىڭ ادرەسىم:
موسكوۆسكايا وبلاست،
گورود سەرپۋحوۆ، پ/يا 41
بۋلكيشيەۆۋ باۋبەكۋ.
1940 جىل 14 يۋن
مۇقان!
ءبىز مىقتاپ كيىنىپ، ءتۇيىنىپ، جۇرۋگە ىڭعايلانىپ تۇرمىز. ارينە كومانديروۆكاعا بارا جاتىرمىز، ونىڭ قانداي كومانديروۆكا ەكەنىن ءوزىڭ بىلەسىن عوي (دوكەيى). ءبىراق قايدا باراتىنىمىز بەلگىسىز. مەنەن حات كۇتەرسىڭ...
ءۇي ىشىنە سالەم ايت.
ايتپاقشى، كەشە ءتىزىمىمىزدى الىپ ءجۇرىپ، سەنىمدى تۋىسىڭدى ايت دەگەندە، ويلاپ-ويلاپ تۇرىپ، سەنىڭ ءاتى-جونىڭدى جازدىرىپ قويدىم. ءبىراق ادرەسىڭدى پروسپەكت ستالينا، 43-كە دەپ كورسەتتىم.
جاقسى، قوش. باۋبەك.
عازيز دە بىرگە، امان. بۇدان 2 كۇن بۇرىن ساعان حات سالىپ جىبەرىپ ەدىم، الدىڭ با؟
مۇساعا، قاتيراعا، اپايعا، مارلەن دوكەيگە16 سالەم ايت. قاپاسقا، كۇلتايعا سالەم انت.
ءعازيزدىڭ ءۇي ىشىنە اناۋ-مىناۋ دەمەي-اق قويارسىڭ. . ويتكەنى اپاي جۇدەپ كەتەر، جاي لاگەرگە اۋىسىپتى دەي سال.
بارعان سوڭ، ادامدارىمەن ارالاسقاسىن، دەن ساۋلىق، بولىپ، سەنەن حات كەلەتىن جاعداي بولسا، حات جازامىن. ءقازىر ساپارعا شىقتىق، جول ۇستىندە جازىپ وتىرمىن.
22 يۋن 1940 جىل.
پانوۆەجەس قالاسى. ليتۆا.
مۇقان!
ءبىز سىرعىپ وتىرىپ، ليتۆاعا كەلىپ تۇستىك. ءقازىر وسىندامىز. ليتۆا حالقى، اسىرەسە جاستارى سوۆەت جاۋىنگەرلەرىن جاقسى قارسى الۋى، كىسىدە ەرەكشە قيال تۋعىزادى. سوندىقتان دا مەن ءبىp «ليتۆا قىزى» دەگەن پوەما جازايىن دەپ ىنتالانىپ ەدىم، اتتەڭ ۋاقىت بولماي تۇر. پوەمانىڭ قالاي باستالاتىنىن ايتايىن: كاۋناس قالاسىنىڭ سىرتىنداعى كوپ مولانىڭ ىشىندە ارفا ويناعان قايعىلى ءبىر قىز وتىرادى. ءتىپتى تەك ءتىل كەرەك...
ليتۆا تۋرالى ءوزىن دە وقىپ جاتقان شىعارسىڭ. شەكارادان 200 شاقىرىم ءوتىپ، ليتۆانىڭ ۇلكەن قالاسىنىڭ ءبىرىنىڭ جانىنا كەلىپ بوتەن مەملەكەتتىڭ ورتاسىندا ويناپ-كۇلىپ، بوتقا جەپ وتىرمىز. بىلتىرعى ادامنىڭ ءسوزى سياقتى. ءقازىر پانوۆەجەس قالاسىندامىز كارتادان قارارسىڭ. ليتۆا مەملەكەتىندە. قاشان ەلگە قايتاتىنىمىز بەلگىسىز. ءازىر وسى جەردە بولماقپىز. بىزگە ءبىر عانا حات جاز دەگەن سوڭ، قورىتىپ كەلىپ ساعان وسىنى جازىپ وتىرمىن. اعاعا مىنا حاتتى سالا سال. ءبىراق بىزگە حات جازۋعا بولمايدى. تەك ءبىزدىڭ اماندىعىمىزدى ءبىلىپ تۇراسىڭدار.
قاتيراعا، مۇساعا سالەم ايت، كۇلتايعا، قاپاسقا سالەم ايت.
مەنىڭ تاستاپ كەتكەن ولەڭدەرىم نە بولىپ جاتىر؟ ماسكەۋگە قايتا قالساق، تەلەگرامما بەرەمىن. ءبىراق مۇندا ءالى كوپ ۋاقىت بولارمىز.
قوش، ۋاقىتتىڭ ءوزى ازداۋ.
مۇقان، ءبىزدىڭ اعا بوسانىپ، ۇلىتاۋعا كەتكەن.
ليداعا مىنا كىشكەنتاي حاتتى بەرە سال. جەكە كونۆەرتكە سالىپ بەرەرسىڭ. حات جونىندەگى جاعدايدى ايت. ايتەۋىر ءبىر قىزدان حات الىپ تۇرايىن دەگەن وي عوي. سەن: «اي، جاسسىڭ - اۋ!» — دەپ جۇرمە.
ىسكەڭە اپايعا سالەم ايت.
22 يۋن 1940 جىل.
اعا!
الماتىدان سالعان حاتىڭدى الدىم. ءبىراق ونى الىسىمەن حات سالۋعا ۋاقىت بولمادى. تەك بۇگىن عاپا جازۋعا تۋرا كەلىپ وتىر. ءقازىر مەن ليتۆا مەملەكەتىندەمىن. از ۋاقىت پا، كوپ ۋاقىت پا — بەلگىسىز، دەگەنمەن وسىندا ارميا قاتارىندا كىزمەت ەتۋگە تۋرا كەلەدى.
مۇندا كەلگەلى كوپ كۇن بولعان جوق. ءبىراق ءبىزدىڭ كەلۋىمىزدى ليتۆا حالقى جاقسى قارسى الدى، الدىمىزدان گۇل الىپ شىقتى. اسىلى، سوۆەت اسكەرلەرى قاراپايىم حالىقتىڭ كوزىنە وتتاي باسىلعان سىقىلدى.
ەسكى وكىمەتتىڭ ورنىنا جانا وكىمەت قۇرىلدى. ءبىراق كەلەشەكتە نەندەي ىستەر بولاتىنىن ايتۋ كيىن. دەگەنمەن، ءبىزدىڭ ەل ءۇشىن بۇل زيانسىز.
اعا، ءسىزدىڭ حاتتى الىپ قۋاندىم ءارى مەنىڭ كەۋدەمنەن قۇلاعان از عانا ومىرىمدەگى بيىك شىڭ قايتا كوتەرىلگەن سياقتى بولدى. مەنىڭ قايدا جۇرسەم دە ەسىمنەن كەتپەيتىن ءبىر مىقتى قورعانىم سياقتى كەيىنگى شاقتا كوڭىلىم توقتايتىن، كەيدە وزىمنەن - ءوزىم قۋاناتىن بيىك مۇنارام قايتادان كوتەرىلگەندەي بولدى. دەگەنمەن: «تەلەگرامما بەرۋگە اقشام بولمادى»،— دەگەن ءسوزىڭىز كوڭىلىمدى بۇزدى. نە كەرەك، ءومىردىڭ سوققىسى كىمگە تيمەيدى. ءوتىپ كەتكەسىن ءبارى قۋانىش قوي. بوساعاننان كەيىن انا مۇقاشتارعا پالەن-تۇگەن دەمەي-اق قويعانىڭىز ءجون عوي: بيبىگۇلگە دە ايتارسىز.
بۇل حات كەش بارۋى مۇمكىن. ءبىراق حاتتى الىسىمەن حابارلاسىپ تۇرىڭىز. وزدەرىڭىزدىڭ شارۋاشىلىقتارىڭىزدى جازىڭىز. تۇرمىستارىڭ قانداي، ءۇي جۇدەپ قالاتىن بولار.
قوش، باۋبەگىڭ.
كاماشقا، بيبىگۇلگە سالەم ايت.
مەنىڭ ادرەسىم جوق..ءازىر ادرەس بەرە المايمىن.
تەك حات كۇتىڭىز، ءتىپتى اسىعىپ جازىپ وتىرمىن.
مۇقان!
يۋل 1940 جىل
اقىر سوڭىندا ماعان ليتۆا مەملەكەتىندە بولۋعا تۋرا كەلدى. ءبۇل مەنىڭ بولاشاق ءومىرىم ءۇشىن جامان بولماس. دەگەنمەن موسكۆاداي ەمەس، جورىق جاعدايىندامىز. ءبىراق، بۇعان قاراماستان ۋاقىتىمىز كوڭىلدى وتۋدە. ليتۆانىڭ ءقايسىبىر قالاسىنا بارساڭ دا جەرگىلىكتى تۇرعىندار «ۋرالاپ» قارسى الادى. ولار ماقتانىشپەن — ءبىزدىڭ قىزىل ارميا! — دەپ، قىزىل ارميانى سۇيەتىندىگىن، ارقا تۇتاتىندىعىن بىلدىرەدى. جورىق جاعدايىندا بولسام دا، مەنى سولاردىڭ ومىرىنە بايلانىستى ءبىر قىزىق تاقىرىپ تولعاندىرىپ ءجۇر. ەڭ بولماسا ون كۇن بوس ۋاقىتىم بولسا، ءبۇل ارمانىمدى تابىستى جۇزەگە اسىرار ەدىم.
ءيا، مۇقان، سەندەردىڭ حال - جاعدايلارىڭدى جەتە بىلگىم كەلەدى، ءبىراق، ساعان تۋرا ەزىڭە تۇسكى ۇيقى كەزىندە ۇشىپ بارىپ، جۇرت ويانعانشا تۋىسقان اسكەري بولىمىمە كايتىپ ورالاتىن قانات مەندە جوق. عازيز مەنىمەن بىرگە. امان-ساۋ. بىلەتىندەردىڭ بارىنە سالەم.
باۋبەك..
15 سەنتيابر 1940 جىل.
سەبەج قالاسى.
مۇقان!
سەنىڭ 30 اۆگۋستا جازعان حاتىڭدى الدىم. ارينە، مۇنداي حاتتىڭ مەن سياقتى ادامدى تولعاندىراتىنىن ءوزىڭ دە الدىن الا ءبىلىپسىڭ. راسىندا سولاي بولدى. اسىرەسە سەنىڭ اۋزىڭنان ءومىرى ەستىلمەگەن سوزدەردىڭ ءار بىرەۋى — ەڭ جاقىن، ەڭ دوس ادامعا ۇقساپ كەلىپ، مەنى قۇشاقتاعانداي بولدى، وزىنە تۋىستىقپەن قىسىپ - تارتقانداي بولدى، جۇرەكتى تەبىرەنتكەندەي بولدى.
سەن مەنى قاتتى ساعىنعانسىڭ. ءتىپتى وتە ساعىنعانسىڭ. ال، مەنىڭ سەنى قالاي ساعىنعانىمدى مىنادان ءبىل: ەسىڭدە بار ما، وتكەن جىلى مەن 20 كۇنگە كومانديروۆكاعا بارعاندا اناسىن اڭساعان بالاداي بولىپ، سەنىڭ اتىڭدى قايتا-قايتا ايتا بەرەتىن ەدىم. جولدا كەلە جاتقاندا ءبىر ىستىق نارسە كەلىپ، جۇرەككە قۇيىلىپ كەتكەندەي قۋانىشقا بولەنەتىنمىن. سونداعىم — ءقازىر الماتىعا جەتەم، مۇقانىممەن كەزدەسەمىن، سىرلاسامىن، قىدىرامىن، كۇلەمىن دەگەن ارمانىم ەدى...
بۇل — اينالاسى 20 كۇندەگى مەنىڭ جان سەزىمىمنىڭ ءحالى ەدى. ال، قازىرگى مەزگىلدە مەنىڭ سەنى ساعىنۋىمنىڭ مولشەرىن ەزىڭ ويلاپ قارا. اققان سۋ سياقتى، جايىلعان سۋ سياقتى كولەمسىز، تەك قانا سەنى كوز الدىما ەلەستەتكەننەن باسقا ەشتەمە جوق.
ارينە، سەن ويلاپ وتىرعان شىعارسىن، — مەنىڭ حاتىمدى العان سوڭ باۋبەكتە قىنجىلۋ، نازىكتىك پايدا بولعان ەكەن، ول مەنەن بىرنەشە ەسە شىدامسىز، — دەپ. ول دۇرىس بولار. ايتسە دە، ادام دەگەن ءتىپتى قيىن ەكەن عوي. ايتپەسە سەنىڭ ويلاعانىڭنىڭ ار جاعىنان الىپ-اق جازعىم كەلىپ وتىر. قاتتى ساعىندىم، سونى ايتقىم كەلىپ وتىر. ءبىراق، امال نە؟
سەن ءبىر حاتىندا ماعان اقىل ايتقانسىڭ: «نازىكتىك — شىن، سالقىنقاندى بولۋ كەرەك»، — دەپ، ونى مەن قارسى الدىم.
ءبىراق ساعان جازعان نازىك سىرلارىم، ساعىنعاندىعىم مەنى كوپ جەڭىلدەتەدى. ساعان حات ارقىلى دا بولسا ءبىراز جازىپ - جازىپ السام، قاپتاپ، لاپىلداپ تۇرعان جالىن ءبىر سەرپىلەتىن سياقتى. ويتكەنى ءبىز ءبىراز جىل بىرگە جۇرگەندە اڭگىمەمىز تاۋسىلمايتىن سياقتى ەدى، ولار ءتاتتى سىرلاسۋ ەدى. ەكەۋىمىز سىرعا قانباي جاتىپ، تاعى ءبىر اڭگىمە باستايتىن ەدىك. سوندا نە ايتىپ، نە قوياتىنىمىز وسى كۇندە مەنىڭ ەسىمدە جوق دەسەم، قاتە بولار. الايدا، ءبىر-بىرىمىزدى كۇندە-كۇندە ىزدەپ جۇرەتىن كەزەڭدەر كىسىنى تولقىنداتىپ - تولقىنداتىپ جىبەرەدى. سوندىقتان دا سەنىڭ حاتتارىڭ سول جىلدار بويى تاۋسىلىپ بىتپەگەن اڭگىمەنىڭ جالعاسى سياقتى بولادى دا تۇرادى. وسى سەبەپتى ءسوزدىڭ نازىك بولىپ كەتۋى مۇمكىن، كىسىنىڭ جۇرەگىنە ءتيۋى مۇمكىن، ءبىراق مەن ءۇشىن ول...
مۇقان، كىسىنىڭ ومىردەن قاشىپ قۇتىلا المايتىن ءبىر كەزەڭدەرى بولادى. اسىرەسە بۇل قيىنشىلىق جاعدايدا كوپ كەزدەسەدى. مىسالى، سونداي كەزەن مەن دە كوپ بولدى
(ارينە، بۇل اۋەلگi كەزدەردە بولدى)، كەيىن ولار تۋرالى ايتامىن. سول ۋاقىتتاردا ومىردەن كورەتىن ادامنىڭ راقاتى نە دەپ سۇراۋ قوياسىڭ ەرىكسىزدەن. ال سوندا مەنىڭ كورەتىن راقاتىم سەن بولدىڭ. سەن ەسىمە تۇسكەندە 1-2 جىلدان كەيىن مۇقانمەن قۇشاقتاسىپ تۇرىپ، كورىسىپ كەزدەسكەننەن، سىر شەرتكەننەن ارتىق ومىردە نە بار دەپ وزىمە – ءوزىم توقتاۋ سالعاندا، جۇرەككە اراداعى ماحاببات اقىلشى بولدى.
ماعان ەلگە ورالىپ سەنىمەن كەزدەسۋ ءومىرىمنىڭ. ءبىر بيىك مۇناراسى سياقتى، مۇقان. قىزىق -اۋ ءوزى، ءتىپتى قىزىق.
ءاي، مۇقان - اي! ادامنىڭ اراسىنداعى ماحابباتتى ەش نارسەگە ايىرباستاۋعا بولمايدى عوي. اسىرەسە ەكەۋمىزدىڭ ارامىزداعى. ساعان كەزدەسكەندە ايتامىن عوي دەپ ەدىم، ءقازىر-اق ايتقىم كەلىپ وتىر. تىڭدا.
اسىلى، ءومىر قىزىق. ولگىسى كەلەتىن ادام جوق. ءولىم مەن ءومىردى سالىستىرعاندا ءومىر كيىمنىڭ ىشكى باۋى سياقتى.
ال، ادال ادام وتانىن سۇيەدى، ادال اق جۇرەككە وتان — اناسىنداي. وتاننىڭ دەگەنىن ىستەۋ — قۋانىش، ماقتانىش. وتانعا دەگەن ماحابباتتى، اسىرەسە بىزدەگى ماحابباتتى ولشەۋگە بولمايدى.
...مىنە، ءبىز ءبىر كۇنى ۇكىمەت پەن پارتيانىڭ تاپسىرماسىن الىپ، وسى جۇرگەن ەلدىڭ شەكاراسىنا جەتە بەرىپ قوندىق، مىلتىعىمىزدى وقتاپ دەگەندەي. سوعىس ابزەلدەرىن كيىپ، شەكارادان وتۋگە دايىندالدىق...
ەسىڭدە بار ما، ن. وستروۆسكييدىڭ كورچاگينى سوعىستا جارالانىپ، بولنيساعا كەلىپ تۇسكەندە، ونىڭ پارتبيلەتىنىڭ، اراسىنان «ەگەر ءولىم كەزدەسە قالسا اعاما ءبىلدىر»،— دەپ اعاسىنىن ادرەسىن جازعان ءبىر كىشكەنە قاعاز شىعادى عوي. مىنە، سونداي قاعازدى تولتىرۋعا بىزگە دە كەزەك كەلدى. ءدال وسى ءسات ناعىز قىزىقتى ءسات بولدى دەسەڭشى! اسىرەسە اقىن ءۇشىن ءتىپتى باعاسىز كەزەڭ بولدى. ءوزىڭ جازعان قاعازدى سول قالتاعا سالىپ قويۋ ءۇشىن كىشكەنتاي قاڭىلتىر بەردى. مەن ونى تولتىرۋدىڭ ورنىنا، ەكى كوزىمدى بالالاردان المادىم. ناق سول مينۋتتا كوز الدىمنان ۇشقان «ءولىم»، «ءومىر» دەگەن ەكى ءسوزدى ايتساڭشى، مۇقان! قانشا ايتقانمەن وزىمىزدەي كەرەتىن قىزىقتارى الدا تۇرعان جاس بالالار مىلتىعىن اسىنىپ، وعىن قورامساققا سالىپ، كەلسەڭ ولتىرەمىن، ولتىرمەي ولمەن دەگەندەي كورىندى ماعان. مەن دە وزىمشە مىقتىمىن دەگەن جاۋعا قارسى اتتانۋىم كەرەك. ارينە، ءسوز جوق، قارۋ الىپ ەكى جاق ۇرىسقاندا جالىنداپ اتىلعان وقپەن ادامنىڭ جانى دا بىرگە ۇشىپ جۇرمەك قوي. ءولىم مەن ءومىر دە قارىسىپ، ۇرىسىپ جاتپاق قوي، تەك بۇل جايتتە ومىرگە بولىساتىن جەڭىس بولماق، جەڭىس بولسا عانا ءومىر قالماق، قوي.
مiنە، بۇل مومەنت قىزىق. جازۋعا تۇرار ەدى.
سونان سوڭ مەن دە قولىمداعى قاعازدى تولتىرۋعا كىرىستىم. سونى ءالى ساقتاپ ءجۇرمىن. جوعالتپاي كەيىن ساعان كورسەتەرمىن - اۋ. جۇرت اعاسىنا، اكەسىنە، تاعى باسقا تۋىسقانىنا جازىپ جاتىر، تۋعان جەرىنە جازدىرىپ جاتىر. ال، مەن ەڭ جاقىنىم، ەڭ تۋىسىم دەپ جازدىرعان ادامىم سەن بىلمەيتىن بىرەۋ بولدى. مۇمكىن تۇرپايى ءولىم كەزدەسە قالسا، جازعان ادامىم ءۇشىن بۇل ەتە اۋىر تيەدى - اۋ دەپ ويلادىم. دەگەنمەن، مەنىڭ ءولىمىمدى باسقا بىرەۋ ەستىگەنشە، اۋەلى سول جاقىن ادامىم. ەستىسىن دەدىم. ول ادام — مۇقان ەدى، سەن ەدىڭ...
مەنىڭ وسى تابيعاتقا قارنىم اشاتىن ءبىر جەرى بار. ول — نەگە عانا ادامنىڭ جۇرەگىن بولات قىپ جاراتپادى ەكەن دەگەن...
مۇقان، مەن ءسوز تالعاعانىم جوق، اۋزىما تۇسكەنىڭ جازىپ وتىرمىن. قىنجىلىپ جۇرمە. ەپتەپ ءوز جاعدايىممەن تانىستىرعانىم عوي. وسى كۇنى دەنساۋلىعىم جاقسى، سەمىرىپ الدىم، شىنىقتىم دەۋگە بولادى. مەنى وسى كۇنى كورسەڭ تانىماس ەدىڭ. فيزكۋلتۋرا ويناۋ، نە باسقا قىزمەتتەر ارقىلى مەنىڭ دەنەمنىڭ وسكەنىن ايتساڭشى! ەگەر ماعان كەزدەسسەڭ جاۋىرىنى قاقپاقتاي، بۇلشىق ەتتەرى توقپاقتاي، كەۋدەسى اياققاپتاي باۋبەكتى ەمەس، ءبىر دوكەيدى كورەر ەدىڭ.
اۋەلگى كەزدە ۇيرەنبەگەندىكتەن، اسكەري قىزمەت قيىن سياقتى ەدى، ەندى رەداكسيانىڭ جۇمىسىنان دا جەڭىلدەۋ بولىپ كەتتى، باس تىنىعۋلى، ۋايىمنىڭ ءوزى دە شامالى، تەك تۆورچەستۆو ماسەلەسى بولماسا. ونىمەن اينالىسۋ ەندى قيىن. دەگەنمەن، ويمەن ويلاپ، تاقىرىپ قۇرۋ جاعىنان وسكەندىگىم بار. ءبىر قىزىق، روماننىڭ جەلىسىن قۇرىپ، سونى جەلىلەپ بايلاپ جاتىرمىن. كەيىن پلانىمدى جىبەر دەسەڭ، ءتىپتى جاقسى، جىبەرەيىن. ءبىراق، امال قانشا، كەلگەلى ءدام - ءتۇيىن تۇك جازعانىم جوق،... ءسوزدىڭ باسى ونشا قۇرالا قويمايدى. «قۇرالماسا قيىن بوپتى، كارتوبىم»، — دەپ، سەن ايتقانداي، ءتۇبى ەتەگىن ءبىر ۇستاتار.
ماسكەۋگە كايتامىز با دەگەن ءۇمىت بار. ءازىر لاتۆيانىڭ سۋى جىبەرمەي تۇر.
ديحان مەن اليگە نە ايتايىن. «ايسۇلۋدى» ءبىسمىللا دەپ جازا باستاعاننان جاقسى كورىپ، تىرناق الدىم دەگەن مەنىڭ بايعۇس باسىم سونى ءۇمىت دۇنيەسى دەپ ءالى ءجۇر. سول قۇرعىر شىقسا جاقسى بولار ەدى-اۋ! سەن ولارمەن سويلەس، ەڭ بولماسا وزدەرى قولدارىنان جىرتىپ تاستاسىن، ال مەن ولەڭمەن قوشتاسايىن.
مۇقان! گەتەنىڭ: «ءومىردىڭ ەڭ بيىك شىڭى — جاستىق» دەگەنىنە كىمدە-كىم بولسا دا قارسىلىق جاسامايتىن سياقتى. كوزىم كورگەن ءبىر جاقسى كۇنىم ەكەن دەگەندەيىن، جاستىق يت تە ءبىر باقىتتى نارسە ەكەن عوي، ءومىردىڭ قۋانىشى ەكەن عوي، كوڭىلدىڭ سىرنايى ەكەن عوي. «25 قايتا اينالىپ كەلمەيدى ارمان» ەكەن عوي. بۇل جونىندەگى قىزىقتاردى جازارسىڭ. سارا سۇيكىمدى بالا ەدى عوي، تاعى باسقالار جونىندە، ءوزىڭنىڭ جاعدايىن. تۋرالى جاز.
ءبىر قۋانىش — ءبىر جىل قىزمەت ۋاقىتىمىز ءوتتى دەۋگە اۋزىمىز بارادى. ەندى ءبىر سەكىرسەك دەگەن ارمان. جۇرەكسىنىپ وتىرمىن، ايتار ءسوزىم كوپ ەدى دەمەكشى، جازاتىنىم كوپ ەدى. ءقازىر ساپقا تۇر دەپ مازالاپ جاتىر. سوعان بارايىن. ازىرشە وسىمەن قوش تۇر.
يا، مۇقان، مەنىڭ پوەمامنىڭ سوڭىنا تۇسۋگە ۋاقىتىن بولسا، ەرىنبە. مەنىڭ ومىرىمدەگى قىزىق شاقتىڭ ءبىرى — ناشار دا بولسا سول سياقتى. اقىن دەگەن ەزىنىڭ تۆورچەستۆوسى ءۇشىن ءو.ءمىر ءسۇرۋ كەرەك تە، ونىڭ تۆورچەستۆوسى ەلىنىڭ قابىرعاسىنا ءبىر كىرپىش بوپ قالانباق كەرەك قوي. مەندە كەيدە تۆورچەستۆو ءۇشىن دەگەن تولقىننىڭ قۇشاعىنا ەنۋشىلىك، سونىڭ سوڭىنا ەرۋشىلىك بار.
مەنىڭ سۋرەتىمدى جىبەردىم دەپ، سالۋعا ۇمىتىپسىڭ عوي. جىبەر، جاقسى بولسا.
قارتتارعا سالەم ايت، ولاردىڭ جاعدايىن جاز. سەيىتجاننان حات الدىم، امان. ءازىڭ اسكەرگە شاقىرىلۋ ماسەلەسىنە قالايسىڭ، جاز. وسى كۇنى سەميا دەگەنگە قارامايدى. دەن ساۋلىعىن قالاي؟
قوش، باۋبەگىڭ.
موي ادرەس:
گورود سەبەج، 14. كالينينسكايا وبلاست،
پ/يا 84/551 ليتەر «ب» بۋلكيشيەۆۋ باۋبەكۋ.
مۇقان!
7 وكتيابر 1940 جىل.
موسكۆا.
مەن امان-ەسەن ماسكەۋگە كەلدىم. ءقازىر ماسكەۋدەن 40 شاقىرىم جەردەگى اسكەري لاگەردەمىن...
كوپتەن ەشكىمنەن حات العانىم جوق.
وزدەرىڭنىڭ شارۋاشىلىقتارىن قالاي؟ كىزمەتىڭ قالاي؟ جۇرتشىلىق وقۋ ماسەلەسىن نە ىستەپ جاتىر؟ جالپى ستۋدەنتتەرگە دە قيىن بوپ قالدى-اۋ دەيمىن، ءبىزدى قويشى، ءوزىڭ سياقتى تىرنەكسىز بەيشارالارعا.
مەن انەۋگىدە «لەنينشىل جاسقا» ءبىر ولەڭ جىبەرىپ ەدىم. بىلمەيمىن ونداعى فيلوسوفتاردىڭ باسقان - باسپاعانىن، «بالتىق جاعاسىندا» دەگەن.
بۇگىن تاعى «لەنينشىل جاسقا» «ءبىر مايداننان قايتقان جاۋىنگەر» دەگەن ءبىر ەلەڭ جىبەردىم. مۇقان - اي، ولەڭ دەيمىز - اۋ، ولەڭ — ولەڭ عوي، سول ولەڭ ءۇشىن ءومىر سۇرەتىن سياقتى، ولەڭگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىك بىزدە بار-اۋ. دەگەنمەن ادامدى قينايتىن وسى ولەڭ انتۇرعان. ولەڭسىز ادامنىڭ كۇنى جەڭىل ءومىر عوي. سورلى اقىننىڭ، اۋىر كۇندەرىن ايتساڭشى. بەيشارا تاراستىڭ اۋىر حالدەرى كىسىنىڭ كوز الدىنان ۇشادى دا تۇرادى...
سەنى ساعىندىم - اۋ، مۇقان. اسىعىپ وتىرمىن، ايتپەسە تاعى ءبىراز وتتايىن دەپ ەدىم.
حاتتى ءجيى سالىپ تۇر. ءبارىن جاز. قوش، اينالايىن مۇقان، مەن باۋبەگىڭ.
مەنىڭ ادرەسىم:، موسكۆا، 49، پ/يا 3071. ب. بۋلكيشيەۆۋ.
ماعان اقشا، بىردەڭە سالامىن دەپ اۋرە بولما، قاجەتسىز، كەرەگىندە ءوزىم ايتارمىن.
نويابر ايىڭىڭ oرتا شەنى، 1940 جىل.
موسكۆا.
مۇقان!
سەنىڭ سوڭعى حاتىڭدى الدىم. سەن مەنەن كوپتەن .حات الماعان سياقتىسىڭ. مەرەكەدەن بۇرىن ءبىر ولەڭ جىبەرىپ (وكتيابر تۋرالى) حات جازعان ەدىم جانە جاقىندا ءبىر حات، ءبىر ولەسڭ جىبەرىپ ەدىم، نەعىپ الماعانىڭدى بىلمەيمىن. ول حاتتار كيروۆ 50-گە جازىلعان جانە مۇسانىڭ ءۇيىنىن ادرەسىنە كەتۋى دە مۇمكىن.
ءقازىر مەنىڭ جاعدايىم جاقسى، قالىپشا، دەن ەكىباستان ساۋ.
سەنى ساعىندىم. بۇل ساعىنىشقا ءتىل جەتپەس. ءتىپتى ساعىندىم. ءتىپتى ساعىندىم.
ارينە، كەزەگىمىز كەلگەندە پوستىدا تۇرامىز. ارينە، پوستىنىڭ ماسەلەسى ءوزىن جازىپ جۇرگەن حاسەننىڭ باسىنداعى كۇن عوي. تەك شەكارا ەمەس. كىسى ەرىكسىز ويعا كەتەدى. اناۋ-مىناۋ وي كىسىنى الداندىرا المايدى. ءتىپتى وي تۇسپەيدى. تەك سەنى عاپا ەسكە الىپ، سەنىمەن اماندىق بولسا كەزدەسىپ، قىدىرىپ، ەركىممەن قانباي سەرۋەندەۋدى ەسكە السام، ءبىر ءتۇرلى جۇرەك تولقىنداپ – تولقىنداپ كەتەدى. داۋىلدا تولقىننىڭ جالىنى شىعىپ، كۇشتى كوتەرىلگەن ساتتە ءبىر جەڭىل زاتتاي كوتەرىلەسىڭ، نە كەرەك، قۋ قيال، قىزىعى از-اق مينۋت! قيال شىركىندى قۋ دەگەنمەن دە ول — ءتاتتى، جۇرەكتى دۋىلداتىپ جاندىرىپ جىبەرەتىندەي كۇشى بار قۋاتتى -اۋ...
جانىم مۇقان! ساعان كوپ راقمەت. سەن ماعان مىقتى تىرەك بولا الدىڭ. سەن بولماساڭ مەنىڭ، كىمىم بار دەر ەدىم، كىمگە بارام دەر ەدىم، كىممەن كەزدەسىپ، سىرلاسام، قۇمارىمدى تارقاتام دەر ەدىم. سەنسىز مەنىڭ ءومىرىم كونىلسىز بولار ەدى-اۋ، سەنسىز ماعان ەندى قۋانىش بولۋى مۇمكىن ەمەس نارسە. اجەسىن ساعىناتىن جاس بالانىڭ كەزىنەن كەتكەن ۋاقىتىمىز عوي بۇل ۋاقىت. دەگەنمەن، دوستىڭ جولى باسقاشا عوي دەيمىن. مەنىڭ سەنى ساعىنعانىمداي، جاس بالا اكەسىن ساعىنباس.
. ماعان اعادان 2-3 ايدا ءبىر حات كەلىپ تۇرادى. مەنەن دە سولاي الادى عوي. ول بەيشارا مەنى جاقسى كەرەدى، ساعىنادى عوي، دەگەنمەن، ودان جارتى جىلدا ءبىر حات كەلمەسە دە ەش نارسە ەمەس، تەك امان بولسىن دەيتىنمىن. ال سەنەن حات كەلمەسە، چەرت زناەت، ءبىر نارسەم جوعالعانداي بولامىن دا جۇرەمىن. «حات — جارتى كورىنىس» دەگەن دۇرىس-اۋ.
وسىندا كەپ جولداس بار. قاراپ تۇرساڭ قىزىق-اۋ، جاستار عوي، قايتسىن. جاستىق ءومىر كىسىنىڭ ءبىر بالقىپ تۇرعان كەزى ەمەس پە؟ كىسى جاس شاعىندا ءبىر ەرىپ تۇرعان قورعاسىن دەۋ دە؛ مەنىڭشە، قاتە بولماس ەدى. ايتايىن دەگەنىم، ءبارى دە ەركىنشىلىكتى سۇيەدى. وعان مەن دە قارسى ەمەسپىن. بىرەۋلەرى اراعىن ايتادى، بىرەۋلەرى اقشاسىن ايتادى، بىرەۋلەرى وكىمەت بولعانىن ايتادى، بىرەۋلەرى تۋ، شىركىن، ماحابباتقا ورتاقتاس قىزىم بار ەدى دەيدى. ءتىپتى، ايتا بەرسە تولىپ جاتىر. ايتەۋىر، جاس ادامنىڭ ارمانى كەپ قوي. ءبىراق ءبارى بوس نارسە سياقتانادى دا تۇرادى ماعان. ال مەنىڭ ارمانىم، كىسى بىلەرلىكتەي، ونى جازىپ قايتەيىن، ساعان تۇسىنىكتى عوي. ال، ەندى وسى پالەن ادامنىڭ ىشىنەن دوس دەگەننىڭ نە ەكەنىن بىلەتىن ادام از تابىلادى دەسەم، قاتەلەسەرمىن. ءبىراق سەزدەرىن تىڭداپ وتىرساڭ كىسىنىڭ قارنىن اشتىرادى. ولارشا دوس بولۋ ءۇشىن تەك قىز بولۋ كەرەك. ال، ءوز جىنىستاسى تەك جولداس قانا (ولارعا. ءبىزدىڭ دوستىعىمىز تۇسىنىكسىزدەۋ)...
ال، مۇقان! اسكەر قىزمەتى وڭاي ەمەس. مۇندا ونىمەن قوسالقى ءبىر نارسە جازامىن، كەلەشەككە قول سوزامىن دەگەن كىسىنى ونشا قۋاتتامايدى. ءتىپتى كىسى .ونى ۇمىتادى. ويتكەنى ادام ماشينا ەمەس، ادام عوي. ال مەنىڭ باسىما ادەبيەت دەگەنىڭنەن باسقا ەش نارسە كىرمەيدى. ءتىپتى، الگى تالانت دەگەن ءبىر تيتتەي بىردەڭە ءسونىپ بارا جاتقان سياقتى. وسى كۇنى مەن قاراپايىم كۇرەكشىمىن، كۇرەكشىنىڭ قازعان توپىراقتان باسقانى ويلاۋعا مۇرشاسى جەتپەيدى عوي...
عازيز كالۋگا قالاسىنا (قىزمەتىنىڭ قالعانىن سوندا بىتىرۋگە) كەتكەن، 1-2 اي بولىپ قالدى-اۋ.حات الامىن، امان. ول جارىقتىقتىڭ باياعى ەزىڭ كەرگەن، ءوزىڭ بىلەتىن قالپى: كۇندە قايتادى اۋىلعا، كۇندە دەمالىسقا بارادى، كۇندە ملادشيي پوليترۋككە وسەدى، ءبىراق، ءالى كەتكەن جوق، ونىڭ ايتۋىنا كىسى سەنۋ دە قيىن. گۋلياسى سۋعا كەتىپ، ءولى قايتقان جوق قوي دەيمىن.
ايتەۋىر، ءتىرى جان عوي بەيشارا، قالقاڭداپ جۇرە بەرىپ، ونى مەن جاقتىرماعان بولىپ قايتەيىن، تەك تۇراقسىزدىعىن ايتام - اۋ.
سەن انا وقۋعا تۇسكەنىڭ جاقسى بولعان ەكەن. ءبىتىرىپ شىق، كوپ پايدا عوي. كىتاپ وقۋعا ۋاقىتىڭ بار ما؟ ءۇيدى (سەميانى) اسىراۋ قيىن سوعىپ جۇرگەن جوق پا، تۇرمىستارىڭ قالاي؟ نەگە جازبايسىڭ؟ «سىرلى سۇلۋدى» نە ىستەدىڭ؟
ءبىز تەك قاشىپ وقىعانىمىز بولماسا، كىتاپ وقۋعا ۋاقىتىمىز جوق. قىسقى نورمالنايا ۋچەبانىڭ كەزىندە 7 ساعات ۇيقى تيەدى، ال قالعان ۋاقىت وتاندىكى...
ءالى انت ۇرىپ، سورايىپ شىعا كەلەمىز عوي دەيمىن، امال جوق، ەنەسىن جىعايىن، جاڭا جىلدان كەيىن ون - اق اي قالادى. ءبىر سەكىرسەم — ماي كەلەدى، ەكى سەكىرسەم — الماتى دەپ قۋانىپ قويامىن. «اللا تاعالا» شايتان شىرماۋىنان امان قويسا، راسىندا سولاي ەلگە قايتۋعا وتىرىكسىز 300 كۇن قالىپ وتىر.
«ايسۇلۋ» دا مەنى شارشاتتى. ارميادان بوساعاندا انتۇرعاننىڭ قالىڭ مالىنا ءبىر كوستيۋم الىپ كيە المايسىڭ بولدىم - اۋ. الدا، بايىڭ ولگىر بەتپاق - اي! قايتەسىڭ پۋشكين ءوزىنىڭ گەروينياسىن «تاتيانا مويا ميلايا» دەسە، مەن «ايسۇلۋ — مەنىڭ بەتپاعىم» دەۋگە تۋرا كەلدى. قايران ەڭبەك، قايران كۇيىنىش، قايران ءۇمىت ۋلانىپسىڭ. وسىمەن بارا تۇرسىن، ءارى قايعىلى، ءارى كۇلكىلى مەنىڭ بۇل سوزدەرىم...
ءاليدىڭ تون مويىندىعىن مەن بىلەمىن. ساقىش40، جونىندە رەداكسيانىڭ قاتىندارى ەكەۋمىزدى شايقاستىراتىن. كورىنەدى، ول سوزدەرگە ەرەتىن كورىنەدى. مەيلى، تانىستىقپەن وسپەي-اق قويايىن، ەندى ون ەكى-اق اي. سونان كەيىن ءبىز دە كەلەشەكتىڭ دامەلى كۇنىنە ورتاقتاسارمىز. ءبىز دە ءتىرى جانبىز عوي.
ال تىرشىلىك مەن ءۇشىن وتە قىمبات، بۇل مەنىڭ شىنىم، مۇقان! «دو زاري» دەپ ات قويىپ لاتىش تۇرمىسىنان ءبىر پوۆەست جازباق بوپ، پلانىن قۇرىپ، اجەپتاۋىر باسىن قايىرىپ ەم. ەندى، كەيىنگى كەزدە سونى قازاق تۇرمىسىنا اۋدارىپ جىبەرسەم بە دەپ ويعا قالىپ، ول ويىمدى ءبىر جەرگە قوندىرا الماي، اقىر اياعى ايتارلىقتاي ەش نارسە جازباي توقتاپ تۇرمىن، «قايدان شىقسا، ودان شىقسىن» دەپ، وسى جازام دەگەنىمنىڭ ءبىرىنشى ءبولىمىن الىپ، تراگەديا جازام با دەيمىن. قيىن، قيىن دا بولسا ايسۇلۋعا ىستەگەن ەنبەكتەي ءبىر ەنبەك قىلسام، ءقازىر ول كەزدەن گورى كوزىمىزدىڭ تەسىگى ۇلكەيدى عوي دەپ ويلايمىن. لاتىش تۇرمىسىنان جازسام سابىردىڭ ءلايلاسى سياقتى قازاقشا، قايعىلى جاقسى بولىپ شىعاتىن ءتۇرى بار...
بۇگىن ءبىزدىڭ ءبىراز ادامداردى باسقا قالاعا كوشىردى. ءبىزدى دە كوشىرۋى مۇمكىن. سوڭعى جىبەرەتىن توپپەن ءبىز دە كەتەتىن سياقتىمىز. مۇمكىن باسقا قالاعا كەتۋىمىز. ءبىراق ءبارىبىر حاتتى وسى ادرەسكە جازا بەر، بىزگە جىبەرەدى.
وسىمەن قوش بول، باۋبەگىڭ.
موي ادرەس:
موسكۆا، 26، پ/يا 1135 بۋلكيشيەۆۋ.
سۋرەتتى، حاتىڭدى الىپ، ءبىراز جاسادىم. حاتتى ۋاقىتىڭ بولعانىنشا ءجيى جازىپ تۇر.
ءۇي ىشىڭە سالەم ايت!
مۇسانىڭ ءۇي ىشىنە سالەم ايت! ءعازيزدىڭ اجەسىنە سالەم ايت مەنەن.
26 ماي 1941 جىل.
سەرپۋحوۆ قالاسى.
مۇقان!
حاتىڭدى الدىم. اجەپتاۋىر كوڭىلدەنىپ قالۋعا تۋرا كەلدى. حال قالىپشا.
سەرپۋحوۆقا جازعى لاگەرگە كەلدىك. تاعى بىلتىرعىداي ءبىر جاققا جىبەرمەسە جازداي وسىندا بولۋىمىز كەرەك.
ءوزىمنىڭ اقىندىعىمدى بايقايىن دەپ مىنا ءبىر ولەڭدى جازا سالدىم. وقىپ، قاعازدارىما قوسا سال. جاۋاپ قايتارام دەپ اۋرە بولما. ۋاقىتتى تەككە جىبەرۋ قيسىنسىز عوي. سوقىر قازاقتار قۇساپ قايتەمىز. پۋشكيننىڭ ءبىر دوسىنا جازعان ولەڭى، ماعان جاز دەدى، مەن جازدىم..
مەنىڭ پوەمامدى ديحان نەعىلعانىن ءبىل، قاتىندار جۋرنالىنا جاراماس پا ەكەن؟ مۇقان، كۇزدە اقشا كەرەك قوي. ول بولسا اجەپتاۋىر بولار ەدى (تولىق جاز). «س» جونىندە ءبىرتالاي ءسوز جازايىن دەپ ەدىم، كەيىن جازارمىن، ءقازىر قولىم تيمەي وتىر. دەگەنمەن، يا ەە سچيتايۋ كاك پەرەدوۆۋيۋ ديەۆۋشكۋ،يز كازاشەك. ال، جالپى بولماعان ىسكە (مۇمكىن قيسىنسىز بولار) سەبەپشى بولۋىم دۇرىس ەمەس قوي. ءوز دەگەنىنە قارسىلىق جاساۋ دا دۇرىس ەمەس، ءوزىڭ ءبىل. ءبىراق، مەنىڭ بايقاۋىمشا ونى («س») سەن دە باسقاشا كورمەيتىن سياقتىسىڭ. سوندىقتان عانا مەنىڭ پالەن-تۇگەن دەۋىم.)
حاتتى تولىق جاز!
قوش، وستايۋس ۆەرنىم درۋگوم! باۋبەك.
مەنىڭ ادرەسىم: موسكوۆسكايا وبلاست، گورود سەرپۋحوۆ، پ/يا 41/ 1135 منە.
يۋن 1941 جىل.
باتىس مايدانى.
مۇقان!
بۇدان بۇرىنعى حاتتى العان بولارسىڭ. ءقازىر اق ورىستىڭ ورتا قالاسى جاقتاعى بەت الىستىڭ، جەلكە شۇڭقىرىندامىز. ناعىز ۇرىسقا ءالى كىرىسكەنىمىز جوق. دەنىم ساۋ ازىرشە، ءوز جاعدايىمنان ايتارىم وسى. باسقا جاعدايلاردى ءبىلىپ جاتقان شىعارسىڭدار. ءىشىن كەپتىرە ايتار ەش نارسەم جوق.
مۇقان! مەن انەۋگىدە ءبىر ولەڭدەتىپ حات جازىپ جىبەرىپ ەدىم، العان شىعارسىن. «قۇلاننىڭ قاسۋىنا مىلتىقتىڭ باسۋى» سياقتى ولەڭ بولدى-اۋ. الاي-بۇلاي جاعدايدى انتۇرعان بىلگەن ەكەن دەپ قايتا-قايتا وقىپ قىنجىلارسىڭ...
ادامعا ءومىر بەرگەن تابيعاتقا كوپ راقمەت - اۋ. ءبىراق ءومىردى ەش نارسەگە ايىرباستامايتىنداي ءتاتتى عىپ بەرگەنى مەن ءۇشىن كۇڭگىرتتەۋ. ءماريام ايتقانداي، — مەيلى. ءبىراق، ەڭ قيىنى — بىرگە ءجۇرىپ، بىرگە ولگەن. پاي-پاي، جاقىن جاس ادامنىڭ ەكى ايىر ءومىر جولى - اي، ءۇزىلىپ بىتكەن، سارقىلىپ تاۋسىلعان ءومىر جولىنىڭ شەگى - اي! سەندەردى كىم تۇسىنگەن، كىم بىلگەن؟!
اينالايىن مۇقان - اي، بۇرىنعى ەتكەن اتاعى زور اقىنداردىڭ قايعىلى ءومىرى كىسىنىڭ كەز الدىنان كەتپەيدى، (قايسىسىن الساڭ دا) ايايسىڭ. اسىلى، ءاربىر ادامنىڭ ءومىرى جاتقان ءبىر تراگەديا عوي. ءولىم دەگەن ەش نارسە ەمەس. مەن ەزىم ولىمنەن قورىقپايمىن. اسىلى، الىسىپ ولگەن ادامنىڭ ولگەنى — ءومىر. ول ارمان دا ەمەس. تەك، مەنىڭ ارمانىم، شىركىن - اي، ارتىمدا اكە-شەشەم، ءاعا-ىنىم، قاتىن-بالامنىڭ قالماعانى ەمەس-اۋ، تەك الاقانداي ءبىر كىتاپشا قالدىرا الماعاندىق بولادى عوي. دۇنيەدەگى ەڭ بارىپ تۇرعان ارمان، بارىپ تۇرعان قايعى تۆورچەستۆودان وتە الماس. ويتكەنى كىسى جان جۇرەگىنىڭ تۇكپىر نەڭ تارتىپ الماي جازا الا ما؟..
كەشەگى ءبىر وتكەن تۇندە سەنىمەن كەزدەسىپ (تۇسىمدە)، سەنەن پوەمامدى باسىلا ما دەپ سۇراپ ءجۇرمىن. ءوزىم دە ابدەن راقاتتاندىم، نە كەرەك! كوزىمدى اشسام جانىمداعى ۆينتوۆكادان باسقا ەشتەڭە جوق. تۇسىمدە بولساداعى ءبىراز قىدىرايىن دەپ قايتا جاتىپ ەم، سەن ەمەس، ساقىش پا، تاعى بىرەۋلەر تۇسىمە كىردى.
مەنىڭ جوعارىداعى ايتقاندارىم، مەنىڭ، ويعا باتىپ، جۇدەپ جۇرگەندىگىمنەن ەمەس، دوستىڭ دوسقا ايتارلىق سىرى عوي.
قىزىل ارميانىڭ رۋحى دەگەن رۋح دوستى قۋانتىپ، دۇشپاندى جىلاتاتىن رۋح قوي. وسىنداعى ءبىزدىڭ دوستار — مەن سوعىستا ولەمىن دەگەننەن گورى، مەن نەمىستىڭ كۇلىن اسپانعا شىعارامىن دەگەندى شىن جۇرەگىنەن ايتادى. ءتىپتى قۋاناسىڭ. ال، مەنىڭ دە ەكى جىل قىزىل ارميادا بولىپ، تەك .ءبىر اش. نەمىستىڭ وعىنان ءولۋىم وڭاي بولماس. شىنى، ولاردى سوعىپ -سوعىپ، قىراتىن، وتان سوعىسىنىڭ تاريحىن قازاقتارعا جازىپ بەرەتىن ءوزىم بولارمىن دەپ قۋانام.
مەن ءۇشىن قىزدارعا سالەم دەرسىڭ.
مەنىڭ ۋايىمىم وسى قىزدار بايسىز قالا ما دەيمىن (كۇلكى عوي). جەتى ءجۇز نەمكا بايسىز قالىپتى دەپ ەستىپ وتىرمىن بۇگىن.
مۇقان - اي! سەنەن حات الىپ وقۋعا جانىم قۇمار. ءبىراق مەندە ادرەس جوق. ءبىر جاققا جازا سال دەگەنمەن بولا ما؟
سەنىڭ ءۇيىڭنىڭ ادرەسىن تولىق بىلمەي (ءعازيزدىڭ ءۇيىنىڭ ادرەسى ەسىمنەن شىعىپ كەتىپتى، كيروۆ 50 مە، 52 مە،) «وكتيابر بالالارى» گازەتىنىڭ ادرەسىنە جىبەردىم. ەسىڭدە بولسىن.
ىسكەڭە، اپايعا، قاتيراعا سالەم ايت!
ازىرشە ساۋ بول، قولىڭدى قىستىم، باۋبەگىڭ.
ءيا، عازيزدەن حات كەلە مە؟
18 يۋل 1941 جىل.
باتىس مايدان.
مۇقان!
مال-جانىڭ امان با دەۋدىڭ ورنىنا، دەنىڭ ساۋ ما، ءتىرىمىسىڭ دەگەننىڭ قولايلى ەكەنىنە كىم تالاسسىن. بار بولساڭ — بولادى. تىرشىلىكتەن، تىرلىكتەن باسقا مىقتى قۋانىش كەيىنگە قالا تۇرسىن.
مەنىڭ ءازىر دەنىم ساۋ، تەك ادرەسسىماقتى بۇگىن العان سوڭ، سەنەن حات الام با دەپ جازىپ وتىرمىن. مۇمكىن حاتىڭا كەزدەسەرمىن، تولىق ەتىپ جازارسىڭ. تەك جازۋعا تىرىس. الماتى تىنىشتىق پا؟ جاز! مەنى بىلەتىندەرگە سالەم ايت! قوش، اينالايىن مۇقانجان...
باۋبەگىڭ
عازيز قايدا ەكەن؟
ىسكەڭە، اپايعا، قاتيراعا كوپ-كوپ سالەم ايت.
22 يۋل 1941 جىل.
باتىس مايدان.
مۇقانجان!
مەنەن حاتتى ءجيى الۋ كوپتىك بولماس دەپ تاعى جازىپ شىرمىن. ارينە، ءوزىڭ ايتقانداي كىسى cay بولعان سوڭ جازدى عوي.
ءاي اجەم بايعۇس، ەسىمە بىرنەشە رەت ءتۇستى. ول ءبىر اياعىم جەردە، ءبىر اياعىم كەردە دەيتىن ەدى. ەكى قابات ۋاقىتىنداعى سونىڭ كەبى دە ەندىگى جاستىڭ ايتاتىنى. ارينە، بىلاي قۇلاپ تۇرۋعا بولمايدى عوي. دەگەنمەن، كەلەشەك - كەلەشەك دەپ زار ەڭىرەيتىن ادام ءۇشىن سولاي دا عوي. ءبىز ويلاي الاتىن ادامبىز. بەيباق ادام تۋۋدى، ءولۋدى بىلۋمەن بىرگە سونىڭ اراسىنداعى قيسىق جولدىڭ نە بولىن، نە قوياتىنىن بىلمەسە دە، اپىرماي دەگەندى ويلاي الاتىن بولىپتى – اۋ. وسى اپىرمايدى ايتقىزاتىن دا ءتىرى ادامنىڭ ءومىرىنىڭ قىزىقتى بولعانى... ايتپەسە ەسىندى ءبىرىن اقىل جيعاننان كورگەنىڭ تىرشىلىك بولىپ، سوعان ۇيرەنىپ قالعاننان قيماستىق بيلەي مە كىم ءبىلسىن. ايتەۋىر وي وسىعان كەلىپ، توپشىلانادى دا، ەلىڭ ءۇشىن جانىڭدى بەرۋ قيىن ەمەس. ويتكەنى ەلسىز كۇن قىزىقسىز. تەك، سونىمەن قاتار، اتىڭدى قالدىرىپ كەتە الماعانىڭا وكىنەسىڭ. جولداس، دوس، ءتىپتى تۋعان جەر تاعى ىستىق. شىركىن، الماتى دەسەيشى! كوشەلەرىمەن ءبىر اي سەنىمەن قىدىرىپ، وسىدان ەكى جىل بۇرىنعىداي ،سەرۋەن كەشكەن كىسىنىڭ ارمانى بار ما — دەگەن ويلار ءال بەرمەيدى. اقىرى، ءسويتىپ، سايىپ - سايىپ كەلىپ قورىتاسىڭ: «وسىعان جەتۋدىڭ مىڭ دا ءبىر ەمى تەك كۇرەس»، — دەيسىڭ. وندا مەڭ كۇرەس جولىندامىن دەپ كۇرەسشى بولعانىڭا كوتەرىلەسىڭ... سونان كەيىن ادام ادامشىلىعىن ىستەپ، ويدى پىشىراتىپ توزدىراسىڭ، ءار ويدى ءوز ورنىنا قوندىرىپ، ساپ-ساپ كوڭىلىڭە الاسىڭ.
مۇقانجان، مەن اۋەلدە ءبىر-اق تال قاعاز الىپ ەدىم، ەندى جازباقشى ويلارىم سوعان سىيماي كەتۋگە بەت الىپ، ءسوز تاسىپ كەلەدى. وسى جەردەن ءبىر توعان سالىپ بەكىنەيىن، سەن دە ىرزا بول، وتتاي بەرسەڭ، بۇل ءسوز قۇرعىر تابىلا بەرەدى. ءسوز جۇرەكتى تىرنايدى، ودان دا «ءسوزىن تانىماعاننىڭ ءوزى جاقسى».
حاتتى كۇتتىم. قاتتى قۇشاقتاپ ءسۇيدىم سەنى، باۋبەگىڭ.
مەنىڭ ادرەسىم:
736 پوليەۆايا پوچتا، پ/يا، ليتەر 21، منە.
4 سەنتيابر 1941 جىل.
باتىس مايدان.
مۇقان!
سەنىڭ حاتىڭدى ەكى كۇن ەجەلەپ، ارەڭ ايىردىم. مىنا جاڭا ءالفاۆيتىن، قيىن كورىنەدى، ەندىگىدە لاتىنشا جاز. ايتپەسە ارابشا. ويتكەنى مىنا ءالفاۆيتتى ءبىز وقىپ كورگەنىمىز جوق قوي.
سەنىڭ بوسپىن دەگەنىڭە تۇسىنبەدىم. ءقازىر قىزمەتتەن بوساپ، جازۋدىڭ سوڭىنا تۇسپەكسىڭ بە؟ كۇن كەرۋلەرىڭ قالاي، قارتتار امان با، نەگە ولار تۋرالى جازبايسىڭ؟ ال، ءعازيزدىڭ شەشەسى قايدا، عازيزدەن حات بار ما؟ ادرەسىن جىبەر! ءتىپتى اسىعىپ كۇتەمىن.
سەمەن سۇرايتىنىم — حاتتى ءجيى جاز! ءبىر حاتپەن ءبىر حاتتىڭ اراسى 40-50 كۇنگە سوزىلادى. قولىڭ بوس بولعان سايىن جازىپ تۇر!
مەنىڭ دەنىم ساۋ.
اقىن-جازۋشىلاردان كىمدەر مايدانعا اتتاندى؟ قانداي تاماشا (ايتا قالارلىقتاي) شىعارمالار تۋدى وتاندى قورعاۋ ماسەلەسىندە؟ سەنىڭ ايتقان اقىلدارىڭدى قارسى الدىم. ءتىپتى دۇرىس. اسىلى، جانىن. قورعاعان ادام جاۋىنگەر بولا المايدى عوي. كىسى، شاڭگەرەي ايتقانداي، ۇلكەن ءۇيدىڭ ءبىر كىرپىشى بولىپ، قالانا بىلگەنى ءجون عوي.
ن. وستروۆسكيي ءومىر ماسەلەسىن ادەيى تالقىلاۋعا پارككە بارىپ وتىرىپ: «ءوزىمنىڭ ءومىرىم جامان وتكەن جوق»، — دەگەن. سوندا 17 رەت اتاكاعا قاتىناسقانىن، ازامات سوعىسىنىڭ، مىقتى كۇرەسشىسى بولعانىن، كۇرەسكە سىڭىرگەن ەڭبەكتەرىن قورىتا كەلىپ، ءومىرىم تەك وتپەگەن دەپ شەشپەي مە؟ مىنە، ءومىر — كۇرەستە. مەن دە وسىلايشا ويلايمىن...
سەيتجان اعايدان حات الدىم. «سەندەردەن باسقا تىلەك بىلاي قالدى»، — دەيدى. ايايسىڭ.
ءيا، مۇقان! مەن ساعان ەرتەدە، بەيبىتشىلىك ۋاقىتتا ءبىر ولەڭ جىبەرگەن ەدىم، الدىڭ با؟ سونان كەيىن مىنا ءبىر حاتتان باسقا حات المادىم. مىنە، ساعان دانىشپاندىق. سەنىڭ كوزقاراسىڭ وعان قانداي؟ ارينە شىنىڭدى جاز!
باۋبەك.
4. 9. 41 ج.
موي ادرەس:
پوليەۆايا پوچتا № 736، پ/يا 38،
ليتەر 31، منە.
قاتيراعا، مۇساعا، ىسكەڭە، اپايعا، ءعازيزدىڭ اجەسىنە (شەشەسىنە) سالەم ايت مەنەن.
4 نويابر 1941 جىل.
باتىس مايدان.
مۇقان!
ساۋ بارسىڭدار ما؟
مەنىڭ دەنىم ساۋ، حال قالىپشا.
سەندەردەن حات العانىم جوق، نەگە ولاي ەكەنى تۇسىنىكcءىز. حاتتى ءجيى جاز!
الماتىدان ءتىرى جاننان حات المايمىن ءقازىر. ارينە، ءيلى جاننىڭ جازبايتىنى انىق قوي.
اقىن-جازۋشىلار نە جازىپ جاتىر؟ ءوزىڭ نە جازىپ جاتىرسىڭ؟
ماعان بىردەڭەلەر جازۋعا بولار ەدى، ءبىراق باس جۇمىس ىستەمەيدى. ايتپەسە كەيدە بوس ۋاقىتتار بولىپ قالادى. ويتكەنى اۆگۋستان بەرى پوليترۋكتىڭ ورىنباسار.ى بولىپ ىستەيمىن (ەكى ءجۇز سومعا تاياۋ اقشا تولەيدى) بىلاي جامان ەمەس، ءبىراق مازاڭ، ەشتەڭە جازعىزبايدى. ايتپەسە، انداي - بۇنداي ۇساق نارسەلەردى ۇزبەي جازىپ-اق تۇرۋعا بولادى. جانە سەندەردىڭ گازەت - جۋرنالدارىڭنىڭ دا مازاسى ونشاما ەمەس قوي دەيمىن.
مەنىڭ ادرەسىم وزگەرگەن. ءقازىر بۇرىنعى قىزمەت ەتكەن قالانىڭ ماڭىندامىن.
تەز-تەز، مەنىڭ حاتىمدى كۇتپەي-اق حات جازىپ تۇر.
باۋبەگىڭ.
مەنىڭ ادرەسىم:
پوليەۆايا پوچتا، 736، پ/يا 155، منە.
مەيراممەن قۇتتىقتايمىن. 4 نويابر
1941 ج.
2 دەكابر 1941 جىل.
باتىس مايدان.
مۇقان!
ساعىنعاندىق قوي دەيمىن، حاتتى ءجيى جازامىن. ءتىپتى سەن ەسىمە تۇسكەن سايىن جازۋدان باس تارتپايمىن، مۇقانجان. سەنىن حاتىڭ مەنى ساعىندىردى. ءتىپتى حات المايمىن.
جانىم مۇقان! قالىڭ قالاي؟ دەنساۋلىعىڭ، قالاي؟ ءتىپتى ساعىندىردىڭ.
ءۇي ءىشىڭ امان با؟ قارتتاردىڭ ءحالى قانداي، مىقتى ما؟
ىسكەڭنىڭ جاعدايى قانداي، ەشتەڭە جازا ما؟
ءوزىڭ نە تىرشىلىك ەتەسىڭ، قىزمەت ىستەيسىڭ بە، جازاسىڭ با، تۆورچەستۆوڭ قالاي؟
مەن بولسام، كەلەشەككە سەنگەن، كەلەشەكتەن سۇراعان جانمىن. كەلەشەك شەشەدى عوي مەنىڭ تۆورچەستۆومدى. جازاتىن كۇن بولسا، شىركىن! فۋرمانوۆتاردىڭ ارمانى جوق قوي.
مۇقانجان! مۇسا، قاتيرالار امان با؟ ءعازيزدىڭ ادرەسىن نەگە جىبەرمەيسىڭ؟ شەشەسى نە كۇن كەرەدى، كىمنىڭ قولىندا، الدە قارساقپايدا ما؟
قوش، باۋبەگىڭ.
موي ادرەس:
پوليەۆايا پوچتا 736، پوچتوۆىي ياششيك № 155،
بۋلكيشيەۆۋ باۋبەكۋ.
پەرەداي پريۆەت حاسەنۋ ي وماروۆۋ وت مەنيا.
10 مارت 1942 جىل.
باتىس مايدان.
مۇقان!
مەن مىنا «الماتىلىقتاردىڭ» ءبىرىنشى ءبولىمىن جىبەرىپ وتىرمىن. ارينە، ونى جازىپ شىقتىم. ءبىراق قايتىپ وقىپ شىققانىم . جوق. سەندە جوعالمايدى عوي دەپ جىبەرگەلى وتىرمىن. وبيازاتەلنو وقىپ شىق. تانىپ وقى. ءتۇسىنىپ وقى. سونان سوڭ ءوزىڭنىڭ وي -پىكىرىڭدى، اقىلىڭدى جازىپ جىبەرەرسىڭ. مەن تەك جازىپ شىققانىم بولماسا، مۇنىڭ تىلىنە قاراعانىم جوق، ءومىر بولسا كەيىن جوندەي جاتارمىن دەپ. قولىڭنان كەلسە ماشينكاعا باستىرىپ قوي، ول تۇزەۋگە وڭاي عوي. سوڭعى جاعىن اسىعىپ تەز ءبىتىردىم. وسىلاي بولۋ دۇرىس پا دەيمىن وزىمشە. ءبىراق تىم تەز. ارينە، ءبىرىنشى ءبولىمدى ەزىن وقىپ كورەسىڭ عوي، ەكىنشى ءبولىمنىڭ سيۋجەتىن قىسقاشا ايتايىن...
II ءبولىم
ارميانىڭ تۇرمىسى. ءعازيزدىڭ... گۇلگە عاشىقتىعى وسە بەرەدى. ول سوندا ءجۇرىپ حات جازادى. بارلىق حاتتارى — جۇرەكتەن شىققان سوزدەر. ءبىراق جاۋاپ قايتارمايدى گۇل. سوڭىنان وعان ماحابباتتىڭ جاۋىسىڭ، ت. ت. دەپ ونى جامانداپ سوڭعى رەت حات جازادى.
مۇنداعى گۇلدىڭ شەشەسىنىڭ بەينەسى جاعىمسىز.
ورىستىڭ پۋشكينى سياقتى جاعىمسىز كەيىپكەر. ول گۇلدىڭ ءعازيزدى كۇتكەنىنە قارسى. ءبىراق گۇل ءعازيزدى جاقسى كورەدى، ىشىنەن تىنادى. مەششانكا ايەلدىڭ جۇرەگى نازىك. ول ءعازيزدىڭ ۇيىنە ءوزىنىڭ شەشەسىنەن جاسىرىنىپ كەلەدى. ءبىراق كەلىپ تۇرىپ، كىرمەي كەتەدى. ءعازيزدىڭ گۇلگە جازعان حاتتارىن شەشەسى بەرمەيدى. تەك سوڭعى حاتىن بەرەدى. گۇلدى ادامشىلىقتان شىعارىپ جازعان حاتىن. گۇلدىڭ جۇرەگى سۋىنادى...
ليدانى جازعىتۇرىم مەدينستيتۋتتان ۋكرايناعا تاجىريبە كىزمەتىمە جىبەرەدى. ول ۋكراينادا بولادى. ونى قىرىمنان كوشىپ، ۋكراينانىڭ ءبىر قالاسىنا كەلگەن ولگا مەن ولگانىڭ كۇيەۋى قوناققا شاقىرادى. ليدالار تاجىريبە پروگرامماسىن كانيكۋلدان ون كۇن بۇرىن ءبىتىرىپ، ينستيتۋتكە قايتۋ كەرەك ەدى. وعان تاجىريبە جونىندەگى رازەزدنايا كوميسسيا (ينستيتۋتتىڭ وكىلى) اپاسىنا قوناققا بارۋعا ۇلىقسات ەتەدى. ول «ن» قالاسىنا كەلگەندە سوعىستىڭ باستالعانىن ەستيدى. كەيىن كايتا المايدى.
III ءبولىم
جولدا دالاعا تۇنەيدى. ليدالار ءسويتىپ ءجۇرىپ جاۋدىڭ تىلىندا قالىپ قويادى.
نەمىستەرمەن ۇرىستا كوپ ادامدار جارالانادى... ءبىر جارالىلارعا جاردەم بەرىپ، ءولىپ جاتقان فەلدشەردىڭ سۋمكاسىن تاۋىپ اكەلىپ بەرەدى. ولار، ءبىراز سوۆەت ادامدارى توعايدى پانالايدى. پارتيزان بولىپ ۇيىمداسادى. ليدا ءتىپتى سولاردىڭ دارىگەرى بولىپ كەتەدى. ولار جاۋ تىلىندا سوعىس جۇرگىزەدى. ارينە، مۇنىمەن پارتيزانداردى كورسەتەمىن، ليدانىڭ ەرلىكتەرىن (ارينە، ارمياعا قىزدى شاقىرتىپ، ايتپەسە ءوز ەركىمەن بارعىزىپ جۇرت جازادى ءى وي)... كورسەتكىم كەلدى. ءسويتىپ ءجۇرىپ، پارتيزان وتريادىنىڭ ەكىنشى توبى ولگاعا كەزدەسەدى.
ءعازيزدىڭ باتالونى سوعىسقا كىرىسەدى، عازيز ساپەر. كوپ ەرلىكتەر ىستەيدى. ءبىراق باتىرلىقپەن بىرگە ەپتەپ قاتەلىك جاسايدى. ول قاتەلىك بەيبىتشىلىك ۋاقىتتا ۇيرەنبەسەڭ اسكەري وقۋدىڭ ناتيجەسى بولادى. ءتۇرلى مىنەزدى 4-5 قازاق كورسەتىلەدى. ادال مىنەزدى... ءبىر كۇنى ورىنداعان زادانياسى تۋرالى باتالون كومانديرى بۇلارعا العىس ايتادى. «الماتىلىقتار ما بۇلار؟» — دەيدى. ولار ماقتانىپ: «الماتىلىقتارمىز!» — دەپ جاۋاپ بەرەدى.
ءبۇل كەز سوۆەت ارمياسىنىڭ شەگىنىپ كەلە جاتقان كەزى. ناعىز مىقتى نەرۆى، قۇرىشتاي جۇرەك كەرەك كەز. ءوز ءومىرىڭ مەن وتاننىڭ، بۇكىل ەلدىڭ تاعدىرىنىڭ. ايىرىمسىز كەزى. وسى كەزدەگى پاتريوت، — يا ءولىم، يا جەڭىس! — دەگەندى ىسپەن كورسەتۋگە تالپىنعان، اشىنعان مىقتى جاۋىنگەر پاتريوتتىڭ بەينەلەرىن كورسەتۋ. ول كوپ بارلاۋعا، ساپەرلىك ىستەرگە... قاتىناسادى. جاۋدىڭ تىلىنا بارىپ، تالاي تانكىنىڭ جولىنا مينالار سالادى. ارينە، بۇل جونىندە مىقتى جازىلادى عوي.
ءسويتىپ، ول ءبىر كۇنى پوليەۆوي گوسپيتالعا تۇسەدى جارالانىپ. حيرۋرگ پروفەسسوردىڭ جاردەمشىسى ليدانى كورەدى. ولار ءبىر-بىرىن تانيدى، امانداسادى. ءبىراق، ەشتەڭە ايتا المايدى بىر-بىرىنە.
ليدا جاۋدىڭ تىلىنان ۇرىسپەن شىعادى. اقىرى، جارالانعان وزدەرىنىڭ كومانديرلەرىن ارقالاپ، جولداعى گوسپيتالگە اكەلىپ تاپسىرعاندا، گوسپيتالدىڭ باستىعى ونىمەن سويلەسەدى. پارتيزانكا قىز مەديسينا ينستيتۋتىنىڭ ستۋدەنتكاسى ەكەنىن بىلەدى. ونىڭ گوسپيتالدا قالۋىن سۇرايدى. اقىرى، حيرۋرگيا پروفەسسورى جاقسى ىستەگەن ونى ءوزىنىڭ جاردەمشىسى ەتىپ الادى.
عازيزبەن ونىڭ سويلەسكىسى كەلەدى. اۋىر جاعداي، سوندا دا بولسا باياعى ايتام دەگەن گۇل تۋرالى اڭگىمەنى ايت دەپ سۇرايدى. ول ايتادى. پروفەسسور، ءبىرتالاي ادامدار، ءىرى دارىگەرلەر العى شەپكە كەتەدى. مەدسەسترالار مەن ليدا قالادى. بۇل كۇن ءبىر جۇمىس جەڭىلدەۋ كۇن ەدى. اقىرى، اڭگىمەنىڭ اياعىندا: «مەن سەنى سۇيەمىن»، — دەپ ايتامىن دەپ عازيز، — مەن سەنى، — دەي بەرگەندە تارس-تۇرس مىلتىق اتىلادى. ليدا جۇگىرىپ شىعادى. نەمىستەر دەسانت ءتۇسىرىپ، گوسپيتالعا شابۋىل جاسايدى. ءعازيزدىڭ ءسوزى اياقتالماي قالادى. اۋرۋلار دا مىلتىقتارىن الىپ، ۇرىسقا كىرىسەدى. دەسانتتارمەن ۇلكەن ۇرىس بولادى. كوپ اۋرۋلار، كەپ مەدسەسترالار قازا بولادى. ءبىراق، ۇرىس توقتالمايدى. ءبىر كەزدە ليدانىڭ براۋنينگىنىڭ وعى تاۋسىلادى. ول نە ىستەرىن بىلمەيدى. ءبىر كەزدە براۋنينگتى اتىپ تاستاپ، قانسىراپ جاتقان ادامدارعا كومەكتەسەدى. شتىكپەن جەكپە-جەك شايقاسقا كىرىسەدى. عازيز ءوزىنىڭ جارالانعانىنا قاراماي، ساۋ ادامداي قيمىلدايدى. ول ءوزىنىڭ جارالى ەكەنىن ۇمىتادى. ءسويتىپ، عازيز ءبىر اۋرۋدىڭ جاراسىن تاڭىپ جاتقان ليدانى ءبىر جاۋدىڭ ناگاننان كوزدەپ تۇرعانىن كەرەدى. ول شتىكپەن جاۋعا ۇمتىلعانشا، جاۋ ليدانى اتىپ تاستايتىن بولدى. ونىڭ ويىنا وسى كەزدە ولىمنەن ليدانى ساقتاپ الىپ قالۋ كەرەك دەگەن وي كىرەدى: «مەن بولسام جارالانعان كەپ جاۋىنگەردىڭ ءبىرىمىن، مەنەن قازىرگى جاعدايدا ارمياعا ليدا پايدالى. ول ءتىرى قالسا، تالاي جاۋىنگەردىڭ جازىلىپ، ساپقا قايتۋىنا جاردەم ەتەدى»، — دەگەن پاتريوتتىق سەزىم بيلەيدى. ليدانى ەلىمگە قيمايدى. اتىلعان وققا قارسى ءوزى ۇمتىلادى، ليدانى ءوزىنىڭ دەنەسىمەن جاۋىپ، جاۋعا كەۋدەسىن توسادى. جاۋدىڭ وعى تيەدى. بۇل ليدانى قۇشاقتاپ تۇرىپ قۇلايدى. ليدا، ونىڭ باسىن سۇيەپ، جاراسىن تاڭادى. كەز جاسىمەن ونىڭ اققان قانىن جۋادى. ءبىر كەز ول: «ليدا، مەن دەنەمدى كوتەرە الماعانىم بولماسا، ەسىم ءتۇسۋ»، — دەيدى. ءبىراق جانىنداعى قولىنان ۇشىپ تۇسكەن مىلتىعىنا قولى جەتپەيدى. ليدا ونى سۇيرەپ، ۇرىس الاڭىنان الىپ شىعادى.
- اي، شىركىن، ساۋلىق - اي، و، شىركىن، كەتتى-اۋ! — دەيدى عازيز. ليدا شىدامايدى، قانى قايناپ كەتەدى. ول ءعازيزدىڭ مىلتىعىن الىپ: «سەن ءۇشىن ءوشىمدى الامىن»، — دەپ تۇرا ۇمتىلادى. ول ۇرىسقا كىرىسكەندە، ۋرالاپ دەسانت تۇسكەنىن بىلگەن ءبىزدىڭ اسكەرلەر جاۋدىڭ ءبىر بۇيىرىنەن تيىسەدى. دەسانتتى قۇرتىپ، بۇلار اۋرۋلاردى جينايدى. اۋىر جارالانعان ءعازيزدى ليدا ارقالاپ، گوسپيتالعا اكەلەدى. بۇل ورىننان گوسپيتال كەشىپ، باسقا جەرگە ورنالاسادى. پروفەسسور مەن ليدا عازيزگە وپەراسيا جاساۋعا كىرىسەدى.
كەيىن عازيز ءتاۋىر بولادى، ايىعىپ جازىلادى. وسى كىسىدە ءبىزدىڭ ارميا شابۋىلعا دايىندالىپ جاتادى.
ليدا وعان: «سەن مەنى شىن سۇيەمىن دەگەندى ىسپەن كورسەتتىڭ، جانىڭدى دا قيدىڭ، مەن دە سەنى سۇيەمىن دەۋگە ۇلىقسات ەت»، — دەيدى. «ءبىزدىڭ ماحاببات سوعىستا، ءولىم مەن "ءومىردىڭ كۇرەس مايدانىندا نىعايدى»، — دەپ ەكەۋى سۇيىسەدى. ءسويتىپ، ليدامەن قوشتاسىپ، 6 دەكابردەگى شابۋىلعا؟ - اتتانادى عازيز.
وسىمەن ءبىرىنشى كىتاپتىڭ اياعىن ءبىتىرىپ، قول قويامىز. سوڭىن تاعى كورە جاتارمىز.
مىنە، روماننىڭ ەكىنشى جانە ءۇشىنشى بولىمدەرىندە جازباقشى بولعان ويلارىم وسى.
ارينە، سيۋجەتى جاقسى-اۋ دەيمىن.
ال ءبىرىنشى ءبولىم — ماحاببات. اناۋ-مىناۋ سوعىستا ماحابباتتى جازا ما ەكەن دەپ قىرتۋشىلار بولادى عوي. ماحابباتسىز جەڭىس بولمايدى. قىزدى، جاۋىنگەردى اسپاننان سالبىراپ تۇسىرگەندەي عىپ كورسەتكەنشە، سوۆەت ادامىنان، جاي جاستاردان شىعاتىنىن ۇمىتپاۋ كەرەك قوي دەيمىن.
الىسىمەن تەز حات جاز. جوعالىپ كەتە مە دەپ تە قورقىپ وتىرمىن. ارينە، مەندە جۇرگەندە جوعالۋى تەز عوي.
باۋبەگىڭ.
10.3.42.
13 اپرەل 1942 جىل.
باتىس مايدان.
مۇقان!
مىنا ەكىنشى ءبولىمدى بىتىرە الماي، جازىلعانىن جىبەرىپ وتىرمىن. ەندىگى بۇل بولىمدە جازىلاتىن گۇلدىڭ شەشەسىنىڭ جاۋىزدىعى، گۇلدىڭ قاپالى جاعدايى، ونىڭ ءعازيزدىڭ شەشەسىنىڭ ءۇيىنىڭ سىرتىنا بارىپ تۇرىپ، ۇيالىپ كەيىن قايتقانى؛ عازيزدەن كەلگەن حاتتاردىڭ ءبارى ونىڭ شەشەسىنىڭ قولىنا ءتۇسىپ، گۇلگە بەرىلمەيتىنى؛ شەشەسى ءعازيزدىڭ جازعان حاتىنىڭ ءبىرىن بەرمەي، گۇلگە اقىرى ونىڭ رەنجىپ جازعان سوڭعى حاتىن بەرىپ، گۇلدىڭ جۇرەگىن سۋىتۋى؛ گۇلدىڭ بۇل حاتتى وقىپ، عازيزدەن كۇدەرىن ءۇزۋى؛ ەكەۋى وسى تاراۋدا اجىراسىپ بىتەدى.
III ءبولىم
1. تاجىريبە. ليدا الماتىداعى مەدينستيتۋتتان ۋكرايناعا پراكتيكاعا بارادى.
2. شەكارالىق ايماق. ليدانىڭ اپاسى تۇرمىسقا شىققان. ونىڭ ەرى — لەيتەنانت، شەكارادان بەرىرەكتە تۇرادى. ليدا سوعان بارماق بولىپ، ماشينامەن ەكى قۇربىسىمەن ساپارعا شىعادى. جولدا بۇلاردى جاۋ سامولەتتەرى بومبىلاي باستايدى. ءمىنىپ كەلە جاتقان ماشينادان تۇسە قاشىپ ورمانعا تىعىلادى. ءسويتىپ، نەمىستەردىڭ تىلىندا قالادى.
3. اداسقاندار ورمانعا جينالادى، جارالى بولعان ادامعا ليدا جاردەم كورسەتەدى.
4. توپ. پارتيزان وتريادى قۇرىلادى.
5. بارلاۋ. پارتيزاندار ىسكە كىرىسە باستايدى.
6. جولدا پارتيزاندار نەمىستىڭ ماشيناسىن قيراتىپ، قارۋلانادى.
7. «فەدەراسيا» — پارتيزان وتريادىنىڭ اتى. وترياد مۇشەلەرىنىڭ ءىسىن كورسەتۋ...
8. ولاردىڭ ءقاۋپى. ءبىر اي بويعى ءىسىنىڭ ناتيجەسى.
IV ءبولىم
1. ساپەرلەر جورىعى. عازيزدەردىڭ ۆزۆودى جاياۋ اسكەر پولكىنە بەرىلەدى؛ سونىمەن بىرگە ۇرىستا بولادى.
2. پروجەكتور. جاياۋ اسكەر پولكىنىڭ ىستەرى، نەمىستەر تۇڭدە شابۋىلعا شىققاندا، پولك جاۋىنگەرلەرى پروجەكتورمەن ولاردىڭ كوزىن شاعىلىستىرىپ، جاۋدى تۇگەلىمەن قىرىپ سالادى.
3. جاۋدىڭ تىلىنا بارلاۋ. ءعازيزدىڭ باسقارۋىمەن جاۋدىڭ تىلىنا بارىپ كوپىردى قيراتىپ، جولىنا مينا سالىپ قايتادى.
4. بومبىلاۋ. ساپەرلار ۆزۆودىن نەمىستەر بومبىلايدى.
5. نۇكتە.
6. وزەننەن ءوتۋ.
7. كوپىرلەردى قيراتۋ جونىندەگى بۇيرىق.
8. جاۋدىڭ ۇرەيىن ۇشىرۋ.
9. فاشيستەردى تۇتقىنعا الۋ.
10. ءبىز شەگىنەمىز
11. ارتىمىزدا موسكۆا.
12. اتىڭدار! العا!
V ءبولىم
1. پارتيزان وتريادى. گوسپيتال.
2. جارالىلار.
3. مەن تانيمىن.
4. اڭگىمە. دەسانتتىڭ ءتۇسۋى، گوسپيتال.
5. مەن سۇيەمىن.
6. مويىنداۋ.
7. قوشتاسۋ. ءبىزدىڭ ارميا 6 دەكابردە شابۋىلعا شىعادى، گوسپيتالدان جازىلىپ شىعىپ عازيز دە اتتانادى. ليدا ونى شىعارىپ سالادى.
(سوڭى).
بۇل مەنىڭ جوسپارىم، ارينە. قول تيسە جازىپ كورەرمىن. ءقازىر مەنىڭ جازۋعا قولىم تيەتىن ەمەس. ءوزىم دە كەتىپ بارا جاتىرمىن. مەنەن حات الماي، حات جازبا. حات كۇت.
باۋبەگىڭ.
مىنا ءبىر ورىسشا جازعان مايدانگەر قازاق جىگىتىنىڭ حاتى دەگەندى دە جىبەرىپ وتىرمىن. ارينە، ونى جوندەۋگە قولىم تيمەدى. قاتەسى كوپ، دەگەنمەن، ويى، جەلىسى جاقسى. قولىن تيسە اۋدارىپ گازەتىڭە بەر. جىبەرە مە، مۇنى ءوزىڭ ءبىل. «كازاحستانسكايا پراۆداعا» بەرسەڭ دە بولادى، ونداعىلار ءتىلىن جوندەپ باسار.
ازىرشە قوش، باۋبەگىڭ.
15 اپرەل 1942 جىل.
باتىس مايدان.
مۇقان!
كەشە ساعان ءبىر حاتپەن جازىپ جۇرگەنىمنىڭ ەكىنشى ءبولىمىن (بىتپەگەن) جىبەرىپ ەدىم، الارسىڭ. جانە مەنىڭ ەسكى ادرەسىمە حات جازبا دەپ ەدىم. ەندىگى بىلدىرەتىنىم، مەنىڭ ەسكى ادرەسىمە حات جازا بەر. مەن بۇرىنعى ادرەسىمنەن اۋىسپاق بولعان ەدىم، ءبىراق اۋىسقانىم جوق. حاتتى ەسكى ادرەسكە جازا بەر. سەنىڭ جىبەرگەن سۋرەتىڭدى الدىم، بۇگىن عانا.
مەنىڭ ساعان بۇرىنعى جىبەرگەن «الماتىلىقتاردىڭ» ءبىرىنشى بەلىمىن الدىڭ با؟ جاز
قارتتارعا كوپ-كوپ سالەم. قاتيراعا، مۇساعا سالەم ايتارسىڭ. نە جاڭالىق بار، جاز؟!
باۋبەگىڭ.
الماتىدا جاز بولا باستاعان شىعار. شىركىن، الماتى دەسەيشى، سۇلۋسىڭ - اۋ!
مەنىڭ ادرەسىم:
پوليەۆايا پوچتا. 736،
پ/يا 155 بۋلكيشيەۆۋ.
16 اپرەل 1942 جىل.
باتىس مايدان.
مۇقانجان!
مەن ساعان ەكىنشى جىبەرگەن باندەرولىمنىڭ ىشىندە «زاپيسكي مولودوگو كازاحا-فرونتوۆيكا» دەگەن ستاتيا جىبەردىم. ارينە، اسىعىستا قالدىرعان ورنىما ەڭ باسىنا ءستاليننىڭ: «ءبىزدىڭ ءاربىر جاۋىنگەر نە ءۇشىن ولىمگە قارسى تۋراتىنىن، نە ءۇشىن سوعىساتىنىن بىلەدى»، — دەگەن ءسوزىن كىرگىزەيىن دەپ ۇمىتىپ، جازباپپىن. سونى تاۋىپ، باس جاعىنان كىرگىزەرسىڭ. سيتاتا رەتىندە. ونى «و ترەح وسوبەننوستياح كراسنوي ارميي» دەگەن، بولماسا 24-جىلدىق تاعى بۇيرىعىنان تابۋعا بولادى. اياعىنا مەنىڭ اسكەري لاۋازىمىمدى ساياسي جەتەكشىنىڭ ورىنباسارى دەپ قولىمدى قويارسىڭ. ءسويتىپ، «كازاحستانسكايا پراۆداعا» بەر. ءتىلىنىڭ كەمىستىگى بولماسا، ويى جاقسى. باسادى. مەن وعان تۋرا جىبەرەيىن دەپ ەدىم، ادرەسىن بىلمەدىم. اباي 40-تا ەكەنىن، بولماسا وزگەرگەنىن بىلمەگەندىكتەن اسىعىس جاعدايدا ساعان جىبەردىم. ارينە، مەن ونى ورىسشا جازعاندا ءوزىمنىڭ قاراماعىمداعى ادامدارعا وقۋعا كەرەك بولعان سوڭ ورىسشالادىم عوي. ايتپەسە، قازاقشا جازسام ونى 5—10 جىلدان كەيىن قايتا وقىپ، جىلاۋعا بولار ەدى...
مۇقانجان، سەن سونى قۇنتتاپ، «كازپراۆداعا» بەرىپ، جاۋابىن ءبىلىپ جازىپ جىبەر. ارينە، مايدانگەرلەردىڭ، اسىرەسە ءوز بالالارىنىڭ حاتىن قازاقستاندىقتار باساتىن بولۋ كەرەك. ونشا ناشار ەمەس، دۇرىس.
باۋبەگىڭ.
حات كۇتەم.
ادرەس بۇرىنعى:
پوليەۆايا پوچتا 736، پ/يا 155.
25.4.42 ج.
جول ۇستىندە.
مۇقانجان!
گوركيي قالاسىنان كەشە شىقتىم قايتادان مايدانعا بەت الىپ كەتىپ بارامىن. ارينە، قاي مايداندا بولاتىنىمدى كەيىن جازارمىن. مەنىڭ تۇرمىسىمدا ەشقانداي جاڭالىق جوق بۇدان باسقا. كەيىن تۇرعىلىقتى ورىنعا كەلگەن سوڭ حات جازارمىن.
الماتىدا قانداي جاڭالىق بارىن سوسىن جازارسىڭ. ءۇي ىشىنە سالەم ايت. قاتيراعا سالەم ايت!
جازۋشىلار وداعىنىڭ مارتتا بولعان جينالىسىن «ليت. گازەتادان» وقىدىم. قىسقاشا ءوزىڭنىڭ ءحالىڭ قالاي؟ حات جازارسىڭ كەيىن. باۋبەگىڭ. جولداعى ءبىر ستانسيادان جازىپ وتىرمىن.
1 يۋل 1942 جىل.
مۇقانجان!
سەنىڭ ەكى حاتىڭدى الدىم. مەنىڭ ماقالام تۋرالى جاڭالىعىڭدى ەستىدىم. جۇرتتىڭ جاقسى دەگەنىنە ءتاۋبا، ءتاۋبا!
مەنىڭ «الماتىلىقتارىمدى» تۇگەل الدىڭ با؟ ءۇش رەت جىبەرىپ ەدىم عوي ەكى ءبولىمىن. ول قالاي؟ ساعان ۇناي ما؟ جاقسى بولاتىن ءتۇرى بار ما؟ جاز، سەنىڭ لەبىزىڭدى ەستىدىم كەلەدى. «كومسومولسكايا پراۆدا» ارقىلى پاتريوتتاردان ماقالام جونىندە كوپ حات الام. اسىرەسە ۋكراينا مەن بەلورۋسسيا قىزدارى كوپ جازادى. رەداكسيادان قۇتتىقتاپ 4-5 رەت ماتەريال سۇراپ حات جازدى. مەن بۇل كىشكەنتاي ماقالامەن جاستاردىڭ جۇرەگىنە قوبىز ويناسام كەرەك، ءقايتسىن بيشارا جاستار. بۇگىن تاعى رەداكسياعا ءبىر جاقسى ماقالا جىبەرىپ، «ءبىر داناسىن ساعان جولداڭىز» دەپ سۇراپ جازدىم، كوشىرە الماعاننىڭ كەسىرىنەن. مۇمكىن جىبەرەر. الساڭ «كازاحستانسكايا پراۆداعا» بەر. قازاقشىلايمىن دەگەن جىگىتكە، ارينە، قارسى ەمەسپىن عوي. «كازپراۆدا» مەنىڭ انا ماقالامدى باستى ما، تاعى قايدا باسىلدى؟ ماعان ءبىر داناسىن جىبەرەرسىڭ. ونى ەزىڭدە ساقتاۋىڭا ءسوز جوق قوي...
وزدەرىڭنىڭ حالدەرىڭ قالاي؟ ادەبيەت توڭىرەگىندەگى قالام يەلەرىنىڭ ءوربىسى قالاي؟ مەنى سۇراعاندارى بولسا، سالەم ايتارسىڭ.
دۇيسەنبەك دەگەن جىگىت كىم ول؟ نەعىپ مەن ونى بىلمەيمىن. ادام ماقتاعاندى نەگە جەك كورسىن، وعان مەنىڭ راقمەتىمدى ۇسىن.
ارينە، شىعىستىڭ سۇلۋلارى سەندەردىڭ توڭىرەكتەرىڭدە شىعار، قىزىڭا سالەم ايت! جەڭىستەن كەيىن ءبىز دە كەلەمىز.
مۇقانجان! مەن سەنەن سۋساپ تۇرعاندا، قانىپ وقىرلىقتاي ءبىر حات الا - الماي-اق قويدىم. كوپتەن بەرى 20 سەزبەن دوعاراسىن دا تۇراسىڭ. حاتتى تولىق جاز. ءبارىن جاز، ماعان قازاقستاندا بولىپ جاتقان جاڭالىقتىڭ، ەسكىلىكتىڭ ءبارى قىزىق.
ءاليدىڭ قايدا ەكەنىن بىلەسىڭ بە؟ ساقىش دەگەن مەنىڭ ءبىر قارىنداسىم بار ەدى. وقي ما، الدە بۇل كەزدە بىردەڭە جازا ما؟ ول ادەبيەت ماسەلەسى جونىندە تۇسىنىگى بار قىز. ونداي قازاق قىزدارى از-اق. قازاق قىزدارىنان جازا باستاعان ەشكىم جوق پا؟ نەگە سولار جازبايدى؟
ءعازيزدىڭ ادرەسىن تاۋىپ الىپ، حات جازدىم. بيشارا ءالى ءتىرى ەكەن. ءوزىن نە جازدىڭ، نە جازىپ جاتسىڭ؟ سەيىتجاننىڭ كىشكەنە بالاسى سەنىڭ ماقالالارىن «سوسياليستىك قازاقستاندا» كوپ شىعادى دەپ جازادى.
«سورلى سۇلۋ» مەن ءبىزدىڭ سۇلۋ، ءتىپتى اتىن دا ۇمىتىپ بارادى ەكەنمىن، «ايسۇلۋ» ۇرىسقا جارامايتىن بولعاندىقتان كومىلىپ قالعان شىعار. جاڭاعى بىردەڭە بولماسا، باسقا جازعان ەشتەمەم جوق. تولىق قىپ حات جاز.
بارلىق جولداستارعا سالەم ايت. حاتتى تەز-تەز جاز. اقتانوۆ59، وماروۆتارعا سالەم ايت، نەگە ولار حات جازبايدى؟
ازىرشە، ءوزىڭنىڭ، باۋبەگىڭ.
ادرەسىم مىناۋ:
دەيستۆۋيۋششايا ارميا، پوليەۆايا پوچتوۆايا ستانسيا
736، پ/يا 155، بۋلكيشيەۆۋ.
قاتيراعا، مۇساعا، قارتتارعا سالەم ايت! ىسكەڭ ەشتەڭە جازا ما؟
19 يۋن 1941 ج
مۇقانجان!
مەنىڭ دەنىم cay. ءقازىر بوس ۋاقىتتا ساعان حات جازىپ وتىرمىن. سەندەردىڭ جىبەرگەن گازەتتەرىڭ شتابقا كەلىپتى دەپ ەستىدىم. بۇگىن الۋىم كەرەك. ءوزىمنىڭ بىر-ەكى بەت قازاقشالاعانىم بار ەدى. ول، ارينە، جاقسى، ءبىراق تۇگەل اۋدارىلماعان.
«كومسومولسكايا پراۆداعا» ءبىر جاقسى ماقالا جىبەرىپ، ساعان ءبىر داناسىن شەبەر دەپ سۇراعانمىن. الساڭ قازاقشالارسىڭ ءوزىڭ - اق. مەنىڭ. ۋاقىتىمنىڭ ءوزى قۇرمەتتەۋگە كەلمەيدى. ارينە، مەن ورىسشالاپ جازعاندا، ورىسشا جازۋعa قۇمارلىق ەمەس، ادام ورتالىققا باعىنادى عوي. ايتپەسە قازاقشا جازعان دۇرىس قوي.
مەنىڭ انا ماقالامدى قازاقشالاپ گازەتتەرىڭە باسقاندارىڭ قازاق، حالقى ءوز بالاسىن ۇمىتپايدى دەگەندى كورسەتەدى عوي. ريزا بولىپ-اق جاتىرمىن.
مۇقانجان، تولىق قىپ ءجيى حات جازىپ تۋر. «س. ق - عا» ءبىر نارسە جازىپ جىبەرەيىن دەسەم، الىس سياقتانادى دا تۇرادى. ويتكەنى ءبىز راسىندا الىسپىز عوي جانە قازاقشا سويلەمەگەن سوڭ، سەزدەر توسىرقاپ، جاتىرقاپ كەلە قويمايدى. امالسىز ورىسشالايسىڭ، ءال كەلگەنىنشە بوس ۋاقىتتا مايدان گازەتىنە جازىپ تۇرامىن. جاقىندا ءبىر جاپ-جاقسى ماقالام شىقپاق. ساعان جىبەرەم. شىركىن-اي دەسەيشى، كازاك، گازەتتەرى بولسا، وسى كەز ءوندىرىپ جازاتىن كەز عوي. ماعان كەلگەن ءبىرتالاي تىلەكتەس حاتتار بار، ساعان جىبەرەمىن جانە جاڭا ماقالامدى مەنىڭ قاعازدارىمنىڭ اراسىنا سالا سال، مەن ساقتاپ جۇرە المايمىن عوي. كوشىپ جۇرگەن مايدانداعى ءومىر عوي.
«الماتىلىقتاردىڭ» سوڭىن كەيىن جازباساق، ارينە، ءازىر وزىنشە بولىپ كەتتى ۋاقىتتىڭ جوعىنان. ايتپەسە ءبىرىنشى كىتابىن بىتىرسە، جاقسى-اق بولار ەدى-اۋ. بورىك الدىن با، ەكىنشى ءبولىمنىڭ اياعىنا دەيىن. جاز، قالاي، ساعان ۇناي ما؟ (شىنىڭدى، ارينە). كىسىنىڭ رۋحىن الداپ كوتەرگەنمەن بولا ما؟ ول تۋرالى حات كۇتەمىن.
مايدان گازەتى مەنىڭ «ءومىر مەن ءولىم تۋرالىمدى» جەكە بولەك نارسە عىپ شىعارامىز با دەپ ەدى سۋرەتپەن. كەيىن گازەتتەن باسقانىن ءبارى قىسقارىپ قالدى. ول جاقتا مۇنداي نارسە بولماي ما؟ جاز... بايقاپ كور!
مۇمكىن «كومسومولسكايا پراۆدادان» اناۋ ماقالانى الساڭ، تاعى بىرەۋىن جىبەرەم — ارميالىق گازەتتە باسىلعان. ءاي، ءبىراق ورىسشا - اۋ، مۇمكىن ورىسشا باسىلىمعا بايقاپ كورەرسىڭ، جازۋشىلار وداعى ارقىلى. بۇل ءۇش ماقالا — ءتاۋىر دەگەندەرىم. ءوزىڭنىڭ جازعان ماقالالارىن، جاقسى ولەڭ سياقتى دەگەندەرىڭ بولسا جىبەرىپ ءتۇر. گازەت جىبەر. ساۋاتىمىزدى اشايىق، تىم بولماسا.
قارتتارعا سالەم ايت!
قىزىنا ەكىباستان سالەم ايتارسىڭ دەپ سەنەمىن. ەگەر ول مەنى وسى ۋاقىتقا دەيىن بىلمەسە، وندا بولماي جاتىر. سوعىستان كەيىن — قازاقشا ءبىر توبەلەس.
ازىرشە ساۋ بولىڭىز (كاتيانىڭ قوشتاسۋىنان ەسىمدە قالعانى).
ءوزىڭنىڭ باۋبەگىڭ.
ادرەس جاڭا:
دەيستۆۋيۋششايا ارميا،
پپس 1531. 303
ا ي ب. بۋلكيشيەۆۋ باۋبەكۋ.
20 يۋل 1942 جىل.
باتىس مايدان.
مۇقان!
مەنىڭ بۇل ماقالام ارميالىق گازەتتە دە شىققان. ارينە، سەندەرگە جىبەرىپ وتىرمىن. ورىسشا جازىپ، كەيىن قازاقشالاپ ەدىم، كەيبىر سوزدەر جەتپەي.جاتىر. ارينە، بۇل حاتتىڭ جولدا دا ءبىرازىراق جۇرەتىنى بەلگىلى: العى شەپتەن تىلعا، تىلدان جاقىن جەردەگى ءبىر قالاعا، ودان قازاقستانعا بارعانشا كوپ ولەڭدەر جىرلانىپ، بىتەدى عوي. ءبىراق جاعداي بولسا جىبەرىپ وتىرعان ماقالامدى تەزىرەك باسۋعا تىرىسارسىڭدار! جىبەرگەن گازەتتەرىڭدى الدىم. مەنىڭ دۇنيەلەرىمدى ەسكەرىپ، باسقاندارىڭا كوپ راقمەت! ارينە، كازاك حالقى ءوز بالالارىن نەگە ۇمىتسىن. بالانىن. كوڭىلى دە دالادا بولاتىن ۋاقىت ەمەس قوي. مىناۋىمنىڭ اۋدارما ەكەنى بايقالىپ-اق تۇر. ءوزىمنىڭ جازعانىمدى جىبەرگەندە، ونى وقىعان تالاي قىزدار جىلايتىن ەدى. ءبىراق مەن سونى دۇرىستاپ اۋدارۋعا ۇلگەرە المادىم. ۋاقىت ساتىپ الۋعا دا تۇسپەيدى («ساتىپ» دەگەن سوزدەن - اق ءبىزدىڭ جاعدايدى بىلە جاتارسىڭ). «كومسومولسكايا پراۆدادان» سول ستاتيام تۋرالى جاستاردان كەلگەن كوپ حات الام. اسىرەسە ۋكراين، بەلورۋس، ورىس قىزدارىنان حاتتار كوپ كەلەدى. ۇناسا كەرەك ولارعا بۇگىن عازيزدەن حات الدىم. ءبىر اعا كوميسسار ءابىلقايىر مولدابايەۆ دەگەن جىگىت سالەم ايتتى دەيدى. مەن ول تۋرالى جۋرنالدان وقىپ ەدىم.
كىم ەكەنىن بىلمەيمىن، سەن ونىڭ قايدا ىستەگەنىن بىلەسىن بە؟ عازيز ماعان اقشا كەرەك پە دەيدى. ءوزىم دە اقشامدى قايدا قويارىمدى بىلمەي ءجۇرمىن. ايىنا 750 سوم تولەيدى ماعان. ساعان اقشا كەرەك بولسا جاز. ايتپەسە سەيتجانعا جىبەرەمىن - اۋ. «كومپراۆدادان» 300 سوم الدىم انەۋگى ستاتياما. ءبۇل جاقتا اقشا كەرەكسىز.
مۇقانجان، عازيز ماعان قازاقتىڭ باتىر جاستارىن كورسەتەتىن ماتەريال جيناي بەر، سوعىستان كەيىن جازارمىز دەيدى. ءبىزدىڭ كوميسسار ونىڭ حاتىن وقىپ، قازاق حالقى جاۋىنگەر ۇلدارىنا ريزا بولاتىنى ءسوزسىز، بۇلار ءوز حالقىنىڭ پاتريوتتارى دەيدى. ءعازيزدىڭ ورىسشا جازعانىنا ءبىر ريزا بولدىم. راسى، ءبىزدىڭ حالىق نامىس - ۇياتتى كوپ بىلەتىن حالىق قوي. راسى، پاتريوت قازاق تۋرالى قولعa تۇسكەن گازەتتەردە ءبىر اۋىز ءسوز ايتىلماعان ماقالالار از كەزدەسەدى. پالەن شاحتا پالەن ورىندادىعا دەيىن قۇمارتا وقىپ شىعاسىڭ.
مۇقانجان! حاتتى ءجيى جاز. سەن مۇندا بولساڭ حاتتىڭ ءقادىرىن بىلەر ەدىڭ. سەنىڭ ءبىر حاتىڭ ۇلىتاۋدان ءبىر ادام كەلگەننەن كەم ەمەس مەن ءۇشىن. مەنى سۇراعاندارعا سالەم ايت. احتانوۆقا سالەم! ارينە، مەن بىلەتىن، بىلمەيتىن قىزدارعا دا سالەم ايتۋىڭا ءسوز جوق قوي. پاي-پاي، جاس ادام - اي دەسەيشى، قىز اۋزىمىزدان تۇسپەيدى، «يت جاستىق» دەگەندەي.
عازيزگە سەن تۋرالى رومان جازدىم، سونىڭ سوعىستان كەيىن بىتىرەمىن دەپ حات جىبەرگەلى وتىرمىن. ارينە، «الماتىلىقتار» تۋرالى حات كۇتەم سەنەن! مىناۋ ماقالا تۋرالى تەك فاكتىسى جوق دەپ جاۋاپ جازارسىڭدار. «لەنينشىل جاستان» قالعان تراديسيا عوي، كۇلىپ وتىرمىن. بۇل ولەڭدەردىڭ شەتىنە احتانوۆ دەيتىن مەنىڭ جاقسى دوسىم: «فاكتىسى جوق، باسىلمايدى»، — دەپ بۇرىشتاما قوياتىنى ءالى ەسىمدە باسپاي قويىپ جۇرمەڭدەر — جازۋشىنىڭ ولەڭى عوي. (مۇنى كۇلكى ءۇشىن ايتىپ وتىرمىن).
ءبىز بومبىنىڭ ءتۇسىپ جارىلعان جەرىنەن پايدا بولعان شۇڭقىردى «ۆورونكا» دەيمىز ورىسشالاپ، قازاقشا «شۇڭقىر» بولۋ كەرەك. «وگون» دەگەن ءسوزدىڭ مىقتى قازاقشاسىن تابا الماي-اق قويدىم. «وق ات!»، «ات!» دەپ كورىپ ەم بولماي جاتىر. سونىڭ ەلەگىنەن «زامان بىزدىكى!» دەپ شاقىردىم ازانىن. كەلىسە مە، كەلىسپەي مە؟.. ارينە، نۇكتە، ۇتىرىندە مەنىڭ شارۋام از!
قارتتارعا سالەم ايت!
سەندەرگە ەپيزود، انداي - مىندايدى جازىپ تۇرۋعا الىسسىڭدار، قىزىقسىز. وسى تارىزدىلەردى، جىبەرىپ وتىرعان ماقالام سياقتى بوس ۋاقىتتا جازىپ تاستاۋعا بولار ەدى، ەگەر سەندەر جاقتىرتساڭدار! ارينە، ساۋلىق، بولسا.
قوش، باۋبەگىڭ.
مەنىڭ ادرەسىم:
دەيستۆۋيۋششايا ارميا،
پپس 1531؛ 303 ا ي ب،
بۋلكيشيەۆۋ باۋبەكۋ.
24 يۋل 1942 جىل.
باتىس مايدان.
مۇقانجان!
مەنىڭ تۋىسىم، ۇشقىش، وردەندى كاپيتان سەرىكباي قايتىس بولىپتى . بۇگىن ايەلىنەن حات الدىم. ول: «قايدا بارارىمدى بىلمەيمىن، سەرىكبايدىڭ تۋعان جەرىنە بارسام با ەكەن»، — دەيدى. سۇم ءولىمنىڭ تاپپايتىن ادامى بولسايشى — جالعىز سەرىكبايدى دا الىپ كەتتى. وتان وعان ەكى رەت ناگرادا بەرىپ ەدى، جەتىم كازاك، بالاسىن كاپيتانعا دەيىن جەتىلدىرىپ ەدى ول اۋە فلوتىنىڭ كورنەكتى بip كومانديرشە اينالىپ ەدى. جاۋىز گيتلەردىڭ قاراقشىلارىمەن كۇرەستە 27 ماي كۇنى ۇرىستا قازا تاۋىپتى. ءىشىڭ قيمايدى، جۇرەك تۋلايدى. امال نە، قازاقتان شىققان مۇنداي لەچيك - كاپيتان از-اق قوي. سەرىكبايدىڭ ءولىمى قازاق حالقىنىڭ پاتريوتتارى ءۇشىن اۋىر قايعى. اسىرەسە، تۋىسى مەن ءۇشىن.
مۇقان، يراعا الماتىعا بار دەپ اقىل بەردىم. ول — ورىس قىزى، ول — قازاق، جىگىتىنىڭ دوسى، ول — ءبىزدىڭ باۋىر، مەن ونى رەنجىتكىم كەلمەيدى. الماتىداعى جىگىتتەر ونى ورنالاستىرار دەپ سەنەمىن.
ول ساعان كەلەدى، رەداكسيانىڭ ادرەسىن بەردىم. ۇيىنە ورنالاستىر، كىرگىز، ماعان ىستەيمىن دەگەن جاقسىلىعىڭدى سوعان ىستە، باۋىرىم مۇقان. ونى جەتىمسىرەتپەڭدەر: ول تۋىس دەپ مايداننان مەنى تاپتى،.سەن سەنى تاۋىپ وتىرمىن...
لەنين پروسپەكتىسى 12-ۇيدەگى رەسپۋبليكالىق جوعارعى سوۆەت پرەزيديۋمىنىڭ پرەدسەداتەلىنىڭ ورىنباسارى ەرماعامبەتوۆا اپايعا حات جازدىم. سونىڭ ۇيىنە الىپ بار يرانى. اپاي ءۇي، قىزمەت تاۋىپ بەرۋى مۇمكىن، ايتپەسە قايدا ايدايسىڭ يرانى. ول جوعارىدا كورسەتكەن ۇيدە تۇراتىن ەدى، ءقازىر بار ما ەكەن، جوق پا ەكەن، وسىنى ءبىل. ەرماعامبەتوۆامەن سويلەس. قازاقتىڭ مايداندا ولگەن ەر جىگىتى كاپيتاننىڭ ايەلىن جەتىمسىرەتپەسىن، ول كازاك، حالقى بار، مەنىڭ سەرىكبايىمنىڭ تۋىسى بار. دەپ ىزدەپ بارادى. سەن جاردەمدەس. سەن مەنى دۇرىس ءتۇسىن ارينە، جالپى جاعدايلارىڭنىڭ كيىن ەكەنىن بىلەمىن. مۇمكىن كۆارتيردى ءوزىڭ دە ىزدەپ جۇرگەن شىعارسىڭ. قاتيراعا سالەم ايت. قاتيرانىڭ ۇيىنە دە بولسا ورنالاستىر. ول ەزىنىن ەلىنە كەلگەندەي بولسىن. ونىڭ قايعىسى باسىنا جەتەرلىك قوي. كوڭىلدەندىر. قىزدارىڭمەن تانىستىر، تەاتر مەن كينوعا اپار. رەنجىتپە، كوڭىلدەندىر. ادامشىلىق جاساڭدار، اياڭدار. قيىن ۋاقىت قوي، قيىنشىلىقتى ونىمەن ءبىر كورىڭدەر. سەن ونى كۇتىپ ال، ونىڭ تەك ءبىر كىشكەنە قىز بالاسى بار — ريتا دەگەن، باسقا ەشكىمى جوق. فاميلياسى اساتوۆا يرينا اكيموۆنا66.
جىگىتتىك جاسا، مەن قولىما تۇسكەن اقشانى سوعان جىبەرىپ تۇرامىن.
قاتيراعا سالەم ايت، يراعا — مەنىڭ جەڭگەمە جاردەمدەسسىن. مەن بۇگىن ونى ءتىپتى اياپ وتىرمىن، حاتىن وقىپ جىلاپ الدىم. ءتىپتى ايانىش. حات جاز، قوش.
باۋبەگىڭ.
3 اۆگۋست 1942 جىل.
باتىس مايدان.
(اشىق حات).
مۇقانجان!
مىقتىمىسىڭ. مەنىڭ دەنىم cay. مەنىڭ حاتتارىمدى العان شىعارسىڭ. ارينە، سول حاتتار تۋرالى جاۋاپ كۇتەمىن.
مۇقانجان!
نە جاڭالىق بار؟ امانسىزدار ما؟ ىسكەن تۋرالى جاز. اپايدىڭ جاعدايى قالاي، مىقتى ما؟
ءعازيزدىڭ اجەسىنە سالەم ايت! عازيزدەن ءبىرىنشى رەت حات الدىم. ابدەن قۋاندىم.
دەن ساۋ.
مىنا ماعان كەلگەن حاتتاردى ساعان جىبەردىم. مەنىڭ قاعازدارىمنىڭ اراسىنا سالا سال. جاتا بەرسىن.
تەز حات جاز. باۋبەگىڭ.
23 اۆگۋست 1942 ج
مۇقان!
سەنىڭ 7.8.42 جىلعى حاتىڭدى بۇگىن الدىم. مەڭ ساعان حاتتى ءجيى جازامىن، نەعىپ المايتىنىڭدى بىلمەيمىن. مەن سەندەرگە ءبىر ستاتيا جىبەرگەم، العان شىعارسىڭدار. ساعان حات جازعام. باسۋعا جاراي ما، الدە بولماي جاتىر ما، جاز!
قىزدارىڭا سالەم ايت! حاتتى تولىق جاز! سەرىكبايدىڭ ايەلى سەندەرگە بارادى دەپ حات جازىپ ەدىم. ازىرشە ول ءوز ورنىندا قالىپ وتىر. سولاي بولا تۇرسىن.
مەن مۇندا ەلشىبەكوۆ احمەتكە جولىقتىم. ءبىر-بىرىمىزدى ساعىنىپ قالعان ەكەنبىز. ءبىراز اڭگىمەنى توكتىك. قازاقتىڭ وسىنداي ءجون بىلەتىن جىگىتتەرىمەن كەزدەسىپ، اڭگىمەلەسسەڭ، ءبىر دەمالىپ قالاسىڭ. اقاڭمەن حات جازىسىپ تۇرامىن. كانديدات پارتيامىن، ياعني كوممۋنيسپىن دەپ ماقتانىپ ءجۇرمىن. بۇگىنگى «كومپراۆدادا» ماقالام ءجۇر، وقىپ كور، قالاي؟ ارمەيسكايا گازەتاعا دا جازىپ تۇرامىن. كەشە ءبىر «ساپەردىڭ حاتى» دەگەن اجەپتاۋىر كەلەمدى ءبىر ستاتيام شىقتى. جولداستار گازەتتى تالاسىپ الىپ جاتىر.
ساپەردىڭ ومىرىنەن الىپ «التىن ساعات» دەگەن ءبىر اڭگىمە جازىپ جاتىرمىن. بىتپەي جاتىر. شاۋىپ ءجۇرىپ جازعان شىعارما ءتۇسسىن. ايتەۋىر جازعىڭ كەلەدى — جازاسىڭ، ورتالىق گازەتتەردىڭ بىرىنە بەرەم بە دەپ جاقسى عىپ جازايىن دەپ تىرىسىپ جاتىرمىن. قازاقشاسىن سەندەرگە جىبەرەمىن...
تولىق قىپ حات جاز!
باۋبەگىڭ
موي ادرەس:
دەيستۆۋيۋششايا ارميا.
پپس 1531. 303
ا. ب. بۋلكيشيەۆۋ.
قاتيراعا، ءۇي ىشىڭە سالەم ايت. ءوزىڭنىڭ قىزىندى مەنىمەن قاشان تانىستىراسىڭ. سەنىڭ قۋانىشىڭا مەن قۋانامىن عوي. ارينە، جاقسى قىز بولۋ كەرەك.
1 سەنتيابر 1942 جىل.
مۇقان!
سەنىڭ 18.8.42 جىلعى حاتىڭدى الدىم. كوپ-كوپ راحمەت.
ارينە، ەپتەپ رەنجىپسىڭ، رەنجيتىنىڭدى ءوزىم دە بىلگەم. دەگەنمەن، وسى كۇنگى جاعدايدىڭ ءوزى ماعان تۇسىنىكسىز. سەندەردىڭ قالاي تۇراتىندارىڭدى بىلمەيمىن. سوندىقتان ەرىكسىز مازاسىز ولىمگە رەنجىپ جازىلىپ كەتكەن عوي.
مۇقانجان، مەنىڭ سەنەن باسقا جاقىن كىمىم بار؟ سەنىڭ دە جاقىنىڭ مەن عانا ەمەس پە؟ ءبىز ءبىر-بىرىمىزدى تۇسىنەمىز عوي.
مەن الماتى دەيمىن. سەنسىز الماتى ماعان قىزىق بولۋى كۇمان نارسە. مەنىڭ ارقا سۇيەيتىن، كەۋدەمە تولعان جىردى، ءسوزدى توگەتىن، ايتاتىن ءبىر عانا بيىك شىڭىم بار. ول — سەن عوي. سەنى ويلاسام شىعىستا مەنىڭ بيىك مۇنارام بار سياقتى. ول مۇنارا سەن عوي، مۇقانجان.
ءۇيىڭ قايدا دەگەندە، سەنى ايتىپ ءجۇرمىن عوي — مۇندا مەنىڭ ءۇيىم دەپ.
مۇقانجان! مەنىڭ دەنىم ساۋ. ۇيرەنشىكتى، وزىمىزگە بەلگىلى ءومىر، تىرشىلىك.
ەندى ۋاقىت بولسا، سەندەرگە جازىپ تۇرارمىن. ارينە، ساعان جىبەرەمىن عوي. «زولوتىە چاسى» دەگەن ساپەر قازاق جىگىتتىڭ ومىرىنەن الىپ ءبىر اڭگىمە جازىپ جاتىرمىن. سيۋجەت! جاقسى، ءتىلى دە ناشار بولماس دەيمىن. ورىسشالاپ جاتىرمىن. قازاقشاسىن سەندەرگە جىبەرەيىن. وبيازاتەلنو باساسىڭدار، قۋانا-قۋانا باساسىڭدار. «الماتىلىقتاردىڭ» ءۇشىنشى چاستىسىنان ءبىر ءۇزىندى سياقتى. قازىرگى مايدانداعى ءومىر. ونىڭ جاقسى بوپ شىعۋىنا ءسوز جوق. باسىن باستاپ قويدىم. تەك قارا سەزبەن جازىلعان پوەما دەسەڭ بولار، رەتىمەن ءسوز توگىلىپ-اق جاتىر (قازاقشالاعاندا، ارينە، قۇيىلادى عوي). گوگولدىك «مايسكايا ءنوچى» قۇساتىپ جەلپىنىپ جازىپ جاتىرمىن. ءبىراق، ءدال وسى ءبىر كۇندەردە قول تيمەي جاتىر. بىتىرۋگە، ارينە، اسىعىستاۋ، ناشار بولماي، جاقسى شىعاتىن - اق نارسە. ارينە، سەنىڭ تانىس قىزىڭنان مەن حات العانىم جوق. جازسا، جاۋاپ بەرەمىن. ارينە، قىزعا دەگەندە ادەمى سوزدەردى جازامىز عوي.
وسىندا قىزداردان حات كەلەدى دە جاتادى. ولارعا دا جاۋاپ جازام. ارينە، ولار ماعان شوقىنادى. قىز الدىندا باس يمەسكە بولمايدى عوي.
ءيا، ول قىز، مۇمكىن سەنىڭ، مەنىڭ جولداسىم بولار، ول تۋرالى جاز.
«كومپراۆدادا» شىققان انەۋگى جانە سوڭعى ماقالامدى، «س. ق.- دا» شىققان ماقالامدى الىپ سالىپ قوي. مەن بۇل جاقتا ولاردى جيناپ جۇرە المايمىن، قيىن - قىستاۋ كەزەڭدە ءبىر جەردە قالىپ قويادى.
سەرىكبايدىڭ ايەلى ءازىر ورنىندا، سەندەرگە بارماق بولسا، تەلەگرامما بەرەر. ەرماعامبەتوۆادان حات الدىم، كەلسە، ورنالاستىرامىن دەپ. جوعارعى سوۆەت ارقىلى حات جازىپتى. راقمەت، ارينە.
دا، مۇقان، «شىعىس ۇلىنا حات» دەگەن ءبىر حات جازىپ ەدىم. مۇمكىن، جاراتساڭدار، باسارسىڭدار، ونى كەيىن جىبەرەرمىن.
مايداندا جازۋشىلار بار ما؟ كىمدەر سەندەرگە جازىپ تۇرادى؟
ورىس جازۋشىلارىنىڭ كوبى مايداندا، وكىرتىپ جازىپ جاتادى.... ولاردىڭ نەگىزگى تاقىرىبى — مايدان ءومىرى.
تەز حات جاز.
مەنىڭ «الماتىلىقتارىم» جاتقان شىعار سەندە... قالاي ەكەن، جالعاستىرا بەرۋگە تۇرا ما، الدە تۇككە تۇرعىسىز دۇنيە مە؟
سالەممەن سەنىڭ باۋبەگىڭ.
جاۋاپ كۇتەمىن. ادرەسىم بۇرىنعىشا.
پپس 1531. 303 ا ي ب.
7 نويابر 1942 جىل.
مۇقانجان!
بۇگىن، مىنە، وكتيابر مەيرامىنا 25 جىل بولىپتى - اۋ. وتكەن كۇندەردى ويلاپ تۇرساڭ، سول كەزدەر وتە قىزىق ەكەن-اۋ، مۇقانجان! ءدال، وسى مەن حات جازىپ وتىرعان ۋاقىت ەكەۋمىزدىڭ قوسىلىپ الىپ، كوشەلەردە توپ-توپ بولىپ اعىلعان حالىقتى ارالاپ، قىزدارعا قىر كورسەتىپ جۇرگەن ۋاقىتتار عوي. سوندا ءبىز الماتىنىڭ حالقىنا، ءوزىمىزدىڭ كوزىمىزدى اشقان وقۋ ورىندارىنا ەركەلەيتىن سياقتىمىز. ءيا، ول ەركەلىك — بۇگىن باسقاشا. ول مەيرام — بۇگىن باسقاشا. ول كەزدەگى باۋبەك پەن مۇقان بۇگىن باسقاشا.
مۇقانجان، ساعىنعاندا، سەن ەسكە تۇسكەندە قالام، قاعازعا جۇگىرەتىن ادەتىم. ساعان ءبىر حات جازسام، سەنىمەن سويلەسىپ، شەر تارقاتىسىپ وتىرعان سياقتىمىن.
بۇگىن «كوم.پراۆداداعى» ماقالامدى كورىپ، جاپ-جاقسى بولىپ وتىرمىن. ونشا جاماپ ماقالا ەمەس. «ءومىر مەن ءولىمنىڭ» جالعاسى سياقتى نارسە عوي. وقىپ كورەرسىڭ. ارينە، سەندەر گازەتتەرىنە اۋدارۋلارىڭ كەرەك دەپ سەنىپ وتىرمىن. اتالعان گازەتتىڭ وسى جىلعى 5 نويابردەگى نومەرىندە شىققان 23 اۆگۋستا «س. ك - عا» 3 ولەڭ ءبىر «شىعىس ۇلىنا حات» دەگەن ماقالا جىبەرىپ ەدىم، الدىڭدار ما؟، باسىلاتىن با، ماعان جاز. «التىن ساعات» دەگەن ورىسشا ءبىر اڭگىمە جازىپ ەدىم — 27 بەت، اجەپتاۋىر كولەمدى، جاپ-جاقسى. كارامزيننىڭ «بيشارا ليزاسى» سياقتى. ارينە، ول كۇيرەكتىكتەن گورى باتىرلىق پاتريوتيزمىمەن ايىرىلادى ودان.
قازاقشالاۋعا قول تيمەي جاتىر. سەندەرگە جىبەرۋگە جانىم قۇمار. ارينە، قازاقشالاسام سەندەرگە جىبەرەمىن عوي. ول جاقتا نە جاڭالىق بار؟ مەنىڭ ماقالالارىم جونىندە جاز. ولەڭدەرىمدى باستىڭدار ما؟ باسساڭدار، گازەت جىبەر جانە قازاقشا جازىلعان ءبىر كىتاپ جىبەر. مۇحتاردىڭ «ابايىن»، ماحامبەتتىڭ جيناعىن، يساتايدىڭ تاريحى تۋرالى كىتاپ بولسا، سونى دا جىبەر. «يساتاي - ماحامبەت» پەساسىن، تاعى باسقا جاقسى-اۋ، كەرەك - اۋ دەگەن قازاقشا كىتاپتاردى جىبەر. وسى كۇندەردە جىبەرۋگە بولادى. شامالى كۇندە ادرەسىم بەلگىلى بولادى، جىبەرەم، سول ادرەسكە سالارسىڭ. ءبىراق وسى حاتتى الىسىمەن مىنا ادرەس بويىنشا تولىق ەتىپ حات جاز:
1531 پوليەۆايا پوچتا،
چاست 252. ماعان.
ءۇي ىشىڭە، قاتيراعا جانە قىزدارىڭا سالەم ايت مەنەن.
باسقا نە جازايىن، ساۋ بول.
ءوزىڭنىڭ باۋبەگىڭ.
ءجيى-جيى حات جازىپ تۇرۋىڭدى سۇرايمىن، مۇقانجان! تەز حات جاز، كۇتتىم.
7 نويابر 1912 جىل.
باتىس مايدان.
مۇقانجان!
سەنىن 10 وكتيابردە جازعان حاتىڭدى تاپ بۇگىن عانا الدىم. وسى حاتىڭ مەيرام كۇنى كەلىپ، جەتتى، قۋانتتى. ارينە، ءوزىڭ بىلەسىڭ عوي، «حات» دەگەن ءسوز ماعان وتە جىلى سەزدەر ەكەنىن.
باعانا ءبىر حات جازىپ جىبەرىپ ەدىم، ونى دا العان بولارسىڭ. مۇنىمەن بىرگە مەنىڭ ولەڭدەرىم مەن ماقالام قولىڭا تيگەن شىعار. سولار تۋرالى وي-پىكىرىڭدى جازىپ جىبەر جانە ولار باسىلسا، گازەتتەردى سالۋعا ۇمىتپا!
وسى گازەتتەردىڭ ءبىر داناسىن مەنىڭ قاعازدارىمنىڭ اراسىنا سالا سال. مەن بۇل جاقتا ءجۇرىپ، سەنىڭ جىبەرگەن قاعازدارىڭدى جوعالتىپ الۋىم سەزسىز عوي. ءوزىڭ بىلەتىن «س ق - دا» جانە «كومسومولسكايا پراۆدانىڭ» 1 مايىنداعى، 23 اۆگۋستاعى، 5 نويابرىندەگى ساندارىندا جاريالانعان ماقالالارىمدى سولارعا قوسا سال.
قاتيرانىڭ ءۇي ءىشى امان با؟ قارتتار قۋاتتى ما؟ ءعازيزدىڭ اجەسىنىڭ ءحالى قانداي؟ بۇلاردان باسقا الماتىدا مەن تانيتىن ادامدار از-اق قوي. ال، مەنى بىلەم دەيتىن مەنىڭ جاننالارىم بولسا، سولارعا دا سالەم ايت. مۇندايلار جوق بولسا وقا ەمەس. ءبىراق، ءوز قىزىڭا مەنەن سالەم ايت! ارينە، ونى مەنىڭ اتىمنان سالت بويىنشا مەيراممەن قۇتتىقتا. قىزىڭنىڭ اتىن وسى كۇنگە دەيىن بىلمەيمىن، سەنىڭ حاتتارىڭدا نەگە اتامايتىنىڭدى تۇسىنبەيمىن. تاعى قايتالاپ ايتارىم، مەنىڭ ساعان جىبەرگەن ولەڭ، ماقالالارىم تۋرالى وي-پىكىرىڭدى جاز! ەرەكشە «مەن ءومىر سۇرگىم كەلەدى» تۋرالى جاز. بۇل ۇناي ما ساعان؟ ەلدەگى جاڭالىقتار تۋرالى جاز.
جاقىندا اعاڭا بارىپ كايتتىم. وتە باۋىرماشىل ادام، اقىلىن ايتتى. قازاقشالاپ اڭگىمەلەسىپ، ەكەۋمىزدىڭ دە بويىمىز جازىلىپ قالدى.
ال ەلدەن حات كەلمەيدى، بۇعان نە سەبەپ ەكەنىن بىلمەي وتىرمىن. سەنىڭ سوڭعى حاتىڭ الماتىنىڭ وزىندە 13 كۇن جاتىپ قالىپتى. ءسىرا، سەنزۋراداعى جىگىتتەر ۇلگەرە الماي جاتقان بولۋ كەرەك. دەگەنمەن، حاتتىڭ الماتىدا جارتى اي بويى جاتۋى تىم ىنعايسىز. حات جاز.
باۋبەگىڭ.
21 نويابر 1942 جىل
مۇقانجان!
ساياسي قىزمەتكەرلەردىڭ كۇرسىنە بارامىز دەپ مايداننان كەلىپ، وسى ماسكەۋدىڭ ماڭىنداعى ءبىر ستانسيادا جاتىرمىز. نە جاڭالىق بار! مەنىڭ سەندەرگە جىبەرگەن ماقالا –ولەڭدەرىم تۋرالى نە ايتاسىڭ؟ «كوم. پراۆدادا» شىققان ماقالالاردى قازاقشاعا اۋداردىڭدار ما؟ بۇلار تۋرالى وي-پىكىرىڭدى جازارسىڭ. جاڭا ادرەسىمدى كەيىن جىبەرەمىن، ازىرشە قايدا باراتىنىمىز بەلگىسىز.
ءۇي ءىشىڭ امان با؟ قوش، باۋبەگىڭ.
5 نويابردەگى «كوم. پراۆدانى» مەنىڭ قاعازدارىمنىڭ اراسىنا سالىپ قوي. مەندە ول جوق.
5 دەكابر 1942 جىل.
مەنزەلينسك قالاسى.
تاتار اسسر-ى.
مۇقانجان!
ءۇي-ىشىڭ امان با، دەنىن ساۋ ما؟ كەيدە جاقىن جەردىڭ الىس بولاتىنى جامان. مەن تۇرعان وسى جەرگە حات كەلىپ، كەتكەنشە دە كوپ ۋاقىت وتەدى. ايتەۋىر تەمىر جولدان قاشىق ءبىر قالا.
مۇقانجان، ادام كەيدە جالىعىپ شاعىنادى عوي ءار نارسەدەن. وسى سوعىس بىتسە ەكەن دەگەن ويدا وتىرمىن بۇگىن.
جۇرت راسىندا: «جاقسى سولدات ءولىم ىزدەيدى، سوعىستى تىلەيدى»، — دەيدى عوي، سوندا دا جاي ازامات بولىپ، ءبىر گالستۋك تاعىپ، كەۋدەڭدى كوككە كوتەرگەن كۇندى ساعىناسىڭ.
ارينە، ءبىز ەكەۋمىزدىڭ جازۋشى بولامىز دەگەن تىلەگىمىز، ارمانىمىز وسىلاي سوزىلا بەرەتىن شىعار. 70-كە كەلگەندە دە بىردەڭە.جازساق ەكەن. جازامىز دەپ سەنەمىن. بىردەڭە بىزدەن شىعار دەگەن ءۇمىت ەكەۋمىزدەن دە قالماس. تاعدىردىڭ تابانىنا تۇسكەن ءبىر باقىتسىز - اق جانمىن. مەن اجەپتەۋىر-اق، جازار ەدىم، قاتارعا قوسىلار ەدىم. ءبىراق، ومىرلىك باقىتسىزدىق مەنىڭ سوڭىمنان ەشقاشان قالماق ەمەس، ەشقاشان تۆورچەستۆولىق بەتىڭدى اشاتىن جاعداي تۋماق ەمەس!
مۇقانجان، ءىش قازانداي قاينايدى، ال ۋاقىت بولسا ءوتىپ بارادى. قول سەرمەيتىن كەزەڭ ءدال وسى كەز عوي، نە كەرەك، تۆورچەستۆوعا جاعداي جوق. جىن ىشىندە بۋلىعىپ جاتىر، ول تۇنشىعىپ بوي كوتەرە الماي جاتىر. قايتەيىن.
قايران، شىركىن، وسىلاي جىن سوعىپ، سەلكىلدەۋمەن كوزىنەن توگىلگەن جاسىن جيناي الماي ءوتىپ بارادى. ەڭىرەۋمەن بارادى، نە ايتارسىڭ؟!
ءسوز بىرىكپەي جاتىر، ال ايتايىن.دەگەن اڭگىمە كوپ، سەنىمەن مۇڭداساتىن كۇن بولار ما ەكەن؟ بار سىردى ايتىپ، كوڭىلدىڭ شەرىن بوساتار كۇن قايدا؟
اشەيىن ساۋلىق ءبىلدىرىپ، بىتىراتىپ اۋىزعا تۇسكەن ءسوزدى ءار جەرگە لاقتىرىپ جاتىرمىن.
حات جاز، جانىم مۇقان.
باۋبەگىڭ.
مەنىڭ ادرەسىم:
تاتارسكايا اسسر،
گ. مەنزەلينسك، چاست 4،
بۋلكيشيەۆۋ باۋبەكۋ.
10 دەكابر 1942 جىل.
مەنزەلينسك قالاسى.
تاتار اسسر-ى،
مۇقانجان!
قاجىپ، شارشاعان ۋاقىتتا مەنىڭ ساعان بىردەڭە جازىپ، دەم الاتىن ادەتىم، الدە ءبىر نارسەنى شاتىپ جازىپ، بوي جازاتىنىم وزىڭە بەلگىلى عوي.
مەن ويلاي-ويلاي كەلە وسى ءوزىمىز سەكىلدى ادامنىڭ ومىرىنە رەنجيمىن. نە دەگەن ول قاتاڭ، پە دەگەن كوڭىلسىز؟ ءقايسىبىر ادامنىڭ ءومىرىن شولساڭ دا، ءبارى جاتقان ءبىر تۇمان.
مىنە، ءبىز جيىرما التىعا كەلىپپىز. ەندى ءبىر سەكىرسەك 30-40، تاعى - تاعىلارعا .جەتەمىز. وتكەن جولعا كوز سالىپ، قورىتا كەلسەڭ كوڭىلگە الاتىن ەشتەڭە جوق سياقتى. دۇنيە وسىلاي سيراڭداپ بىزدەن بەت اۋدارا بەرەدى ەكەن-اۋ، جارالى قولىڭ ساۋ قولىڭنان ساعان قىمبات دەگەن سياقتى. جۇرەكتە جاتقان ءبىزدىڭ قىمباتتى جول تۆورچەستۆو، مىنە وسى وي عانا كىسىنى قاجيتىن.
ءبىر كينوكارتينادا وكوپ قازىپ جاتىپ، ەكى سولداتتىڭ اڭگىمەلەسەتىنى سەنىڭ ەسىڭدە بار ما، سولاردىڭ ءبىرى ەكى جىل مىندەتتى اسكەري قىزمەتتە بولدىم، ەكى جىل دۇنيەجۇزىلىك، ەكى جىل ازامات سوعىستارىنا قاتىستىم، ب جىل قاتارىنان اسكەر بولدىم دەيتىنى، سودان سوڭ الگى قازىپ جاتقان وكوبىنا قاراپ، ەركىندىك ازاماتتىق تۇرمىسقا توڭازي قارايتىنى... ءقازىر مەن دە سول سولدات سياقتىمىن. ەلدى، سەندەردى ساعىندىم. سولداتتىڭ تۇرمىسىنىڭ ءبارى نيچەگومەن وتە بەرمەك قوي. جاقسى دا، جامان دا بىزگە ەشتەڭە ەمەسپىن ءوتىپ جاتىر.
مىنا تاتاريانىڭ جەرى سۋىق. وقۋىمىزدىڭ كوبى دالادا، مايدانداعىداي قىستىق كيىم بەرە قويمايدى، جالپى ايتقاندا جاعداي ونشا كوڭىلدى ەمەس. سوعىس ۋاقىتى بولعاندىقتان شىداي بەرۋ كەرەك قوي.
مۇقانجان، ءجيى حات جازا ما؟. بۇل جەردەن مەنەن حات ءجيى كەلىپ تۇرۋى مۇمكىن. جاقىن جەر عوي، نە جاڭالىقتار بار؟ جاز!
باۋبەگىڭ.
30 دەكابر 1942 جىل.
مەنزەلينسك قالاسى،
تاتار اسسر-ى.
مۇقانجان!
كونۆەرت، قاعاز دەگەن جوق. مىنا، ءبىر جاپىراق قاعازعا ون شاقتى ءسوز جازىپ، سونى بۇكتەگەلى وتىرمىن. قىزداردىڭ حاتى ءتىپتى باسىپ كەتتى؛ ال سولارعا كونۆەرتسىز جاۋاپ جازۋ ىڭعايسىز.
«شىعىس ۇلىنا حات»، «تىڭدا، كاۆكاز» جاريالانعان گازەتتەردى نەگە جىبەرمەدىڭ، ولەڭىم قايدا؟ كۋرس بىتكەسىن بولماسا، «التىن ساعاتتى» اۋدارۋعا ۋاقىت جوق. ءالى ،ءۇش اي وقيمىز. وسى وقۋدىڭ قاشان بىتەتىنىن بىلمەيمىن. مايدان جاقسى ەدى.
مەنىڭ ماقالالارىمدى جيناپ، باسپاعا بەرىپ كورسەيشى. ەلشىبەكوۆ وسىلاي دەپ اقىل بەرىپ ەدى.
حات جاز، جاز، جانىم. تاعى قول تيگەندە جازارمىن.
باۋبەگىڭ.
1 يانۆار 1943 جىل.
مەنزەلينسك قالاسى،
تاتار اسسر-ى،
مۇقانجان!
سەنىڭ ەرتەدە جازعان ءۇش حاتىڭدى بىردەن الىپ، مىڭ جاسادىم.
بۇل كەز وزىمنەن - ءوزىم بۋىنىپ جۇرگەن كەزىم. 10 مينۋتتەن ارتىق بوس ۋاقىت بولمايدى. اتتەڭ، جازساڭ كوسىلىپ كەتەتىن كەزەڭ. نە كەرەك، ءىش قازانداي قاينايدى. امال جوق، ۋاقىت جەتپەيدى.
جاعداي دا مىقتى ەمەس. «التىن ساعاتتى» اۋداراتىن ۋاقىت جوق. ايتپەسە ونىڭ سوعىس تۋرالى جازىلىپ جاتقان قازاق تىلىندەگى شىعارمالاردىڭ ىشىندەگى ەڭ باسىمدىلاردىڭ ءبىرى بولۋىنا تالاس بولماس ەدى، ارينە ماقتانىپ ايتىپ جاتقانىم عوي. ونى مايداندىق گازەتكە جىبەرىپ ەدىم، (27 بەت) ۇزاق بولىپ رەتى بولماي جاتقانىن، الدە ول جاريالانىپ، سول گازەتتى مەن كورمەي قالدىم با، بىلمەيمىن. ءقازىر ول گازەتتەن قول ءۇزىپ كەتكەلى كوپ بولدى.
مۇقانجان، شىنىمدى ايتسام، وسى كۇرەسكە تۇسسەم الماتىعا بارىپ قالامىن با دەپ دامەلەنىپ، ىلىككەن ەدىم، ال ەندى اۋرەگە ءتۇسىپ ءجۇرمىن: بارلىق اۋرە — مەنى قينالتاتىن جاعداي — جازۋ ماسەلەسى عوي، تاعى باسقا جايتتەر. ارينە، الماتىنى ءتىرى بولساق ءبىر كورەرمىز، ءبىراق، سولداتتىڭ وسىنداي ارماندى ءومىرى - اي دەسەڭشى. مىنە مەن 3 جىل سولداتتىڭ كورگەن كۇنىن باستان كەشىرىپ كەلەمىن. سوعىستان كەيىن قولعا قالام تيەتىن كۇن بولسا، «الماتىلىقتاردى» ءىس قىلىپ شىعارامىن عوي.
باتىس مايداندا مايداندىق گازەت ۇيىمداسقان ەكەن، عازيز سوعان ورنالاسىپتى. مەنى سوندا قىزمەتكە شاقىرعان دوكۋمەنتتى دايىنداپ، ونى اياقسىز قالدىردى. ورىس حالقىنىڭ «نە ۆەزەت» دەيتىنى وسى دا.
ايتەۋىر، مەمىڭ جازعانىما تاعدىر قارسى سياقتى. «ارينە، وندا بارا قالسام ءبىراز جازايىن -اق دەدىم عوي. كەيدە، «مەنىڭ كوشەمدە . دە توي بولاتىن كۇن قاشان تۋار - اۋ»، — دەپ تە ويعا تۇسەم.
البەتتە، بۇل ءتىرى جامنىڭ ءۇمىتى عوي.
قازاق تىلىندە شىققان ماقالالارىمدى جيناپ، ەلشىبەكوۆكە جىبەرەيىن دەسەم، ولار تۇگەلدەي قولىمدا جوق. اسىرەسە «تىڭدا، كاۆكاز» بەن «مەن ءومىر سۇرگىم كەلەدى» ەسىمدە جوق بولىپ وتىر.
مىنە، جاڭا جىل دا كەلدى. ءومىرىم ءۇش جىل بويى وسىلاي ءوتىپ جاتىر؛ جاڭا جىلدى سولداتشا قارسى الىپ، ومى سولداتشا ۇزاتامىز.
مەنىڭ ساعان جىبەرگەن ءبىر ولەڭدەرىم بار ەدى. ولار قالاي؟ باسىلعانى بار ما؟ سولاردىڭ اراسىندا «كۇن تۋدى» دەگەن ءبىر ولەڭىم اجەپتەۋىر سياقتى.
جاز، شارۋالارىڭ قالاي، ءۇي ءىشىڭ امان با؟ ماعان ءبىر جامانتايەۆا دەگەن قازاق قىزى الماتىدان حات جازىپتى، مەن وعان جاۋاپ جازىپ جىبەردىم. «كوم. پراۆدادا» شىققان كەيىنگى «مەن ءومىر سۇرگىم كەلەدى» تۋرالى حاتتار كەلە باستادى. ورىس حالقى كوڭىلجاي، سەزىمتال حالىق قوي.
نە جاڭالىق بار؟ ءوزىڭ نە جازدىڭ؟ ءتاۋىر نارسەلەرىڭ بار ما؟ تولىق جاز. سەنىڭ حاتىڭمەن دەم الماسام، وسى كەز ءبىر شارشاپ جۇرگەن كەزىم.
باۋبەگىڭ.
7 يانۆار 1943 جىل.
مەنزەلينسك قاللسى،
تاتار اسسر-ى.
مۇقان!
حاتتارىڭدى الدىم. راحمەت!
ءقازىر مەن تاتاريادا ءجۇرىپ جاتىرمىن. قىزىل ارميانىڭ ساياسي قىزمەتكەرلەرىن دايارلايتىن كۋرستا وقيمىن. مۇندا ءبىر ايداي بولىپ تا قالدىم. الدا ءالى ءۇش اي بار.
بۇگىن ءبىر قۇشاق حات الدىم. 74 دانا! سەندەردىڭ حاتتارىڭ سولارعا ىلەسىپ كەلدى، ءالى وقىعانىم جوق. ولار پوليەۆايا پوچتا باستىعىنىڭ حاتىنا قاراعاندا، شاماسى، مەنىڭ «كومسومولسكايا پراۆداداعى» ماقالام تۋرالى جاستاردىڭ وي-پىكىرلەرى سياقتى. حات وقۋعا دا ۋاقىت بولماي جاتقانى، جازۋعا دا ۋاقىتتىڭ قىمباتقا تۇسەتىنىن كورسەتەدى عوي. كەيىن ۋاقىت بولعاندا جازا جاتارمىن. «شىعىس قۇلىنا حاتىم» باسىلعان گازەتىڭدى الدىم. ولەڭ ت. ب. شىققان تۋىندىم بولسا، جىبەرىڭدەر. قاعاز جىبەر.
اسەكە! مايدان جاققا بارىپ تۇراتىندارىڭ جاقسى نارسە عوي. ورىس جازۋشىلارىنىڭ باسىم كوپشىلىگى دەرلىك مايداندا عوي. مەنىڭ قازاق جازۋشىلارى تۋرالى ءتىپتى حابارىم از. ەلشىبەكوۆ احمەتتەن حات الىپ تۇرامىن، ول ەكەۋمىز ءبىر ارميادا بولىپ ەدىك، اندا-ساندا اڭگىمەلەسىپ، بوي جازىسىپ تۇراتىنبىز. سول عانا ەستىگەن - بىلگەنىن ايتاتىن. ودان باسقا قازاقتاردى از-اق كەزدەستىردىم. جازاتىن جاقسى ماتەريالدار بار، اتتەڭ، ۋاقىت جوق.
رەداكسياداعى جىگىتتەرگە مەنەن سالەم ايت.
باۋبەگىڭ.
11 يانۆار 1943 جىل.
مەنزەلينسك قالاسى،
تاتار اسسر-ى
مۇقانجان!
سەنىڭ ءبىر اشىق حاتىڭدى الدىم.
مەنىڭ دەنىم ساۋ. وسى حاتىمدى اسىعىستا جازىپ وتىرمىن. ۋاقىتتىڭ جوقتىعى ءماجبۇر ەتۋدە. ارينە، جيناق شىعاتىن بولسا، شىعا بەرسىن. ول تۋرالى جازارسىڭ.
مۇقان! وتەتىن بولسا مەنىڭ كيىمدەرىمنىڭ ءبارىن ساتقىزىپ جىبەر، ال اقشاسىن ماعان جىبەر. سەبەبى، بىرىنشىدەن، اقشا كەرەك، ال ەكىنشىدەن، ءبارىبىر ەندى ول كيىمدى كيۋ بىزگە جوق قوي. سولداتتىڭ تىگۋلى كيىمى بىزگە جاراپ جاتادى ەمەس پە؟ تەز، اسا تەز جىبەرۋگە تىرىس.
سوڭعى ماقالا جونىندە جان-جاقتان 100 شامالى حات الدىم. كوللەكتيۆ حاتتارى دا كوپ. سولارعا جاۋاپ بەرۋگە ۋاقىت جوق. كۋرسانتتارعا تاراتىپ بەرسەم بە دەيمىن.
كانداي جاڭالىق بار؟ تەز-تەز حات جاز!
باۋبەگىڭ.
مەنىڭ جارىق كورگەن ولەڭدەرىمدى، تاعى باسقالاردى جىبەر. اقشا تولەسە، ونى دا جىبەرەرسىڭ. باياعى بەلگىبايدىڭ جىلاعانىنداي.
20 يانۆار 1943 جىل.
مەنزەلينسك قالاسى.
تاتار اسسر-ى
جانىم مۇقانجان!
قولىم ءتيىپ كەتسە بولعانى، ساعان حات جازاتىن ادەتىم. بۇگىن 10 كۇنگە كومانديروۆكاعا كولحوزعا شىعىپ، سول كولحوزدا وتىرمىز. از كۇننەن كەيىن كۇرەسكە كايتىپ بارامىن. ونىڭ. بىتۋىنە ءالى ەكى ايدان اسا ۋاقىت بار. سونى تەز ءبىتىرىپ، مايدانعا كەتۋگە تىلەيمىن. ءبىراق مۇنداي جاعدايدا ۋاقىتتىڭ وتپەيتىنى وزىڭە ءمالىم.
جۇرتشىلىقتان العان 74 حاتتىڭ بىرىنە ۋاقىتتىق جوقتىعىنان جاۋاپ بەرە العانىم جوق. كوپ-كوپ جاقسى حاتتار بار. كومانديروۆكادان قايتقاننان سوڭ، «كومسومولسكايا پراۆداعا» جىبەرەيىن دەپ وتىرمىن. «التىن ساعاتتى» اۋدارۋعا قول تيمەي-اق قويدى. جاقىندا عازيزدەن حات الىپ ەدىم، «سەنى رەداكسياعا العىزايىق دەپ ىزدەپ - ىزدەپ تابا الماي قويدىق»، — دەيدى. ءتىپتى ءبىر جولىم بولمايتىن جىگىتپىن. سول رەداكسياعا ورنالاسسام، كوپ تۋىندى جازار ەدىم. ءبىراق، ەندى بۇل تاراپتا ءۇمىت ەتۋگە بولمايدى، ويتكەنى مەن باتىس مايداننىڭ قاراماعىنان كەتىپ، باسقا مايدانعا اۋىستىم. ەندى مەنى باسقا قىزمەتكە جىبەرۋ تەك گلاۆۋپر رككا - نىڭ ۇلىقساتىن كەرەك ەتەدى.
وزدەرىڭدە نە جاڭالىق بار؟ تۇنەۋگى حاتىڭدا جيناق ماسەلەسىندە بىردەڭە دەگەندەي بولىپ ەدىڭ. ول تۋرالى تاعى نە ايتاسىڭ؟ ءۇي ءىشىڭنىڭ تۇرمىسى قالاي؟ ءوزىڭنىڭ تۆورچەستۆولىق ماسەلەڭ قالاي؟ جازىپ تۇراسىن با؟
ەكى ايدان كەيىن كۋرستى بىتىرەمىز. يىققا پوگون تاعىپ، سوۆەت وفيسەرى بولامىز. لەرمونتوۆ سياقتى وفيسەر - جازۋشى بولۋ ءبىزدىڭ كەزەڭدە قىمبات قوي. كەيىن ءبىز دە جالارمىز. ەل ۇمىتپاس ءۇشىن اندا-ساندا لەبىز ءبىلدىرىپ تۇرارمىز.
مۇقانجان! ادامنىڭ تاعدىر جولى دەگەن ءبىر باسى قاتتى ارعىماق سياقتى عوي. ەكەۋمىزدىڭ باس قوسىپ، سىر، اڭگىمە، جازۋ دەگەندەردى جۇزەگە اسىراتىن كۇندەرگە بەت بۇرىلماي ءتۇر عوي. ءبىراق، ءۇمىتتىڭ، كەلەشەك الدىنا توسقاۋىل قويۋعا بولمايدى عوي. سولاي دا بولسا ارمانىمىز جۋىقتامايدى. تولىق ەتىپ حات جاز!
ءجيى جاز!
6 فيەۆرال 1943 جىل.
مەنزەلينسك قالاسى،
تاتار اسسر-ى
مۇقان!
الماتىدان جازعان حاتىڭدى ءبىرىنشى رەت الدىم. قاعازدارىڭدى، حاتتارىڭدى دا الدىم.
جاقىندا كۋرستى — ءبىرىنشى مارتقا قارسى بىتىرەمىز. بۇل ادرەسكە ەندى حات جازبا. مەنەن حات كۇت. مەنىڭ ماقالام تۋرالى ءجۇز شامالى حات الدىم. جاۋاپ جازۋعا
ۋاقىت جوق. ساعان دا ءبىر جاپىراق قانا قاعاز جازىپ وتىرعانىمدى ءوزىڭ كورىپ وتىرسىڭ عوي.
مەنىڭ جيناعىم شىقپاق بولسا، مەنىڭ سۋرەتىمدى بەر. رەتى كەلسە، ارينە. سونىڭ مۇقاباسىنىڭ ءبىرىنشى بەتىنە سۋرەتپەن شىعارۋعا بولادى ەمەس پە؟ سەندە مەنىڭ سۋرەتىم بولۋ كەرەك. ەندى سەنەن كەپكە دەيىن حات الا المايمىن. ويتكەنى تۇرعىلىقتى ادرەس كەپكە دەيىن بەلگىلى بولمايدى.
مۇقانجان، ءحالىڭ قالاي، شارۋاڭ جاقسى ما؟ جازۋعا قول تيمەي جاتىر. كۋرستى بىتىرگەن سوڭ جاعداي بولسا جازىپ تا كەرەرمىن.
الگى ەۆدوكيا تۋرالى. ول انشەيىن ءبىر قىز ەدى. مايداننىڭ ماڭايىنان تىلعا كەشىرىلگەن سول قىزعا الماتىداعى ادرەسىمدى سۇراعان سوڭ بەرگەم. قول تيگەندە جازارمىن وعان.
عازيزدەن، ەلشىبەكوۆ احمەتتەن حات الىپ تۋرام. ەلشىبەكوۆ مەنىڭ ماقالالارىمدى سۇراپتى. جيناپ سك- عا، بولماسا باسپاعا جىبەرەيىن دەيدى. ارينە، وزدەرىڭ ورنالاستىرساڭ، وعان جىبەرىپ قايتەيىن.
مۇقانجان، ساعىنعاندىقتان سەنى قۇشاقتاپ تۇرىپ، ءتاتتى دوستىقپەن سۇيۋگە دايىنمىن.
ازىرشە ساۋ بول، باۋبەگىڭ.
28 فيەۆرال 1943 جىل،
مەنزەلينسك قالاسى،
تاتار اسسر-ى
مۇقانجان!
سەنىڭ جىبەرگەن قاعازدارىن مەڭ كونۆەرتتەرىڭدى الدىم. مەنىڭ تۇرمىسىمدا ەش جاڭالىق جوق. وسى حاتتى العان سوڭ. مەنىڭ بۇل ادرەسىمە حات جازبا. كۋرستى ءبىتىرىپ كەتۋىمىز مۇمكىن. تاعى دا ءبىر جاققا كەتەتىن شىعارمىز، ارينە، ول مايدان جاق قوي.
مۇقانجان، كەشە «كوتوۆسكيي» اتتى كينونى كەرىپ ەدىم. ارينە، ونى الماتىدا تۇسىرگەن بولۋ كەرەك. الماتىنىڭ شەتكى كوشەسىنىڭ ءبىرىن كەرىپ، سونى ەزىم بارىپ كورگەندەي بولعانىم بار ەمەس پە؟ جاستىقتىڭ جالىنىنا جۇرەگىڭدى شارپىتىپ، اۋاسىمەن دەم العان قالانىڭ ىستىق بولاتىنى نەسى ەكەن، ءا؟
ءبىز تۋعان ۇلىتاۋ سەنى مەن ماعان ىستىق – اق كورىنەر عوي، ءبىراق ادامشىلىققا بوي جازدىرعان سۇلۋ الماتىنى باسقاعا اۋىستىرۋعا بولمايتىن كورىنەدى. وسى قالانى مەندەي ەشكىم دە ساعىنا دا، سۇيە دە الماس - اۋ.
كۋرستە وقىپ جۇرگەندە ەش نارسە جازعانىم جوق. مۇندا جازۋعا مۇمكىنشىلىك تە جوق.
عازيزدەر مەنى گازەتكە الدىرامىن دەپ، الدىرا الماي - اق ءجۇر.
«مەن ءومىر سۇرگىم كەلەدى» تۋرالى جۇزدەن اسا حات الدىم. قازاق قىزدارى دا كوپ جازادى. ءبىراق سولارعا جاۋاپ بەرۋگە ۋاقىت جوق. «كومسومولسكايا پراۆدا» سۇراعان سوڭ، وعان سولاردىڭ ءبىرازىن جىبەردىم. كەيبىرىسىن باسۋى مۇمكىن.
ارينە، الماتىدا كوكتەم تۇسكەن شىعار. ەرتەڭ الماتىدان شىققانىما اتتاي ءۇش جىل.97 ۋاقىت دەگەن ارتىنا قارايتىن ەمەس، جىلجىپ كەتىپ جاتىر عوي.
وزدەرىڭدە نە جاڭالىق بار؟ ءۇي ءىشى امان با؟ قاتيرانىڭ ءۇي-ىشى امان با؟ ءعازيزدىڭ اناسىنا سالەم ايت مەنەن! ارينە، ءوزىڭنىڭ قىزدارىڭا دا مەنەن سالەم ايتۋدى ۇمىتپاسسىڭ!
كەيىن ءبۇل جەردەن كەتە قالىپ، باسقا اسكەري بولىمگە ورنالاسسام، ادرەسىمدى تەلەگراممامەن بىلدىرەمىن. سونى الىسىمەن حات جازۋعا تىرىس. ادەبيەتتە نە جاڭالىق بار؟ ءازىڭنىڭ تۆورچەستۆولىق ادىمىڭ قالاي؟ نە جازدىڭ، نە جازىپ ءجۇرسىڭ؟ ارينە، قولىڭ دا تيمەيتىن شىعار.
دەن ساۋلىعىڭ قالاي؟ ءوزىڭ تۋرالى كەيىن جازارسىڭ.
عازيزدەن حات الىپ تۇرامىن. امان.
الماتىدا مەن تانيتىنداردان كىم بار؟ ءالي، قاپان، تاعى باسقالار قايدا؟ جاستار، ديحان ارميادا بولۋ كەرەك. سەندەردىڭ گازەتتەرىڭنەن ونىڭ ءبىر ولەڭىن كوردىم. سەنىڭ جىبەرگەن گازەتتەرىڭدى الدىم. ايتپاقشى، «كۇن تۋدى» دەگەن ەرتەدە ءبىر ولەڭ جىبەرىپ ەدىم، باسىلدى ما؟ ول قايدا؟
قولىڭدى اكەل. باۋبەگىڭ.
12 مارت، 1943 جىل.
مەنزەلينسك قالاسى،
تاتار اسسر-ى
مۇقانجان!
سەنىڭ حاتىڭدى، جىبەرگەن قاعازدارىڭنىڭ ءبارىن دە الدىم.
مەنىڭ دەنىم ساۋ، ساعان دا، ماعان دا قۋانىشتى نارسە — اماندىق، ساۋلىق قوي. جانىم مۇقان، سەنىڭ ءاربىر حاتىڭ كەۋدەمدى كوككە ءبىر كوتەردى - اۋ. نەتكەن جاقىن جۇرەك دەيمىن - aۋ، سولاردى وقىعاندا ولار جۇرەكتى ەلجىرەتەدى دە، كەۋدەمە جانا كۇش بەرەدى. سەنىڭ حاتتارىڭ ماعان اقىل. سەن جاسى ۇلكەندىك جاساپ الدە اقىل ايتىپ، ماعان بىلاي ەت، ولاي ەت دەمەگەنمەن سولاردىڭ ار جاعىن جۇرەك تۇسىنەتىن جىلى سوزدەرىڭ وز-وزىنەن تەرەڭ جاتىر. ادال ءسوزدىڭ ءوز ورنىن تاباتىندىعى وسى دا.
مۇقانجان! بىرگە وقۋ، ءومىردى كەرە، بىلە بىرگە باستاۋ، كەشىرە ءجۇرىپ جاقىن دوس بولۋ — مۇنداي ءجايتتى مەن، ءسىرا، كەزدەستىرمەدىم. سوندىقتان كىسىنى كىسى اۋىستىرا المايتىنىن ەستەن شىعارا المايتىن سياقتىمىن.
بۇل حاتتى مەن مەنزەلينسكىدەن سوڭعى رەت جازىپ وتىرمىن. بۇگىن ون ەكىسى، ءۇش كۇننەن كەيىن مەملەكەتتىك ەمتيحان باستالادى. مارتتىڭ جيىرماسىنا قارسى بۇل جەردەي كەتۋىمىز كەرەك. سوندىقتان بۇل حاتتان سوڭ مۇندا حات جازبا، جاڭا ادرەسىمدى تەلەگراممامەن جەتكىزەمىن.
ماعان ەندى قاعاز، ەشتەڭە جىبەرمە. جيناق شىعا قالسا، عازيزگە ەكى ەكزەمپليارىن الا بەرەرسىڭ. ونىڭ ادرەسىن بىلەتىن شىعارسىڭ.
ماعان سەيتجاننىڭ كىشكەنە بالاسى — «يمانجاننىڭ. مۇقانى «س. ق - عا» كەپ جازىپ تۇرادى»،— دەپ جازادى." مەن قۋانامىن. ايتەۋىر قازاقستاندىقتار مۇقان دەپ تۇرسا، ماعان سونىڭ ءوزى قانداي قۋانىشتى دەسەڭشى. توسەلت، جانىم، قالامىڭدى، جاز، جازا ءتۇس! مەنىڭ ومىرىمدە ەش جاڭالىق جوق، تەك تىرشىلىك.
ازىرشە تىرشىلىككە تىلەكتەس
باۋبەگىڭ.
جىبەرگەن كونۆەرتتەرىڭدى الدىم.
بۇگىن ناركومنىڭ بۇيرىعى بويىنشا اسكەري اتاق بەرىلدى. ەلگە كەلە قالسام، ستارشيي لەيتەنانت دەگەن اتاقپەن قارسى الۋىڭا بولادى.
20 مارت 1943 جىل.
مەنزەلينسك قالاسى،
تاتار اسسر-ى
مۇقانجان!
بۇگىن مارتتىڭ جيىرماسى. مەملەكەتتىك ەمتيحاندى تاپسىرىپ بىتتىك. بۇگىن مويىن ءبىر بوساپ وتىر. ءتورت ايدان بەرى كەشە ءبىرىنشى رەت دجەك لوندوننىڭ «ادامدى ءولتىر» دەگەن ءبىر اڭگىمەسىن عانا وقىپ شىقتىم. بۇل ءتورت اي ىشىندەگى مەنىڭ كوركەم ادەبيەت دەگەننىڭ جۇزىنە ءبىرىنشى رەت كۇلىمسىرەپ قاراعانىم...
مىنا وسى حاتتى بۇدان 10 شاقتى كۇن بۇرىن جازسام دا ول قاعازداردىڭ اراسىندا جاتىپ قالىپتى.
ءازىر قايدا باراتىنىم بەلگىسىز. ارينە، رككا - نىڭ ساياسي باسقارماسىنىڭ قاراماعىنا بارامىز عوي. سوندا قاي مايدانعا باراتىنىمىز بەلگىلى بولادى. كەيىن ادرەسىمدى ءبىلدىرىپ حات جازام عوي. ەندىگى حات-حاباردى عازيزگە جىبەر. مەنىڭ ادرەسىم انىقتالعانشا. سول ارقىلى الارمىن.
حالىڭ قالاي؟ ءوزىڭنىڭ تۋىندىلارىڭ تۋرالى ماعان نەگە جازبايسىڭ؟ قىزدارىڭنىڭ جايلارى قالاي؟ ولارعا مەنەن سالەم ايتارسىڭ. ارينە، ولار مەنى تانىمايتىن بولار. مەنى سەن ارقىلى بىلەتىن شىعار. مەنى حات دەگەن نارسە باسىپ كەتتى. قازاقستاننىڭ قىزدارى.دا كوپ جازادى. ءبىراق مەنىڭ جاۋاپ بەرۋگە ۋاقىتىم بولماي جاتىر.
سوۆەت وداعىنىڭ بۇرىش-بۇرىشىنان 200-دەن اسا حات الدىم، نەگىزىنەن «ءومىر سۇرگىم كەلەدى» تۋرالى. ارينە، بۇل گازەت وقۋشىلارىنىڭ وي-پىكىرلەرى جامان ەمەس قوي.
مۇقانجان، الماتىدا نە جادالىق بار، كوكتەم شىققان بولار. الماتىعا سوعىس بىتكەن سوڭ بارامىز عوي، وعان دەيىن، ارينە، مۇنى تەك كەۋدەدە ساقتايمىز عوي.
كوپتەن قازاقشا كىتاپ وقىپ، سويلەمەگەندىكتەن ءسوز بىرىكپەيتىن بولىپ كەتىپتى. ارينە، بۇل جازۋعا دا كەمشىلىك.
جارايدى، ازىرشە ساۋ بول، باۋبەگىڭ.
22 مارت 1943 جىل.
مەنزەلينسك قالاسى،
تاتار اسسر-ى.
مۇقانجان!
دەنىم ساۋ. بۇل حاتتى مەنزەلينسكىدەن سوڭعى رەت جازىپ وتىرمىن. كەشە حات جازىپ جىبەرىپ ەدىم، بۇگىن انشەيىن قول بوس بولعان سوڭ تاعى دا جازىپ وتىرمىن. اسىلى، مەنەن كەلگەن حاتتىڭ ساعان كەپ بولمايتىنىن بىلەمىن عوي.
كۋرستى ءبىتىردىم. جاقسى ءبىتىردىم دەۋگە بولادى. «اعا لەيتەنانت» دەگەن اتاق بەردى.
مۇقانجان، حالىڭ قالاي؟ ءۇي ءىشى امان با؟ مەنىڭ تۇرمىسىمدا جوعارعى ايتقاننان باسقا جاڭالىق جوق.
عازيزگە حات جاز.
ازىرشە مەنىڭ ادرەسىم بەلگىسىز. كەيىن جازارمىن. ساياسي باس باسقارما ارقىلى مايدانعا كەتۋىم مۇمكىن. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، ادرەسىمدى كەيىن جازامىن.
ازىرشە، كەزدەسكەنشە، بارىنە سالەم ايت.
جاقىن ارادا ءبىر سۋرەت جىبەرەمىن.
سۇيەمىن سەنى، باۋبەك.
6 اپرەل 1943 جىل.
گوركيي قالاسى.
مۇقانجان!
بۇل حاتتى گوركيي قالاسىنان جازىپ وتىرمىن. مۇندا كەلگەنىمە 3-4 كۇن بولدى.100 مەنزەلينسكدەگى كۋرستى بىتىرگەن سوڭ وسىندا ۋاقىتشا جىبەردى. جاقىندا ءبىر مايدانعا كەتەمىن. «ستارشيي لەيتەنانت» دەگەن اتاق بەردى. كۋرستى جاقسى ءبىتىردىم.
جاقىندا بۇل جەردەن كەتەمىن. قانداي جاڭالىق بار؟ ءۇي ءىشىڭ امان با؟ الماتىدا قانداي جاڭالىق بار؟ ارينە، ازىرشە مەنىڭ تۇراقتى ادرەسىم جوق. كەيىن، ورنالاسقان سوڭ ادرەسىمدى جىبەرەمىن.
ازىرشە قوش، باۋبەگىڭ.
20 اپرەل 1943 جىل.
گوركيي قالاسى. (اشىق حات).
مۇقانجان!
مەنىڭ دەڭىم ساۋ. ازىرشە گوركييدەمىن. تۇراقتى ادرەسىم جوق. وزدەرىڭنىڭ جايلارىڭ قالاي؟
الماتىدا نە جاڭالىق بار؟
قازىرگى كەزدە قايدا باراتىنىم بەلگىسىز. سوندىقتان تەك اماندىق ءبىلدىرىپ قانا وسى اشىق حاتتى جولدادىم.
كەيىنىرەك ادرەسىمدى كۇت!
قوش، باۋبەگىڭ.
16 ماي 1943 جىل.
ورتالىق مايدان.
مۇقانجان!
دەنىم ساۋ. ءقازىر، كوپتەن حابارلاسا الماعاندىقتان، اشىق حات جازىپ وتىرمىن. مۇمكىن الارسىڭ.
مەنىڭ تۇرمىسىمدا ەشقانداي جاڭالىق جوق. روتانىڭ ساياسي جولباسشىسى بولىپ ىستەيمىن. مايدانعا جاقىندا كەلدىم. ءىرى كۇرەسكە وسى جەردىڭ وزىندە دايىندالىپ جاتىرمىز.
ءوزىڭنىڭ جاعدايىڭدا جاڭالىق بار ما؟ ءۇي تۇرمىسى قالاي؟ تولىق ەتىپ حات جازارسىڭ.
قاتيرانىڭ ءۇي ءىشى قالاي؟ ءعازيزدىڭ ادرەسىن جىبەر.
قوش، باۋبەگىڭ.
28 يۋن 1943 جىل.
موسكۆا ماڭى.
مۇقانجان!
حالىڭ قالاي؟ مەنىڭ دەنىم ساۋ. موسكۆانىڭ ماڭىنداعى وفيسەرلەر وقۋىندامىن. تۇرمىسىمدا ەش جاڭالىق جوق.
الماتىدا نە جاڭالىق بار؟ تولىق ەتىپ حات جاز. ادەتتەگى جاڭالىقتى جاز. ءوزىڭ تۋرالى جاز. بۇل جەردەي حات الىسىپ تۋرارمىز. تەز حات جاز. سالەم ايت ءۇي ىشىڭە، قاتيراعا، ءعازيزدىڭ ۇي-ىشىنە.
باۋبەگىڭ.
28 يۋن 1943 جىل.
موسكۆا ماڭى.
مۇقانجان!
مەنىڭ سەنەن حات الماعانىما كوپ بولدى عوي. مۇمكىن مەنەن دە سيرەك الاتىن شىعارسىڭ. مەن بۇل حاتتى موسكۆانىڭ ماڭىنداعى ءبىر اسكەري لاگەردەن جازىپ وتىرمىن. مايداننان جاقىندا وسى جەرگە كەلدىم. ءتورت ايلىق وقۋعa كەلدىم. ءقازىر سول وفيسەرلەر كۋرسىندا وقيمىن. دەنىم ساۋ.
ءوزىڭنىڭ قالىڭ قالاي؟ ءۇي ءىشىڭ امان با؟ بۇرىنعى ورنىڭداسىڭ با؟
ساعىنعاندىق ورنىنشا قالا بەرەدى عوي. قاشان كورىسەتىنىمدى كىم بىلەدى. ادامنىڭ تاعدىرى، ءومىرى، ءدامنىڭ تارتۋى دەگەن وسىلاي بولادى ەكەن عوي. ەكەۋىمىز ەكى شەتتە تەك ءبىر جاپىراق قاعازدى مەدەۋ عىپ جۇرەمىز دەپ ويلاپ پا ەدىك؟ اقىرى، باسقاشا بولىپ شىقتى-اۋ.
«س. ق.» - نىڭ مايداندا اسكەري تىلشىلەرى بار ما قازاق جىگىتتەرىنەن؟ ارينە، جازۋعا مەن سياقتى اسكەري ساپتا جۇرگەندەردىڭ قولدارى تيە بەرمەيدى عوي.
نە جاڭالىق بار الماتىدا؟ مەن بۇل حاتسىماقتى ادرەسىمدى جىبەرەيىن دەپ اسىعىپ جازىپ وتىرمىن.
ازىرشە ساۋ بول، جانىم.
باۋبەگىڭ.
مەنىڭ جاڭا ادرەسىم:
پوليەۆايا پوچتا 6515-ا
مۇقان، مەنىڭ ماقالالارىمنىڭ جيناعى شىعادى دەپ جازىپ ەڭ، نە بولدى، تولىق ەتىپ جاز.
14 اۆگۋست 1943 جىل.
موسكۆا ماڭى.
مۇقان!
حال-جاعدايىڭ قالاي؟ نەگە ەكەنىن بىلمەيمىن، سەندەردەن مارت ايىنان بەرى حات المايمىن. بۇعان نە سەبەپ؟ مەنىڭ ومىرىمدە ەشقانداي وزگەرىس جوق. امان-ساۋمىن. بۇگىن جازبا رەتىندە «جاۋىزدىق پەن ماحاببات» دەگەن ماقالا جىبەردىم. ءبىراق ونى قايتا كوشىرىپ جازا المادىم. ءوزىڭ اشىپ وقي الارسىڭ دەپ ويلايمىن، ماشينكىگە ءوزىڭ وقىپ باستىر، مەنىڭ كوپ جولداردى ءوشىرىپ، جامان جازعانىم سونشالىق، بۇلاردى ايەل بايعۇستار ايىرىپ وقي المايدى عوي. ساعان «كومسومولسكايا پراۆدانى» جىبەرەيىن دەپ ەدىم، ءبىراق سوندا باسىلعان ماقالانى اۋدارۋعا ۋاقىتىم بولماي جاتىر. سونىڭ جالعاسى ەسەپتى «ۇرلانعان جاستىق» دەگەن ماقالا جازامىن.
مەنىڭ قاعازدارىم مەن كونۆەرتتەرىم تاۋسىلىپ كەلەدى.
اسقارمەن جانە باسقالارمەن سويلەسىپ، مەنىڭ سىزدەردىڭ گازەتتىڭ مايدانداعى اسكەري ءتىلشىسى بولۋعا مۇمكىنشىلىك بار ما ەكەن، وسىنى ءبىلشى. مەنىڭ جازۋعا قانداي ىنتىق ەكەنىمدى بىلسەڭ! جازعىم كەلەدى. ءبىزدىڭ جەرلەستەرىمىز مايداندا قانداي تاماشا ىستەر كورسەتۋدە دەسەڭشى! مەن سولار تۋرالى زور سۇيىسپەنشىلىكپەن جازۋعا كىرىسەر ەدىم. جۇرت بۇل ءجايتتى حالىق كوميسسارلارى سوۆەتى ارقىلى شەشۋگە بولادى دەيدى. بىلىڭدەرشى وسىنى.
جارىق كورگەن مەنىڭ كىتاپشامدى سالىپ جىبەر، ەڭ بولماسا كوز قيىعىمدى سالىپ كورەيىن. مەن ونى ءالى كورگەن جوقپىن عوي. ەگەر مەنىڭ ادرەسىم قاجەت بولسا، ول تومەندەگىشە. پوليەۆايا پوچتا س415-ا، سوەدينەنيە پود پولكوۆنيكا فەنتيكتينوۆا، ستارشەمۋ لەيتەنانتۋ بۋلكيشيەۆۋ.
ءعازيزدىڭ ادرەسىن جىبەر، ءجيى جازىپ تۇر، تەلەگرامما سوق. بەتىڭنەن ءسۇيۋشى ءوزىڭنىڭ باۋبەگىڭ.
19 اۆگۋست 1943 جىل.
موسكۆا ماڭى.
مۇقانجان!
جاقىندا ءبىر حات، ءبىر ماقالا جىبەرگەن ەدىم، العان بولارسىڭ. سەنەن ءتىپتى حات كۇتە - كۇتە شارشادىم.
الماتىدا نە جاڭالىق بار؟ ءوزىڭنىڭ ءۇي ءىشىڭ سوندا ما؟ وسى حاتتى العان سوڭ الماتىدا نە بوپ جاتقانى تۋرالى،
ءوزىڭ تۋرالى، ءۇي ءىشىڭ تۋرالى جاز. جانە كىمدەر بار، كىمدەر جوق؟ ءۇي ادرەسىڭدى جاز، ءوزىڭنىڭ تۆورچەستۆوم تۋرالى جاز! مىنە، مەنىڭ بىلگىم كەلەتىن نارسەلەر وسىلار.
عازيزدەردىڭ رەداكسياسىنداعىلار كىشكەنە گازەتكە ۇلكەن دەپ باسپاعان «زولوتىە چاسى» دەگەن اڭگىمەمدى وزدەرىنشە ۇيعارىپ «كاز. پراۆداعا» جىبەرىپتى. سونىڭ جايىن ءبىل. ولار باساتىن با؟ ءوزىن اسىلى قازاقشالاۋ كەرەك ەدى، ەندى قولىما تۇسپەي ءجۇر. ارينە، ول قازاقشالاۋدى كەرەك قىلاتىن شىعارما جانە ءوزىم قازاقشالاۋىم كەرەك. ول تۋرالى ءبىل، جاز. عازيز مەن تۋرالى، ءبىر ماقالا جازدىم دەيدى. نە دەپ جازعانىن ءبىل، سونى جىبەر.109 بۇگىن عازيزدەن تاعى حات الدىم. امان. قاناپيا، جاعىپار، بۇلقىشيەۆ ءۇمىت ماسكەۋدە كورىنەدى. بايقاپ تۇرسام، بۇلاردىڭ ءبارى دە ۇلكەن باستىقتار.
ايتقانداي-اق، انەۋگى «ماحاببات جانە جاۋىزدىقتى» ءبىر قۇرداسقا حات دەگەننەن گورى، «دوستىق تۋرالى حات» دەپ جىبەرەرسىڭ.
تەز حات سال. باۋبەگىڭ.
20 اۆگۋست 1943 جىل.
موسكۆا ماڭى.
مۇقانجان!
مەن سەندەردەن سوڭعى حاتتى مارتتا، يا اپرەل ايىندا الدىم عوي دەيمىن. سودان بەرى جارىم جىلداي ەتكەن سوڭ عانا بۇگىن كوپتەن كۇتكەن جاۋابىڭدى — ءبىر حاتىڭدى الدىم. سونى العانىما، ءبارىڭنىڭ دە امان-ەسەن ەكەندەرىڭدى بىلگەنىمە وتە قۋانىشتىمىن. ءبىراق حاتىڭدا بىرنەشە ءسوز عانا سىزعانىڭا وكىنىشتىمىن. التى اي بويى حابارسىز بولعان ادامنىڭ، مەنىمشە بىردەڭەلەردى بىلگىسى كەلەتىنىن تۇسىنەسىڭ عوي!
مۇقانجان، مەن ساعان ەسكى ادرەسىڭە، رەداكسياعا كوپتەگەن حات سالعان ەدىم. مۇمكىن الارسىڭ. سولارمەن «زۇلىمدىق پەن ماحاببات» دەگەن ماقالا جىبەرگەم. ال باتىس مايدانىنىڭ مايداندىق گازەتىنىڭ رەداكسياسى «كاز. پراۆداعا» مەنىڭ «التىن ساعات» اتتى اڭگىمەمدى سالعان كورىنەدى. وسى اڭگىمەنىڭ تاعدىرىن ءبىلىپ، جازىپ جىبەر. جيناقتىڭ جايى قالاي؟ شىقسا، ماعان جىبەر، مەن ونى ءالى كورگەن جوقپىن عوي!
مەن مۇندا ءالى ءۇش اي وقۋعا ءتيىستىمىن. مۇندا ءجيى جازىپ تۇرۋىڭا بولادى.
«زۇلىمدىق پەن ماحاببات» تۋرالى پىكىرىڭدى جازىپ جىبەر، ول ۇناي ما ساعان؟ جالعاسىن جازۋعا بولا ما؟
بۇل ءۇشىن ۇيقى مەن دەم الۋعا بەرىلەتىن شاعىن ۋاقىت ەسەبىنەن بىردەمە ەتەرمىن. جاز، جاز!
باۋبەگىڭ.
24 سەنتيابر 1943 جىل.
موسكۆا ماڭى.
مۇقانجان!
قولىم ءتيىپ كەتسە ساعان حات جازاتىن ادەتىم عوي. دەنىم ساۋ. وقىپ جاتىرمىن. ساباق قالىپشا ءجۇرىپ جاتىر. تۇرمىسىمدا ەش جاڭالىق جوق، تەك تىرشىلىكتىڭ ەتەگىنەن ۇستاپ دەدەكتەپ جۇرگەن ءجاي. قازاق «تاعدىر ايداپ» دەيدى عوي، سول تاعدىردىڭ الدىنداعى توقتىسى ءبىز. مۇنداي تاعدىرمەن كۇرەسىپ، وعان قارسى شىعۋ كەيىنگە قالا بەرسىن.
جاقىندا قاناپياعا جولىقتىم. موسكۆادا وقىپ جاتىر. سەن تۋرالى سابيتكە جازامىن، اناۋ-مىناۋ دەپ مەنىڭ جازعانىمدى جاقسى كورەتىندىگىن ءبىلدىردى. ءبىراق ونىڭ مۇنىسىنان ەشتەڭە شىقپايدى عوي.
مۇقانجان! «ءىش قازانداي قاينايدى، كۇرەسۋگە دارمەن جوق» دەگەندەي «الماتىلىقتاردى» سوعىس كەزىندە بىتىرەر مە ەدى، اتتەڭ نە كەرەك، بولماي جاتىر عوي.
سەن ونى وقىپ شىقتىڭ با؟ وزىنەن بىردەڭە شىعاتىن با، شىعارماعا ۇقساي ما؟ جاز. كەيىن مۇمكىنشىلىك بولسا، سەنەن قايتىپ الىپ، جالعاۋعا تۇرا ما؟
انەۋگى «جاۋىزدىق پەن ماحابباتتى» كوشىرىپ، ءبىر داناسىن جىبەر. ورىسشالاپ «كومسومولسكايا پراۆداعا» جىبەرەم. ول تۋرالى جازارسىڭ، باسۋعا جاراي ما؟ قىسقارتپاي باسۋعا تىرىس.
باۋبەگىڭ.
28 سەنتيابر 1943 جىل.
موسكۆا ماڭى.
مۇقانجان!
الدىمدا جاتقان سەنىڭ 6 بەت حاتىڭ سۋسىنىمدى ءبىر قاندىردى. ارينە، جالعاسى تاعى بولسا، وقىپ سۋساعان كەۋدەگە تاعى دا ءال الا تۇسەتىن سياقتىمىن. بۇگىنگە دەيىن جازىلماي جۇرگەن بويىم، ءبىر جازىلدى. كونۆەرتتى اشىپ جىبەرگەندە بۇكىل شىعىستى مەنەن كولەگەيلەپ تۇرعان شىعىستىڭ شىمىلدىعى اشىلىپ جۇرە بەرگەن سياقتى بولدى. مىنە، مەنىڭ الدىمدا دوستىقتىڭ جەلبىرەگەن تۋىن كوتەرiپ تۇرعان سەنسىڭ.
مەنىڭ، ءبىزدىڭ ەزىمىز تۋعان ايماقتىڭ تىرەگى بولعان
ۇلىتاۋ سياقتى ءبىر تىرەگىم، ءبىر سۇيەنىشىم، ءبىر دوسىم بار. ول ەستيسىڭ عوي. مەن ەر جەتە كەلە جەتىمدىكتىڭ قۇشاعىندا جالعىزدىققا باس ءيىپ، ەسەيە كەلە تۋىس تاپتىم عوي. ول «ءزىڭ عوي. مەن الماتىعا بارام، ەلگە بارام دەپ قيالدانعانداعى ويدىڭ، قيالدىڭ جۋان ورتاسىندا سەن تۇراسىڭ عوي. سەن ارقىلى عانا بىرگە وقىپ، بىرگە وسكەن قالا قىزىق سياقتى. سەن جاق ۇلىتاۋدىڭ باۋىرى تەك تۋعان جەر بولىپ قانا ەسكە تۇسەدى.
بۇگىن سەنتيابردىڭ 28ء-ى. حاتىڭدى الىسىمەن جاۋاپ جازىپ وتىرمىن. جىبەرگەن كىتاپتارىڭدى، كونۆەرتتەرىڭدى الدىم. حاتتى 23 كۇنى باستاسام دا تەك، بۇگىن عانا جالعاسىن جازۋعا تۋرا كەلدى.
ءبىر سۋرەتتەرىمدى جىبەرەيىن دەپ ويلاپ ەدىم. كونۆەرت بولماعان سوڭ ءساتى تۇسپەي ءجۇر ەدى. بۇگىن سەنىڭ جىبەرگەن كونۆەرتتەرىڭ ساي كەلىپ، جىبەرىپ وتىرمىن. سەنىڭ سۋرەتىڭدى باياعىدا جوعالتىپ العانمىن. كەيىن سۋرەتىڭ بولسا، جىبەر.
«جاۋىزدىق پەن ماحاببات» تۋرالى جازارسىڭ. جاقىندا باسقا بىردەڭە جىبەرە قويۋعا ۋاقىت جوق.
ماسكەۋدەگى جىگىتتەر مەنىڭ جاعدايىمدى ءبىلىپ، جازۋعا جاعداي تۋعىزامىز دەپ اۋرەلەنىپ كورىپ ەدى، بولماي-اق ءجۇر. جاعىپارعا، قاناپياعا كەزدەستىم. ولار موسكۆادا عوي.
نە جاڭالىق بار الماتىدا؟ جازارسىڭ. مەنىڭ «الماتىلىقتارىم» سەندە جاتىر ما؟ جوعالعان جوق پا؟ قوسا جىبەرگەن، جازىلماعان بولىمدەرىنىڭ جوسپارسىماقتارى بار ەدى. ولار بار ما؟ سەن سول تۋرالى پىكىرىڭدى جازىپ جىبەر، كەيىن رەتىن تاپسام، سوعىس كەزىندە دە جالعاسىن بىتىرۋگە تىرىسار ەدىم، ارينە، ول ەگەر ىسكە اساتىن بولسا.
ازىرشە ساۋ بول، قارتتارعا، قىزدارىڭا سالەم ايت.
باۋبەگىڭ.
حاتتى ءجيى جاز!
13 وكتيابر 1943 جىل.
موسكۆا ماڭى.
مۇقانجان!
مەنىڭ دەنىم ساۋ. سەنەن كوپتەن حات العانىم جوق.
ءۇي ءىشى امان با؟
مەنىڭ حاتتارىمدى العان شىعارسىڭ.
بۇگىن مايدانعا جۇرگەلى وتىرمىن. سوندىقتان مەنىڭ ەسكى ادرەسىمە حات جازبا. مەنەن حات كۇت! ادرەسىمدى جىبەرەمىن.
مايدانعا جىبەرگەنىنە ءتىپتى قۋانىپ وتىرمىن. سوندىقتان اۋىزعا ءسوز دە تۇسپەي وتىر.
«ايقاي-شۋلى ءبىزدىڭ كۇن باستالدى، مىنەكەي» دەپ وتىرمىن. مەن وتكەن جىلدان بەرى سۇراي-سۇراي شارشاپ ەدىم. ەندى قولىم جەتتى.
ساۋ بول، باۋبەگىڭ.
18 نويابر 1943 جىل.
مايداننىڭ الدىڭعى شەبىنەن
سالەمەتسىڭ بە، مۇقانجان!
امان-ەسەنمىن. مايدانداعى ۇيىمدەمىن. مەنىڭ ومىرىمدە ازىرشە ەشقانداي وزگەرىس جوق. موسكۆادان جولعا شىعار الدىندا ساعان حات جازعانمىن. ونى العان دا بولارسىڭ.
الماتىدا، جەكە ءوز ومىرىڭدە نە جاڭالىق بار؟
حاتىمدى الىسىمەن ءبىر جول بولسا دا جازىپ جىبەر. حاتىڭدى اسىعا كۇتەمىن. ادرەسىم حاتتىڭ سىرتىندا.
ءوزىڭنىڭ قارتتارىڭا جانە قاتيراعا سالەم ايت.
بەتىڭنەن سۇيەمىن، باۋبەگىڭ.
2 دەكابر 1943 جىل.
مايداننىڭ الدىڭعى شەبىنەن.
مۇقانجان!
دەنىڭ ساۋ ما، ءۇي ءىشى امان با؟ مەنىڭ دەنىم ساۋ، ەپتەپ دىمكەستەنىپ، ءتاۋىر بولدىم. ءقازىر اۋرۋحانادامىن جاقىندا شىعام. تۇنىمەن ۇيىقتاماي قيالعا شومدىم دا جاتتىم. الماتىنىڭ كوشەلەرىنەن مەن قىدىرماعان بىرەۋى دە قالعان جوق. اسىرەسە. ستۋدەنتتىك ارداقتى شاق ەسكە كوپ ءتۇستى. تالعار، ودان گوگول كوشەسىنە بۇرىلاتىن جەردەي تاپال ءۇيدىڭ جانىنداعى بايتەرەك، كارى اعاشتار كوز الدىمدا. ۋەك - ءتىڭ كلۋبى، رەداكسيا، «بايلانىس ءۇيى» — ءتىپتى ءبارى، اسىرەسە ەكەۋمىز كەزدەسە كەتەتىن ترامۆاي توقتايتىن جەر، نە كەرەك ءبارى... ءبىر جاپىراق قاعازعا سىيار ەمەس، كەپ - اق جازار ەدىم. مۇنىڭ ءبارى مىنا تىنىشتىقتاعى راقات ويلار عوي. ىڭ-جىڭ، ۋ-شۋ، اتىس - تارتىستا ءوزىڭنىڭ مىندەتىڭدى اتقارۋدا وي دەگەن بىلاي قالادى. ءقازىر ۋكراينادامىن. ناعىز ۇرىستىڭ مىقتى جەرىندەمىن! ءازىر قالتاڭداپ ءتىرى ءجۇرمىن. «كومسومولكاعا» ءبىر ماقالا جىبەرىپ ەدىم، حابارسىزبىن.
نە جاڭالىق بار؟ قوش.
سۇيەمىن، باۋبەگىڭ.
بۇدان بۇرىن ءبىر اشىق حات جىبەرگەم، سول ادرەسپەن جاز.
16 دەكابر 1943 جىل.
مايداننىڭ الدىڭعى شەبىنەن.
جانىم، مۇقان!
حال-احۋالىڭ قالاي، قارتتارىمىزدىڭ تۇرمىس جايى قانداي؟ مەنىڭ جەكە ومىرىمدە ازىرشە ەشقانداي وزگەرىس جوق. شايقاسىپ جاتىرمىز. بۇرىن باستان كەشىرگەن تىنىمسىز سولداتتىق ءومىر قايتا سوزىلۋدا.
مۇقانجان، ەگەر تابا الساڭ، ورىس تىلىندە جاريالانعان مەنىڭ ماقالالارىمدى، اسىرەسە «ءومىر مەن ءولىم تۋرالىنى»، «مەن ءومىر سۇرگىم كەلەدىنى» جانە تازا قاعازدار جىبەرشى، نە جاڭالىق بار؟ جاز. «جاۋىزدىق پەن ماحاببات» نە بولىپ جاتىر؟ ءجيى جانە تەز جاز.
بەتىڭنەن سۇيەمىن!
ءوزىڭنىڭ باۋبەگىڭ.
تۋعانىم مەنىڭ.
جاڭا جىلمەن قۇتتىقتايمىن!
مۇقانجان، جاڭا جىلمەن قۇتتىقتاي وتىرىپ، ومىردە جانە تۆورچەستۆوڭدا ەڭ جاقسى تابىستارعا جەتۋىڭە تىلەكتەستىگىمدى بىلدىرەمىن. وسى جاڭا جىلدا اقىن جۇرەگىنەن اعىلعان ءاربىر ءسوزى وقىرمانداردىڭ جۇرەگىن تولعاندىراتىن جاڭا پوەمالار جازۋعا تىلەكتەسپىن.
ءوزىڭنىڭ باۋبەگىڭ.
دەكابر 1944 ج.
مايداننىڭ الدىڭعى شەبىنەن .
باۋىرىم قاپان!
مەن سەنەن حات الامىن دەگەن ويىمدا جوق ەدى. سەنىڭ حاتىڭدى العاندا مەنىڭ قالاي قۋانعانىمدى بىلسەڭ عوي. راس، مەن ەكى حاتىڭدى بىردەن، جاۋدىڭ قارشا بوراعان وعىنىڭ استىندا جاتقاندا الدىم. وكوپتا جاتىپ وقىدىم. ءيا، مۇندا تۇرعان نە بار، ول ءبىر قاڭعىرعان وقتار ەدى. ءساتسىز جارىلعان جارىقشاقتار دا ماعان بوگەسىن بولا المادى. حاتتارىڭدى وقىپ شىقتىم، قايتا-قايتا وقىپ شىقتىم.
مەنىڭ ومىرىمدە ساعان ايتارلىقتاي، سونشالىق وزگەرىستەر جوق. سوعىسىپ جاتىرمىن. ءيا، ەداۋىر ۋاقىت بويى ءار قيلى مايدانداردا بولدىم، ەداۋىر قيىندىقتاردى موينىمنان اتقاردىم. ادەتتە، سوعىستاعى سولداتتىڭ قۋانىشى از دا، قايعىسى كوپ قوي! ءبىراق وسىنىڭ ءبارى بولاشاق ءومىرىم ءۇشىن ماعان كەرەك بولار دەپ بىلەم. مۇمكىن، ءتىرى قالارمىز، تۆورچەستۆومەن دە اينالىسارمىز.
ءوز تۆورچەستۆوم جايلى: سوڭعى ۋاقىتتا مۇلدە، ەشتەڭە جازعانىم جوق، ويتكەنى مۇمكىندىك جوق، ونە بويى «توبەلەسىپ» ءجۇرمىن. مەنىڭ ماماندىعىمنىڭ ءوزى سونداي، ونى تەك مەرەكە كۇندەردەگى ەلەكتريكپەن سالىستىرۋعا بولادى.
سەنىڭ ەسكەرتپەڭ جايلى ءبىر اۋىز ءسوز: سەن ءازىل رەتىندە ايتقانىڭمەن، مەن سەنىڭ پىكىرىڭە قوسىلامىن.
ويتكەنى وسى كۇندەردىڭ ءوزى ول ءۇشىن ەڭ تاماشا كۇندەر عوي. جاستىق جىلدارى، جاسامپازدىق جىلدارى، ءبىز ءاردايىم وسىنى ويلايمىز. وسىنى ويلايمىز، وسىنى ءسوز ەتەمىز.
قاپانجان! ارينە، سەنىڭ وي-ارمانىڭ، مۇرات - تىلەگىڭ ماعان ءمالىم. مەن دە ساعان ءمالىممىن.
مۇرات - تىلەك... ءومىر-باقي بوسقا مۇرات ەتكەننەن نە پايدا بار؟.. ءبارىن دە جازعىڭ كەلەدى، ماقالا دا، پوۆەست تە، رومان دا جازعىڭ كەلەدى. ءبىراق ماعان (اتاپ ايتقاندا ماعان) ونى مۇرات ەتىپ كەرەگى نە، وكوپتا جاتىپ نە جازاسىڭ، سوعىس دالاسىندا ءجۇرىپ نە جازاسىڭ، جازعانمەن، ول قانداي تۆورچەستۆو بولماق، ول تەك ءوزىڭدى قايعى - سارساڭعا سالادى، باسقا تۇك ەمەس.
ءۇمىت ەتكەن بەيبىت كۇن ءالى ەرتەڭ دەپ كەلەدى! ءالى دە ءۇمىت ەتۋمەن كەلەمىن. بەس جىل بويعى سولداتتىق ءومىرىم ءالى دە ماعان كۇنىن تۋادى، سەن ءالى جاسسىڭ دەپ ۋادە ەتىپ كەلەدى، ويلانشى، ءتۇسىنشى. قاپان، سەن، مىنە، بەس جىل بولدى، ءار جىلدا 365 كۇن بار عوي، ءبارى ماعان وسىلاي ۋادە بەرىپ كەلەدى. مۇمكىن ۇلى ءتاڭىرى بىزگە ءومىردى سىيعا تارتار، ءالى ءبىز سەنىمەن بىرگە الماتىنىڭ اسەم باعىندا سوعىس جايلى داستاندى تالقىلاپ وتىراتىن كۇن دە تۋار.
قاپاش! ءابۋ مەن ىسقاققا جانە سابيتكە سالەم ايتارسىڭ، ءوزىڭ جايىندا، دەنساۋلىعىڭ جايىندا، قازاقستاننىڭ جاڭالىق حابارلارى جايىندا جاز.
سەنىڭ باۋبەگىڭ.
25 دەكابر 1943 جىل.
مايداننىڭ الدىڭعى شەبىنەن
مۇقانجان!
سەندەردەن كوپتەن بەرى حات كۇتۋدەمىن، ءبىراق ەشقانداي حابار جوق. الماتىدا نە جاڭالىق بار؟ ءوزىڭنىڭ حال-احۋالىن، قالاي، ءبىزدىڭ قارتتاردىڭ جايلارى قانداي؟ Mەن سوڭعى جارتى جىل بويى الماتى جاڭالىقتارى جونىندە ەشتەڭە بىلمەيمىن. قاعاز جىبەر، جازاتىن ەشتەمەم جوق. ەگەر مۇمكىنشىلىك بولسا گازەتتەر دە جىبەر. ءوزىڭنىڭ نە جازىپ جۇرگەنىڭدى حابارلا. قاپاننان حات الدىم. ول ءبىزدىڭ مايداندا. تۆورچەستۆو جونىندە مەن جازۋعا مۇمكىندىگىم بولماعاندىقتان ازىرشە ءلام دەمەيمىن. حاتىڭدى كۇتەمىن.
ءوزىڭنىڭ باۋبەگىڭ.
30 دەكابر 1943 جىل.
مايداننىڭ الدىڭعى شەبىنەن.
باۋىرىم قاپان!
سەنىڭ سىرقاتتانىپ قالعانىڭدى ەستىپ قاتتى قايعىرىپ وتىرمىن. ويتكەنى قازىرگى ءبىزدىڭ ۋاقىتىمىزدا دەنساۋلىقتان ارتىق نە بار، سول دەنساۋلىقتىڭ ارقاسىندا عوي ءارقايسىمىزدىڭ ماڭدايدان تەر توگىپ، ەرىنبەي ەڭبەك ەتىپ، قانىمىزبەن دە، جانىمىزبەن دە وتان الدىنداعى پارىزىمىزدى وتەۋگە ارەكەتتەنىپ جۇرگەنىمىز.
وسى سوعىستا ءبىز نەنى اياپ قالدىق ەكەن؟ وسى سوعىستان مىنا نەگىزگى تۇلعا بولىپ جۇرگەن ءبىزدىڭ اياعانىمىز بار ما؟ ءوزىنىڭ ءالى دە بولسا بۇلدىرشىندەي جاسىنا قاراماستان، شاشتارى اعارىپ كەتكەن قۇرداستارىمىز از با؟ مەن ءوزىمىزدىڭ ارامىزدا ءقازىر جوق، ەندى بۇدان بىلاي بىزبەن داستارقان باسىندا بىرگە وتىرعانىن ءومىر-باقي كورە المايتىن، ءوزىنىڭ عاشىق بولعان قىزىمەن بىرگە بولا المايتىن، بىزبەن بىرگە بولاشاق داستاندارىمىزدى تالقىلاۋعا قاتىسا المايتىن، ماڭگى جوق دوستارىمىز تۋرالى ايتىپ وتىرعانىم جوق.
اسىرەسە بولاشاقتى ارمانداپ ءومىر سۇرگەن، ءالى دە ءوزىنىڭ جارق ەتپەگەن تالانتىن كورسەتپەك بولىپ، ءومىر شىڭىنا ۇمتىلۋعا قۇلشىنعانداردى ايتساڭشى! ونداي ادامداردىڭ ءبىر كۇندە كورگەن قايعىسىنىڭ ءوزى قانشاما، الداعى كۇندە ءالى كەرەرى قانشاما؟ ارينە، اتىنا قاراي الماي، كويلەگىنە قاراپ الۋ كەرەك. ول فرانسۋز قىزى ەمەس (ءازىل رەتىندە).
مەن رەداكسياعا حات جازىپ ەدىم، مۇمكىن سەن ونى كورگەن بولارسىڭ، ويلانشى.
جاڭا جىلىڭمەن قۇتتىقتايمىن، تۆورچەستۆولىق مايداندا تابىسقا جەتۋىڭە تىلەكتەسپىن.
سەنىڭ باۋبەگىڭ.
30 دەكابر 1943 جىل.
مايداننىڭ الدىڭعى شەبىنەن.
...مەنى جالپى مايداننىڭ ينجەنەرلىك باسقارماسى يا بولماسا ارميالىق ينجەنەرلىك ءبولىم ارقىلى ىزدەپ تابۋعا بولادى. ءتىپتى بولماسا، مەنىڭ ءبولىمىمنىڭ ءادىرىسى كونۆەرتتىڭ سىرتىندا.
وسى جونىندە ىزدەنىپ كەرىڭدەر. مۇمكىن بىردەڭە شىعار. بۇدان بۇرىن ءبىر حات جازىپ جىبەرىپ ەدىم، العان بولارسىڭدار.
گازەتتەرىڭە ۋاقىت بولسا جازىپ تۇرامىن عوي. ول كەيدە بولىپ قالادى. ارينە، سول كەزدە تىزەنى ستول ورنىنا پايدالانىپ، بىردەڭە جازىپ تاستايتىنىم دا بار.
وزدەرىڭنىڭ جاعدايلارىڭ قالاي؟ گازەتتەرىن، وقۋشىلار اراسىندا قىزىقتى ما؟
ەلدىڭ جاعدايى قالاي ەكەن؟ ءۇي ءىشى امان با؟ قازاقتىڭ جازۋشىلارى كوزگە تۇسەرلىكتەي نە جازىپتى؟
ءوزىڭنىڭ مەنەن كەيىن جازعاندارىڭدى ايتارسىڭ. ويتكەنى، مىنە 4 جىل، قازاقشا كىتاپتىڭ بەتىن اشپادىم دەسەك وتىرىكشى بولماسپىن. اندا-ساندا كەزدەسكەن ءبىرلى-جارىم قازاقتارمەن بولماسا قازاقشا سويلەۋدىڭ ءوزى دە بىلاي قالىپ بارا جاتىر. ەلشىبەكوۆتى بىلەسىڭ عوي. ەكەمىز ءبىر ارميادا بولىپ، اندا-ساندا كەزدەسىپ تۇراتىنبىز.
- بالا! قازاقشالاپ ءبىر شەرىمىزدى تارقاتايىق، — دەپ مەنى كورسە قۋانىپ قالاتىن. مەن ودان ءارى قازاقشالاۋعا جانىم قۇمار. باۋىرماشىل جاقسى جىگىت، اقىرى تاعدىر ودان دا ايىرىپ جىبەردى.
ابەكە! ءسوز دەگەنىڭ جازا بەرسەڭ تاۋسىلار ەمەس. امان كەزدەسۋگە تىلەكتەسپىن. تولەگەننىڭ: «ولمەگەن جانعا، اپىرىم-اۋ، بولىپ تا قاپتى-اۋ مىنا جاز»، — دەگەنىندەي، جاڭا جىل دا كەلىپ قاپتى-اۋ. جاڭا جىلمەن قۇتتىقتايمىن! ءسوز مايدانىندا جەڭىمپاز بولۋىڭا، ءسوز شەبەرى بولۋىڭا تىلەكتەسپىن.
ازىرشە، باۋبەگىڭ.
31 دەكابر 1943 جىل.
مايداننىڭ الدىڭعى شەبىنەن.
مۇقانجان!
جاڭا جىلمەن قۇتتىقتايمىن جانە ساعان ومىرىندە باقىتتى بولۋىڭدى، سونداي-اق تۆورچەستۆولىق مايداندا جاڭا تابىستارعا جەتە بەرۋىڭە تىلەكتەستىگىمدى بىلدىرەمىن.
حال-جاعدايىن قالاي؟ قازاقستاندا نە جاڭالىق بار؟ نeگe ەكەنىن بىلمەيمىن، سەنەن حات جوق، مەن سەنىڭ ۇيىڭە جازعان ەدىم، حاتتارىمدى الىپ تۇراسىڭ با، جوق پا، بىلمەيمىن. الماتىلىقتاردىڭ تۇرمىسى قالاي، جاز. ءبىزدىڭ «بايرون — ەسەنين» قايدا؟ وعان سالەم ايت، ماعان حات جازسىن. مۇمكىن ءسىزدىڭ رەداكسيا قىزمەتكەرلەرىنىڭ ءبىرى احمەت ەلشىبەكوۆتىڭ ادرەسىن بىلەر؟ وسىنى انىقتاشى!
اسقارعا جانە باسقالارعا مەنەن سالەم. عابيت پەن ءسابيت قايدا؟ ولار قانداي جاڭا تۋىندىلار جازدى؟ جالپى ايتقاندا جاز، مەن ءبارىن دە بىلگىم كەلەدى.
الماتىدا تانىس قىزداردان كىمدەر بار؟
ءوزىڭنىڭ باۋبەگىڭ.
10 يانۆار 1944 جىل.
مايداننىڭ الدىڭعى شەبىنەن.
باۋىرىم، ابەكە!
«باعىپ ارتقان شاعىڭدا، جاپالاق سالساڭ قاز ىلەر: باعىڭ قايتقان شاعىڭدا لاشىن سالساڭ از ىلەر»، — دەگەنى سياقتى قازاقتىڭ، ناعىز ءبۇل ءبىر لاشىن سالسام از ىلەتىن كەزىم. سوندىقتان دا سەندەردىڭ ءاربىر حاتتارىڭ مەن ءۇشىن ۇلكەن سۇيەۋ، بويعا — قۋات، جۇرەككە — ءال.
سەندەردىڭ مەن كەلگەن مايداندا بولعاندارىڭ قانداي جاقسى مەن ءۇشىن. مەنىڭ شىعىسىمداعى الاتاۋعا سايكەس تاۋلار سياقتىسىڭدار سىزدەر. تەك قانا سول تاۋدىڭ جىرا -جىراسىن حات ارقىلى ارالاعانىمدا مەن ەكى جەردە سياقتىمىن. تۇسىنگەن ادامعا وسىنداي عانا ءحالىم بار.
بۇرىنعى بولعان مايداندارعا باۋبەك ەدىم، مۇندا وڭىن - سولىن بىلمەيتىن قارا تاباندارعا كەزدەسىپ، باستىقسىماق ولار، جالعىزدىققا باس ءيدىم. مەنەن بۇرىن ءبىزدىڭ پولكتەگىدەي ءبىر قازاق جىگىتتەرى بولعان ەكەن (راكەيەۆ شاكەن، اجىبايەۆ دەگەندەر). جاقسى ادام ءبىزدىڭ حالىقتىڭ ماڭدايىنا سىيا ما، ۇرىستا ءولىپ كەتىپتى. سولار تۋرالى ماتەريال جيناپ جازام با دەپ ەدىم. ءولىپ كەتسە دە قازاقتىڭ اتىن شىعارسىن دەگەن ويمەن جانە اتى اتالسىن دەپ.
مەنى الدىرامىن دەگەن ويلارىڭا 100 پروسەنت قوسىلامىن عوي... سەندەر اۋەلى سوۆەششانياعا دەپ بىردەڭە دالەل تاۋىپ شاقىرىپ كورسەڭدەر: يز چاستي پودپولكوۆنيكا تيتوۆا — پ. پ. 61271 دەپ تەلەفونوگرامما بەرىپ شاقىرتىپ كورىڭدەر، بولماسا مايداننىڭ ينجەنەرلىك باسقارماسى ارقىلى شاقىرىڭدار. ولار مەنىڭ قاي ارميادا ەكەنىمدى بىلەدى.
مەنىڭ اسكەري اتاعىم اعا لەيتەنانت، قىزمەتىم ساپەرلەر ۆزۆودىنىڭ كومانديرى، ۆقپ(ب) مۇشەلىگىنە 1942 جىلدان كانديداتپىن، ورتا ءبىلىمىم بار، ساياسي باسقارمانىڭ بۇيرىعى نەگىزىندە شاقىرىلادى دەگەن ءسوز ءبىزدىڭ باستىقتار ءۇشىن زاڭ عوي. سويلەسىڭدەر تەزىرەك.
ىسقاققا سالەم ايتارسىڭ. قاناپياعا دا. «كومسومول پراۆداسىندا» شىققان (12 دەكابردەگى 1943 ج.) مەنىڭ «كونەتوز كارتاعا ۇڭىلگەندە تۋعان ويلار» دەگەن ماقالامدى كەزدەستىردىڭ بە؟ «زۇلىمدىق پەن ماحاببات» دەگەننەن قىسقارتىپ بەرىپ ەم.
ءيا، ابەكە، مەنىڭ سول گازەتتە شىققان ماقالالارىم وزىمدە جوق. اسىرەسە «ءومىر مەن ەلىم تۋرالى» (1 ماي، 1942 ج.) جانە «مەن ءومىر سۇرگىم كەلەدى» (5 نويابر 1942 ج.). سەندەردىڭ تىگىندىلەرىڭدە بولسا، ماعان جىبەرشى. وتە قاجەت.
سەندەرگە جازامىن دەپ ءازىر ۋادە بەرە تۇرامىن.
ازىرشە ساۋ بول، ساعىنعان ءىنىڭ باۋبەگىڭ.
21 يانۆار 1944 جىل.
مايداننىڭ الدىڭعى شەبىنەن.
مۇقانجان!
جازامىن، جازامىن، ال ءبىراق سولارعا جاۋاپ الا - الماي ءجۇرمىن. ناعىز وكىنىش، مىنە، وسىندا. شىنىندا دا سانسىز رەت جازعان حاتتارىما ءبىر رەت جاۋاپ الماۋ، كوڭىلدە قوبالجۋ تۋدىراتىن ءجايت قوي.
مۇقانجان! حال-جاعدايىڭ قالاي، بۇرىنعى جەرىڭدە ەڭبەك ەتەسىڭ بە، ءبىزدىڭ قارتتاردىڭ تۇرمىسى قانداي؟
مەن ءتىرى بولعاندىقتان ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىن، كەزدەيسوق قاڭعىپ ۇشقان وق ازىرشە دارىعان جوق. مۇمكىن مەنىڭ تاعدىرىم وسىلاي بولار، مۇمكىن ءوزىمنىڭ، تۋىستارىمنىڭ، دوستارىمنىڭ جاۋلارىن سوققىلاۋ ءۇشىن ءومىر سۇرە بەرەرمىن .
رەداكسيا قىزمەتكەرلەرىنە، سولاردىڭ اراسىندا ايەلدەر مەن قىزدارعا مەنەن سالەم ايت.
ءوزىڭنىڭ باۋبەگىڭ.
18 اپرەل 1944 ج.
مايداننىڭ الدىڭعى شەبىنەن.
مايداننان سالەم!
سالەمەتسىز بە، يمانجانوۆ جولداس. مەن سىزگە ءوزىمنىڭ قىزىل اسكەرلىك سالەمىمدى جولدايمىن جانە ءسىزدىڭ قالا جاعدايىنداعى ومىرىڭىزدە بار جاقسىلىق بولسىن دەپ تىلەكتەستىك بىلدىرەمىن. 16 اپرەلدە سىزدەن بۇلقىشيەۆ ءبوريستىڭ اتىنا حات كەلگەن ەدى. وسىعان وراي تومەندەگى ءجايتتى حابارلاپ وتىرمىن: بۇلقىشيەۆ — مەنىڭ كومانديرىم. ول — ءبىزدىڭ ەڭ جاقسى دوسىمىز جانە جولداسىمىز ەدى. نوۆو-يۋليەۆكا سەلوسى ءۇشىن ۇرىستا قازا بولدى. ونىمەن بىرگە ءبىزدىڭ ەكى قىزىل اسكەر جولداسىمىز دۇنيەدەن قايتتى. بۇلقىشيەۆ بىزگە تۋعان اكەمىزدەي بولاتىن، كومانديرىمىزدىڭ قازا بولۋى ءبىز ءۇشىن اسا قايعىلى جاعداي بولدى.
قوش، ساۋ بولىڭىز، جاۋابىڭىزدى كۇتەمىن.
ستەپۋرين نيكولاي ۆاسيليەۆيچ
You Might Also Like
-
«زامان بىزدىكى». (يانۆار، 1942 ج.) الدىمەن ورىس تىلىندە جازىلىپ، مايداندىق گازەتتەردىڭ بىرىندە جاريالانعان. ءبىزدىڭ توپشىلاۋىمىزشا، 10-ارميانىڭ «بەي ۆراگا!» گازەتىندە جارىق ك...
