ءومىر ماقساتىنا جەتۋ جولدارى.1
البەتتە، اباي ءىلىمى بويىنشا ادام ءومىرىنىڭ نەگىزگى ماقساتى ءتۇپ يەگە قايتۋ. اللا تاعالاعا قۇلشىلىقتىڭ نەگىزى – ادامزاتقا قىزمەت ەتۋ. ءبىراق ادامزاتقا قىزمەت وسى نەگىزگى ماقساتپەن بايلانىستا عانا اللا تاعالاعا قۇلشىلىق بولىپ تابىلادى. ايتپەسە ول مورالدىق-ەتيكالىق، ءارى كەتسە گۋمانيستىك دەڭگەيدە قاراپايىم دۇنيەلىك ءىس بولىپ قانا قالىپ، نەگىزگى ماقساتقا جەتكىزە المايدى.
اباي ءىلىمى بويىنشا، ءتۇپ يەگە قايتۋ ءۇشىن وعان قۇلشىلىق ەتۋ كەرەك ەكەنىنە جەتى دالەل كەلتىرۋگە بولادى.
ءبىرىنشى، اللا تاعالاعا قايتۋى ءۇشىن ادام ونى قاناعاتتاندىرىپ، ونىڭ سۇيىكتىسىنە اينالۋى كەرەك. سوندا ول ءوزىنىڭ سۇيىكتىسىن قايتارىپ الادى. بۇل، ارينە، اللا تاعالاعا قۇلشىلىق ارقىلى عانا بولۋى مۇمكىن.
ەكىنشى، اللا تاعالاعا قۇلشىلىقتىڭ كەرەكتىگى ابايدىڭ وتىز سەگىزىنشى قارا سوزىندە كورسەتكەن «اللا – ءبىر»، ياعني «ابسوليۋت – ءبىر» دەگەن تۇجىرىمىندا جاتىر. اللا ءبىر بولسا، ول تولىق ءبۇتىن. بولمىستىڭ بارلىق كورىنىستەرى، سونىمەن بىرگە جان يەلەرى دە تولىق ءبۇتىننىڭ قۇرامىنا كىرەدى. ەندەشە بارلىق جان يەلەرى ونىڭ بولىكتەرى بولىپ تابىلادى. ول بولىكتەر ءوزىنىڭ تۇتاسىمەن ءبىر بولۋلارى كەرەك، ياعني تولىق ءبۇتىننىڭ ماقساتىن ورىنداپ، ونى قاناعاتتاندىرۋى كەرەك. بۇل – بۇكىل الەمنىڭ جاراتىلۋى ءمانى. ەندەشە ادام دا سول تولىق ءبۇتىننىڭ ءبىر بولىگى بولا وتىرىپ، ونى قاناعاتتاندىرۋى كەرەك، ياعني وعان قۇلشىلىق ەتۋى كەرەك.
سونىمەن بىرگە، ءبۇتىننىڭ بولىگى ءبۇتىننىڭ قالاۋىمەن ءومىر ءسۇرۋى كەرەك بولعاندىقتان، بارلىق بولىكتەردىڭ ماقساتى دا ورتاق بولۋى كەرەك. وكىنىشكە وراي، ءفاني الەمدە جان يەلەرى ءتۇپ يەدەن ءبولىنىپ، ءبۇتىننىڭ قالاۋىنان بولەك، ءوز قالاۋلارىمەن ءومىر سۇرگىلەرى كەلەدى. بۇل ومىردەگى جان يەلەرىنىڭ الدىنا قوياتىن ءومىر ماقساتتارىنىڭ سان قيلى بولاتىنى دا وسى سەبەپتەن.
ابايدىڭ ون جەتىنشى قارا سوزىندە قايرات، اقىل، جۇرەكتىڭ اراسىندا داۋ تۋىپ، ولاردىڭ عىلىمعا قالاي جۇگىنگەندەرى تۋرالى ءسوز بار. ءبىز دە سونىڭ ىزىمەن، مىسال رەتىندە، ءبىر اڭگىمەنى كەلتىرەيىك.
ادامنىڭ دەنە مۇشەلەرىنىڭ بارلىعى، سايىپ كەلگەندە، ونىڭ اسقازانىن تاماقپەن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن قىزمەت جاسايتىنى بەلگىلى. ونىڭ قۇلاعى قاي جەردە تاماق بارىن ەستيدى، اياعىمەن سول جەرگە بارادى، كوزىمەن جولدى كورەدى، مۇرنىمەن تاماقتىڭ ءيىسىن سەزەدى، قولىمەن اۋزىنا سالادى، تىسىمەن ۇنتاقتاپ، وڭەشىمەن اسقازانعا قاراي جىبەرەدى. ءسويتىپ اسقازان قاناعات الىپ، تاماقتى قورىتىپ، قۋاتتى بۇكىل دەنەگە تاراتىپ، بارلىق مۇشەلەردى قاناعاتتاندىرىپ، ولارعا كۇش-قۋات بەرەدى. بىردە دەنە مۇشەلەرى اسقازانمەن ارازداسىپ، وعان قارسى شىعىپتى. «ءبىز نەگە بارلىعىمىز ءبىر اسقازانعا قىزمەت جاساۋىمىز كەرەك؟ ءبىزدىڭ وزىمىزگە عانا قىزمەت جاساعىمىز كەلەدى. سوندىقتان بۇدان بىلاي قاراي اسقازانعا قىزمەتىمىزدى توقتاتامىز»، - دەپ دەنە مۇشەلەرىنىڭ بارلىعى اسقازانعا قارسى ەرەۋىل جاساعان ەكەن. ءسويتىپ قۇلاق تاماقتىڭ قايدا بارىن تىڭداماي، وزىنە ۇناعانىن تىڭداپ، كوز وعان اپاراتىن جولدى كورسەتپەي، باسقا جاققا قاراپ، قول وزىنە عانا ۇناعان ارەكەت جاساپ، مۇرىن وزىنە ۇناعان يىستەردى يىسكەپ كەتكەن ەكەن. وسىلاي ءاربىر مۇشە يۋوستاندىق الىپ، ورتاق ماقساتتان باس تارتىپ، ءوز بەتتەرىمەن قاناعات ىزدەي باستاپتى. ءبىراق ءبىراز ۋاقىت وتكەن سوڭ ولاردىڭ بارلىعى السىرەپ، وزدەرىنەن قۋات كەتىپ بارا جاتقانىن سەزىنەدى. ولاردى ءوز بەتتەرىمەن ىستەگەن ارەكەتتەرى قاناعاتتاندىرماي، كەرىسىنشە ازاپقا تۇسە باستايدى. ولار بۇنى انىقتاۋ ءۇشىن قايتادان ءماجىلىس قۇرىپ، وزدەرىنىڭ بارلىق زارداپتارىنىڭ سەبەبى ورتاق ماقساتتارىنان باس تارتىپ، ءبولىنىپ كەتۋلەرىنەن ەكەنىن انىقتايدى. ءسويتىپ ولار بۇل ىستەرىنىڭ بۇرىس ەكەنىن ءتۇسىنىپ، ەندى دۇرىس جولعا ءتۇسىپ، بارلىعى قايتادان ءبىر اسقازاندى قاناعاتتاندىرىپ، قىزمەت جاساي باستاعان ەكەن دەيدى. سول كەزدەن باستاپ دەنەنىڭ بارلىق مۇشەلەرى قايتادان قاناعات الىپ، وزدەرىنىڭ زارداپتارىنان قۇتىلىپتى.
مىنە، سول سياقتى، اعاشتىڭ تامىرىنا سۋ قۇيسا، ونىڭ بارلىق بۇتاقتارى دا، جاپىراقتارى دا سۋسىنداپ، ءنار الادى. اللا تاعالا اسقازان مەن اعاشتىڭ تامىرى ءتارىزدى، ول بۇكىل الەمگە ورتاق. ەگەر اللا تاعالانى قاناعاتتاندىرساق، بۇكىل جان يەلەرىنىڭ بارلىعى دا قاناعات الىپ، سۇيىسپەنشىلىك ورنايدى. سوندا وتباسى، قوعام، حالىقتار، مەملەكەتتەر اراسىنداعى قايشىلىقتار وزىنەن-وزى جويىلىپ، اركىمنىڭ ارمانى بولىپ تابىلاتىن بەيبىت ءومىر ورنايتىن جاعداي تۋادى. اللا تاعالاعا قۇلشىلىقتىڭ ماڭىزى وسىنداي. اباي بابامىز «سەن دە ءسۇي ول اللانى جاننان ءتاتتى»، «باستى بايلا جولىنا، مالىڭ تۇگىل» دەگەن ولەڭ جولدارى ارقىلى اللا تاعالاعا قۇلشىلىقتىڭ جوعارى ماڭىزىن بىلدىرەدى.
ءۇشىنشى، اباي سوزىمەن ايتقاندا، اللا «ءبىر»، ەندەشە، ول – تۇتاس، ياعني اللادان باسقا ەشتەڭە جوق. وسىدان شىعاتىنى اللا جاراتقاندا باسقانى ەمەس، تەك ءوزىن قاناعاتتاندىرۋ ءۇشىن عانا جاراتادى. ەگەر ول باسقانى قاناعاتاندىرۋ ءۇشىن جاراتسا، وندا اللادان باسقا تاعى دا بىرەۋدىڭ بولعانى. بۇل مۇمكىن ەمەس. سونىمەن، اللا تاعالا ءوزىن قاناعاتتاندىرۋ ءۇشىن جاراتاتىن بولسا، وندا ونىڭ جاراتقاندارى – جان يەلەرىنىڭ بارلىعى دا ءبىر اللا تاعالانى قاناعاتتاندىرىپ ءجۇر. ءبىراق بۇنى بىرەۋ بىلسە، بىرەۋ بىلمەيدى. «مەن بارلىعىن ءوزىم ءۇشىن جانە ءوزىم جاساپ ءجۇرمىن» دەيتىندەرى بار.
ءتورتىنشى، قۇلشىلىق ەتۋ – ادامنىڭ تابيعي قاسيەتى. وعان بىلايشا كوز جەتكىزۋگە بولادى. جان يەسى بىرەۋدى سۇيمەي ءومىر سۇرە المايدى. «ماحابباتسىز ءومىر بوس» دەيدى اباي. سەبەبى جان ءلاززاتقا تولى، ال ءلاززات تەك ماحاببات ارقىلى كەلەدى. سوندىقتان بارلىعىمىز دا ءلاززاتتى ىزدەپ، ىنتالانىپ، ماحابباتتى كوكسەيمىز. ماحابباتتى تاپقاننان كەيىن وعان قامقورلىق كورسەتىپ، قىزمەت جاساۋعا ۇمتىلامىز. سوندىقتان ومىردە ادامنىڭ بىرەۋگە قۇلشىلىق ەتۋى (بىرەۋگە قىزمەت ەتۋى) ونىڭ بويىنا بىتكەن ايىرىلماس قاسيەت. قانداي ادام بولسا دا بىرەۋگە قىزمەت ەتەدى: ءوزىنىڭ وتباسىنا، جولداسىنا، قوعامىنا، وتانىنا جانە تاعى باسقالارعا. ءتىپتى ەشكىمى بولماسا يت، مىسىق اسىراپ، سولاردى جاقسى كورىپ، كۇتىپ-باعىپ قىزمەت ەتەدى. بىرەۋگە قىزمەت ەتپەيتىن ادام بولمايدى. وسىدان بىرەۋگە قىزمەت ەتۋ – ادامنىڭ ايىرىلماس تابيعي قاسيەتى ەكەنىن كورەمىز. ال بىرەۋدى قاناعاتتاندىرۋ ادامنىڭ رۋحاني بولمىسىنان تۋادى. جان – كىشكەنە رۋح، ياعني جوعارى رۋحتىڭ بولشەگى بولىپ تابىلادى. سوندىقتان رۋحاني الەمدە كىشكەنە رۋحتىڭ مىندەتى – ۇلكەن رۋحتى قاناعاتتاندىرۋ، ياعني وعان قۇلشىلىق جاساۋ. بۇل ءفاني الەمدە كىشكەنە رۋح ءوزىنىڭ لاعاشقى مىندەتىن ۇمىتقاندىقتان، ول ءوز قاسيەتىن وزىنە قىزمەت جاساۋ ارقىلى كورسەتەدى. اركىم وزىنە ۇناعان ىستەردى جاساپ، وزىنە ۇناعاندارعا قىزمەت ەتەدى. ءبىراق ودان تولىق قاناعات جوق. بۇل – ادامدار زاردابىنىڭ باستى سەبەبى. ال ول ءوزىنىڭ ماڭگىلىك قاسيەتىن – قۇلشىلىق ەتۋدى ەبەپتەردى سەبەبى جوعارى رۋحقا ارناسا، ءسويتىپ نەگىزگى مىندەتىن اتقارسا عانا بارلىق جان يەلەرىن قاناعاتتاندىرىپ، ءوزى دە قاناعات تابادى.
بەسىنشى، بىرەۋدى جاقسى كورۋ ءۇشىن اۋەلى ونىمەن تانىسۋ كەرەك، ەگەر ونىڭ قادىر-قاسيەتتەرى جاقسى بولسا، ول ادامعا ۇناۋى مۇمكىن. سول سياقتى، اللا تاعالانى ءسۇيۋ ءۇشىن دە اۋەلى ونىڭ قادىر-قاسيەتتەرىن تانىپ ءتۇسىنۋ كەرەك. ءبىراق ادام بالاسى ءوزىنىڭ شەكتەۋلى ءوي-ورىس، سەزىم مۇشەلەرىمەن شەكسىزدى تاني الا ما؟ اباي بۇل سۇراققا «جوق، تاني المايدى» دەپ جاۋاپ بەرەدى. وندا نە ىستەۋ كەرەك؟ وعان ءبىر-اق جول بار. ول – ءوزىن رۋحاني (ترانسەندەنتتىك) دەڭگەيگە كوتەرۋ. بۇل قۇدايعا قۇلشىلىق ارقىلى عانا بولادى. قۇدايعا قۇلشىلىق كەزىندە ءبىز ونى قاناعاتتاندىرا الساق، وندا ونىڭ ءوزى ءبىزدىڭ جۇرەگىمىزگە اشىلادى. ءسويتىپ ءبىز ونى تاني الامىز. تانۋ ارقىلى ءبىز ونى مىندەتتى تۇردە سۇيە الامىز. سەبەبى ودان ارتىق سۇلۋ، كۇشتى، داڭقتى، داۋلەتتى، جومارت، ءبىلىمدى، راقىمدى ەشكىم جوق. سوندىقتان ونى تانۋ ءۇشىن قۇلشىلىققا تۇسكەن ادام ەش ۋاقىتتا دا وكىنىشتە قالمايدى. كەرىسىنشە، شەكسىز باقىتقا كەنەلەدى.
التىنشى، ەگەر اللا تاعالانىڭ شاپاعاتى تۇسپەسە، ادام بالاسى ەش ۋاقىتتا ونىڭ سۇيىسپەنشىلىگىنە بولەنە المايدى. بارلىق جاندار ءتارىزدى اللا تاعالانىڭ دا قالاۋى بار. سوندىقتان كىمگە شاپاعاتىن جاۋدىرۋ ونىڭ ىرقىندا. ونىڭ شاپاعاتىن الۋ ءۇشىن ونى قاناعاتتاندىرۋ كەرەك. ال ونى قاناعاتتاندىرۋ تەك قانا وعان قۇلشىلىق ارقىلى عانا بولادى. بۇل ءتۇپ يەگە قايتۋ ءۇشىن وعان قۇلشىلىق ەتۋ كەرك دەگەن ءسوز.
جەتىنشى، ءبىز اللا تاعالانىڭ الدىندا قارىزدارمىز. ول قارىزىمىزدى وتەۋ ءۇشىن وعان قۇلشىلىق جاساۋىمىز كەرەك. بۇل تۋرالى اباي ءوزىنىڭ جيىرما جەتىنشى قارا سوزىندە ايتادى. ول ادام بالاسىن حايۋاننان ارتىق جاراتقانىنا دالەل كەلتىرىپ كەلەدى دە، ءارى قاراي بىلاي دەيدى:
«ول دالەل بولسا، ادام بالاسىن ارتىق كورىپ، قامىن اۋەلدەن اللانىڭ ءوزى ويلاپ جاساعانىنا دا دالەل ەمەس پە؟ ەندى ادام بالاسىنىڭ قۇلشىلىق قىلماققا قارىزدار ەكەنى ماعلۇم بولماي ما؟»
مىنە، اباي بابامىزدىڭ ءىلىمى ارقىلى كەلتىرىلگەن وسى جەتى دالەلدىڭ ءوزى دە قۇدايعا قۇلشىلىق ەتۋ كەرەكتىگىنە كوز جەتكىزۋ ءۇشىن جەتكىلىكتى ءتارىزدى. كەيدە «قۇلشىلىق» دەگەن ءسوزدىڭ كەيبىرەۋلەرگە ۇنامسىز بولىپ كورىنۋى دە مۇمكىن. سوندىقتان ونىڭ ماعىناسىن وسى ارادا تسىندىرە كەتەيىك. اللا تاعالاعا دەگەن قۇلشىلىق ءفاني الەمدەگى قۇلشىلىق ەمەس. ءفاني الەمدەگى قۇلشىلىق ءبىر ادامدى باسقادان تومەندەتىپ، وزىنە ونى قىزمەت ەتكىزۋدى بىلدىرەدى. ال اللا تاعالاعا قۇلشىلىقتىڭ ماعىناسى مۇلدە باسقا. جاراتۋشى ەڭ جوعارعى شەكسىز جان بولعاندىقتان، وعان قۇلشىلىق جاساعان ادام تومەندەمەيدى، كەرىسىنشە، رۋحاني قاسيەت العاندىقتان، ول شەكسىز جوعارىلاي بەرەدى. «قۇدايعا قۇلشىلىق» دەگەن ءسوزدىڭ فانيلىك ەمەس، رۋحاني ماعىناسى بار. ەگەر «قۇلشىلىق» دەگەن ءسوزدىڭ ءبىرىنشى «ق» ءارپىن الىپ تاستاپ وقىساق، ول ءوزىنىڭ العاشقى ماعىناسىن قابىلداپ، مۇلدە باسقاشا ءمان الادى.
سونىمەن، بارلىق جان يەلەرى اللا تاعالاعا قۇلشىلىق ارقىلى بىرتىندەپ تازارىپ، تۇبىندە وعان دەگەن سۇيىسپەنشىلىككە جەتىپ، ءتۇپ يەگە قايتادى. ءبىراق اركىمنىڭ باراتىن جەرى دە، قايتاتىن ۋاقىتى دا ءار ءتۇرلى ەكەنىن ۇمىتپاۋىمىز كەرەك. ابايدىڭ وسى قاعيدالارى «شىن مانىندە ءبىز اللانىكىمىز جانە وعان قايتامىز» دەگەن قۇران سوزىنەن شىعىپ، ونىمەن تولىق ۇندەسەتىنىن كورەمىز. (جالعاسى بار)
ازىرلەگەن
بەگىمحان كەرىمحان ۇلى
م.اۋەزوۆ اتىنداعى جوبب مەكتەبىنىڭ قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءمۇعالىمى
پاۆلودار قالاسى
قازاقستان جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى
You Might Also Like
-
نەمەرەلەرى ۇيگە سيرەك كەلەدى. سيرەك كەلگەنى بىلاي تۇرسىن، «اتالارىڭنىڭ تىنىشىن الماڭدار» دەپ كۇنى بۇرىن كەلىندەرى وقىتىپ قويا ما قايدام، ايتەۋىر، كەلۋلەرىنەن كەتۋلەرى جىلدام. تىنىشىن الا...
-
اباي تۇپكى ماقساتقا جەتۋدەگى كەدەرگىلەردى دە ەسكەرتەدى. ولار – پايدا، ماقتان، اۋەسقويلىق. پايدا – ادامدى ءپاني ءومىردىڭ شىرعالاڭىنا بايلاپ، ءومىرىن اللا ءۇشىن ەمەس، ءوزىنىڭ پايداسى ءۇشىن قۇرب...
