وقيتىن كىسىگە وقۋلىق جەتكىلىكتى
ۇستىمىزدەگى جىلعى قازان ايىندا اسسامبلەيادان سايلانعان ءماجىلىس دەپۋتاتى شايماردان نۇرىموۆ ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى ەرلان ساعادييەۆكە دەپۋتاتتىق ساۋال جولداپ، قازاق ءتىلىنىڭ پروبلەمالارىن قوزعاعان ەدى. ۇلتى ۇيعىر اعايىنىمىزدىڭ مەملەكەتتىك تىلگە جاناشىرلىق ءبىلدىرىپ، ونىڭ پروبلەمالارىن شەشۋدى ۇسىنعانى ساۋال تۋرالى ەستىگەن جاننىڭ بارىنە ۇناپ قالعان-تىن، دەپ جازادى «ەگەمەن قازاقستان» رەسپۋبليكالىق گازەتى.
ءوزىنىڭ ساۋالىندا دەپۋتات مينيسترگە بىلاي دەيدى: «انا ءتىلىمىز - قازاق ءتىلىنىڭ مارتەبەسى ايشىقتالىپ، ءوز تۇعىرىنا كوتەرىلىپ، مەملەكەتتىك تىلگە اينالدى. دەي تۇرعانمەن، قازاق ءتىلىنىڭ مارتەبەسىن ارتتىرۋ مەن الەۋەتىن كۇشەيتە ءتۇسۋ قاجەتتىلىگى ءالى دە قىرۋار شارۋالار اتقارۋدى تالاپ ەتەدى. سونىڭ ءبىرى - قازاق ءتىلىنىڭ عىلىم سالاسىنداعى وزىندىك ورنى. كەز كەلگەن ءتىل الەۋەتى زور، قۋاتتى تىلگە اينالۋى ءۇشىن ول عىلىم ءتىلى بولا الۋى كەرەك. قازاق ءتىلى عىلىمعا ارقاۋ بولا وتىرىپ، قۋاتتى عىلىم تىلىنە اينالۋى قاجەت. ءبىراق بۇل ءۇردىس ەلىمىزدە بەلگىلى ءبىر دارەجەدە باياۋ جۇرۋدە. جوعارى وقۋ ورىندارىنداعى شاكىرتتەردىڭ قازاق تىلىندە ءتيىستى پاندەر بويىنشا قولداناتىن وقۋ-ادىستەمەلىك قۇرالدارى، ادەبي كىتاپتارى مەن عىلىمي ەڭبەكتەرى جەتىسپەيدى. قازاق تىلىندە ءبىلىم-عىلىم سالاسىنداعى كىتاپتاردىڭ جازىلۋى، عىلىمي ەڭبەكتەردىڭ قازاق تىلىندە دايىندالۋى نەمەسە ولاردىڭ ساپالى اۋدارىلۋى سىندى تالاپتار مەن وسىعان باعىتتالعان ىنتالاندىرۋ شارالارىن قولعا الۋ قاجەت. شەتەل عالىمدارىنىڭ عىلىمي كىتاپتارىن، سونىمەن قاتار، بۇعان دەيىن قازاقستاندا شىققان عىلىمي كىتاپتاردى، ديسسەرتاسيالاردى قازاق تىلىنە اۋدارۋدى قامتاماسىز ەتۋ كەرەك.
وسى ماسەلەنىڭ اياسىندا ايتار ءبىر ۇسىنىس - «بولاشاق» باعدارلاماسى بويىنشا شەت ەلدەردە وقىپ كەلگەن جانە وقىپ جاتقان تۇلەكتەرگە قاتىستى. قازىرگى تاڭدا ەلىمىزدىڭ مىڭداعان ازاماتى الەم بويىنشا الدىڭعى قاتارلى وقۋ ورىندارىندا ءبىلىم الىپ، ەلگە ورالۋدا. مەملەكەت ەسەبىنەن قىرۋار قارجى جۇمسالىپ دايىندالعان وسى مامانداردىڭ، عالىمداردىڭ العان ءبىلىمى مەن تاجىريبەسىنىڭ، عىلىمي ەڭبەكتەرىنىڭ يگىلىگىن حالقىمىز كورۋ كەرەك. ول ءۇشىن «بولاشاق» تۇلەكتەرىنەن ولاردىڭ دايىنداعان عىلىمي جۇمىستارىن (ماگيسترلىك جانە دوكتورلىق ديسسەرتاسيالارى) مەملەكەتتىك تىلگە اۋدارۋىن تالاپ ەتىپ، ونىڭ ەلىمىزدىڭ جوعارى وقۋ ورىندارى مەن كىتاپحانالارعا تاراتىلۋىن قامتاماسىز ەتۋ قاجەت. بۇل وتاندىق وقۋ ورىندارىنداعى ستۋدەنتتەردىڭ بىلىمىنە قولداۋ بولارى ءسوزسىز. بۇدان عىلىمي ادەبيەتتەرمەن ەلدەگى قازاق ءتىءلىندەگى كىتاپ قورى دا بايي تۇسەر ەدى. وقۋ ورىندارىنداعى ۇستازداردىڭ دا قاجەتىنە جارار اقپاراتتىق ماتەريالدارمەن تولىعار ەدى. سونداي-اق، بولاشاقتىقتاردىڭ قانشالىقتى ءدارەجەدە ءبىءلىم الىپ، ەل سەنىمىن اقتاعاندىقتارىن حالىقتىڭ باعالاۋىنا ءمۇمكىندىك بەرەر ەدى»، دەگەن ەدى دەپۋتات.
وسى ساۋالعا ش.نۇرىموۆتى قولداپ ن.سابيليانوۆ، ك.مۇسىرمان، ر.كيم جانە اسسامبلەيادان سايلانعان بارلىق دەپۋتاتتار قول قويعان.
مىنە، وسى ساۋالعا جۋىردا ءبىلىم ءجانە عىلىم ءمينيسترى ەرلان ساعادييەۆ قول قويعان جاۋاپ كەلدى. وندا بىلاي دەلىنگەن: «بۇگىنگى تاڭدا جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ كىتاپحانا قورى 86،7 ملن-نان استام بىرلىكتى قۇرايدى، ونىڭ ىشىندە 23،4 ملن نەمەسە 27،05% مەملەكەتتىك تىلدەگى وقۋلىقتار.
ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋدىڭ 2010-2015 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنىڭ كورسەتكىشتەرىنە جەتۋ ماقساتىندا، سونداي-اق، مينيسترلىكتىڭ 2010-2014 جىلدارعا ارنالعان ستراتەگيالىق جوسپارىنا سايكەس، 2011 جىلدان باستاپ جوعارى وقۋ ورىندارىنا ارنالعان مەملەكەتتىك تىلدەگى بازالىق وقۋلىقتاردى ازىرلەۋ مەن شىعارۋعا مەملەكەتتىك بيۋدجەتتەن قارجى بولىنۋدە. سونىڭ ىشىندە 2015 جىلى 22 ملن تەڭگە ءبولىندى، ياعني 7800 دانامەن 12 بازالىق وقۋلىق ازىرلەنىپ، شىعارىلدى.
5 جىل ىشىندە رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن بارلىعى 763،4 ملن تەڭگە ءبولىندى، وعان 391 اتاۋمەن 456 201 دانا وقۋلىقتار شىعارىلىپ ازىرلەندى جانە ولاردىڭ بارلىعى جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ كىتاپحانالارىنا جەتكىزىلدى. نەگىزى اقش، گەرمانيا، فرانسيا، يتاليا جانە ت.ب. ەلدەردىڭ ەڭ ۇزدىك اۆتورلارىنىڭ وقۋلىقتارى اۋدارىلدى.
بارلىق وقۋلىقتار «وقۋلىق» رەسپۋبليكالىق عىلىمي-پراكتيكالىق ورتالىعىنان ساراپتامادان وتكىزىلىپ، وقۋ پروسەسىنە پايدالانۋعا ۇسىنىلدى. رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتىك كوميسسيانىڭ شەءشىمىمەن 2016 جىلعا شەتەلدىك وقۋلىقتاردى مەملەكەتتىك تىلگە اۋدارۋعا 137 ملن تەڭگە سومانى قۇرايتىن قاراجات قاراستىرىلدى.
جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ قاجەتءتىلىگىن ەسكەرە وتىرىپ، «وقۋلىق» رعپو-دا كەلىسىم بويىنشا «الەۋمەتتىك عىلىمدار، ەكونوميكا جانە بيزنەس»، «تەحنيكالىق عىلىمدار جانە تەحنولوگيا» جءانە «جاراتىلىستانۋ عىلىمدارى» باعىتى بويىنشا شەتەلدىڭ 30 وقۋلىعىن مەملەكەتتىك تىلگە اۋدارۋ ءۇشىن ءتىزىم انىقتالدى.
وسىلايشا، مينيسترلىك تاراپىنان جوعارى وقۋ ورىندارىنا ارنالعان مەملەكەتتىك تىلدەگى وقۋلىقتاردى اۋدارۋ مەن شىعارۋ ماسەلەسى بويىنشا جوسپارلى تۇردە ءتيىستى جۇمىستار جۇرگىزىلۋدە. قازىرگى ۋاقىتتا عىلىمي ءبىلىمدى ترانسفەرتتەۋ ماقساتىندا حالىقارالىق باعدارلامالار ورتالىعىنىڭ - bolashak.gov.kz سايتىندا «بولاشاق» ستيپەندياسى تۇلەكتەرىنىڭ ديسسەرتاسيالىق جۇمىستارىنىڭ ەلەكتروندى كىتاپحاناسى ءىسكە قوسىلعان. ستيپەنديا تۇلەكتەرىنە ءوزدەءرىنىڭ جۇمىستارىن ەركىن ورنالاستىرۋعا مۇمكىندىك بەرىلگەن».
You Might Also Like
-
تاۋەلسىزدىك - بارلىق قازاقستاندىقتار ءۇشىن اسا قاسيەتتى قۇندىلىق.
