قايىرىمدىلىق – ادامگەرشىلىك بەلگىسى
قايىرىمدىلىق – ادامگەرشىلىك بەلگىسى.
ماقساتى: دەنى ساۋ، ۇلتتىق سانا - سەزىمى ويانعان، رۋحاني دارەجەسىنە ءتان يماندى، يبالى، ۇلكەنگە قۇرمەت، كىشىگە ىزەت، بويىندا يگى قاسيەتتەرى مول قالىپتاسقان تۇلعانى تاربيەلەۋ. حالىقتىڭ ءتىلىن، سالت - ءداستۇرىن وقۋشىنىڭ بويىنا ءسىڭىرۋ. وقۋشىلاردى ەلجاندىلىققا، دوستىققا، قايىرىمدىلىققا باۋلۋ.
ءتۇرى: ءداستۇرلى ەمەس.
ناقىل سوزدەر:
«ادامگەرشىلىك تاربيەسىنىڭ مىندەتى وقۋشىنى قايىرىمدىلىققا تاربيەلەۋ» /ي. پەستالوسيي/. «ادام ءوز ءومىرىنىڭ قوجاسى، سوندىقتان ءوز باعىتىن ءوزى جاساۋى كەرەك.»/ءال - فارابي/.
ءادىسى: توپتاستىرۋ، سۇراق - جاۋاپ.
كورنەكىلىكتەر: ناقىل، دانالىق سوزدەر، پلاكات، سۋرەتتەر ت. ب.
ءوتۋ بارىسى.
1 - جۇرگىزۋشى: ارمىسىزدار ۇستازدار، وقۋشىلار! بۇگىنگى «قايىرىمدىلىق – ادامگەرشىلىك بەلگىسى» اتتى تاربيە ساعاتىمىزدى اشىق دەپ جاريالايمىز. ادام قوعامدا ادامدار اراسىندا ءومىر سۇرەدى. باسقالار سەنىمەن قارىم - قاتىناس جاساۋى ءۇشىن ولار سەنىڭ بار قاسيەتىڭدى تانىپ ءبىلۋى ءتيىس. سىرتقى كەلبەت پەن ءجۇرىس - تۇرىسىن ادامدارمەن ۇدايى سالەمدەسىپ، كىشىپەيىلدىك، قايىرىمدىلىق كورسەتۋىنەن ادەپتىلىگىن كورۋگە بولادى.
ادەپتىلىك – قوعامعا، قورشاعان ورتاعا، ياعني ءومىر ءسۇرىپ جاتىرعان جەرىمىزگە ساي قالىپتاسقان تاربيەسى. ادەپتىلىك ول قايىرىمدىلىقتىڭ بەلگىسى.
ادەپتىلىك – ار - ۇيات
ادامدىقتىڭ بەلگىسى
تۇرپايى مىنەز تاعى جات
ناداندىقتىڭ بەلگىسى.
2 - جۇرگىزۋشى: قازاقتا «جاقسىدان – شاراپات، جاماننان - كەساپات» دەگەن ماقال بار. مۇنداعى «شاراپات» ءسوزى قايىرىم، مەيىرىم دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى. شاراپاتتى ءىس جاساۋ كەز - كەلگەن ادامنىڭ قولىنان كەلەدى، ءبىراق ونى تەك ادامگەرشىلىگى جوعارى، رۋحاني الەمى باي، جان دۇنيەسى تازا ادامدار عانا جاسايدى. ول باسقانىڭ جاعدايىن ءوز قامىنداي شىنايى، جۇرەگىمەن قابىلداپ، قانداي قيىن بولسا دا، امالىن تابۋعا تىرىسادى، نە سوزىمەن، نە ىسىمەن جاردەم بەرەدى، شاراپاتىن تيگىزەدى. شاراپاتتى ادام – اباي ارمانداعان كەمەل ادام:
وزەك قۋا اعادى،
وزەن سۋدىڭ سالاسى
الىستان سالەم بەرەدى
ادەپتى ەلدىڭ بالاسى.
1 - جۇرگىزۋشى: «ءسوزدىڭ كوركى ماقال» دەپ قازاق اتامىز بوسقا ايتپاسا كەرەك. توقسان اۋىز ءسوزدىڭ توبىقتاي ءتۇيىنىن جەتكىزىپ وتىرعان. ەندى قانشالىقتى ءبىلىمدى ەكەندەرىڭىزدى ماقال - ماتەل ايتۋدان بايقاپ كورەلىك.
2 - جۇرگىزۋشى: اۋلاق ءجۇرىپ جامان قىلىق ادەتتەن،
ۇيرەنىڭىز جاقسى مىنەز ادەپپەن.
بۇل ويىننىڭ شارتى، وقۋشىلار، ماقالدىڭ ءبىرىنشى ءبولىمىن مەن ايتامىن، ال كەلەسى ءبولىمىن سىزدەر ايتۋلارىڭىز كەرەك.
1. ادەپتى بالا – ارلى بالا.......................
(ادەپسىز بالا – سورلى بالا).
2. دوس جىلاتىپ ايتادى.............................
(دۇشپان كۇلدىرىپ ايتادى).
3. سىيلاي بىلسەڭ كارىنى...............................
(جارىلقايمىن ءبارىڭدى).
4. اعا ادەپتى بولسا، ءىنى ادەپتى،....................
(اپا ادەپتى بولسا، ءسىڭلى ادەپتى).
5. ارداگەر اعا الدىندا تۇرسىن،...................
(ادەپتى ءىنى ورتاسىندا تۇرسىن).
6. بالاپان ۇيادا نە كورسە،.............................
(ۇشقاندا سونى ىلەدى).
1 - جۇرگىزۋشى: «ادامگەرشىلىك تاربيەسىنىڭ مىندەتى وقۋشىنى قايىرىمدىلىققا تاربيەلەۋ» دەگەن. (ي. پەستالوسيي).
ياعني قازاق حالقى قاشاندا جوعارى باعالاعان قاسيەتىنىڭ ءبىرى – ادامگەرشىلىك. ادامگەرشىلىگى بار ادامدى بارلىق جەردە سىيلاعان، دارىپتەگەن، قاسيەتتەگەن جانە ۇلگى تۇتقان. «ادامگەرشىلىك – اسىل قاسيەت»، «ادامنىڭ ۇياتى بەتىندە، ادامگەرشىلىك نيەتىندە» دەپ سول سياقتى ناقىلدار حالقىمىزدىڭ ادامگەرشىلىكتى قانشالىقتى قاستەرلەگەندىگىن ايقىن بايقاتادى.
قايىرىمدىلىق – جەتىمدەرگە، مۇگەدەكتەرگە، قارت كىسىلەرگە رۋحاني جانە ماتەريالدىق كومەك كورسەتۋ (جىلى سوزبەن قولداۋ، شارۋاشىلىق جۇمىستارعا كومەك كورسەتۋ، جۇمىس ۇسىنۋ جانە ت. ب.).
ادامگەرشىلىك قوعامنىڭ ءومىر زاڭدىلىعىنا سايكەس ادامدار اراسىنداعى قارىم - قاتىناستاردى رەتتەۋگە نەگىز بولاتىن بەلگىلى ءبىر ىزگىلىك ۇستانىمدارىن مورالدىق ۇعىنۋ. ادامگەرشىلىك ادامنىڭ ادامدى قۇرمەتتەۋىنەن، وعان سەنۋىنەن، باسقانىڭ مۇددەسى ءۇشىن ءوزىن قۇربان ەتۋىنەن، شىنشىل بولۋ ارەكەتتەرىنەن بايقالادى.
2 - جۇرگىزۋشى: ادامدىق اسىل قاسيەتتەرگە ادەپتىلىك، يماندىلىق، مەيىرىمدىلىك، قايىرىمدىلىق، ىزەتتىلىك، ادىلدىك، ءوزارا كومەك، دوستىق، ۇلكەندى سىيلاۋ، كىسىلىك جاتادى. ال ەندى، وقۋشىلار، مەن سىزدەرگە قاعازعا جازىلعان سۇراق بەرەيىن، سونىڭ جاۋابىن مىنا بولشەكتەنگەن قاعازدىڭ ىشىنەن شىعاراسىڭدار.
1. ادامدار ءبىرىن - ءبىرى كورگەندە قانداي ءسوز ايتادى؟/سالەمدەسۋ/
2. بالا بويىنداعى جاقسى قاسيەتتەردىڭ ءبىرى؟/ادەپتى/
3. جاقسى وقيتىن، كوپ بىلەتىن وقۋشىنى قانداي وقۋشى دەيدى؟/ءبىلىمدى/
4. وتباسىندا اتا - انالار، مەكتەپتە ۇستازدار بالانى نەگە باۋليدى؟/تاربيە/
5. «وكپەلەمەڭىز» سوزىنە ماعىنالاس ءسوز؟/رەنجىمەڭىز/
6. قازاق حالقىندا قىز بالالاردى قانداي مىنەزدى بولۋعا تاربيەلەگەن؟/يناباتتى/
7. قيىن جاعدايدا دوسىڭا نە ىستەۋىڭ كەرەك؟/كومەكتەسۋ/
8. ءاربىر بالا كوپ نارسەنى ۇيرەنگىسى كەلىپ تۇرادى، ونداي بالالاردى قانداي بالالار دەيمىز؟/تالاپتى/
1 - جۇرگىزۋشى: ادەپتىلىك تۋرالى بارلىق تاپسىرمادان مۇدىرمەي وتتىڭدەر. ەندىگى كەزەكتە كۇندەلىكتى ومىردە بولاتىن جاعدايلارعا جاۋاپ بەرەيىك.
1. سىنىپ وقۋشىلارى ەڭبەك ساباعىندا وقۋ تاجىريبە ۋچاستىگىندە جۇمىس ىستەۋگە قاجەتتى ەڭبەك قۇرالىنىڭ ءبىرى كۇرەكتىڭ سابىن دايىنداپ جاتتى. وقۋشىلاردىڭ بارلىعى ىنتامەن جۇمىس ىستەپ جاتقاندا، تەك ارمان عانا باسقا جۇمىسقا الاڭداۋمەن بولدى. ءمۇعالىمنىڭ ەسكەرتۋىنە ول «مەن بولاشاقتا دارىگەر بولامىن. ماعان كۇرەكتىڭ قاجەتى بولمايدى» - دەپ تاكاپپارلىقپەن جاۋاپ بەردى. مۇنداي جاعدايدا ءمۇعالىم نە ىستەۋى كەرەك دەپ ويلايسىزدار؟
2. سەن اۆتوبۋسقا ءمىنىپ، الدىڭعى ورىندىققا وتىردىڭ. سەبەبى ارتقى ورىندىقتار بوس ەمەس ەدى. كەلەسى ايالدامادا ءبىر ۇلكەن كىسى مەن بالالى ايەل ادام ءمىندى. سەننەن باسقا ادامدار ۇلكەندەر. سەن ۇلكەن كىسىگە مە الدە بالالى ايەلگە ورىن بەرەسىڭ بە؟ سەنىڭ باراتىن جەرىڭ الىس. ءوز ويىڭدى جەتكىز.
3. بىردە ساكەن مەن مۇرات مەكتەپتەن شىعىپ، اۆتوبۋسقا وتىردى. سوڭعى ورىندىققا ەكەۋى وتىرىپ الدى. سالدەن كەيىن ءبىر قارت اجە كىرىپ، قاستارىنا كەلىپ تۇردى. وسى كەزدە ساكەن مەن مۇرات نە ىستەر ەدى؟ ولاردىڭ ورنىندا سىزدەر بولساڭىزدار نە ىستەيسىزدەر؟
4. سۆەتا مەن سامال جاقىن دوستار. ولار ۇنەمى اسحاناعا بىرگە بارادى. بىردە سامال سامسا الاتىن اقشاسىن جوعالتىپ الدى. ال سۆەتا ءدامدى سامسانى الىپ جەپ تۇردى. «سامال، مەن ساعان اقشا بەرەر ەدىم، ءبىراق انام ۇرسادى»،- دەدى سۆەتا. قالاي ويلايسىزدار، مۇنداي جاعدايدا نە ىستەۋ كەرەك ەدى؟ ناعىز دوستار قالاي ارەكەت ەتەر ەدى؟
5. ۆەلوسيپەدپەن جارىسىپ كەلە جاتقان قانات جولدىڭ شەتىندە تۇرعان قاريانى كورەدى. نە ىستەۋ كەرەك؟ جول بەرىپ، وتكىزىپ جىبەرسە جولداستارىنان قالىپ قويادى. جارىستىڭ اتى جارىس، قانات قاريانىڭ جولىن كەسىپ وتەدى. قاناتتىڭ قىلىعى دۇرىس پا؟ الدە بۇرىس پا؟
قورىتىندى: مىنا سوزدەرگە كوڭىل اۋدارايىق. نە ۇعىنىپ وتىرسىڭدار؟ قايىرىمدىلىق دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟ اۋىزشا ويلاپ، ايتىپ كورەيىك. ءاربىر ادامدا نامىس وتى بولادى. يگىلىككە باستاعان ءىس نامىس، قايرات، جىگەر بەرەدى. بويىڭدا ەرىك - جىگەرىڭ بولسا، باس تىقتىرار اقىلىڭ بولسا، نەدەن كەمدىك كورمەكسىڭ! ەركىن ەڭبەگىڭنىڭ ەرتەڭگى يگىلىگى وزىڭدىكى ەمەس پە؟ سوعان جەتەر قايرات، ادامي اسىل قاسيەتتەر بەرسىن دەپ تىلەيىك. «ادام ءوز ءومىرىنىڭ قوجاسى، سوندىقتان ءوز باعىتىن ءوزى جاساۋى كەرەك» دەگەندەي، بۇگىنگى «قايىرىمدىلىق – ادامگەرشىلىك بەلگىسى» اتتى تاربيە ساعاتىمىزدى جابىق دەپ جاريالايمىز.
قايىرىمدىلىق – ادامگەرشىلىك بەلگىسى جۇكتەۋ
ماقساتى: دەنى ساۋ، ۇلتتىق سانا - سەزىمى ويانعان، رۋحاني دارەجەسىنە ءتان يماندى، يبالى، ۇلكەنگە قۇرمەت، كىشىگە ىزەت، بويىندا يگى قاسيەتتەرى مول قالىپتاسقان تۇلعانى تاربيەلەۋ. حالىقتىڭ ءتىلىن، سالت - ءداستۇرىن وقۋشىنىڭ بويىنا ءسىڭىرۋ. وقۋشىلاردى ەلجاندىلىققا، دوستىققا، قايىرىمدىلىققا باۋلۋ.
ءتۇرى: ءداستۇرلى ەمەس.
ناقىل سوزدەر:
«ادامگەرشىلىك تاربيەسىنىڭ مىندەتى وقۋشىنى قايىرىمدىلىققا تاربيەلەۋ» /ي. پەستالوسيي/. «ادام ءوز ءومىرىنىڭ قوجاسى، سوندىقتان ءوز باعىتىن ءوزى جاساۋى كەرەك.»/ءال - فارابي/.
ءادىسى: توپتاستىرۋ، سۇراق - جاۋاپ.
كورنەكىلىكتەر: ناقىل، دانالىق سوزدەر، پلاكات، سۋرەتتەر ت. ب.
ءوتۋ بارىسى.
1 - جۇرگىزۋشى: ارمىسىزدار ۇستازدار، وقۋشىلار! بۇگىنگى «قايىرىمدىلىق – ادامگەرشىلىك بەلگىسى» اتتى تاربيە ساعاتىمىزدى اشىق دەپ جاريالايمىز. ادام قوعامدا ادامدار اراسىندا ءومىر سۇرەدى. باسقالار سەنىمەن قارىم - قاتىناس جاساۋى ءۇشىن ولار سەنىڭ بار قاسيەتىڭدى تانىپ ءبىلۋى ءتيىس. سىرتقى كەلبەت پەن ءجۇرىس - تۇرىسىن ادامدارمەن ۇدايى سالەمدەسىپ، كىشىپەيىلدىك، قايىرىمدىلىق كورسەتۋىنەن ادەپتىلىگىن كورۋگە بولادى.
ادەپتىلىك – قوعامعا، قورشاعان ورتاعا، ياعني ءومىر ءسۇرىپ جاتىرعان جەرىمىزگە ساي قالىپتاسقان تاربيەسى. ادەپتىلىك ول قايىرىمدىلىقتىڭ بەلگىسى.
ادەپتىلىك – ار - ۇيات
ادامدىقتىڭ بەلگىسى
تۇرپايى مىنەز تاعى جات
ناداندىقتىڭ بەلگىسى.
2 - جۇرگىزۋشى: قازاقتا «جاقسىدان – شاراپات، جاماننان - كەساپات» دەگەن ماقال بار. مۇنداعى «شاراپات» ءسوزى قايىرىم، مەيىرىم دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى. شاراپاتتى ءىس جاساۋ كەز - كەلگەن ادامنىڭ قولىنان كەلەدى، ءبىراق ونى تەك ادامگەرشىلىگى جوعارى، رۋحاني الەمى باي، جان دۇنيەسى تازا ادامدار عانا جاسايدى. ول باسقانىڭ جاعدايىن ءوز قامىنداي شىنايى، جۇرەگىمەن قابىلداپ، قانداي قيىن بولسا دا، امالىن تابۋعا تىرىسادى، نە سوزىمەن، نە ىسىمەن جاردەم بەرەدى، شاراپاتىن تيگىزەدى. شاراپاتتى ادام – اباي ارمانداعان كەمەل ادام:
وزەك قۋا اعادى،
وزەن سۋدىڭ سالاسى
الىستان سالەم بەرەدى
ادەپتى ەلدىڭ بالاسى.
1 - جۇرگىزۋشى: «ءسوزدىڭ كوركى ماقال» دەپ قازاق اتامىز بوسقا ايتپاسا كەرەك. توقسان اۋىز ءسوزدىڭ توبىقتاي ءتۇيىنىن جەتكىزىپ وتىرعان. ەندى قانشالىقتى ءبىلىمدى ەكەندەرىڭىزدى ماقال - ماتەل ايتۋدان بايقاپ كورەلىك.
2 - جۇرگىزۋشى: اۋلاق ءجۇرىپ جامان قىلىق ادەتتەن،
ۇيرەنىڭىز جاقسى مىنەز ادەپپەن.
بۇل ويىننىڭ شارتى، وقۋشىلار، ماقالدىڭ ءبىرىنشى ءبولىمىن مەن ايتامىن، ال كەلەسى ءبولىمىن سىزدەر ايتۋلارىڭىز كەرەك.
1. ادەپتى بالا – ارلى بالا.......................
(ادەپسىز بالا – سورلى بالا).
2. دوس جىلاتىپ ايتادى.............................
(دۇشپان كۇلدىرىپ ايتادى).
3. سىيلاي بىلسەڭ كارىنى...............................
(جارىلقايمىن ءبارىڭدى).
4. اعا ادەپتى بولسا، ءىنى ادەپتى،....................
(اپا ادەپتى بولسا، ءسىڭلى ادەپتى).
5. ارداگەر اعا الدىندا تۇرسىن،...................
(ادەپتى ءىنى ورتاسىندا تۇرسىن).
6. بالاپان ۇيادا نە كورسە،.............................
(ۇشقاندا سونى ىلەدى).
1 - جۇرگىزۋشى: «ادامگەرشىلىك تاربيەسىنىڭ مىندەتى وقۋشىنى قايىرىمدىلىققا تاربيەلەۋ» دەگەن. (ي. پەستالوسيي).
ياعني قازاق حالقى قاشاندا جوعارى باعالاعان قاسيەتىنىڭ ءبىرى – ادامگەرشىلىك. ادامگەرشىلىگى بار ادامدى بارلىق جەردە سىيلاعان، دارىپتەگەن، قاسيەتتەگەن جانە ۇلگى تۇتقان. «ادامگەرشىلىك – اسىل قاسيەت»، «ادامنىڭ ۇياتى بەتىندە، ادامگەرشىلىك نيەتىندە» دەپ سول سياقتى ناقىلدار حالقىمىزدىڭ ادامگەرشىلىكتى قانشالىقتى قاستەرلەگەندىگىن ايقىن بايقاتادى.
قايىرىمدىلىق – جەتىمدەرگە، مۇگەدەكتەرگە، قارت كىسىلەرگە رۋحاني جانە ماتەريالدىق كومەك كورسەتۋ (جىلى سوزبەن قولداۋ، شارۋاشىلىق جۇمىستارعا كومەك كورسەتۋ، جۇمىس ۇسىنۋ جانە ت. ب.).
ادامگەرشىلىك قوعامنىڭ ءومىر زاڭدىلىعىنا سايكەس ادامدار اراسىنداعى قارىم - قاتىناستاردى رەتتەۋگە نەگىز بولاتىن بەلگىلى ءبىر ىزگىلىك ۇستانىمدارىن مورالدىق ۇعىنۋ. ادامگەرشىلىك ادامنىڭ ادامدى قۇرمەتتەۋىنەن، وعان سەنۋىنەن، باسقانىڭ مۇددەسى ءۇشىن ءوزىن قۇربان ەتۋىنەن، شىنشىل بولۋ ارەكەتتەرىنەن بايقالادى.
2 - جۇرگىزۋشى: ادامدىق اسىل قاسيەتتەرگە ادەپتىلىك، يماندىلىق، مەيىرىمدىلىك، قايىرىمدىلىق، ىزەتتىلىك، ادىلدىك، ءوزارا كومەك، دوستىق، ۇلكەندى سىيلاۋ، كىسىلىك جاتادى. ال ەندى، وقۋشىلار، مەن سىزدەرگە قاعازعا جازىلعان سۇراق بەرەيىن، سونىڭ جاۋابىن مىنا بولشەكتەنگەن قاعازدىڭ ىشىنەن شىعاراسىڭدار.
1. ادامدار ءبىرىن - ءبىرى كورگەندە قانداي ءسوز ايتادى؟/سالەمدەسۋ/
2. بالا بويىنداعى جاقسى قاسيەتتەردىڭ ءبىرى؟/ادەپتى/
3. جاقسى وقيتىن، كوپ بىلەتىن وقۋشىنى قانداي وقۋشى دەيدى؟/ءبىلىمدى/
4. وتباسىندا اتا - انالار، مەكتەپتە ۇستازدار بالانى نەگە باۋليدى؟/تاربيە/
5. «وكپەلەمەڭىز» سوزىنە ماعىنالاس ءسوز؟/رەنجىمەڭىز/
6. قازاق حالقىندا قىز بالالاردى قانداي مىنەزدى بولۋعا تاربيەلەگەن؟/يناباتتى/
7. قيىن جاعدايدا دوسىڭا نە ىستەۋىڭ كەرەك؟/كومەكتەسۋ/
8. ءاربىر بالا كوپ نارسەنى ۇيرەنگىسى كەلىپ تۇرادى، ونداي بالالاردى قانداي بالالار دەيمىز؟/تالاپتى/
1 - جۇرگىزۋشى: ادەپتىلىك تۋرالى بارلىق تاپسىرمادان مۇدىرمەي وتتىڭدەر. ەندىگى كەزەكتە كۇندەلىكتى ومىردە بولاتىن جاعدايلارعا جاۋاپ بەرەيىك.
1. سىنىپ وقۋشىلارى ەڭبەك ساباعىندا وقۋ تاجىريبە ۋچاستىگىندە جۇمىس ىستەۋگە قاجەتتى ەڭبەك قۇرالىنىڭ ءبىرى كۇرەكتىڭ سابىن دايىنداپ جاتتى. وقۋشىلاردىڭ بارلىعى ىنتامەن جۇمىس ىستەپ جاتقاندا، تەك ارمان عانا باسقا جۇمىسقا الاڭداۋمەن بولدى. ءمۇعالىمنىڭ ەسكەرتۋىنە ول «مەن بولاشاقتا دارىگەر بولامىن. ماعان كۇرەكتىڭ قاجەتى بولمايدى» - دەپ تاكاپپارلىقپەن جاۋاپ بەردى. مۇنداي جاعدايدا ءمۇعالىم نە ىستەۋى كەرەك دەپ ويلايسىزدار؟
2. سەن اۆتوبۋسقا ءمىنىپ، الدىڭعى ورىندىققا وتىردىڭ. سەبەبى ارتقى ورىندىقتار بوس ەمەس ەدى. كەلەسى ايالدامادا ءبىر ۇلكەن كىسى مەن بالالى ايەل ادام ءمىندى. سەننەن باسقا ادامدار ۇلكەندەر. سەن ۇلكەن كىسىگە مە الدە بالالى ايەلگە ورىن بەرەسىڭ بە؟ سەنىڭ باراتىن جەرىڭ الىس. ءوز ويىڭدى جەتكىز.
3. بىردە ساكەن مەن مۇرات مەكتەپتەن شىعىپ، اۆتوبۋسقا وتىردى. سوڭعى ورىندىققا ەكەۋى وتىرىپ الدى. سالدەن كەيىن ءبىر قارت اجە كىرىپ، قاستارىنا كەلىپ تۇردى. وسى كەزدە ساكەن مەن مۇرات نە ىستەر ەدى؟ ولاردىڭ ورنىندا سىزدەر بولساڭىزدار نە ىستەيسىزدەر؟
4. سۆەتا مەن سامال جاقىن دوستار. ولار ۇنەمى اسحاناعا بىرگە بارادى. بىردە سامال سامسا الاتىن اقشاسىن جوعالتىپ الدى. ال سۆەتا ءدامدى سامسانى الىپ جەپ تۇردى. «سامال، مەن ساعان اقشا بەرەر ەدىم، ءبىراق انام ۇرسادى»،- دەدى سۆەتا. قالاي ويلايسىزدار، مۇنداي جاعدايدا نە ىستەۋ كەرەك ەدى؟ ناعىز دوستار قالاي ارەكەت ەتەر ەدى؟
5. ۆەلوسيپەدپەن جارىسىپ كەلە جاتقان قانات جولدىڭ شەتىندە تۇرعان قاريانى كورەدى. نە ىستەۋ كەرەك؟ جول بەرىپ، وتكىزىپ جىبەرسە جولداستارىنان قالىپ قويادى. جارىستىڭ اتى جارىس، قانات قاريانىڭ جولىن كەسىپ وتەدى. قاناتتىڭ قىلىعى دۇرىس پا؟ الدە بۇرىس پا؟
قورىتىندى: مىنا سوزدەرگە كوڭىل اۋدارايىق. نە ۇعىنىپ وتىرسىڭدار؟ قايىرىمدىلىق دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟ اۋىزشا ويلاپ، ايتىپ كورەيىك. ءاربىر ادامدا نامىس وتى بولادى. يگىلىككە باستاعان ءىس نامىس، قايرات، جىگەر بەرەدى. بويىڭدا ەرىك - جىگەرىڭ بولسا، باس تىقتىرار اقىلىڭ بولسا، نەدەن كەمدىك كورمەكسىڭ! ەركىن ەڭبەگىڭنىڭ ەرتەڭگى يگىلىگى وزىڭدىكى ەمەس پە؟ سوعان جەتەر قايرات، ادامي اسىل قاسيەتتەر بەرسىن دەپ تىلەيىك. «ادام ءوز ءومىرىنىڭ قوجاسى، سوندىقتان ءوز باعىتىن ءوزى جاساۋى كەرەك» دەگەندەي، بۇگىنگى «قايىرىمدىلىق – ادامگەرشىلىك بەلگىسى» اتتى تاربيە ساعاتىمىزدى جابىق دەپ جاريالايمىز.
قايىرىمدىلىق – ادامگەرشىلىك بەلگىسى جۇكتەۋ
You Might Also Like
