InfoHub Logo

ءادىس دەگەنىمىز – ءمۇعالىمنىڭ بەلگىلى ءبىر ماقساتقا جەتۋدەگى ءىس - ارەكەتى، ال تەحنولوگيا –كوپتەگەن ادىستەردىڭ جيىنتىعى. جاڭا تەحنولوگيانىڭ باستى ماقساتى — وزدىگىنەن دامۋعا ۇمتىلاتىن جەكە تۇلعانى قالىپتاستىرۋ. ال، وسى تەحنولوگيالاردىڭ كەڭىنەن قولدانىلۋى ءبىلىم قۇزىرەتتىلىگىنە جەتۋ جولىندا ۇلكەن رول اتقارادى.

ءبىر تەحنولوگيانىڭ ءوزى ءار ءتۇرلى مۇعالىمدەردىڭ شەبەرلىگىنە بايلانىستى ءارقيلى جۇزەگە اسىرىلۋى مۇمكىن. نە ءۇشىن ءتيىمدى؟ سەبەبى، فيزيكا ساباعىندا وزىق تەحنولوگيالاردى پايدالانۋ - وقۋ-تاربيە ءۇردىسىن ءتيىمدى ۇيىمداستىرۋىن، وقۋشىنىڭ ءوزىن-وزى دامىتۋىن، ويلاۋىن ەلەستەتۋ مەن ەستە ساقتاۋ بەلسەندىلىگىن، داعدىسىن ءبىلىم سالاسىنىڭ دامۋىن قامتاماسىز ەتەدى. وقۋشىلاردىڭ ساباققا دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ، وزدىگىنەن ءبىلىم الۋعا قۇشتارلىعىن تانىتۋ. كۇردەلى فيزيكالىق ەسەپتەردى شىعارۋ ءۇشىن، سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ ءۇشىن نەگىزگى فورمۋلالار مەن زاڭدىلىقتاردى پايدالانا بىلۋگە ۇيرەتۋ، ەكسپەريمەننتىك جۇمىستاردى اتقارۋدا يكەمدىلىگىن داعدىلاندىرۋعا كومەكتەسەدى. ءاربىر تەحنولوگيا وزىندىك جاڭا ءادىس – تاسىلدەرمەن ەرەكشەلەنەدى. ادىس-تاسىلدەردى ءمۇعالىم ىزدەنىسى ارقىلى وقۋشى قابىلەتىنە، قابىلداۋ دەڭگەيىنە قاراي ىرىكتەلىنىپ، قولدانىلادى. ءتيىمدى پايدالىلارىن جەتىلدىرە تۇسەدى. كورنەكى پەداگوگ ۆ.ا. سۋحوملينسكيي «ساباق جاس وسپىرىمدەردىڭ ينتەللەكتۋالدى ومىرىنە قۇر عانا ساباق بولىپ قويماس ءۇشىن ول قىزىقتى بولۋى شارت. وسىعان قول جەتكەندە عانا مەكتەپ جاسوسپىرىمدەر ءۇشىن رۋحاني ءومىردىڭ تۇلەگەن وشاعىنا، ءمۇعالىم وسى وشاقتىڭ قۇرمەتتى يەسى مەن ساقتاۋشىسىنا اينالادى» دەپ ايتقان. ويتكەنى جاي عانا ساباق قۇنارسىز تاعام سەكىلدى ادام بويىنا جۇقپايدى. قىزىقتى ساباقتار ءمۇعالىمنىڭ اشقان جاڭالىعى، وزىندىك قولتاڭباسى، ادىستەمەلىك ىزدەنىستەرى، قولدانعان ءادىس – تاسىلدەرى ارقىلى ەرەكشەلەنىپ، شاكىرت جۇرەگىنەن ورىن الادى. ساباق ۇردىسىندە پايدالانىپ جۇرگەن ءادىس – تاسىلدەر وقۋشىلاردىڭ وقۋعا دەگەن ىنتا – ىقىلاسىنىڭ، داعدى مەن وي – ءورىس، ءبىلىم – بىلىكتەرىنىڭ ارتۋىمەن سيپاتتالارى ءسوزسىز. وقىتۋدىڭ ادىس-تاسىلدەرىن ءتيىمدى تاڭداپ الۋ وقىتۋدا تابىسقا جەتۋگە نەگىز بولادى، ءارى ساباقتىڭ تيىمدىلىگى مەن ساپاسىن بارىنشا ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. وقۋشىلارعا تەرەڭ ءبىلىم بەرۋ ءۇشىن ءمۇعالىم مىنا تومەندەگى قاعيدالاردى ەستە ساقتاعانى ءجون دەپ ەسەپتەيمىن.

اما

1. ءمۇعالىم ءپاندى جەتىك مەڭگەرىپ، ونى وقۋشىلارعا عىلىمي تۇرعىدان نەگىزدەپ، قاراپايىم تىلمەن، ومىرمەن بايلانىستىرا وتىرىپ بەرە ءبىلۋى قاجەت.

2. وقۋشىلاردىڭ جاس ەرەكشەلىكتەرىنە قاراي جەكە باستارىنىڭ پسيحولوگياسىن، جان دۇنيەسىن جەتە ءبىلىپ، ءار وقۋشىنىڭ جۇرەگىنە جول تابا ءبىلۋى ابزال.

3. عىلىم مەن پەداگوگيكا سالاسىنداعى جاڭالىقتاردى ۇنەمى پايدالانىپ وتىرۋى ءتيىس.

4. وقۋشىلارعا ۇزاق ۋاقىت ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن ارتتىرۋ ءۇشىن جاڭا ساباقتى، اسىرەسە زاڭدىلىقتار مەن قۇبىلىستاردى تىرەك بەلگىلەرى مەن تىرەك كونسپەكتىلەرى بويىنشا بەرگەن ءجون.

5. وقۋشىلاردىڭ ساپالى دا تياناقتى ءبىلىم الۋى ءۇشىن ءار ءبولىم، ءار تاقىرىپ بويىنشا ولاردىڭ بىلىمدەرىن تەكسەرىپ وتىرعان ءجون.

مۇندا اسىرەسە وقۋشىلاردىڭ بىلىمدەرىن تەكسەرۋدە مىنا تومەندەگىدەي ادىستەردى قولدانعان ءتيىمدى:

- تەستىك جۇيە بويىنشا

- ءوزىن-وزى تەكسەرۋ

- كورشىسىن تەكسەرۋ جانە ت.ب

وسىلايشا ءپاننىڭ نەگىزگى زاڭدىلىقتارى مەن قۇبىلىستارىن ومىرمەن بايلانىستىرا قىزىقتى ەتىپ بەرۋ جولدارىن قاراستىرۋعا بولادى. ءوز ساباقتارىمدا ادىس-تاسىلدەردى ءتيىمدى پايدالانۋعا تىرىسامىن. وقۋشىلاردىڭ جاڭا ماتەريالدى يگەرۋىنە كوڭىل بولەمىن. وقۋشىلاردىڭ ءوز بەتىمەن جۇمىسىن قالىپتاستىرۋ، وقۋشىنىڭ پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىن جانە قاجەتتىلىگىنەن تۋىندايدى. توپپەن جۇمىس كەزىندە سىنىپتا ەڭ العار دارىندى وقۋشىنى انىقتاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ءار ساباعىمدا ساباق كەزەڭدەرىنە بايلانىستى ءتۇرلى ادىس-تاسىلدەردى قولدانامىن. ساباق بارىسىندا ادىس-تاسىلدەردى پايدالانۋ وقۋشىنىڭ بويىندا ءوز- وزىنە سەنىمدىلىك ۇيالاتادى، وزگە بالاعا قاراپ بوي تۇزەۋگە ۇمتىلادى، ءوزىن-وزى باعالاۋى جوعارىلايدى،وزگەنى ۇيرەتە وتىرىپ، ءوزى كوپ نارسەنى ۇيرەنەدى، كوشباسشىلىق قابىلەتتەرى قالىپتاسادى.

ءادىس تاسىلدەردىڭ ناتيجەسى: ءادىس – تاسىلدەردى پايدالانۋدا وقۋشىلار ءوز پىكىرلەرىن دالەلدەۋگە، قورىتىندى جاساۋ، ءوز ويلارىن قىسقاشا، ءدال جانە ناقتى جاساۋعا كومەكتەسەدى جانە تومەندەگىدەي ناتيجەگە جەتەدى:

1. ساباققا دەگەن ىنتاسى، قىزىعۋشىلىعى ارتادى.

2. وقۋشىلار ءوز بەتىمەن ىزدەنۋ جولدارىن ۇيرەنەدى.

3. ءوز ويىن سحەما، كەستە، سۋرەتتەر، فيزيكالىق تاجىريبەلەردى پايدالانۋ ارقىلى ەركىن جەتكىزەدى.

4. فيزيكالىق تىلدە سويلەۋ مادەنيەتىن دامىتادى.

5. ىزدەنۋى ءىس – ارەكەتى قالىپتاسادى.

6. وقۋشىلاردىڭ ءوز بەتىمەن جۇمىس جاساۋ ىنتاسى ويانادى.

7. زەرتحانالىق جانە ساراماندىق جۇمىستاردى ءوز بەتىنشە جاساۋعا داعدىلانادى.

8. ءبىلىم ساپاسىن ارتادى.

قورىتا كەتسەم، قازىرگى زامان تالابىنا ساي ءوسىپ كەلە جاتقان جەتكىنشەك تەحنولوگيالاردى كەڭىنەن پايدالانۋعا بەيىم ەكەنى بارشامىزعا ايان. سوندىقتان وقۋشى قىزىعۋشىلىعىن، ساباقتىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ ءۇشىن ءتۇرلى ادىس-تاسىلدەردى قولدانعانىمىز ءجون. سونىمەن قاتار، ساباقتا قولدانىلاتىن ادىس-تاسىلدەر وقۋشىلاردىڭ ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن ارتتىرىپ، ولاردى جيناقىلىققا، دالدىككە، شىعارماشىلىققا باۋلۋعا كومەكتەسەدى دەپ ويلايمىن. «سۇرانىسقا سايكەس ۇسىنىس بولۋى ءتيىس» دەگەندەي، زاماننىڭ سۇرانىسىنا قاراي، تالابىنا ساي مۇعالىمدەر دە جۇمىستانۋى ءتيىس!

---