InfoHub Logo

Сырдарияның бір қойнауы, көк шалғынды көлдің жиегі. Өрістеген қой, күйездеген жылқы, желіде жатқан құлын... Жұмыртқадай бес ақ үй қатарын тізіп бұлар тұр. Ортадағы үлкен үйден күмпілдете піскен сары сабаның гүрсілі шығып жатыр.

Бес ақ үйдің тігілген жері Сырдарияның бір алабы, Қатты көлдің жағасы. Үй кімдікі. Мал кімдікі. Бұл әлі оқушыға белгісіз.

...Екі жүк машина тола адамды мінгізіп алып құйындатып келе жатыр, бет алысы бес ақ үй.

— Қайда барасыңдар? — десең, біреуі: байға! біреуі: майға! біреуі: қымызға! — десіп күліседі. Анығына келгенде:

— Борашовтікіне барамыз. Сары қымыз, піскен қозының ми палауын асағалы келеміз! — деді ортадағы ұзын бойлы, атжақты келген бір жігіт.

Плотинаға келген сырт қонақтың бұл ауылға соқпай кететіні аз. Өйткені плотина басшылары өз сыйлықтары болмаған соң Борашовтікіне ала жөнейтін әдеті болған. Оның үстіне плотина басшыларының апарған қонағын Борашов та серпін көрген емес, өйткені оның плотинаға қайткенде мықтап жайласудың қамында жүрген кезі. Сондықтан да қынжылмай сыйлауында оның іштей есебі бар.

Сонымен жиырма-отыз кісі Борашовтың үйінде екі күндей қонақ болды. Саба-саба қымыз, мая-мая бауырсақ сары майлы дастархан ағыл-тегіл болды да жатты. Сүбелері жете қарыс болған тоқтылар бір емес, екі рет сойылды. Қонақтар екі күнді артына салып әрең аттанды. Бұған бір-екі жыл болып қалды.

Борашовтікіне барамыз, 15 гектар пішендік жерді Борашовтың малына деп шауып беріп едік, енді соны плотинаның өгізімен тасығалы келеміз... — десті. Соның арқасында Борашовтың малы күйлі, шөбі жұғымды, соғымы семіз, еті майлы болды... Қонақ келіп жатыр, кетіп жатыр. Бірақ, пайдалы адамдар болмаса, тегін ет, тегін қымыз неге берілсін? Пайдасыз, кездейсоқ адамдарға Борашовтар жүре сөйлейді. Шекесінен қарайды, сенгендері күшті секілді.

Тағы бір топ кісілер келе жатты.

— Қайда барасыз? — дегенге:

— Борашовтікіне барамыз, плотинаның дайын кесегі мен қышынан сыңғырлаған екі бөлмелі үй салдырыпты. Соған құтты болсын айтқалы барамыз, — деседі. Бұл Борашовтардың соңғы тапқан табысының бір ұшқыны болатын-ды.

Осы секілді шым-шытырық шытырманнан құтылудың әрекетіне кіріскен Борашовтар бірте-бірте плотинадан ауысып колхозға баруға жан сала кірісті. Аудан да мұны сыртқа серіккен жоқ, колхозға ұсынды. Январьдың 28 күні тағы да бір-екі адам шабуылдап келе жатты. Бұларға:

— Қайда барасыз? — дегенге:

— Борашовтікіне барамыз. Оны колхоз председателі етіп сайлапты. Соған шүйінші сұрай барамыз, — десті.

Арада төрт-бес күн өткен жоқ. Жазылған сия кепкен де жоқ, тағы да біреулер шауып келе жатты.

— Қайда барасыз? — дегенге:

— Борашовтікіне барамыз. Аудан жиылыс өткізіп, Борашовты колхоз председательдігінен жұлып тастады. Соны айтқалы келеміз, — десті.

Міне, Борашовтардың үйіне барғандар мен келгендердің бір-екі жылғы шабуылының ұзын ырға, қысқаша тарихы осындай. Бұлардың бүкпелі бұлғақ, мал жинап, үй тігуі, бармақ баспай, көз қыспай былтыр менен биыл емес, әріден басталады.

Әсіресе, кейінгі соққы (колхоз председательдігіне өткізіп тұрып, алып тастау) Борашовтарға оңай тиген жоқ. Қымыздың күші, еттің майлысына сыйынуға үйренген әдетімен шабуылдаса да өндіргені аз. Дегенмен Борашовтар әлі мұқайтын да емес. Жең ұшынан желпіндіретіндері де бар болуы даусыз. Бірлі - жарымда бара жатқандарға:

— Қайда барасыз? — десең:

— Борашовтікіне барамыз, — деседі әлі күнге.

Осы "Борашовтікіне барамыз"... тиылмай, Борашовтар сияқтылардың бүлдіргіш тамыры қиылмайды. Ол үшін керегі: айлашыл алаяқтарды арамыздан аластап, қылмыстарының бетін қаттырақ ашу.

---