InfoHub Logo

Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті – 85 жылдан астам тарихы бар Қазақстандағы, жалпы Азиядағы жетекші жоғары оқу орындарының бірі. Үш тілдік білім беру жүйесі, дүниежүзі елдерінің танымал жоғары оқу орындарынан профессорлардың келіп дәріс жүргізіп, тәжірибе алмасып отыруы – Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің әлемдік аренадағы өзіндік орны бар екендігіне дәлел.

Әл Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті – көп саланы қамтитын мамандарды даярлау бойынша үлкен жұмыс жасайды. Соның ішінде қазіргі замандағы орны айрықша, жетекші мамандықтардың бірі – психология да оқытылады. Бұл жастар үшін аса маңызды оқытылуы қажет сабақтың бірі десек те болады.

Психология – қоғамда өзіндік орны бар, адам өмірінде маңызды рөл атқаратын сала болып табылады. Психологияны білу және ұғыну адам өмірін біршама жеңілдетіп, оны одан сайын түрлендіре түседі. Сонымен қатар, бұл сала ең алдымен өз-өзімізді танып-білуге, мінез-құлқымыздың қалыптасуына, біздің қоршаған ортамыздағы адамдардың сана-сезімін, ішкі жан дүниесін түсінуге және тағы да сол сынды нәрселерді ұғынуға көмектеседі. Осының арқасында біз адамдардың не істейтінін және не үшін істейтінін және қалай өзгеріп, өсе алатынымызды білеміз.

Психология – бұл адамдардың мінез-құлқын, когнитивті көзқарасын, өнімділігі мен психикалық қызметін зерттеу. Ол психологиялық ауытқулары бар адамдарды жақсы түсіну және оларға көмектесу, психикалық денсаулық мәселелерін емдеу және білім беру жүйесін, жұмыс орнындағы мінез-құлық пен қарым-қатынасты жақсарту үшін қолданылады.

Психологияны өмірдің барлық салаларында пайдалануға болады. Темекіні тастау, салмақ жоғалту немесе жаңа тілді үйрену болсын, психология сабақтары мотивацияны арттыру бойынша кеңестер береді. Психология жалпы денсаулықты жақсартудың пайдалы құралы бола алады. Жаттығуды ынталандыру және тамақтануды жақсарту әдістерінен бастап депрессияны емдеудің жаңа әдістеріне дейін денсаулық психологиясы саласы сау және бақытты болуға көмектесетін көптеген пайдалы стратегияларды ұсынады.

Ал ендігі кезекте психологияның қазіргі таңдағы орны мен маңызы қандай деген сұраққа жауап берейік. Бәріміз білетіндей, ХХІ ғасыр –ақпараттық технологиялардың, интернет желісінің дамыған ғасыры. Әрине, бұл адамзат үшін өте жақсы жетістік. Алайда, әр заттың оң және теріс жақтары бар екенін естен шығармайық. Интернет желісінде түрлі мақсатта жарияланатын ақпараттар мен бейнероликтер адам психологиясына кері әсерін тигізіп, мотивациясын төмендетеді. Сондықтан да, осындай жағдайда сынбай, алдыға қарай ұмтылу үшін психологияны терең меңгеру қажет.

Негізінде, психология адамдарға көп жағдайда көмектеседі, өйткені ол адамдардың не үшін істеп жатқанын түсіндіре алады. Осындай кәсіби түсінікпен психолог адамдарға шешім қабылдау процесін, стрессті басқаруды және мінез-құлықты жақсартуға көмектеседі. Мұның бәрі адамдарға табысты мансапқа жетуге, қарым-қатынасты жақсартуға, өзіне деген сенімділікті арттыруға және жалпы қарым-қатынасты жақсартуға көмектеседі.

Басқару психологиясы – қазіргі таңда аса қарқынды жылдамдықпен дамып келе жатқан психологияның бір саласы болып табылады. Басқару психологиясы – жұмыс орнындағы ең тиімді салалардың бірі. Ол жұмыс орнындағы қызметкерлердің табиғатын түсінуге бағытталған.

Басқару психологиясы – бұл жұмыс орнындағы жеке тұлғалардың, топтардың және ұйымдардың тиімділігіне бағытталған өндірістік және ұйымдастырушылық психологияның пәні. Оның мақсаты-менеджерлерге кез-келген ұйымдағы жеке адамдар мен топтар арасында кең таралған психологиялық модельдер туралы жақсы басқарушылық және жеке түсінік алуға көмектесу. Басқару психологиясын жұмыс орнындағы жағымсыз психологиялық модельдерді болжау және алдын-алу үшін қолдануға болады, сонымен қатар жеке адамдар мен топтар арасындағы психологиялық модельдерді ұзақ мерзімді перспективада ұйымға пайда әкелетін етіп бақылау үшін қолдануға болады.

Алайда, тәуелсіз ғылыми пән ретінде басқару психологиясы салыстырмалы түрде жақында пайда болды және бұл менеджмент теориясының дамуы аясында болды. Менеджмент теориясын дамытудың төрт негізгі тәсілі бар: менеджменттің негізгі мектептері тұрғысынан көзқарас, процестік, жүйелік және ситуациялық тәсілдер. Басқару психологиясын дамыту үшін екінші және үшінші мектептер маңызды. Осылайша, «классикалық» мектепте басқарудың негізгі принциптері (дара басшылық, орталықтандыру, еңбек бөлінісі, құқықтар мен міндеттердің пропорционалдығы және т.б.) тұжырымдалып, олардың негізінде көшбасшының барлық қызметі құрылады, сонымен қатар басқарудың негізгі функциялары (жоспарлау, ұйымдастыру, бақылау, мотивация және т. б.) сипатталады.

Адамның мінез-құлқын білу жұмыстың қарқынды жүруінің негізі болып табылады; сіздің психология негіздері туралы біліміңіз сізді маңызды қызметкер / менеджер етеді.

Зерттеу есептері қызметкерлердің жоғары жалақы мен қаржылық ынталандыруға ғана емес, сонымен қатар еңбек жағдайларын жақсартуға ұмтылатынын көрсетеді.

Сондықтан, егер менеджерлер өз қызметкерлерін сақтап қалуға және қызметкерлердің максималды өнімділігін қамтамасыз етуге ұмтылса, олар қызметкерлердің психологиялық жағдайын барынша ескеретін жағымды орта мен теңдестірілген атмосфераны құруы керек.

Тленчиева Н.С.
Педагогика ғылымдарының кандидаты
Садыкова Н.М.
Психология ғылымдарының кандидаты
Қолданбалы және практикалық психология кафедрасы
Маникова Анар
Муратов Ербұлан
Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ,
«Тарих және география» мамандығының 1 курс магистранттары

---