Ұйқыға кеткен патшайым, оятқан оны ханшайым
Ертеде бір ханшайым өмір сүріпті. Ол ханшайымның шешесін мыстан мәнгіге ұйқтатып тастапты. Ал ханшайымды өзі патшайымнан ұрлап кетіпті. Мыстан кемпір ханшайымды қатты жақсы көріп өсіреді. Патша еш патшайымды оятуға жолын, емін таба алмады. Патшайым ұйқтап көп жылдар жатады. Ханшайым менің анам деп мыстан кемпірді ойлайтын еді.
Күндердін күнінде ханшайым ұйқыдан оянып кетті, түн ортасы еді. Мыстан кемпірдін бөлмесіне апам неге түн уақытында шам жағып қойған бір жері ауырған жоқ па көрейін деп Мыстан бөлмесіне барып, есігінен қарады. Мыстан қолында сиқырлы су бар еді. Бөлмеде өсіп тұрған қара гүлді көрді, мыстан кемпір ешқашан патшайым оянбайды, мен мына сиқырлы суды саған құйсам, қара гүл ақ гүлге айналып кетесін, сен ерекше адамдарға иіс шығарасын, ол иісті искеген патшайым оянып есін жиып менен ханшайымды тартып алады, естіп тұрсын ба қара гүл солған күйін солып қал деп қуанып ұшқыш шелегіне мініп мен енді түн ортасында патшайымды көріп келейін деп ұша жөнелді.
Ханшайым таң қалып, ештеңе болмағандай, жүре береді. Сөйтіп мыстанның сонына түседі. Мыстан айына бір рет патшайымның үйіне барып терезе сыртынан ұйқтап жатқан патшайымды көріп күліп қайтатын. Ханшайым мыстанды бірден жек көріп кетеді. Мыстаннан әлгі сиқырлы суды алып, сол сиқырлы судың орнына басқа су құйып қояды. Ханшайым өз бөлмесіне сиқырлы суды тығып қояды. Келесі жол ханшайым гүлді ұрлап, тығып қойуға кіріседі бірақ қалай оңай болмады, гүлге қол жеткізе алмады. Күндердін күнінде ханшайым жоспар құрды, мыстан білмей қалды. Ханшайым қара гүлді өзінің қалтасына жасырды, сиқырлы судыда екінші қалтасына жасырды. Мыстан ұшқыш шелекпен ұшып орманға келді, ханшайым жылап отырды мыстан кемпір не болды неге жылап отырсын деп сұрады. Мен үй жинап қойдым, тамақ пісірдім, гүлдерге су құйдым, бірақ сіздің бөлмеңіздегі бір гүл бар екен қорқынышты қара гүл, мен шаңын сүртіп содан соң, су жуамын жапырағы тым шаң көп екен деп үй сыртынан алып шыққан едім қолымнан түсіп кетті, біздің үй тау басында ғой деп, мыстанға апа апашым деп құшақтап жылай кетті.
Мыстан кемпір менің бөлмемді тазала деген кім бар саған деп тап, тап, менің ең жақсы көретін қара гүлімді деді, Ханшайым сіз рұқсат етіңіз ұшқыш шелекпен мен іздеп табам деп айтты, әрине табасын, тап деп ұшқыш шелекті берді. Ханшайым өмірінде бірінші рет ұшқыш мыстан кемпірдің шелегімен ұшты. Орманға алып бар деп бұйрық берді, ұшқыш шелек орманға алып барды, енді мені патша сарайына алып бар, айына бір рет апам баратын ұйқыдағы патшайымға алып бар деп бұйрық берді. Мыстан кемпірдің ұшқыш шелегі Ханшайымды тура анасы патшайымға алып барды. Ханшайым туған анасын көрді түрі өзінен айнымай қалған еді. Ол патшайым түк білмей ұйықтап жатыр еді.
Ханшайым перде ортасына тығылып тұрды, дереу таң атқанша үлгерейін деп, қалтасынан сиқырлы суды алып, қара гүлге құйды, қара гүл ақ гүлге айналды. Патшайымға искетті патшайым оянды. Анашым деп Ханшайым патшайымды жылап құшақтай кетті. Патшайым, қызым мен көп жылдар ұйықтап кетіппін ғой жаным сол, есімде мен орманда сенімен бірге демалып отырғам кенет, бір өсіп тұрған ағаштың ортасында гүл ақ гүлдің ашылғанын көрдім саған алып беруге асығып сол ағаш түбіне бардым таң қалып қарап тұрғанымда, мыстан кемпір тиме, тиме, тек қана менің гүлім сен ұрламақшысын ба? Мен бұл гүлдің ашылуын көп күттім, бұл гүлді алам бүкіл әлемді қара түнек етем, деді мен жоқ деп мыстанмен алыстым, мыстанға шамам жетпеді, менен ақ гүлді тартып алып, ал саған керегі осы ма деп, бір қолында гүл, бір қолында сені менен алып кетті. Мыстан кемпір бұл гүлдің құпиясын мен ғана білем оның сиқырлы суы менд ғана бар, қымақ патшайым, мен бүкіл әлем қара түнек болсын десем гүл қара түнек етеді, ал жарық болсын десем жарық болады, бірақ менімен ерегіскенің үшін сені ұйықтап қалсын деймін сен ұйықтап қаласың, сен енді ханшайымды мәнгі көрмейсін, деп қатты күліп мені ұйқым келім ұйықтап қалған едім, міне сен мені құтқардың деп патшайым ханшайымды бауырына басты. Таңда атты патша өз қызы елінің ханшайымын тапқанынтойлап, патша, патшайым, ханшайым бақытты өмір сүріпті. Ал мыстан кемпір ұшқыш шелегі жоқ, жеуге тамағы жоқ қайтыс болыпты.
Тасходжаева Жұмакүл Бекташқызы