InfoHub Logo

Óskenbaıdyń ósken ortasy qashannan túrkimen aǵaıyndarmen japsar jatqan soń da, dos kóńildi aralas-quralastyq úzilmegen. Ásirese, er azamattar arasynda bilishtik-tamyrlastyq qarym-qatynas ornyǵyp, onyń ózi alys-berisi, ázil-qaljyńy jarasqan dástúrge aınalǵan.

Er jigit eldiń eldik dástúrinen shet bola ma, Óskenbaı kúıshiniń de túrkimender ishinde Qulybaı, Sapar-Mámbet, Ódeýli sıaqty kúıshi dostary, Seıit-Murat, Qosh-Murat degen aǵaıyndy bilish-tamyry bar eken. Birde janyna ertken bir top joldastary bar Óskenbaı ań aýlap júrip, joly bolyp, eki qulan atyp alady. Qulan atqan jeri bilish-tamyrlary qonys etken ulyqudyq, Saýqudyq degen jerlerden alys bolmasa kerek. Óskenbaı «nede bolsa tamyrlarymdy bir qýantaıyn» dep qos qulandy jetegindegi atyna teńdep, Seıit-Murat pen Qosh-Murattyń aýylyna at basyn burady.

Sol betinde aýylǵa kelse, úı syrtynda siresip birneshe at kermede tur. Úı ishinen gý-gý daýys estiledi deıdi. Óskenbaı dybys bergen eken, ishinen Qosh-Murat tamyry júgirip shyǵyp, shurqyrasa amandasady. Sylq etkizip qulandy túsirip máz bolyp qalady.

— Aý, neǵyp dýyldasyp jatyrsyńdar? Myna attylaryń kimder? — dep Óskenbaı jón suraıdy.

— Paı-paı nesin suraısyń! ózińniń jezdeń Mámbet-Pana bolys, Náýbet starshyn, údimbet-Salyq bastaǵan ıgi jaqsylar búkil Hıýany aýyzyna qaratqan Qulybaı baqshynyń ónerin tamashalap, dý-dý bolyp jatyr! — deıdi Qosh Murat tamyry.

Óskenbaı syrtynan dańqyn biletin Qulybaı-baqshynyń atyn estigende «apyr-aı, qalaı bolar eken!» — dep sál bógeledi de, tamyrynan:

— Qulybaıdy syrttaı estigenim bolmasa, kórmep edim, dombyra tartysy qalaı eken? — dep suraıdy.

— Oıboı, nesin aıtasyń! onyń janynda sen dombyra ustaýǵa uıalasyń! — dep Qosh-Murat tamyry Óskenbaıdyń namysyna shoq tastap jiberedi.

Aıtqandaı úıge kirse, Mámbet-Pana bastaǵan jaqsy-jaısańdar tórge jaıǵasqan. Ortalarynda Qulybaı-baqshy uzyn moıyn dombyrasynyń pernelerin qulashtaı qýalap, kúı tógip otyr deıdi.

— Á, baldyz eken ǵoı, kel tórlet! — dep Mámbet-Pana basyn kóterip otyrady, — Kel baldyz, seniń de birdeńe tyńqyldatatynyń bar edi ǵoı, myna Qulybaı-baqshydan ónege úırene tin boldyń!

Mámbet-Pananyń jezdesinip aıtqan ázil sózderi Óskenbaıdyń jańaǵy syrttaǵy sezimin odan saıyn qozdyryp, namys býa túskendeı bolady. Biraq sabyr saqtaǵan qalpy tórge ozyp jaıǵasqan soń:

— Bizdiń qazaq «jaqsy kúı — jan azyǵy», «jaqsyny kórmek úshin» deıdi. Qulybaı-baqshynyń dańqyn syrtynan estýshi edim, endi, mine, kóz kórgenge qýanyshtamyn! — dep sulý, sypaıy til qatady.

Biraq jezdesinip otyrǵan Mámbet-Pana ıyqtap qoımaıdy:

— Aý, baldyz, sen óıtip synyqsyma, bul jerde saǵan buıyratyndaı qyz joq, onan da Qulybaı-baqshynyń mysy basyp, jaýyr attaı maımańdap otyrmyn deseıshi! — dep qýsyra túsedi.

Sonda Óskenbaı, munan ary shydaı almaı:

— Apyr-aı, jezdeke-aı, bolmadyńyz ǵoı! Táýekel, qazaq pen túrkimenge birde jeńip, birde jeńilip, birde jyǵyp, birde jyǵylyp júrgen qashannan jarasýshy edi. Azar bolsa, Qulybaı-baqshy Hıýany aýyzyna qaratqan shyǵar. Al Kishi júzdiń úsh taqtasyn aýyzyna qaratqan alty naýaıynyń biri men bolamyn! Beri ber dýtaryńdy! — degende Óskenbaıdyń jony shymyrlap, arqasy qozyp, óńi alaburtyp ketse kerek. Qulybaı-baqshy dýtaryn ustata bergen eken. Sol jerde dýtardyń únin de qubyltyp, óziniń qımylyn da qubyltyp, buryn-sońdy qazaq, túrkimen estimegen oınaqy sazdy quıqyljyta tartyp shyǵady da, dýtardy Qulybaı-baqshyǵa tastaı salady. Óskenbaı da irkilmeıdi, týra alǵashqy óz kúıiniń syńaryndaı, qıturqy qaǵysy mol ekinshi kúıin bulańdata qaǵyp shyǵady. Osy kezde Mámbet-Pana:

— Al, aǵaıyn menen bir saýǵa bolsyn! Bul joly bireýdiń jeńýin kórýdi murat tutpaı-aq qoıalyq. Ekeýi de shalǵysh eken, tórelik teń bolsyn! — dep kúı aıtysyn toqtatqan eken.

Óskenbaıdyń osy joly tartqan eki kúıi de el ishine «Jańyltpash» degen atpen taraǵan.

---