InfoHub Logo

Álemde ofısta jumys isteıtin jumysshylardyń basym bóligi jumysty kofe ishýmen bastaıdy. Kofe qalada kez-kelgen kishkentaı dúkenderde satylady, ıaǵnı kofe álemdegi ótimdi ónimderdiń biri ekeni qazirgi tańda tań qaldyratyn jańalyq emes.

Kofe sý men sháıdan keıin eń kóp ishiletin sýsyn bolyp tabylady. Sondyqtan da kofe dánin ósirýmen aınalysatyn elder, jylyna qanshama myńdaǵan tonna kofe óndirse de, barlyq ónimin ótkize alady.
Kofe munaıdan keıingi eń kóp satylatyn ónim jáne jobamen jylyna jarty trıllıon shynaıaq ishiledi eken. Kofe tek ishý úshin ǵana qoldanylmaıdy, sonymen qatar sýsyndarǵa (mysaly Kola) kofeın retinde, farmasevtıkalyq preparattarda, kosmetıkada jáne t.b salalarda qoldanylady.

Tómende keltirilgen 10 memleket statısıka boıynsha 2014 jyly kofeni eń kóp óndirgen elder.

10) Gvatemala

Gvatemala 2014 jyly 210 000 tonna kofe óndirgen jáne sońǵy jyldarda bul elde kofe óndirisi bir qalypty ustap tur. Aýa raıy 16-32°C arasynda aýysyp turatyn, teńiz deńgeıinen 500-500 metr joǵaryda ornalasqan Gvatemala eli úshin kofe óndiris keń tanylǵan.
Gvatemalada kofe ónimine memlekettiń ózi demeýshi bolǵan. Kofe óndirisimen aınalysatyndarǵa salyq jeńildigi sıaqty túrli jeńildikter usynylǵan. Anacafé (Asociación Nacional del Café - Ulttyq Kofe Asosıasıasy) saýdalyq asosıasıasy qurylyp ulttyq kofe ónimin búkil álemge saýdalaıdy.

 

9) Ýganda

Ýganda Respýblıkasy 2014 jyly 240 000 tonna kofe óndirgen, bul Ortalyq Afrıkanyń eń tabysty ónimderiniń biri bolyp tabylady. Ýgandada kofeniń arabıka (arab kofesi) jáne robýsta dep atalatyn túrleri óndiriledi.
Kofe Ýganda memleketiniń ekonomıkasynyń úlken bir bóligi jáne halyqtyń basym bóligi kofe óndirisinde jumys jasaıdy. 

 

8) Meksıka 

Meksıka 2014 jyly 240 000 tonnadan asa kofe óndirdi. Bul elde sapaly arab kofesi óndiriledi. 
1990 jyldary Meksıkanyń kofe óndirisinde daǵdarys boldy. Sol jyldary álemde kofe baǵalary basqarylmaı, Meksıka álemdik naryqta básekelestikke jaramsyz bolyp qaldy. Bul kofe daǵdarysy Meksıkanyń ekonomıkasyna jáne áleýmettik turaqsyzdyqqa alyp keldi.
1990-2000 jyldar arasyndaǵy daǵdarystan keıin, 2000 jyldardan keıin AQSH tarapynan Meksıkaǵa kofe suranysy birtindep arta bastady osynyń arqasynda Meksıkanyń kofe óndirisi qaıta jandana bastady. 
2005 jyly 100 000 tonnadaı kofe óndirgen Meksıka, 2014 jyly 240 000 tonna kofe óndirdi.

 

7) Gondýras Respýblıkasy

Gondýras Respýblıkasy 2014 jyly 279 000 tonna kofe óndirdi. Bul kórsetkish 2011 jylǵa qaraǵanda áldeqaıda az, bul memleket 2011 jyly 354 180 tonna kofe óndirgen bolatyn.
Óndiristiń bulaı quldyraýy Gondýras Respýblıkasynyń kofe óndirisinde ulttyq brendtiń bolmaýymen túsindiriledi. Kofe óndirisi Gondýras Respýblıkasynyń ekonomıkasynyń eleýli bóligin quraıdy jáne bul el Ortalyq Amerıkadaǵy iri óndirýshilerdiń biri.

 

6) Úndistan

Kofe óndirisi týraly áńgime qozǵalǵanda Úndistan bul óndiriste aldyńǵy qatarlarda ekeni eshkimniń oıyna kele qoımaýy múmkin. Kıno ındýstrıada tanymal úndi eli kofe óndirisinde de artta emes.
Bul el 2014 jyly 344 760 tonna kofe dánin óndirdi jáne bul tizimde altynshy orynda tur.

 

5) Efıopıa

Negizi Efıopıa kofe dánin jylda kóp óndiretin elderdiń qatarynda. 2014 jyly 397 500 tonna kofe dánin óndirdi. Efıopıa kofeniń Arabıka dep atalatyn tanymal túriniń geografıalyq otany bolyp tabylady. Efıopıa kofesi teńiz deńgeıinen 1100-2100 metr joǵaryda jáne 20-25 gradýsta ósedi. Kofe óndirisi Efıopıa memleketiniń ekonomıkasynyń biraz bóligin qamtamasyz etedi, orta eseppen 15 mln halyq kofe óndirisinde jumys jasaıdy.
Efıopıanyń ortalyq jáne ońtústik aımaqtarynda Sıdamo dep atalatyn kofe óndiretin aýdandar bar. Osy aýdandarda óndiriletin kofe dánderi eń sapaly, ári aromatty bolyp esepteledi.
Efıopıada óndiriletin kofelerden harrar jáne jımma dep atalatyn túrleri óte tanymal.

 

4) Indonezıa

18 000 úlkendi kishili araldardan quralǵan Indonezıa araldy memleketi de kofe óndirisinde aldyńǵy qatarly elderdiń biri. Bul el 2014 jyly 540 000 tonna kofe dánin óndirgen. Eldiń geografıalyq orny jáne taýly landshaft kofe óndirisinde taptyrmas klımattyq jaǵdaı jasaýda. Indonezıada óndiriletin kofeniń 90 paıyzyn rabýsta, qalǵan 10 paıyzyn arabıka, lıberıka jáne t.b túrleri quraıdy.

 

3) Kolýmbıa

Bálkim 20 ǵasyrdyń ortasynda Kolýmbıanyń Ulttyq Kofe Federasıasynyń demeýimen jasalǵan jarnama áser etýi bolar, qazirgi tańda Kolýmbıa kofesin eldiń basym bóligi biledi.
Sońǵy jyldary aýa-raıy Kolýmbıanyń kofe óndirisine keri áserin tıgizýde. Desek te Kolýmbıa 2014 jyly 750 000 tonna kofe dánin óndirdi jáne kofe óndirisi áleminde óz ornyn saqtap qalýda.

 

2) Vetnam

Vetnam kofesimen de kóp adamdar tanys shyǵar. Vetnam kofe óndirisinde ekinshi orynda tur. Bul el 2014 jyly 1 650 000 tonna kofe óndirgen. 

 

1) Brazılıa

Fýtbolshylar men modelderdiń Brazılıa memleketinen kóp shyǵatynyn biletin shyǵarsyz. Sonymen qatar Brazılıa kofeni eń kóp óndiretin jáne eksporttaıtyn memleket bolyp tabylady.
2014 jyly Brazılıa 2,720,520 tonna kofe dánin óndirgen. Bul árıne jańalyq emes, óıtkeni Brazılıa kofe dánin óndirýde sońǵy 100 jylda aldyńǵy qatardaǵy elderdiń birden biri. 
Kofe egiletin alqaptar kóbinese Mınas-Jeraıs, San-Paýlý, Parana jáne eldiń ońtústik-shyǵysyndaǵy shattatarda ornalasqan. Atalmysh jerlerdiń klımaty kofe óndirisine óte qolaıly. Jalpy alǵanda Brazılıada kofe óndiretin alqap 27 000 sharshy shaqyrymnan asyp ketedi.

---