InfoHub Logo

Jaqsy kórý degen bir uly qasıet bar. Bul sezim áıel adam men er adam arasynda paıda bolady. «Mahabbat, jaqsy kórý degenimiz ne?» degen suraqty qoısaq barlyǵy ózgeshe etip aıtyp berer edi. Bul qasıettiń ózi de eki túrli bolady. Jalpy adam balasyn (adamzatty) jaqsy kórý. Jáne jeke bireýdi jaqsy kórý, sol adam úshin barlyq jaqsylyq jasaý, qolymyzdaǵyn berý shynaıy mahabbat sezimi bolsa kerek. Bala dúnıege kelgende ata-anasynyń mahabbatyna bólenedi. Eseıgende bir adamdy kezdestiredi, ǵashyq bolady, keıde júregin jaralaıtyn sezimge dushar bolady. Mahabbat ári meıirimdi, ári qatal bolyp keledi. Keıde adam ǵashyq ekenin sezbeı de qalady. Nemese jaýapsyz (bezotvetnaıa) mahabbat sezimine dushar bolady. Mahabbat sezimi myńdaǵan adamdardyń júregin jaralaǵan, qanshama adam mahabbat úshin kúreste ómirimen qoshtasqan (ádebı shyǵarmalar, tarıhı oqıǵalarǵa súıensek). Biraq, sonda da, mahabbat týraly aıtylǵan ánder, danalar sózi, maqaldar, óleńder t.b. kóp kezdesedi. Qanshama ataqty jazýshylar bul názik sezim týraly óleńder jazǵan deseńizshi.

….. Biz ómirimizde ár túrli adamdardy kezdestiremiz. Balalyq shaǵymyzda tipti balabaqshada júrgende bireýine ǵashyq bolyp qalamyz. Eseıgende bizdiń bir adamǵa  súıispenshiligimiz paıda bolady, keınirek bolsa arta túsedi. Ómirimdegi jalǵyzymdy taptym dep oılaımyz, keıde qatelesýimiz de múmkin. Bireýler bir kórgennen ǵashyq bolsa, ekinshilerge birshama ýaqyt kerek bolady. Basqalar bolsa óziniń mahabbatyn tym kesh kezdestiredi. «Mahabbat adam jasyna qaramaıdy» - dep beker aıtpaǵan bolsa kerek. Keıde jasy jetken adamdar arasyndaǵy názik sezimge kúá bolamyz. Kınolarda mundaı jaǵdaılar jıi kezdesedi. Al ómirimizde solaı bola ma? Bizdiń ómirimiz qupıa men syrlarǵa, kútilmegen jaǵdaılarǵa toly bolady ǵoı...

Jastar ǵashyq bolady. Otbasy qurady. Er adam men áıel adam arasynda mahabbat sezimi paıda bolǵannan keıin de bireýlerdiń otbasy qurýǵa batyly jetpeı júredi. Kóp ýaqyt oılanamyn dep ǵashyq bolǵan adamynan da aırylyp qalǵandardy kezdestirýge bolady. Bireýleri «eshten kesh jaqsy» dep uzaq ýaqyt kezdesip, birin–biri jaqsylap tanyp, keıin ǵana otbasy qurady. Taǵdyrdyń aıtqanyn eshkim ózgerte almaıtyny ras. Bir-birine ǵashyq bolǵandar,únemi bir-biriniń qasynda júretin adamdar da ǵashyǵynan aırylyp qalatyn oqıǵalardy da kezdestirdik. Keıde qatal taǵdyr biz úshin bárin sheship qoıatyny da ras.....

Biz dál osy sátte jáne dál osy jerde ózimizdiń baqytty ekenimizdi bilmeı júrip baqytymyzdy kútip júremiz. Biz ózimizdiń baqytty bolǵanymyzdy sátsiz oqıǵadan keıin,qasymyzdaǵy adamnan aırylǵannan keıin ǵana bilemiz. Shynaıy sezim kútilmegen jerden paıda bolýy da múmkin. Bir-birine ǵashyq bolyp, bir-birisiz ómir súre almaıtyndar arasynda óshpendilik paıda bolýy da múmkin. Keıde birin-biri kórgisi kelmeıtinder bir-birine ǵashyq bolyp, sońynda júrek qalaýy boıynsha qosylady. Ár adam ózine  qonǵan baqyt qusyn aıalaı bilýi kerek. Osy sátti paıdalanyp, júregimizdegi sezimimiz týraly adamǵa aıtýǵa asyǵýymyz kerek. Árıne, birinshi qadamdy er adam jasaǵany durys. Sebebi,otbasynyń tiregi er adam emes pe?....

Shyn júrekpen súıgender, mahabbat sezimine bólengen adamdar «meniń» jáne «seniń» degen sózderdiń ornyna  «bizdiń» degen sózdi paıdalynyp keledi. Ǵashyqtarǵa qarasań ózińde bir qýanysh sezimi paıda bolady. Sol adamdar úshin qýanasyn, «mahabatty aıalaı bilińder»- dep aıtqyń keledi. Keıde kútilmegen jerden de keıbir otbasylardyń shańyraǵy shaıqalyp, oqys oqıǵalar bolýy múmkin. Buǵan basqa er adam, basqa áıel kisi, otbasy, týystar t.b. sebep bolýy da múmkin. Úlkender jastardyń otbasyna aralasyp erli-zaıyptylar arasyna «salqyndyq» salady. Biraq shynaıy mahabbat buǵan jol bermeýi tıis. Eger adam biriniń sózine kirip, óziniń qosaqanymen aırylysatyn bolsa, olar arasyndaǵy názik sezimniń bolǵany týraly aıta alamyz ba? Adam basqa adamdy shyn júrekten jaqsy kórse, oǵan sense mundaı qatelikterge jol bermeıdi, basqanyń aıtqanyn tyńdamaıdy.....  

Keıde adam ashý-yzaǵa boı beredi, ǵashyǵynan aırylady. Ýaqyt óte kele óziniń qateleskeniń túsinedi, biraq kesh bolady. Mahabbatty saqtap qalý úshin, názik sezimdi taptamaý úshin, áıel kisi men er adam birdeı at salysýy kerek. Bir jaǵdaıǵa tap bolǵanda máseleni birlikte, aqyldasyp sheshý kerek. Aqyldy, sabyrly, ınabatty, batyl, áıel otbasyndaǵy máselelerdi sheshýge kúıeýine kómektesip, otbasynyń berekesin saqtap qalady.

Bizdiń ómirimizde bir-birine ǵashyq bolmaı, birin-biri qurmettep, syılap júretin adamdar da otbasy qurady. Sol adamdar arasyndaǵy názik sezim keıin paıda bolýy da múmkin. Olar qurǵan otbasy bolsa myqty ári úlgili otbasyǵa aınalýy múmkin. Erli-zaıyptylar arsyndaǵy senimdilik, túsinýshilik,kelisim sońynda jeńip shyǵady. Buny biz qate dep  aıtalmaımyz. Qazirgi zamanda barlyq nárse damyǵanda, adamdar arasyndaǵy qatynastar, adamdar arasyndaǵy sezimder de ózgerdi me? - dep oılanyp qalasyn. Osy kúnde bir-birin jaqsy kórip, otbasy qurǵandardy kezdestirýge bol ma? Adamdar bir-biriniń aldynda adal ma? Mahabbatty kezdestirýge bola ma? - degen suraqtar barlyǵyn oılandyratyn bolsa kerek.

Jeke ózim: «mahabbattyń kúshine, mahabbattyń adaldyǵyna tazalyǵyna, pák sezimdiń bar ekendigine senińder» degim keledi. Jastar qatelespese eken, óziniń baqyty úshin kúresse eken, bir-birine senip otbasy qursa eken dep oılaımyn. Múmkin sonda berekeli otbasylar sany kóbeıip, balalar baqytty otbasyda tárbıelenip keletin edi, al balalar úılerinde ósip kele jatqan balalar sany bolsa azaıyp «mahabbat», «otbasy», «tazalyq», «páktik», «adamgershilik»  qundylyqtary birinshi orynda turatyn edi......

Almaty oblysy Uıǵyr aýdany Shyryn aýyly
«Shyryn orta mektebi mektepke deıingi shaǵyn ortalyǵymen»
komýnaldyq memlekettik mekemesiniń
pedagog-psıhology Mahpırova Dılbırım Talıpjanovna

---