Qıyndyǵy joǵary teńdeýler men teńsizdikterdi sheshý
Ilesova Aıdana Nýrsýltanovna
«Súmbe orta mektebi mektepke deıingi shaǵyn ortalyǵymen» komýnaldyq memlekettik mekemesiniń matematıka pániniń muǵalimi
Almaty oblysy, Uıǵyr aýdany, Súmbe aýyly
Matematıka – álemniń formýlasy. Ómirdiń ózi teńdeý men teńsizdikterden qurylǵan. Aınalamyzǵa bir mezgil oı júgirtip qaraıtyn bolsaq, teńdeý men teńsizdikterdiń tolyp jatqan mysaldaryn baıqaımyz. Mektep matematıkasynyń negizi teńdeýlerden qurylǵan. Belgisiz aınymalyny izdeý amaly oqýshynyń oılaý qabileti men esepteý daǵdylaryn damytýda eń qajetti amal bolyp tabylady.
Berilgen esepterdi shyǵarý amaly 4 kezeńnen turady.
1-kezeń: Esepterdiń berilgenin matematıka tiline túsirý. Iaǵnı, belgisiz aınymalylardy áriptermen belgileý. Eseptiń berilgenin jazý
2-kezeń: Sheshýi
3-kezeń: Tekserý
4-kezeń: Jaýaby
Bastaýysh synyptardan bastap teńdeýlerdi sheshý amaldary túsindirilip, olardy sheshýdiń túrli ádisteri qarastyrylady.
Kýrstyń taqyryby: Qıyndyǵy joǵary teńdeýler men teńsizdikterdi sheshý
TÚSİNİK HAT
Kýrs joǵary matematıkanyń «algebra jáne analız bastamalary» jáne «geometrıa» salalary boıynsha negizgi taqyryptaryn qamtyǵan. Usynylyp otyrǵan kýrs 11-synyp oqýshylary úshin 34 saǵatqa eseptelgen.
Oqýshylarǵa ǵylymı-tehnıkalyq ıdeıalardy jáne uǵymdardy qabyldap, osy zamanǵy esepteý tehnıkasynyń qurylysy men jumys isteý prınsıpterin túsiný úshin, adamdardyń praktıkalyq qoldanylymyna qajetti esepteýlerdi bilý úshin matematıkadan tereń maǵynaly daıyndyq qajet.
Matematıkany oqytý júıesindegi usynylyp otyrǵan «Qıyndyǵy joǵary esepterdi sheshý» baǵdarlamasynyń oqýshylar úshin mańyzy zor. Sebebi, baǵdarlamada qarastyrylatyn esepter oqýshynyń bilim-biliktiligin, uǵymyn júıelep, oılaý qabiletin arttyra otyryp, tereńdete túsedi.
Tómengi synyptan qalyptasyp kele jatqan matematıkalyq bilimderin tereńdetip, oqýshylarǵa esepterdiń shyǵarý joldarynyń tıimdi tásilderin meńgerýine kómektesip, joǵary dárejedegi bilim kórsetkishine jetýine yqpal etedi.
Qosymsha kýrs dástúrli emes esepter sheshý ádisi men tásili arqyly oqýshynyń tanymyna yqpal etip, jeke basynyń qyzyǵýshylyǵyn arttyrýǵa baǵyttalǵan. Osy baǵyttaǵy esepterdi damytý maqsatynda kýrsta 4 taraý usynyldy.
«Bir aınamylysy bar teńdeýler men teńsizdikter»
«Parametrlik teńdeýler men teńsizdikter»
«Eki aınymalysy bar teńdeýler men teńdeýler júıesi»
«Geometrıalyq maǵynadyǵy teńdeýler»
Bul taraýlardyń taqyryptaryn oqý barasynda oqýshylar ótilgen taqyryptardy tolyqtaı otyryp, olardy ómirmen baılanystyrýdy úırenedi. Sonymen birge, matematıka negizgi pán bolyp sanalatyn UBT esepterin shyǵarýǵa qajetti jáne jetkilikti bilim jınaýǵa yqpal etedi.
Kýrs maqsaty:
- Matematıkalyq bilimderin joǵary oqý oryndarynda jalǵastyrý úshin tereńdetý, júıeleý, tujyrymdaý jáne naqtylaý
- Praktıkada qoldanýǵa, irgeles pánderdi oqyp-úırenýge, bilim alýǵa qajetti naqty matematıkalyq bilimderin tereńdetý, qyzyǵýshylyqtaryn arttyrý.
- UBT-ǵa daıyndyq. Bilim berý standarty boıynsha baǵdarlamalyq materıaldy tereń meńgerýge daıyndyq.
- Teorıalyq taldaý barysyn tolyqtaı negizdeý, esepter sheshkende teorıalyq málimetterdi paıdalaný.
- Jeke tulǵanyń ıntellektýaldy damýyn, onyń sanaly oılaý sapasyn qalyptastyrý.
Kýrs mindeti:
1) Oılaý jyldamdyǵy men
2)Qoǵamda tolyqqandy ómir súrýge qajetti qasıetter, sanaly oılaý qabiletin qalyptastyrý, matematıka jaǵynan oı-órisin damytý.
3)Oqýshynyń saraptaý, salystyrý, teńestirý, túrlendirý, taldaý jáne qorytý qabiletterin damytý.
Kútiletin nátıje:
1)Ómir men matematıkany baılanystyra otyryp, logıkalyq oılaý júıeleri damıdy.
2)Esepterdi shyǵarýdyń tıimdi tásilderin qoldanýǵa daǵdylanady.
3)Jumystyń nátıjesin taldap, oı qorytyndysyn ǵylymı turǵydan dáleldeýdi úırenedi.
Kýrstyń mazmuny men qurylymy
Bir aınamylysy bar teńdeýler men teńsizdikter
Syzyqtyq teńdeýler men teńsizdikter. Kvadrat teńdeýler men teńsizdikter. Irasıonal teńdeýler men teńsizdikter. Trıgonometrıalyq teńdeýler men teńsizdikter. Logarıfmdik teńdeýler men teńsizdikter. Kórsetkishtik teńdeýler men teńsizdikter.
Parametrlik teńdeýler men teńsizdikter
Parametrlik kvadrat teńdeýler. Parametrlik ırasıonal teńdeýler. Parametrlik trıgonometrıalyq teńdeýler. Parametrlik logarıfmdik jáne kórsetkishtik teńdeýler.
Eki aınymalysy bar teńdeýler men teńdeýler júıesi
Eki aınymalysy bar teńdeýler júıesin sheshý. Eki aınymalysy bar teńsizdikter júıesin sheshý. Eki aınymalysy bar trıgonometrıalyq teńdeýler men teńsizdikter júıesin sheshý. Eki aınymalysy bar logarıfmdik jáne kórsetkishtik teńdeýler men teńsizdikter
Geometrıalyq maǵynadyǵy teńdeýler
Úshburyshtar. Tórtburyshtar. Sheńber jáne dóńgelek. Vektorlar. Koordınatalar júıesi. Kópjaqtardyń bet aýdandary men kólemderi. Aınalý deneleriniń bet aýdandary men kólemderi. Sfera jáne shardyń bet aýdany men kólemi.
Qıyndyǵy joǵary teńdeýler men teńsizdikterdi sheshý (UBT-ǵa daıyndyq)
Qoldanbaly kýrs 11 synyp (aptasyna 1 saǵat, barlyǵy 34 saǵat)
Kúntizbelik jospar
|
№ |
r/s |
Sabaqtyń taqyryby |
Saǵat sany |
|
Bir aınamylysy bar teńdeýler men teńsizdikter |
9 |
||
|
1 |
1 |
Syzyqtyq teńdeýler men teńsizdikter. |
1 |
|
2 |
2 |
Kvadrat teńdeýler men teńsizdikter. |
1 |
|
3 |
3 |
Irasıonal teńdeýler men teńsizdikter. |
1 |
|
4 |
4 |
Trıgonometrıalyq teńdeýler men teńsizdikter. |
1 |
|
5 |
5 |
Keri trıgonometrıalyq teńdeýler men teńsizdikter. |
1 |
|
6 |
6 |
Logarıfmdik teńdeýler men teńsizdikter. |
1 |
|
7 |
7 |
Kórsetkishtik teńdeýler men teńsizdikter. |
1 |
|
8 |
8 |
Shyǵarmashylyq esepterdi taldaý |
1 |
|
9 |
9 |
UBT esepterin shyǵarý |
1 |
|
Parametrlik teńdeýler men teńsizdikter |
6 |
||
|
10 |
1 |
Parametrlik kvadrat teńdeýler. |
1 |
|
11 |
2 |
Parametrlik ırasıonal teńdeýler. |
1 |
|
12 |
3 |
Parametrlik trıgonometrıalyq teńdeýler. |
1 |
|
13 |
4 |
Parametrlik logarıfmdik jáne kórsetkishtik teńdeýler. |
1 |
|
14 |
5 |
Shyǵarmashylyq esepterdi taldaý |
1 |
|
15 |
6 |
UBT esepterin shyǵarý |
1 |
|
Eki aınymalysy bar teńdeýler men teńsizdikter júıesi |
8 |
||
|
16 |
1 |
Eki aınymalysy bar teńdeýler júıesin sheshý. |
1 |
|
17 |
2 |
Eki aınymalysy bar teńsizdikter júıesin sheshý. |
1 |
|
18 |
3 |
Eki aınymalysy bar trıgonometrıalyq teńdeýler júıesin sheshý. |
1 |
|
19 |
4 |
Eki aınymalysy bar trıgonometrıalyq teńsizdikter júıesin sheshý. |
1 |
|
20 |
5 |
Eki aınymalysy bar kórsetkishtik teńdeýler men teńsizdikter júıesi |
1 |
|
21 |
6 |
Eki aınymalysy bar logarıfmdik teńdeýler men teńsizdikter júıesi |
1 |
|
22 |
7 |
Shyǵarmashylyq jumystardy taldaý |
1 |
|
23 |
8 |
UBT esepterin shyǵarý |
1 |
|
Geometrıalyq maǵynadyǵy teńdeýler |
11 |
||
|
24 |
1 |
Úshburyshtar. |
1 |
|
25 |
2 |
Tórtburyshtar. |
1 |
|
26 |
3 |
Sheńber jáne dóńgelek |
1 |
|
27 |
4 |
Vektorlar |
1 |
|
28 |
5 |
Koordınatalar júıesi |
1 |
|
29 |
6 |
Kópjaqtardyń bet aýdandary men kólemderi |
1 |
|
30 |
7 |
Aınalý deneleriniń bet aýdandary men kólemderi |
1 |
|
31 |
8 |
Sfera jáne shardyń bet aýdany men kólemi. |
1 |
|
32 |
9 |
Shyǵarmashylyq esepterdi taldaý |
1 |
|
33 |
10 |
UBT esepterin shyǵarý |
1 |
|
34 |
11 |
UBT esepterin shyǵarý |
1 |
Qazir zaman da, qoǵam da ózgergen. Búgingi balalardyń maqsattary da, qundylyqtary da, ıdeıalary da burynǵydan múlde basqasha. Óıtkeni olar - óziniń bolashaǵyna tıimdilik turǵysynan qaraıtyn, iskerlikke beıim, joǵary talap qoıa biletin adamdar.
Alaıda, balany tulǵa retinde qalyptastyrý úshin, qazirgi dıdaktıkalyq kókeıtesti máselesi – mektep pánderin, sonyń ishinde matematıka mektep kýrsyn pedagogıka ǵylymyna saı ádistemelik jańartý, bilim berý júıesin tehnologıalandyrý kerek ekenin kórsetip otyr.
Qarastyrylǵan baǵdarlamalyq quraldardy algebrany oqytýda paıdalaný:
- oqýshylardyń motıvasıalyq negizin arttyrýǵa;
- shyǵarmashylyq qabiletin damytýǵa;
- matematıkalyq oılaýyn qalyptastyrýǵa;
- oqýshylardy zertteý jumystaryna jumyldyrýǵa;
- ózin-ózi basqarýǵa;
- este saqtaý qabiletin, logıkalyq oılaýyn damytýǵa múmkindik beredi.
Qazirgi tańdaǵy oqýshylardyń basym bóligi matematıkaǵa qabiletim jetpeıdi dep oılaıdy. Usynyp otyrǵan baǵdarlamam arqyly ár oqýshynyń esep shyǵarýǵa qabileti bar ekenin kórsete otyryp, olardyń matematıkaǵa degen qyzyǵýshylyǵyn oıatý.
Paıdalanylǵan ádebıetter
- Matematıka páninen test tapsyrmalary, Almaty, 2000
- A.V.Pogorelov Geometrıa., Almaty, 2002
- M.I.Skanavı Matematıkadan konkýrstyq esepter jınaǵy., Almaty, 1985
- I.R.Rýstúmova, S.T.Rýstúmova Posobıe dlá podgotovkı ENT
- Ismaıl Akıol Matematıka (SHYŃ-KİTAP)
- Danılúk S.N., Borısenko L.B., Hamzına B.E. Matematıka: kásiptik oqytý jalpy bilim beretin mekteptiń 10-11 synyptaryna arnalǵan. – Kókshetaý, 2009
You Might Also Like
-
Aqtóbe qalasy "Aqtóbe orta mektebi" MM 2 "á" klass oqýshysy Janádil Erhat Ershatuly Klass jetekshisi: Rsalıeva Janat Mýhambetalıevna
-
Qańtar – entýzıastar aıy: kóptegen adam jańa jylda jańa ómir bastaýdy qolǵa alady. Olar sport zaldarǵa jazylyp, dıetanyń jańa túrlerin qarastyrady, ózin-ózi tárbıeleýdiń jańa ádisterin baıqap...
