InfoHub Logo

ساباق تاقىرىبى: Microsoft Excel كەستەلىك پروسەسسورى.
نەگىزگى تۇسىنىكتەرى مەن امالدار.
Excel - دە دەرەكتەرمەن جۇمىس ىستەۋ

ساباقتىڭ ماقساتى:
1. وقۋشىلاردى Excel - دەگى نەگىزگى ۇعىمدارىمەن جانە امالداردى ءبىلۋ. جۇمىستىق كەستە ەلەمەنتتەرىن تانىستىرۋ. جولىن ءبىلۋ.
2. جۇمىستىق بەتتەرمەن ارەكەتتەر جۇرگىزۋگە، ياعني كەستە بەتتەرى بويىنشا اۋىسۋ، كەستە بەتتەرى اراسىندا اۋىسۋ، جۇمىستىق كەستە بەتتەرىن قوسۋ، اتىن وزگەرتۋ، باعانانىڭ ەنى مەن جولدىڭ بيىكتىگىن وزگەرتۋدى ۇيرەتۋ. Excel – دە دەرەكتەرمەن جۇمىس ىستەۋگە ۇيرەتۋ. دەرەكتەر ەنگىزۋ، ساقتاۋ، وڭدەۋ فورمۋلالارىن قولدانا ءبىلۋدى پراكتيكالىق داعدىعا اينالدىرۋ، ىسكەرلىك، شىعارماشىلىق قابىلەتىن ارتتىرۋ.
3. جاۋاپكەرشىلىككە، زەرەكتىككە، ۇقىپتىلىققا، ساۋاتتىلىققا تاربيەلەۋ.

ساباق ءتيپى: پراكتيكۋم ەلەمەنتتەرى بار تۇسىندىرمەلى - كورنەكىلىكتى
ساباق.
ساباق كورنەكىلىگى: Microsoft Excel پروسەسسوى، ۇلەستىرمەلى كارتوچكالار،
Microsoft Power Point پروگرامماسىندا پرەزەنتاسيا.
قولدانىلعان وتق: كومپيۋتەر، پروەكتور، ەكران.

ساباق جوسپارى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ –
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ -
ءىىى. جاڭا ساباق ءتۇسىندىرۋ -
ءىۇ. جاڭا ساباقتى بەكىتۋ -
ءۇ. ساباقتى قورىتىندىلاۋ -
ءۇى. ۇيگە تاپسىرما -

ساباق بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ.
وقۋشىلاردى ورنالاستىرۋ، ساباققا نازارىن اۋدارۋ. قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرىن ساقتاۋدى ەسكەرتۋ.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسى بويىنشا:
1. MS Word-تىڭ مۇمكىندىكتەرىن اتا؟
2. MS Word ماتىندىك پروسەسسوردى قانداي ادىستەرمەن ىسكە قوسۋعا بولادى؟
3. ماتىندىك پروسەسسور جۇمىسىن دۇرىس اياقتاۋ ءۇشىن قانداي ءادىستى قولدانار
ەدىڭ؟
4. MS Word قۇجاتىندا كەرەكتى سويلەمدى كوشىرىپ نەمەسە قيىپ الۋ ءۇشىن نە
ىستەۋ كەرەك؟
5. MS Word قۇجاتىنا كەستەنى (تابليسانى) قالاي قويامىز؟
6. بىرنەشە ۇياشىقتى ءبىر ۇياشىققا بىرىكتىرۋ جانە ءبىر ۇياشىقتى بىرنەشە ۇياشىققا
ءبولۋ قالاي ورىندالادى؟
7. MS Word قۇجاتىنا سۋرەتتى قالاي قويىلادى؟
8. سۋرەتتىڭ ولشەمىن قالاي وزگەرتەمىز؟
9. Word قۇجاتىندا سۋرەت قالاي وشىرىلەدى؟
ءىىى. جاڭا ساباق.
ا) ساباق تاقىرىبى
ب) ساباق ماقساتىن جاريالاۋ
س) جاڭا ساباققا كىرىسپە.
سۇراق: قاعازداعى كەستە مەن ەلەكتروندى كەستەنىڭ ەڭ باستى ايىرماشىلىعى نەدە؟
جاۋاپ: ەلەكتروندى كەستەدە دەرەكتەردى كومپيۋتەرلىك وڭدەۋگە بولادى.
جاڭا ساباق ءتۇسىندىرۋ.
1. سلايد1.
Excel - كەستەسىنىڭ مۇمكىندىكتەرى.

1. كەستە قۇرۋعا جانە ولارعا ات قويىپ، ديسكىدە ساقتاۋدى.
2. ساقتالعان كەستەلەردى اشۋعا جانە ولارعا تۇزەتۋ جاساۋدى.
3. كەستەگە جول، باعان، ۇياشىق قوسۋدى.
4. كەستەدەن جول، باعان، ۇياشىقتى الىپ تاستاۋدى.
5. جول، باعان، ۇياشىقتار ىشىندەگى دەرەكتەردى كوشىرۋدى نەمەسە ورىن اۋىستىرۋدى.
6. ۇياشىقتار ىشىندە ءوسۋى نەمەسە كەمۋى بويىنشا سۇرىپتاۋدى.
7. فورمۋلالار قولدانىپ ەسەپتەۋدى.
8. دياگرامما قۇرۋعا جانە ولاردى كەستەگە كىرىستىرۋدى.
9. كەستەگە گرافيكالىق وبەكتىلەردى، سۋرەتتەردى ەنگىزۋدى.
10. كەستەلەردى باسپاعا شىعارۋدى.

ىسكە قوسۋ جولى كەڭ ەكران ارقىلى كورسەتىلەدى.
2. سلايد 2. Microsoft Excel - ءدىڭ تەرەزەسى جانە كەستە ەلەمەنتتەرى.
• تاقىرىپ جولى
• مەنيۋ جولى
• ستاندارتتى اسپاپتار پانەلى
• پىشىمدەۋ پانەلى.
• فورمۋلالار جولى
• باعاندار تاقىرىبى
• باعاندار تاقىرىبى
• جول ءنومىرى
• تاڭباشالار
• قالىپ – كۇي جولى
• اينالدىرۋ جولاعى
• مەجەلەۋ بەلگىسى
• اينالدىرۋ باتىرمالارى
• جۇمىس اۋماعى

ءاربىر ەلەمەنت وقۋشى كومەگىمەن تالدانىپ، قانداي قىزمەت اتقارىلاتىنى ايتىلادى. وقۋشىلار ءوز الدارىنداعى كومپيۋتەر ەكرانىنا قاراپ، جۇمىستانادى.
3. سلايد 3.

جۇمىس كەستەسىنىڭ ەلەمەنتتەرى.
جول - 65536؛ بەلگىلەنۋى: 1، 2، 3،...
باعان - 256؛ بەلگىلەنۋى: ا، ۆ، س،....
ۇياشىق - 16 777 216. بەلگىلەنۋى: ا1، ا2،،،،
جۇمىس كەستەسى بويىنشا ورىن اۋىستىرۋ ماۋس كومەگىمەن ورىندالادى.
ماۋس: جۇمىس ايماعىندا – قوسۋ «+» بەلگىسى تۇرىندە بولادى، ال كەستەدەن تىس جەردە باعدارشا تۇرىندە بولادى.
مەڭزەردىڭ ورنىن اۋىستىرۋ ءۇشىن:
جانە پەرنەلەرى قولدانىلادى.
- مەڭزەردى وڭعا
Shift +Tab - سولعا
Enter – تومەن
Shift +Enter – جوعارى جىلجىتادى.
كىتاپ بىرنەشە جۇمىس بەتىنەن تۇراتىن بولعاندىقتان، كەستە بەتتەرىمەن جۇمىس ىستەگەندە ءبىر كەستەدەن ەكىنشى كەستەگە اۋىسۋدىڭ جىلدام ءارى وڭاي ءادىسى قاجەت. بەتتەردى اۋىستىرۋدىڭ 2 ءادىسى بار:
1. تەرەزەنىڭ تومەنگى جاعىنداعى قاجەتتى كەستەنىڭ تاڭباسىن شەرتۋ. اينالدىرۋ باتىرمالارىن قاجەت باعىتتا جىلجىتۋ.
2. پەرنەسىن باسىڭدار. پەرەحود ديالوگتىك تەرەزەسىندەگى سىلكا ورىسىنە تاڭبانىڭ اتىن، لەپ بەلگىسىن جانە اۋىسۋ قاجەت بولاتىن ۇياشىقتىڭ كوورديناتالارىن ەنگىزىپ، وك باتىرماسىن شەرتۋ كەرەك.
ەكەستەگە بەتتەر قوسۋ ءۇشىن ۆستاۆكا - ليست كومانداسىن ورىنداڭدار نەمەسە تاڭبانى تىشقاننىڭ وڭ جاق باتىرماسىمەن شەرتىپ دوباۆيت كومانداسىن ورىنداڭدار. اشىلعان ديالوگتىك تەرەزەدە ليست بەلگىسىندە تىشقاندى 2 رەت شەرتۋ كەرەك.
تاڭبانىڭ اتىن كەستە مازمۇنىنا ساي ەتىپ وزگەرتۋ ءۇشىن، تاڭبادا تىشقاندى1 رەت شەرتىپ، اشىلعان كونتەكستىك مەنيۋدەن پەرەيمەنوۆات كومانداسىن تاڭداڭدار. سوندا تاڭبا قارا تۇسپەن بويالادى. جاڭا اتاۋدى تەرىپ، ەنگىز.
باعانانىڭ ەنىن جانە جولدىڭ بيىكتىگىن وزگەرتۋ ءوز بەتتەرىمەن ورىندالادى. ول ءۇشىن وقۋشىدان قاعازداعى كەستەنىڭ بيىكتىگى مەن ەنىن وزگەرتۋ جولىن ەسكە ءتۇسىرۋ ورىندالادى.
دەرەكتەرمەن جۇمىس ىستەۋ.

1. دەرەكتەر ەنگىزۋ.
2. ءماتىن ەنگىزۋ.
3. سان ەنگىزۋ.
4. ۇياشىقتار اۋقىمىن تاڭداۋ.
5. ۇياشىقتاردىڭ ىشىندەگىسىن جويۋ.
6. دەرەكتەردى ساقتاۋ.
7. دەرەكتەردى - وڭدەۋ فورمۋلالارى.

ءىۇ. جاڭا ساباقتى بەكىتۋ.
بەكىتۋ ءۇشىن:
1. سۇراقتار بەرۋ.
1. Excel كەستەلىك پروسەسسورى دەرەكتەرمەن قانداي وپەراسيا ورىنداۋعا مۇمكىندىك بەرەدى؟
2. باعانانىڭ ەنى مەن جولدىڭ بيىكتىگىن قالاي وزگەرتۋگە بولادى؟
3. دەرەكتەردى ۇياشىقتارعا ەنگىزگەندە قاتە تەرىلگەن سيمۆولدار قالاي وشىرىلەدى؟
4. جۇمىس بەتىنىڭ اتىن قالاي وزگەرتۋگە بولادى؟
5. فورمۋلانى ەنگىزۋدىڭ ەرەجەسى قانداي؟

پراكتيكالىق تاپسىرمالار بەرىلەدى.
1. كەستەنى قۇرىپ، جالپى سومانى ەسەپتە.
تاۋار سانى باعاسى جالپى سوماسى
توقاش 130 10 =B2*C2
سامسا 130 10 =B3*C3
شىرىن 140 10 =B4*C4
تاقتايشا 50 50 =B5*C5
ورىندىق 15 100 =B6*C6
=سۋمم (D2: D7)

2. بەرىلگەن ورنەكتىڭ ءمانىن تاۋىپ، كەستەنى تولتىر.
a b c (a+b)/c
12 36 3
123 121 4
45 135 9

3. ساباقتىڭ نەمەسە ءۇزىلىس ۇزاقتىعىنىڭ وزگەرۋىمەن بىرگە قوڭىراۋ كەستەسىنىڭ دە ىلەسە وزگەرەتىن ەلەكتروندىق ۆاريانتىن قۇرىڭدار.
ورىندالۋ رەتى:
1. ۇياشىقتارعا ماتىندەر ەنگىزۋ:
ا1، ۆ1، س1 ۇياشىقتارىن بىرىكتىرىپ، قوڭىراۋ كەستەسى دەپ جاز.
ۆ3 - كە – ساباقتىڭ باستالۋى
س3 - كە – ساباقتىڭ اياقتالۋى
ا4: ا9 - عا 1 - ساباق، 2 - ساباق،...، 6 - ساباق
ە3 - كە - ساباقتىڭ ۇزاقتىعى
ە4 - كە ءۇزىلىستىڭ ۇزاقتىعى
2. باستاپقى ماندەردى ەنگىزىڭدەر:
ۆ4 - كە - 8: 30
ع3 - كە 0: 45
ع4 - كە 0: 10
3. قالعان ۇياشىقتارعا مىناداي فورمۋلا ەنگىزەمىز:
=ۆ4+ۆ3
=س4+ە$3

قوڭىراۋ كەستەسى
ساباقتىڭ -----------------ساباقتىڭ
----------باستالۋى------ اياقتالۋى ---------ساباقتىڭ ۇزاقتىعى 0: 45
1 ساباق 8: 30 -------------9: 15 ء--------------------ۇزىلىس ۇزاقتىعى 0: 10
2ساباق
3 ساباق
4 ساباق
5 ساباق
6 ساباق
ءۇزىلىس ۋاقىتىن وزگەرتىپ، ناتيجەدەگى وزگەرىستى بايقاڭىز.

ءۇ. ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
ساباقتى قورىتىندىلاۋ ءۇشىن:
ا) وقۋشىلاردىڭ جۇمىسىنا تالداۋ جاساۋ
ۆ) سلايد بويىنشا تەوريالىق شاعىن تەست ارقىلى جۇمىس جاساۋ
ءۇى. ۇيگە تاپسىرما:
1. وقۋلىقتاعى 165 - 177 بەتتەردەگى 11. 1 جانە 11. 2 تاقىرىپتاردى وقۋ.
2. ءوز بەتتەرىڭمەن ەسەپتەۋگە ارنالعان تاپسىرما ويلاپ، جازىپ كەلۋ كەرەك.
ءۇى ءى. باعالاۋ