قاراتاۋ ءوڭىرىنىڭ كۇيلەرىن جەتكىزۋشىلەر مەن ورىنداۋشىلار
قاراتاۋ ءوڭىرىنىڭ كۇيلەرىن جەتكىزۋشىلەر مەن ورىنداۋشىلار.
ساباقتىڭ ماقساتى: قازاق كۇي ونەرىن جانە ولاردىڭ ىشىندەگى قاراتاۋ ءوڭىرىنىڭ كۇيشىلىك مەكتەبى، قاراتاۋ كۇيلەرىنىڭ ەرەكشەلىگى، سارىنى، جانرى، ورىنداۋ شەبەرلىكتەرى، قاراتاۋ كۇي مەكتەبىنىڭ كورنەكتى وكىلى – سۇگىر، جەتكىزۋشىلەرى مەن قازىرگى تاڭدا ورىنداپ جۇرگەن كورنەكتى ونەر قايراتكەرلەرىمەن تانىستىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى ساباق
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ
ساباقتىڭ ءادىسى: اڭگىمەلەپ بەرۋ، كۇي تىڭداۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سلايد، بەينە تاسپالار، كىتاپتار كورمەسى
ءپانى: دومبىرا
ءدارىس الۋشى: دومبىرا كلاسىنىڭ وقۋشىلارى
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
- سالەمەتسىزدەر مە وقۋشىلار! بۇگىنگى اشىق ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى «قاراتاۋ ءوڭىرىنىڭ كۇيلەرىن جەتكىزۋشىلەر مەن ورىنداۋشىلار». بۇگىن ءبىز قاراتاۋ ءوڭىرىنىڭ كۇيشىلىك مەكتەبى، كۇيشىلەرى، بۇرىڭعى كۇيلەردى جەتكىزۋشىلەر جانە قازىرگى تاڭدا كىمدەر ورىنداپ ءجۇر سول جونىندە تانىساتىن بولامىز. ەندەشە ساباعىمىزدى باستايىق.
وڭتۇستىك قازاقستاننىڭ قاراتاۋ وڭىرىندە قازاق كۇي ونەرىندەگى بوگەنايى بولەك مەكتەپ قالىپتاسقان. سۇگىر ءالي ۇلىنىڭ ارعى جاعىنداعى حالىق كۇيشىلەرىنەن باستاۋ الىپ سۇگىر ارقىلى كەيىنگى بۋىنعا جەتكەن بۇل ءوڭىردىڭ كۇيلەرى قاراتاۋ كۇيشىلىك مەكتەبى دەگەن اتپەن الاشقا ايان.
قاراتا كۇيشىلىك مەكتەبى دەگەندە دومبىراشىلىق پەن قوبىزشىلىق ونەر قاتار قانات جايعان سوزاق جەرى بىردەن اۋىزعا ورالادى. كۇيشىلىك داستۇرگە كەلسەك — قاراتاۋ كۇيلەرى ارقا ورىنداۋشىلىق ۇلگىسىنىڭ وزىنشە دامىعان ءبىر ارناسى بولىپ تابىلادى. ارقا كۇيشىلەرىنىڭ ىشىندە اۋەلى سايدالى سارى توقا مەن ارعىن دايرابايدىڭ (الشىن دايراباي دەيتىن دە كۇيشى وتكەن) ىقپالى قاراتاۋ كۇيشىلىك مادەنيەتىنە كوبىرەك تيگەنى تاريحي دالەلدى شىندىق. وسى كۇنى قاراتاۋ مەكتەبىن زەرتتەۋشىلەر سۇگىردىڭ توقادان باتا العانىن ايتقانمەن، تارتۋ ۇلگىسىن بولەكشە دەپ ساناپ ءجۇر. شىندىعىندا، سۇگىردىڭ ۇستازى – ىقىلاس پەن توقا ءبىر ەلدىڭ ادامدارى بولعان، ولاردىڭ كۇي شالۋ مادەنيەتتەرى تاتتىمبەتتەن تاراعانى داۋسىز اقيقات. قاراتاۋ مەكتەبىن تالداعاندا ىقىلاس پەن سۇگىردەن ارعى كۇيشىلەردەن ەشقانداي دەرەك كەلتىرە الماي جۇرگەنىمىزدىڭ ءبىر شەتى وسىندا جاتىر، ياعني ەجەلدەن قونىستاس بولعان ارقا مەن بەتپاقدالانىڭ الەۋمەتتىك - مادەني شەجىرەسىن بىلمەۋىمىز قاتە پايىمدار جاساۋعا تۇرتكى بولىپ - اق ءجۇر.
قاراتاۋ شەرتپەلەرىنىڭ ءبىز بىلەتىن ارقا مەكتەبىنەن بولەكتەنەتىن باستى ايىرماشىلىعى توقانىڭ ۇلگىسىمەن دامۋىندا. ارقادا تاتتىمبەتتەن كەيىن اتى اتالاتىن سايدالى سارى توقا كۇيشىلىگىنىڭ شىن ءىزى قاراتاۋلىق ۇردىستە عانا ساقتالعان. كەزىندە سازگەرلىگى ورتا جۇزگە بەدەل بولعان توقانىڭ مۇراسى كەڭەستىك داۋىردە سالتانات قۇرا المادى، قازىرگى توقا كۇيلەرى دەپ مىسەلەپ جۇرگەندەرىمىز — ەلدىڭ ەسىندە قالعان ۇلى سارىنداردىڭ جۇرناعى عانا. ونى ورىنداۋشىلاردىڭ قاي - قايسى بولسا دا سول سارىنداردى تاقىرىپ رەتىندە العانىمەن ءتۇپنۇسقاسىن تۇيىندەي الماي، ءوز جاندارىنان جاڭاشا تاسىلدەپ تارتۋعا ۇرىندى، سونىڭ سالدارىنان توقانىڭ كۇيلەرى وسى مەكتەپتىڭ توپىراعى جاعىنان ەڭ جاقىنى ال، سۇگىر بولسا ىقىلاستىڭ قوبىزداعى كۇيلەرىن تۇگەل تارتىپ، توقانىڭ تارتۋ مانەرىن مەيلىنشە شەگىنە جەتكىزە يگەرگەن جالعىز دارىن. توقا كۇيلەرى مەن سۇگىر شىعارمالارىنىڭ ءبىر قولدان شىققانداي ۇقساستىعىنىڭ ءمانى وسىندا. ىقىلاستىڭ «جەزكيىگىن» توقا كۇيلەرىنىڭ شەبەرى — ماعاۋيا ءحامزيننىڭ دومبىرادا تارتۋى كەزىندە ەشكىمدى تاڭ قالدىرعان وقيعا بولعان جوق، حالىق ونى اسپاپتىڭ اۋىس - ءتۇيىسى بۇرىننان قالىپتاسقان — قاراتاۋلىق ءداستۇردىڭ جالعاسى دەپ قابىلدادى.
قاراتاۋ قوبىز ونەرى قونعان جەر. قوبىزشى ىقىلاستان سۇگىرگە، سۇگىردەن جاپپاسقا جۇققان قوبىز بەن دومبىرانى بولمەيتىن تەلقوڭىر كۇيشىلىك تەك سوزاقتا سالتانات قۇرعان. سۇگىر ىقىلاستىڭ ءتول شاكىرتى رەتىندە وسى ەكى اسپاپتى تەڭ مەڭگەرگەن. مۇنداي فەنومەن سۇگىردىڭ شاكىرتى — جاپپاس قالامبايەۆتا دا بولدى. وسى كۇنى كۇيشىلىكتى كاسىپ قىلعان جاس دارىندار — سايان اقمولدا مەن سارسەنعالي جۇزبايەۆتاردىڭ دا بۇل جولدى سوزاقتىق سالت رەتىندە ۇستانىپ جۇرگەنى بارشاعا بەلگىلى. قاراتاۋ كۇيشىلىك مەكتەبىنىڭ «ارقا مەكتەبىنەن ەرەكشەلىگى مىناۋ» دەيتىن بىردەن - ءبىر ايىرماسى وسى بولسا كەرەك.
قاراتاۋ شەرتپەلەرىنىڭ باسىندا سۇگىر ءالى ۇلىنىڭ (1882 - 1961) تۇرۋى زاڭدى قۇبىلىس، وزىنە دەيىنگى كۇيشىلەردىڭ مۇراسىن بارىنشا مەڭگەرگەن دارىن ءوز سازگەرلىگىمەن جاڭا بەلەسكە كوتەرىلدى. سۇگىر ەسكى كۇيشىلىكتىڭ سالتىن ساقتاعان ەڭ سوڭعى دومبىراشى؛ ول كۇيدى ەكى تارتقىزباي قايتالاۋ، جانىنان سۋىرىپ - سالىپ كۇي شىعارۋ، ءبىر تارتقانىن قايتالاماي تاڭنان - تاڭعا كۇي تولعاۋ سياقتى بۇرىنعى ونەرپازداردىڭ جولىن ۇستانعان دارىن يەسى بولدى. سۇگىر كۇيلەرىن شەرتپەلەتىپ تە، توكپەلەتىپ تە شىعارا بىلگەن، ونىڭ «ىڭعاي توكپە»، شالقىما»، «بەسجورعالارى» تازا دايرابايدان اۋىسقان توكپەلىك داستۇردە تۋعان كۇيلەر. سۇگىردىڭ كۇيلەرىن العاش جارىققا شىعارعان – ج. قالامبايەۆ ەدى، ول سۇگىر كۇيلەرىن العاش نوتاعا ءتۇسىرىپ (قازاق حالقىنىڭ اسپاپ مۋزىكاسى. قازسسر عىلىم اكادەمياسى. الماتى – 1964)، كۇيتاباققا جازىپ قالدىردى. كوزىن كورىپ، كۇيلەرىن بەلسەندى تۇردە ناسيحاتتاعاندار – تولەگەن مومبەكوۆ، گەنەرال اسقاروۆ جانە فايزوللا ۇرمىزوۆتەر. بۇلاردان باسقا ونىڭ كۇيلەرىن تارتۋشىلاردان اتابەك اسىلبەكوۆ، اعايىندى سەيىتحان جانە ءالىمحان الىمبەكوۆتەر، ەرگەنتاي بورسابايەۆ، دابىل اجاقايەۆ، بەكسەيىت تۇرسىنبەكوۆ سىندى كۇيشىلەردىڭ اتتارىن قۇرمەتپەن اتاۋعا بولادى.
سۇگىردىڭ كۇيى «بوزىنگەن» ورىنداۋشى: ءبىلال ىسقاقوۆ بەينەتاسپا.
1 - وقۋشى ايدا: قاراتاۋدىڭ تاعى دا ءبىر دارىندى كۇيشىسى – باپىش قوجامجار ۇلى (1860 - 1928)، ول سۇگىرمەن زامانداس بولعان ادام، ونىڭ كۇيلەرى داڭقتى شوبەرەسى - تولەگەن مومبەكوۆ ارقىلى جەتتى. تولەگەن ونىڭ «قارقارا»، «قاراجورعا»، «ىڭعايتوكپە» دەگەن كۇيلەرىن كۇيتاباققا جازىپ قالدىردى. مۇنان وزگە، «قاراتاۋ»، «قارلىعاش» دەگەن كۇيلەرى بەلگىسىز سەبەپتەرمەن جازىلماي قالىپتى، ءبىراق ەل ىشىندە ونى تارتاتىندار ءالى كەزدەسەدى. باپىش — كەزىندە التىن وردانى تىتىرەنتكەن ەر ەدىگە شىققان ماڭعىت تايپاسىنىڭ ساڭعىل اتا رۋىنان. قاراتاۋدىڭ تەرىسكەيىن مەكەندەگەن ماڭعىتاي، ساڭعىل، قوڭىر جيەنبەت رۋلارىنىڭ ەجەلگى قونىسى — ۇلىتاۋ، ەدىگە زامانىندا جورىق قۇرىپ رەسەي، كاۆكاز اسىپ كەتكەن نوعايلىلاردىڭ اتاقونىستا قالعانى وسىلار عانا. بۇل اتادان باپىشتان باسقا دا كوپتەگەن ونەرلى ادامدار شىققان. سوزاق ەلىندە كۇيشىلىگىمەن ەلدى ەلەڭدەتكەن – سەيىتحان الىمبەكوۆ، ءالىپ تاشەنوۆ، جاقسىبەرگەن ساڭعىلبايەۆتار باپىشپەن اتالاس، تولەگەنمەن اعايىن. باپىش سۇگىرمەن اۋىلداس بولىپ، ونىڭ كۇيشىلىگىن قۇرمەتتەپ وتكەن ادام، كۇي تارتۋ مانەرىندە دە ۇقساستىقتار بارشىلىق. باپىشتىڭ «ىڭعايتوكپەسى» دايراباي كۇيلەرىنىڭ ەكپىنىمەن شىققانى انىق ءبىلىنىپ تۇرادى، توقانىڭ ۇستىڭگى ىشەكتى ساۋمالاپ جالقى تارتۋى «قارقارا» كۇيىندە ءتاسىل رەتىندە كوشىرىلىپ الىنعانى راس. كۇي شەجىرەسىن تاراتۋشى عالىم – ا. سەيدىمبەكوۆتىڭ «باپىش جاس كەزىندە توقا شوڭمان ۇلى، ىقىلاس دۇكەن ۇلى سياقتى داۋلەسكەر كۇيشىلەردىڭ الدىن كورىپ، جانىنا ەرىپ كۇيشىلىك – دومبىراشىلىق ونەرىن شىڭداعان» دەگەن زەرتتەۋ دەرەگى (قازاقتىڭ كۇي ونەرى. مونوگرافيا. استانا - 2002. 786 - بەت) وسى ءسوزىمىزدىڭ دالەلدى ەكەنىن ايقىندايدى.
سۇگىردىڭ باس شاكىرتى – تولەگەن مومبەكوۆ (1918 - 1997). تولەگەن مومبەكوۆ ءوزىنىڭ تابيعي دارىنىمەن ۇستازىنا بارابار قۇرمەتكە يە بولعان دومبىراشى. ويتكەنى، سۇگىردىڭ كوپتەگەن كۇيلەرى كەيىنگىگە تولەگەن اعامىزدىڭ ورىنداۋىندا جەتتى. سونىمەن قاتار ءوز كۇيشىلىگى دە ەرەن بولدى، ول ۇستازى – سۇگىردىڭ ورىنداۋشىلىق مانەرىن جەرىنە جەتكىزگەن شەبەرلىگىمەن قاتار ءوزى دە ءبىر مەكتەپكە ۇلگى بولارلىق ورىنداۋشىلىقتىڭ شىڭىنا شىقتى. تولەگەن مۇراسىن زەرتتەپ كۇيلەرىن جەكە كىتاپ ەتىپ باستىرعان الماتى كونسەرۆاتورياسىنىڭ پروفەسسورى — ءبىلال ىسقاقوۆ. تولەگەننىڭ ايشىقتى كۇيلەرىن ءوز قولىنان العانداردىڭ ىشىندە – سەكەن تۇرىسبەكوۆ، رىمحان ءابىلحانوۆ، رۇستەم كۇلشەبايەۆتار، بەكبولات تىلەۋحان، سارسەنعالي جۇزبايەۆتاردى اتاۋعا بولادى. بۇلاردان باسقا ەل ىشىندە ەلەۋسىز جۇرگەن ونەرپازدان — تىكەلەي شاكىرتى بولعان جاقسىبەرگەن ساڭعىلبايەۆ پەن نازبەك بايتۋاروۆتى ايتا الامىز. بۇگىنگى كۇندە تولەگەن مومبەكوۆ كۇيلەرى مادەني مۇرامىز رەتىندە وقىتۋ باعدارلاماسىنان بەرىك ورىن العان.
تولەگەن مومبەكوۆ «سالتانات». ورىنداۋشى: ت. مومبەكوۆ بەينەتاسپا.
2 - وقۋشى گۇلسەزىم: سۇگىر مەن جاپپاستىڭ كۇيشىلىگى اتا مۇراسى بولىپ قونعان، اسقان دارىن يەسى – گەنەرال اسقاروۆ. ول سۇگىر مەن تولەگەن كۇيلەرىن جەرىنە جەتكىزە ورىنداۋشىلىعىمەن قاتار ءوزىنىڭ دە كۇي شىعاراتىن سازگەرلىگى بولعان ادام، قازاق راديوسىندا كۇيشىنىڭ شىعارعان اندەرى عانا ساقتالعان، ال، ءوز كۇيلەرى بەلگىسىز سەبەپتەرمەن جازىلماي قالدى. سۇگىردىڭ «اققۋ»، «نازقوڭىر»، «شالقىما» كۇيلەرىن گەنەرالدىڭ الدىنا شىعىپ ەشكىم تارتقان ەمەس، جاپپاستىڭ «جۇمانىن» ونداي كوركەم شەرتكەن ادام مۇقىم سوزاقتا بۇرىن — سوڭدى بولماعانىن جۇرت بىلەدى. گەنەرالدىڭ كۇيشىلىگى تۋرالى جازۋشى تاكەن ءالىمقۇلوۆ «كەرتولعاۋ» دەيتىن حيكاياسىندا بايانداعان. تولەگەننىڭ ورىنداۋىندا قوڭىر ليريزم باسىم بولسا، گەنەرالدىڭ تارتىسىندا شابىتتى جىگەر ەسىلىپ تۇرادى، سىرتتاي تىڭداعان ادامعا تارتىلعان كۇيدىڭ تىنىسى كوتەرىڭكى بوپ كورىنگەنمەن ىشكى كۇيزەلىسى زاپىرانداي اششى بولاتىن. بۇل كۇندە گەنەرالدىڭ ورىنداۋ مانەرىنە دەن قويعان جاستار كوپ بولماعانمەن بارشىلىق، سولاردىڭ بىرەگەيى جەزقازعاندىق كۇيشى — جالعاس سادۋاقاسوۆ. ونىڭ ورىنداۋىنداعى سۇگىردىڭ «شالقىماسىنان» گەنەرالدىڭ ەكپىنى اينا - قاتەسىز قايتالانادى، ءماتىنى قوسپاسىز تازا تارتىلادى.
سۇگىر «شالقىما» ورىنداعان: جانعالي ءجۇزباي. بەينەتاسپا.
3 - وقۋشى كارىم: سۇگىرمەن قاتارلاس عۇمىر كەشكەن ارقاداعى سەيفوللا (ساكەننىڭ اكەسى) مەن مالىك تورە سياقتى كۇيشىلەردىڭ مۇراسىن حالىققا جەتكىزىپ، «قاراتاۋدىڭ كۇي شەجىرەسى» اتانعان – فايزوللا ءۇرمىزوۆتىڭ تارتىسى دا ەكىنىڭ بىرىنە بىتە بەرمەيتىن ونەر. ول سۇگىردىڭ «كەرتولعاۋ»، «تەلقوڭىر» سياقتى كوپتەگەن كۇيلەرىن سوڭىنا ەرىپ ءجۇرىپ ۇيرەنگەن. فايزوللا ءۇرمىزوۆتىڭ ورىنداۋىنداعى سۇگىر كۇيلەرى ءالى زەرتتەلگەن جوق، ناسيحاتىنىڭ كەمدىگىنەن شىعار، دارىندى دومبىراشىنىڭ ساۋساعىنداعى سوزاقى كۇيلەردىڭ كوپشىلىككە بەلگىسىز قىرلارى اشىلعان جوق. ونىڭ ءوز سازگەرلىگى دە مىقتى، قاراتاۋلىق شەرتپەنىڭ كەيىنگى ۇرپاققا بۇزىلماي جەتۋىنە تالماي ەڭبەك ەتىپ جۇرگەن زيالى، اقسۇيەك ادام. تولەگەن، گەنەرالدارمەن بىرگە ءجۇرىپ، باۋىرلىق قارىم - قاتىناستا بولعان، كۇيلەرى بىرنەشە كىتاپتارعا كىرگەن ارقالى كۇيشى.
وقىتۋشى: دومبىرا مەن قوبىزدا قاتار تارتىلاتىن «كەرتولعاۋ» كۇيلەر سيكلى كاراتاۋ مەكتەبىندە ايرىقشا دامىعان. كۇيدىڭ ارعى جانرلىق انىقتاماسى – تولعاۋ. «كەرتولعاۋ» جىراۋلىق ونەردەن اۋىسقان كۇي اتاۋى، تولعاۋ ءسوزى اسپاپتىق ورىنداۋعا تۇسكەندە «كەرتولعاۋ» بولىپ وزگەرگەن سىقىلدى. كۇيدە كەزدەسىپ وتىراتىن شتريحتار مەن وبەرتونعا ۇقساس قارلىعىڭقى دىبىستار قوبىز قياعىنا ەلىكتەۋدىڭ اسەرىنەن تۋعان. وسىمەن پاراپار كەلەتىن «قوڭىر» كۇي تاراۋلارى دا قوبىزدان اۋىسقان («جولاۋشىنىڭ جولدى قوڭىرى») سارىن. بۇل كۇيلەردىڭ جانرلىق تەگى اسپاپتىق دەسەك تە، قازاقى قارا ولەڭدەردىڭ اۋەنى قايىرما رەتىندە قوسامجارلانا شەرتىلەتىنىن اڭعارۋ قيىن ەمەس. كادىمگى ارقا اندەرىنىڭ ىزىمەن قۇرىلعان اۋەندىك فورما «قاراتاۋ شەرتپەلەرى» تاراۋلارىنىڭ تۋىلۋىنا سالدار بولدى. ءسىرا، قازاقتا كەڭ تاراعان «جىر كۇيلەرى» جانرىنىڭ شەرتپەدەگى كورىنىسى وسى بولار.
قاراتاۋ كۇيلەرىنىڭ ىشىندە تارماقتى كۇيلەر توپتاماسى ەرەكشە كوزگە تۇسەدى. بۇلارعا «بەسجورعا»، «توعىز تاراۋ» كۇيلەرى جاتادى. تارماقتى كۇيلەردىڭ شىعۋ كەزەڭى بايجىگىت، تاتتىمبەتتەر زامانىنا تۇستاس كەلەدى دەسەك، بۇل التايدان ارقاعا دەيىن وركەندەگەن كۇيشىلىك ءۇردىس قاراتاۋ ايماعىنا دەيىن اسەرلى بولعانىن اڭعارتادى.
سۇگىر «كەرتولعاۋ» ورىنداعان: ءالىمحان جۇزبايەۆ. بەينەتاسپا
قاراتاۋ مەكتەبىنىڭ كۇيلەرىن نوتاعا ءتۇسىرۋ سالاسىندا مۇحيت ايتقالييەۆ، جاۋلىباي يمانالييەۆ، ءۋالي بەكەنوۆ، ءبىلال ىسقاقوۆ، ابدۋلحاميت رايىمبەرگەنوۆ، رۇستەم كۇلشەبايەۆ، مۇرات ءابۋعازين سياقتى زەرتتەۋشىلەر ايانباي تەر توكتى. سوزاق كۇيشىلەرىنىڭ ءومىرى جايلى قۇندى دەرەكتەر جازعان جازۋشىلارىمىز – تاكەن ءالىمقۇلوۆ، تولەگەن توقبەرگەنوۆ، اقسەلەۋ سەيدىمبەكوۆ، سۇلەيمەن ءتابريز ۇلى، وتەش قىرعىزبايەۆ، تورەعالي تاشەنوۆتەر.
قاراتاۋ مەكتەبىنىڭ ءىزىن داستۇرلەپ ۇستاعان كۇيشىلەردەن – رىمحان ءابىلحانوۆ، ەرعالي ءالىمحان ۇلى، ءالىمحان، جانعالي، سارسەنعالي جۇزبايەۆتار، دابىل، قابىل اجاقايەۆتار، سوزاقتىق سەيىتحان الىمبەكوۆ، اتابەك اسىلبەكوۆتاردىڭ ۇلەستەرى زور. بۇگىنگى كۇنى رۇستەم كۇلشەبايەۆ، سايان اقمولدا، جانعالي جۇزبايەۆسىندى كۇيشى دومبىراشىلار ءسۇىردىڭ كۇيلەرىن ورىنداپ، ناسيحاتتاپ ءجۇر. قاراتاۋ كۇيشىلىك مەكتەبى بۇل كۇندە ءوز بيىگىنە شىعىپ، ءبىر كۇي وتاۋى بولىپ وتىرعان يگى مۇرامىز، ونى جالعاستىرۋشى ۇرپاقتىڭ ۇزىلمەۋى — قاراتاۋ كۇيشىلىگىنىڭ بەكزاتتىعىن، سازىنىڭ شالقارلىعىن كورسەتەدى.
سۇگىر «قوسباسار» ورىنداۋشى سايان اقمولدا. بەينەتاسپا.
بۇگىنگى ساباعىمىز وسىمەن اياقتالدى. وزدەرىڭىزگە دەگەن قاجەتتى اقپاراتتى سىزددەرگە بەرە الدىق دەپ ويلايمىز. ءالى دە بولسا ايتىلماي قالعان كۇيشىلەر، جەتكىزۋشىلەر مەن ورىنداۋشىلار تۋرالى وزدەرىڭىز تولىقتىرىپ ىزدەنەسىزدەر دەگەن ۇمىتتەمىن. تىڭداعاندارىڭىزعا راحمەت. ساۋ بولىڭىزدار!
ساباقتىڭ ماقساتى: قازاق كۇي ونەرىن جانە ولاردىڭ ىشىندەگى قاراتاۋ ءوڭىرىنىڭ كۇيشىلىك مەكتەبى، قاراتاۋ كۇيلەرىنىڭ ەرەكشەلىگى، سارىنى، جانرى، ورىنداۋ شەبەرلىكتەرى، قاراتاۋ كۇي مەكتەبىنىڭ كورنەكتى وكىلى – سۇگىر، جەتكىزۋشىلەرى مەن قازىرگى تاڭدا ورىنداپ جۇرگەن كورنەكتى ونەر قايراتكەرلەرىمەن تانىستىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى ساباق
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ
ساباقتىڭ ءادىسى: اڭگىمەلەپ بەرۋ، كۇي تىڭداۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سلايد، بەينە تاسپالار، كىتاپتار كورمەسى
ءپانى: دومبىرا
ءدارىس الۋشى: دومبىرا كلاسىنىڭ وقۋشىلارى
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
- سالەمەتسىزدەر مە وقۋشىلار! بۇگىنگى اشىق ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى «قاراتاۋ ءوڭىرىنىڭ كۇيلەرىن جەتكىزۋشىلەر مەن ورىنداۋشىلار». بۇگىن ءبىز قاراتاۋ ءوڭىرىنىڭ كۇيشىلىك مەكتەبى، كۇيشىلەرى، بۇرىڭعى كۇيلەردى جەتكىزۋشىلەر جانە قازىرگى تاڭدا كىمدەر ورىنداپ ءجۇر سول جونىندە تانىساتىن بولامىز. ەندەشە ساباعىمىزدى باستايىق.
وڭتۇستىك قازاقستاننىڭ قاراتاۋ وڭىرىندە قازاق كۇي ونەرىندەگى بوگەنايى بولەك مەكتەپ قالىپتاسقان. سۇگىر ءالي ۇلىنىڭ ارعى جاعىنداعى حالىق كۇيشىلەرىنەن باستاۋ الىپ سۇگىر ارقىلى كەيىنگى بۋىنعا جەتكەن بۇل ءوڭىردىڭ كۇيلەرى قاراتاۋ كۇيشىلىك مەكتەبى دەگەن اتپەن الاشقا ايان.
قاراتا كۇيشىلىك مەكتەبى دەگەندە دومبىراشىلىق پەن قوبىزشىلىق ونەر قاتار قانات جايعان سوزاق جەرى بىردەن اۋىزعا ورالادى. كۇيشىلىك داستۇرگە كەلسەك — قاراتاۋ كۇيلەرى ارقا ورىنداۋشىلىق ۇلگىسىنىڭ وزىنشە دامىعان ءبىر ارناسى بولىپ تابىلادى. ارقا كۇيشىلەرىنىڭ ىشىندە اۋەلى سايدالى سارى توقا مەن ارعىن دايرابايدىڭ (الشىن دايراباي دەيتىن دە كۇيشى وتكەن) ىقپالى قاراتاۋ كۇيشىلىك مادەنيەتىنە كوبىرەك تيگەنى تاريحي دالەلدى شىندىق. وسى كۇنى قاراتاۋ مەكتەبىن زەرتتەۋشىلەر سۇگىردىڭ توقادان باتا العانىن ايتقانمەن، تارتۋ ۇلگىسىن بولەكشە دەپ ساناپ ءجۇر. شىندىعىندا، سۇگىردىڭ ۇستازى – ىقىلاس پەن توقا ءبىر ەلدىڭ ادامدارى بولعان، ولاردىڭ كۇي شالۋ مادەنيەتتەرى تاتتىمبەتتەن تاراعانى داۋسىز اقيقات. قاراتاۋ مەكتەبىن تالداعاندا ىقىلاس پەن سۇگىردەن ارعى كۇيشىلەردەن ەشقانداي دەرەك كەلتىرە الماي جۇرگەنىمىزدىڭ ءبىر شەتى وسىندا جاتىر، ياعني ەجەلدەن قونىستاس بولعان ارقا مەن بەتپاقدالانىڭ الەۋمەتتىك - مادەني شەجىرەسىن بىلمەۋىمىز قاتە پايىمدار جاساۋعا تۇرتكى بولىپ - اق ءجۇر.
قاراتاۋ شەرتپەلەرىنىڭ ءبىز بىلەتىن ارقا مەكتەبىنەن بولەكتەنەتىن باستى ايىرماشىلىعى توقانىڭ ۇلگىسىمەن دامۋىندا. ارقادا تاتتىمبەتتەن كەيىن اتى اتالاتىن سايدالى سارى توقا كۇيشىلىگىنىڭ شىن ءىزى قاراتاۋلىق ۇردىستە عانا ساقتالعان. كەزىندە سازگەرلىگى ورتا جۇزگە بەدەل بولعان توقانىڭ مۇراسى كەڭەستىك داۋىردە سالتانات قۇرا المادى، قازىرگى توقا كۇيلەرى دەپ مىسەلەپ جۇرگەندەرىمىز — ەلدىڭ ەسىندە قالعان ۇلى سارىنداردىڭ جۇرناعى عانا. ونى ورىنداۋشىلاردىڭ قاي - قايسى بولسا دا سول سارىنداردى تاقىرىپ رەتىندە العانىمەن ءتۇپنۇسقاسىن تۇيىندەي الماي، ءوز جاندارىنان جاڭاشا تاسىلدەپ تارتۋعا ۇرىندى، سونىڭ سالدارىنان توقانىڭ كۇيلەرى وسى مەكتەپتىڭ توپىراعى جاعىنان ەڭ جاقىنى ال، سۇگىر بولسا ىقىلاستىڭ قوبىزداعى كۇيلەرىن تۇگەل تارتىپ، توقانىڭ تارتۋ مانەرىن مەيلىنشە شەگىنە جەتكىزە يگەرگەن جالعىز دارىن. توقا كۇيلەرى مەن سۇگىر شىعارمالارىنىڭ ءبىر قولدان شىققانداي ۇقساستىعىنىڭ ءمانى وسىندا. ىقىلاستىڭ «جەزكيىگىن» توقا كۇيلەرىنىڭ شەبەرى — ماعاۋيا ءحامزيننىڭ دومبىرادا تارتۋى كەزىندە ەشكىمدى تاڭ قالدىرعان وقيعا بولعان جوق، حالىق ونى اسپاپتىڭ اۋىس - ءتۇيىسى بۇرىننان قالىپتاسقان — قاراتاۋلىق ءداستۇردىڭ جالعاسى دەپ قابىلدادى.
قاراتاۋ قوبىز ونەرى قونعان جەر. قوبىزشى ىقىلاستان سۇگىرگە، سۇگىردەن جاپپاسقا جۇققان قوبىز بەن دومبىرانى بولمەيتىن تەلقوڭىر كۇيشىلىك تەك سوزاقتا سالتانات قۇرعان. سۇگىر ىقىلاستىڭ ءتول شاكىرتى رەتىندە وسى ەكى اسپاپتى تەڭ مەڭگەرگەن. مۇنداي فەنومەن سۇگىردىڭ شاكىرتى — جاپپاس قالامبايەۆتا دا بولدى. وسى كۇنى كۇيشىلىكتى كاسىپ قىلعان جاس دارىندار — سايان اقمولدا مەن سارسەنعالي جۇزبايەۆتاردىڭ دا بۇل جولدى سوزاقتىق سالت رەتىندە ۇستانىپ جۇرگەنى بارشاعا بەلگىلى. قاراتاۋ كۇيشىلىك مەكتەبىنىڭ «ارقا مەكتەبىنەن ەرەكشەلىگى مىناۋ» دەيتىن بىردەن - ءبىر ايىرماسى وسى بولسا كەرەك.
قاراتاۋ شەرتپەلەرىنىڭ باسىندا سۇگىر ءالى ۇلىنىڭ (1882 - 1961) تۇرۋى زاڭدى قۇبىلىس، وزىنە دەيىنگى كۇيشىلەردىڭ مۇراسىن بارىنشا مەڭگەرگەن دارىن ءوز سازگەرلىگىمەن جاڭا بەلەسكە كوتەرىلدى. سۇگىر ەسكى كۇيشىلىكتىڭ سالتىن ساقتاعان ەڭ سوڭعى دومبىراشى؛ ول كۇيدى ەكى تارتقىزباي قايتالاۋ، جانىنان سۋىرىپ - سالىپ كۇي شىعارۋ، ءبىر تارتقانىن قايتالاماي تاڭنان - تاڭعا كۇي تولعاۋ سياقتى بۇرىنعى ونەرپازداردىڭ جولىن ۇستانعان دارىن يەسى بولدى. سۇگىر كۇيلەرىن شەرتپەلەتىپ تە، توكپەلەتىپ تە شىعارا بىلگەن، ونىڭ «ىڭعاي توكپە»، شالقىما»، «بەسجورعالارى» تازا دايرابايدان اۋىسقان توكپەلىك داستۇردە تۋعان كۇيلەر. سۇگىردىڭ كۇيلەرىن العاش جارىققا شىعارعان – ج. قالامبايەۆ ەدى، ول سۇگىر كۇيلەرىن العاش نوتاعا ءتۇسىرىپ (قازاق حالقىنىڭ اسپاپ مۋزىكاسى. قازسسر عىلىم اكادەمياسى. الماتى – 1964)، كۇيتاباققا جازىپ قالدىردى. كوزىن كورىپ، كۇيلەرىن بەلسەندى تۇردە ناسيحاتتاعاندار – تولەگەن مومبەكوۆ، گەنەرال اسقاروۆ جانە فايزوللا ۇرمىزوۆتەر. بۇلاردان باسقا ونىڭ كۇيلەرىن تارتۋشىلاردان اتابەك اسىلبەكوۆ، اعايىندى سەيىتحان جانە ءالىمحان الىمبەكوۆتەر، ەرگەنتاي بورسابايەۆ، دابىل اجاقايەۆ، بەكسەيىت تۇرسىنبەكوۆ سىندى كۇيشىلەردىڭ اتتارىن قۇرمەتپەن اتاۋعا بولادى.
سۇگىردىڭ كۇيى «بوزىنگەن» ورىنداۋشى: ءبىلال ىسقاقوۆ بەينەتاسپا.
1 - وقۋشى ايدا: قاراتاۋدىڭ تاعى دا ءبىر دارىندى كۇيشىسى – باپىش قوجامجار ۇلى (1860 - 1928)، ول سۇگىرمەن زامانداس بولعان ادام، ونىڭ كۇيلەرى داڭقتى شوبەرەسى - تولەگەن مومبەكوۆ ارقىلى جەتتى. تولەگەن ونىڭ «قارقارا»، «قاراجورعا»، «ىڭعايتوكپە» دەگەن كۇيلەرىن كۇيتاباققا جازىپ قالدىردى. مۇنان وزگە، «قاراتاۋ»، «قارلىعاش» دەگەن كۇيلەرى بەلگىسىز سەبەپتەرمەن جازىلماي قالىپتى، ءبىراق ەل ىشىندە ونى تارتاتىندار ءالى كەزدەسەدى. باپىش — كەزىندە التىن وردانى تىتىرەنتكەن ەر ەدىگە شىققان ماڭعىت تايپاسىنىڭ ساڭعىل اتا رۋىنان. قاراتاۋدىڭ تەرىسكەيىن مەكەندەگەن ماڭعىتاي، ساڭعىل، قوڭىر جيەنبەت رۋلارىنىڭ ەجەلگى قونىسى — ۇلىتاۋ، ەدىگە زامانىندا جورىق قۇرىپ رەسەي، كاۆكاز اسىپ كەتكەن نوعايلىلاردىڭ اتاقونىستا قالعانى وسىلار عانا. بۇل اتادان باپىشتان باسقا دا كوپتەگەن ونەرلى ادامدار شىققان. سوزاق ەلىندە كۇيشىلىگىمەن ەلدى ەلەڭدەتكەن – سەيىتحان الىمبەكوۆ، ءالىپ تاشەنوۆ، جاقسىبەرگەن ساڭعىلبايەۆتار باپىشپەن اتالاس، تولەگەنمەن اعايىن. باپىش سۇگىرمەن اۋىلداس بولىپ، ونىڭ كۇيشىلىگىن قۇرمەتتەپ وتكەن ادام، كۇي تارتۋ مانەرىندە دە ۇقساستىقتار بارشىلىق. باپىشتىڭ «ىڭعايتوكپەسى» دايراباي كۇيلەرىنىڭ ەكپىنىمەن شىققانى انىق ءبىلىنىپ تۇرادى، توقانىڭ ۇستىڭگى ىشەكتى ساۋمالاپ جالقى تارتۋى «قارقارا» كۇيىندە ءتاسىل رەتىندە كوشىرىلىپ الىنعانى راس. كۇي شەجىرەسىن تاراتۋشى عالىم – ا. سەيدىمبەكوۆتىڭ «باپىش جاس كەزىندە توقا شوڭمان ۇلى، ىقىلاس دۇكەن ۇلى سياقتى داۋلەسكەر كۇيشىلەردىڭ الدىن كورىپ، جانىنا ەرىپ كۇيشىلىك – دومبىراشىلىق ونەرىن شىڭداعان» دەگەن زەرتتەۋ دەرەگى (قازاقتىڭ كۇي ونەرى. مونوگرافيا. استانا - 2002. 786 - بەت) وسى ءسوزىمىزدىڭ دالەلدى ەكەنىن ايقىندايدى.
سۇگىردىڭ باس شاكىرتى – تولەگەن مومبەكوۆ (1918 - 1997). تولەگەن مومبەكوۆ ءوزىنىڭ تابيعي دارىنىمەن ۇستازىنا بارابار قۇرمەتكە يە بولعان دومبىراشى. ويتكەنى، سۇگىردىڭ كوپتەگەن كۇيلەرى كەيىنگىگە تولەگەن اعامىزدىڭ ورىنداۋىندا جەتتى. سونىمەن قاتار ءوز كۇيشىلىگى دە ەرەن بولدى، ول ۇستازى – سۇگىردىڭ ورىنداۋشىلىق مانەرىن جەرىنە جەتكىزگەن شەبەرلىگىمەن قاتار ءوزى دە ءبىر مەكتەپكە ۇلگى بولارلىق ورىنداۋشىلىقتىڭ شىڭىنا شىقتى. تولەگەن مۇراسىن زەرتتەپ كۇيلەرىن جەكە كىتاپ ەتىپ باستىرعان الماتى كونسەرۆاتورياسىنىڭ پروفەسسورى — ءبىلال ىسقاقوۆ. تولەگەننىڭ ايشىقتى كۇيلەرىن ءوز قولىنان العانداردىڭ ىشىندە – سەكەن تۇرىسبەكوۆ، رىمحان ءابىلحانوۆ، رۇستەم كۇلشەبايەۆتار، بەكبولات تىلەۋحان، سارسەنعالي جۇزبايەۆتاردى اتاۋعا بولادى. بۇلاردان باسقا ەل ىشىندە ەلەۋسىز جۇرگەن ونەرپازدان — تىكەلەي شاكىرتى بولعان جاقسىبەرگەن ساڭعىلبايەۆ پەن نازبەك بايتۋاروۆتى ايتا الامىز. بۇگىنگى كۇندە تولەگەن مومبەكوۆ كۇيلەرى مادەني مۇرامىز رەتىندە وقىتۋ باعدارلاماسىنان بەرىك ورىن العان.
تولەگەن مومبەكوۆ «سالتانات». ورىنداۋشى: ت. مومبەكوۆ بەينەتاسپا.
2 - وقۋشى گۇلسەزىم: سۇگىر مەن جاپپاستىڭ كۇيشىلىگى اتا مۇراسى بولىپ قونعان، اسقان دارىن يەسى – گەنەرال اسقاروۆ. ول سۇگىر مەن تولەگەن كۇيلەرىن جەرىنە جەتكىزە ورىنداۋشىلىعىمەن قاتار ءوزىنىڭ دە كۇي شىعاراتىن سازگەرلىگى بولعان ادام، قازاق راديوسىندا كۇيشىنىڭ شىعارعان اندەرى عانا ساقتالعان، ال، ءوز كۇيلەرى بەلگىسىز سەبەپتەرمەن جازىلماي قالدى. سۇگىردىڭ «اققۋ»، «نازقوڭىر»، «شالقىما» كۇيلەرىن گەنەرالدىڭ الدىنا شىعىپ ەشكىم تارتقان ەمەس، جاپپاستىڭ «جۇمانىن» ونداي كوركەم شەرتكەن ادام مۇقىم سوزاقتا بۇرىن — سوڭدى بولماعانىن جۇرت بىلەدى. گەنەرالدىڭ كۇيشىلىگى تۋرالى جازۋشى تاكەن ءالىمقۇلوۆ «كەرتولعاۋ» دەيتىن حيكاياسىندا بايانداعان. تولەگەننىڭ ورىنداۋىندا قوڭىر ليريزم باسىم بولسا، گەنەرالدىڭ تارتىسىندا شابىتتى جىگەر ەسىلىپ تۇرادى، سىرتتاي تىڭداعان ادامعا تارتىلعان كۇيدىڭ تىنىسى كوتەرىڭكى بوپ كورىنگەنمەن ىشكى كۇيزەلىسى زاپىرانداي اششى بولاتىن. بۇل كۇندە گەنەرالدىڭ ورىنداۋ مانەرىنە دەن قويعان جاستار كوپ بولماعانمەن بارشىلىق، سولاردىڭ بىرەگەيى جەزقازعاندىق كۇيشى — جالعاس سادۋاقاسوۆ. ونىڭ ورىنداۋىنداعى سۇگىردىڭ «شالقىماسىنان» گەنەرالدىڭ ەكپىنى اينا - قاتەسىز قايتالانادى، ءماتىنى قوسپاسىز تازا تارتىلادى.
سۇگىر «شالقىما» ورىنداعان: جانعالي ءجۇزباي. بەينەتاسپا.
3 - وقۋشى كارىم: سۇگىرمەن قاتارلاس عۇمىر كەشكەن ارقاداعى سەيفوللا (ساكەننىڭ اكەسى) مەن مالىك تورە سياقتى كۇيشىلەردىڭ مۇراسىن حالىققا جەتكىزىپ، «قاراتاۋدىڭ كۇي شەجىرەسى» اتانعان – فايزوللا ءۇرمىزوۆتىڭ تارتىسى دا ەكىنىڭ بىرىنە بىتە بەرمەيتىن ونەر. ول سۇگىردىڭ «كەرتولعاۋ»، «تەلقوڭىر» سياقتى كوپتەگەن كۇيلەرىن سوڭىنا ەرىپ ءجۇرىپ ۇيرەنگەن. فايزوللا ءۇرمىزوۆتىڭ ورىنداۋىنداعى سۇگىر كۇيلەرى ءالى زەرتتەلگەن جوق، ناسيحاتىنىڭ كەمدىگىنەن شىعار، دارىندى دومبىراشىنىڭ ساۋساعىنداعى سوزاقى كۇيلەردىڭ كوپشىلىككە بەلگىسىز قىرلارى اشىلعان جوق. ونىڭ ءوز سازگەرلىگى دە مىقتى، قاراتاۋلىق شەرتپەنىڭ كەيىنگى ۇرپاققا بۇزىلماي جەتۋىنە تالماي ەڭبەك ەتىپ جۇرگەن زيالى، اقسۇيەك ادام. تولەگەن، گەنەرالدارمەن بىرگە ءجۇرىپ، باۋىرلىق قارىم - قاتىناستا بولعان، كۇيلەرى بىرنەشە كىتاپتارعا كىرگەن ارقالى كۇيشى.
وقىتۋشى: دومبىرا مەن قوبىزدا قاتار تارتىلاتىن «كەرتولعاۋ» كۇيلەر سيكلى كاراتاۋ مەكتەبىندە ايرىقشا دامىعان. كۇيدىڭ ارعى جانرلىق انىقتاماسى – تولعاۋ. «كەرتولعاۋ» جىراۋلىق ونەردەن اۋىسقان كۇي اتاۋى، تولعاۋ ءسوزى اسپاپتىق ورىنداۋعا تۇسكەندە «كەرتولعاۋ» بولىپ وزگەرگەن سىقىلدى. كۇيدە كەزدەسىپ وتىراتىن شتريحتار مەن وبەرتونعا ۇقساس قارلىعىڭقى دىبىستار قوبىز قياعىنا ەلىكتەۋدىڭ اسەرىنەن تۋعان. وسىمەن پاراپار كەلەتىن «قوڭىر» كۇي تاراۋلارى دا قوبىزدان اۋىسقان («جولاۋشىنىڭ جولدى قوڭىرى») سارىن. بۇل كۇيلەردىڭ جانرلىق تەگى اسپاپتىق دەسەك تە، قازاقى قارا ولەڭدەردىڭ اۋەنى قايىرما رەتىندە قوسامجارلانا شەرتىلەتىنىن اڭعارۋ قيىن ەمەس. كادىمگى ارقا اندەرىنىڭ ىزىمەن قۇرىلعان اۋەندىك فورما «قاراتاۋ شەرتپەلەرى» تاراۋلارىنىڭ تۋىلۋىنا سالدار بولدى. ءسىرا، قازاقتا كەڭ تاراعان «جىر كۇيلەرى» جانرىنىڭ شەرتپەدەگى كورىنىسى وسى بولار.
قاراتاۋ كۇيلەرىنىڭ ىشىندە تارماقتى كۇيلەر توپتاماسى ەرەكشە كوزگە تۇسەدى. بۇلارعا «بەسجورعا»، «توعىز تاراۋ» كۇيلەرى جاتادى. تارماقتى كۇيلەردىڭ شىعۋ كەزەڭى بايجىگىت، تاتتىمبەتتەر زامانىنا تۇستاس كەلەدى دەسەك، بۇل التايدان ارقاعا دەيىن وركەندەگەن كۇيشىلىك ءۇردىس قاراتاۋ ايماعىنا دەيىن اسەرلى بولعانىن اڭعارتادى.
سۇگىر «كەرتولعاۋ» ورىنداعان: ءالىمحان جۇزبايەۆ. بەينەتاسپا
قاراتاۋ مەكتەبىنىڭ كۇيلەرىن نوتاعا ءتۇسىرۋ سالاسىندا مۇحيت ايتقالييەۆ، جاۋلىباي يمانالييەۆ، ءۋالي بەكەنوۆ، ءبىلال ىسقاقوۆ، ابدۋلحاميت رايىمبەرگەنوۆ، رۇستەم كۇلشەبايەۆ، مۇرات ءابۋعازين سياقتى زەرتتەۋشىلەر ايانباي تەر توكتى. سوزاق كۇيشىلەرىنىڭ ءومىرى جايلى قۇندى دەرەكتەر جازعان جازۋشىلارىمىز – تاكەن ءالىمقۇلوۆ، تولەگەن توقبەرگەنوۆ، اقسەلەۋ سەيدىمبەكوۆ، سۇلەيمەن ءتابريز ۇلى، وتەش قىرعىزبايەۆ، تورەعالي تاشەنوۆتەر.
قاراتاۋ مەكتەبىنىڭ ءىزىن داستۇرلەپ ۇستاعان كۇيشىلەردەن – رىمحان ءابىلحانوۆ، ەرعالي ءالىمحان ۇلى، ءالىمحان، جانعالي، سارسەنعالي جۇزبايەۆتار، دابىل، قابىل اجاقايەۆتار، سوزاقتىق سەيىتحان الىمبەكوۆ، اتابەك اسىلبەكوۆتاردىڭ ۇلەستەرى زور. بۇگىنگى كۇنى رۇستەم كۇلشەبايەۆ، سايان اقمولدا، جانعالي جۇزبايەۆسىندى كۇيشى دومبىراشىلار ءسۇىردىڭ كۇيلەرىن ورىنداپ، ناسيحاتتاپ ءجۇر. قاراتاۋ كۇيشىلىك مەكتەبى بۇل كۇندە ءوز بيىگىنە شىعىپ، ءبىر كۇي وتاۋى بولىپ وتىرعان يگى مۇرامىز، ونى جالعاستىرۋشى ۇرپاقتىڭ ۇزىلمەۋى — قاراتاۋ كۇيشىلىگىنىڭ بەكزاتتىعىن، سازىنىڭ شالقارلىعىن كورسەتەدى.
سۇگىر «قوسباسار» ورىنداۋشى سايان اقمولدا. بەينەتاسپا.
بۇگىنگى ساباعىمىز وسىمەن اياقتالدى. وزدەرىڭىزگە دەگەن قاجەتتى اقپاراتتى سىزددەرگە بەرە الدىق دەپ ويلايمىز. ءالى دە بولسا ايتىلماي قالعان كۇيشىلەر، جەتكىزۋشىلەر مەن ورىنداۋشىلار تۋرالى وزدەرىڭىز تولىقتىرىپ ىزدەنەسىزدەر دەگەن ۇمىتتەمىن. تىڭداعاندارىڭىزعا راحمەت. ساۋ بولىڭىزدار!
You Might Also Like
