InfoHub Logo

Абайдың «Қараңғы түнде тау қалғып» өлеңінің сатылай кешенді талдауы

Кіріспе

Абай Құнанбаевтың «Қараңғы түнде тау қалғып» өлеңі қазақ әдебиетінің алтын қорына енген туынды. Бұл өлең неміс ақыны Иоганн Вольфганг Гётенің «Wanderer's Night Song» шығармасының аудармасы болып табылады. Абайдың бұл аудармасы қазақ тіліне ғана емес, қазақ поэзиясына жаңа леп, жаңа сарын әкелді.

Тақырыбы

Өлеңнің негізгі тақырыбы – табиғаттың тыныштығы мен адамның жан дүниесінің үйлесімділігі. Абай табиғаттың тылсым сырын, түнгі тыныштығын суреттей отырып, адамның рухани әлемін көрсетеді.

Идеясы

Өлеңнің негізгі идеясы – табиғаттың сұлулығы мен тыныштығын сезіну арқылы адамның ішкі тыныштығын табуы. Абай адам мен табиғаттың үйлесімділігін, олардың арасындағы байланысын бейнелейді. Табиғаттың тыныштығы адамның жан дүниесін тыныштандырады, рухани қуат береді.

Басты кейіпкерлер

Өлеңде нақты кейіпкерлер жоқ, бірақ табиғат көріністері басты рөл атқарады. Тау, орман, өзен сияқты табиғат элементтері арқылы адамның ішкі сезімдері мен ойлары беріледі.

Сюжеті

Өлеңнің сюжеті табиғаттың түнгі көрінісін суреттеуден тұрады. Қараңғы түнде тау қалғып, өзен ағып, табиғаттың барлығы тыныштыққа шомады. Бұл тыныштық пен үйлесімділік адамның жан дүниесіне де әсер етеді, оны тыныштандырады.

Талдау

1. Көркемдік құралдары: Өлеңде аллитерация, ассонанс, эпитеттер мен метафоралар кеңінен қолданылған. Абай табиғаттың әрбір бөлшегін сезімталдықпен суреттеп, оқырманның қиялын оятады.
2. Психологиялық аспект: Өлең адамның ішкі сезімдері мен ойларын суреттеуде психологиялық тереңдікке ие. Табиғаттың тыныштығы арқылы адамның рухани күйі, жан тыныштығы көрсетіледі.
3. Тарихи-көркемдік тұрғыдан: Абайдың бұл өлеңі қазақ поэзиясына жаңа леп әкелді, оның аударма өнеріндегі шеберлігін көрсетеді. Сонымен қатар, Гёте шығармасын қазақ тіліне аудару арқылы Абай қазақ оқырмандарын әлемдік әдебиетпен таныстырды.

Қорытынды

Абай Құнанбаевтың «Қараңғы түнде тау қалғып» өлеңі – қазақ әдебиетінің інжу-маржаны. Өлеңнің тақырыбы, идеясы, көркемдік құралдары арқылы Абай табиғаттың сұлулығын, адамның жан дүниесінің тыныштығын терең және әсерлі бейнелеген. Бұл өлең қазақ поэзиясында ерекше орын алады, себебі ол табиғат пен адамның рухани әлемін үйлестіре отырып, оқырманның сезімдерін оятады және ойға шомдырады.