InfoHub Logo

Әйелдер мен гендерлік тарих Ресейде орыс классикалық тарихнамасында жинақталған орасан зор тарихнамалық мұраның, сондай-ақ батыстық философиялық ойдың негізгі тұжырымдамалары мен теорияларының әсерінен тез дами бастады.Еуропада әйелдер тарихын ХХ ғасырдың 20-жылдарында ағылшын жазушысы В.Вулф, содан кейін Екінші дүниежүзілік соғыс басталар алдында оны поляк зерттеушісі Л.Харевичова оы тақырыптарға арналған еңбектер жаза бастады.Әйелдер зерттеулерінің тағы бір теориялық қайнар көзі - жаңа гуманистік психология немесе К.Роджерс пен А.Маслоудың «адам әлеуеті үшін қозғалысы», - әр адамның өзін-өзі ұстау, қоршаған ортаның қысымына қарсы тұру құқығын тану. Бұл көзқарастар әйелдерге, оның ішінде өткен тарихта өздерінің жеке, әйелдік мүдделері үшін күресті көргісі келетін әйелдермен үндес болды.

Тарихтағы «әйелдер зерттеулері» мазақты жеңе отырып, азаппен дүниеге келді. «Әйелдер тарихын» жалпыға бірдей қабылданған түрде өткенді сипаттаудан ажырату үшін тіпті жаңа термин ойлап тапты. Таныстық сөз тарихы болғандықтан («HIS story», «Оның тарихы», «ер адам туралы әңгіме» деп оқыңыз) және де (HER story - Оның хикаясы - әйел туралы) түзетуге тура келді. 

Идеялар әлемінде осындай төңкерісті жасау үшін белгілі бір әлеуметтік-саяси және теориялық-әдіснамалық алғышарттар қажет болды.

• Ресейдегі әйелдер тарихы саласындағы зерттеулерді кезеңдеуді Н.Л.Пушкареваның «Орыс әйелі: тарих және қазіргі заман» еңбегінде табуға болады. Орыс және шетел ғылымдарының әйелдер тақырыбын екі ғасырлық кезеңдерді зерттеуі, онда екі ғасыр бойына Ресей және шетелде жүргізілген зерттеулердің жалпы бағыттары талданады (1800 - 2000). Автор келесі кезеңдерді анықтайды:

• 1800-1917 жж. - Ресейдің революцияға дейінгі тарихнамасындағы «әйелдер тарихы» туралы идеялар

• 1917-1985 жж - кеңес зерттеушілерінің еңбектеріндегі «әйелдер тарихы» сұрақтары;

• 1986-2000 жж - Ресейдегі «әйелдер тарихы» саласындағы соңғы жаңалықтар.

Н.А.Некрасовтың «Орыс әйелдері» поэмасы (1871-1872) - 1825 жылы Санкт-Петербургтегі Сенат алаңындағы көтеріліс қатысушылары, декабристердің әйелдері туралы. Декабристтер дәуірінің кейіпкерлерінде Некрасов 435 мектеп оқушылары үшін оларды ХІХ ғасырдың 60-70 жылдарындағы орыс әйелдерімен біріктіретін қасиеттерді іздеп, анықтаған.

Автор: Өзенбек С.Б

---