InfoHub Logo

Журналистік этика – бұл журналистердің кәсіби міндеттерін орындау кезіндегі мінез-құлқын реттейтін принциптер мен стандарттар жүйесі. Ол қоғамға сапалы және сенімді ақпарат беруде, журналистердің кәсіби тәжірибесінде маңызды рөл атқарады. Сонымен қатар олардың мінез-құлқын реттейтін және қоғамға беретін ақпараттың сапасына әсер ететін принциптер мен ережелер жиынтығын анықтайды.

Журналистік этиканың негізгі принциптеріне ақпараттың дәлдігі мен сенімділігі, адамдардың жеке өмірін құрметтеу, объективтілік, бейтараптық және мүдделер қақтығысынан аулақ болу жатады. Осылайша, журналистік этика журналистерге қоғамға шынайы және бейтарап ақпарат беруге көмектеседі.

Журналистік этиканың негізгі қағидаларына келер болсақ:

1. Шындық және сенімділік

Журналистік этиканың негізгі қағидаларының бірі – ақпаратты объективті және сенімді түрде ұсыну. Шын мәнінде, журналистер оқиға мен халық арасында сенімді делдал болуы керек. Олар сенімді ақпарат көздеріне негізделіп, жарияламас бұрын оның дәлдігін тексеруі керек. Мысалы, журналистер фактілердің дұрыстығына көз жеткізу үшін негізгі адамдармен сұхбаттасуы немесе негізделген тергеу жүргізуі керек. Фактілерді пайдалану және оларды тексеру журналистиканың негізгі негізі болып табылады.

2. Тәуелсіздік

Екінші негізгі қағида – журналистердің саяси және экономикалық мүдделердің ықпалынан тәуелсіздігі. Тәуелсіздік журналистерге оқиғаларды еркін және объективті түрде жариялауға және өз пікірлерін білдіруге мүмкіндік береді. Демократиялық қоғамда журналистиканың тәуелсіздігі ерекше маңызға ие, өйткені ол пікірлердің сан алуандығын және билікті бақылауды қамтамасыз етеді. Мысалы, журналистер өздерінің тәуелсіздігіне әсер етуі мүмкін қаржылық немесе жеке байланыстар сияқты мүдделер қақтығысынан аулақ болу керек. Бұл олардан қырағылық пен этикалық жауапкершілікті талап етеді.

3. Әділеттілік және тепе-теңдік

Журналистер оқиғалар мен көзқарастарды әділ және теңдестірілген түрде көрсетуге ұмтылуы керек. Бұл дегеніміз, олар әр түрлі пікірлерді білдіріп, әр түрлі топтардың мүдделерін ескеруі керек. Алайда, бұл олардың қоғамдық мәселелерге бей-жай қарамауы немесе қатыспауы керек дегенді білдірмейді. Әділдік пен тепе-теңдік журналистерден объективтілікке үнемі ұмтыла отырып, маңызды мәселелерді талдауды және көтеруді талап етеді. Олар біржақтылық пен кемсітушіліктен аулақ болып, оның орнына объективті бақылаушы болуға тырысуы керек.

4. Құпиялылық және құрмет

Құпиялылық пен сыйластық журналистік этиканың маңызды аспектілері болып табылады. Журналистер адамдардың жеке өмірін құрметтеуі керек және олардың жеке ақпаратын нақты келісімсіз жарияламауы керек. Мысалы, Олар ақпарат көздерімен жұмыс істегенде немесе сұхбат жүргізгенде құпиялылық туралы келісімдерді сақтауы керек. Бұл журналистерге сенімді болуға және кәсіби міндеттерін жалғастыруға мүмкіндік береді.

5. Өзін-өзі түзету және жауапкершілік

Журналистер кәсіби қызметінде өз әрекеттері мен таңдауларына жауапты болуы керек. Бұған жарияланымдардың салдары туралы хабардар болу, қателер мен дәлсіздіктерді түзету және шешімдерді түсіндіруге және негіздеуге дайын болу кіреді.

Журналистік этика – сапалы және жауапты журналистиканың негізгі құрамдас бөлігі. Оның шындық, әділеттілік, тәуелсіздік және құпиялылықты сақтау сияқты негізгі принциптері қоғамның БАҚ-қа деген сенімін қамтамасыз етеді. Ал оның теориялық негіздері журналистердің мінез-құлқы мен қызметін реттейтін маңызды принциптер мен ережелерді білдіреді. Этиканы жүзеге асыру және практикалық қолдану журналистік жұмыста объективтілікті, сенімділікті және әділдікті қамтамасыз ету үшін маңызды. Технологияның дамуымен және медиа ландшафттың өзгеруімен журналистика этикасы дами береді, бірақ оның негізгі принциптері өзгеріссіз қалады деп толықтай айта аламыз.

Сайлау Әдия Шахмарданқызы

---