اقپاراتتى تۇرلەندىرۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: اقپاراتتى تۇرلەندىرۋ
ساباقتىڭ ماقساتى: اقپاراتتى قابىلداۋدى، جەتكىزۋدى وڭدەۋدى، جانە ساقتاۋدىڭ
تاسىلدەرىن ۇيرەتۋ. كودتاۋدى ءتۇسىندىرۋ.
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردىڭ اقپاراتتى تەحنيكالىق قۇرالدار مەن دەربەس كومپيۋتەردىڭ كومەگىمەن بەرۋ، ساقتاۋ جانە ۇسىنۋ تاسىلدەرىمەن، قابىلدانعان ەكىلىك ساناۋ جۇيەسىمەن، ASسII كودتارىمەن تانىستىرۋ:
تاربيەلىلىك: وقۋشىلاردى تاربيەلىككە، ۇقىپتىلىققا، تياناقتىلىققا ۇيرەتۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ قابىلەتىن، لوگيكالىق - ابستراكسياسىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق.
ساباقتا قولدانىلاتىن كورنەكتى قۇرالدار: كومپيۋتەر، ينت. تاقتا، ەلەكت. وقۋلىق
ساباقتىڭ ءوتۋ بارىسى: 1. وقۋشىلاردى ۇيىمداستىرۋ
2. ۇيگە بەرگەن تاپسىرمانى تەكسەرۋ
3. جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ
4. تاپسىرمالاردى ورىنداۋ
5. ساباقتى بەكىتۋ
6. ۇيگە تاپسىرما
وتكەن ماتەريالداردى قايتالاۋ سۇراقتارى:
* اقپارات دەگەن سوزگە قانداي ماعىنا بەرەسىڭدەر؟
* ادام اقپاراتتىڭ قانداي تۇرلەرىن قابىلداي الادى؟
* بايلانىس ءتىلى دەپ نەنى ايتادى؟
* قانداي تىلدەردى بىلەسىڭ؟
* ادام اقپاراتتى قالاي جانە قايدا ساقتايدى؟
* ادامنىڭ اقپاراتتى وڭدەۋىنە مىسال كەلتىر
جاڭا تۇسىنىكتەر:
اقپاراتتى بەلگىلى - ءبىر الفاۆيت ارقىلى ۇسىنۋدى كودتاۋ دەپ اتايدى. ءبىر بەلگى توبىنان ەكىنشى بەلگى توبىنا كوشىرۋ ەرەجەسىن كود دەپ اتايدى. اقپاراتتى ساقتاۋ، قابىلداۋ، ۇسىنۋ، جانە وڭدەۋ ادىستەرى ءىس جۇزىندە اقپاراتتىڭ ۇسىنىلۋ تۇرىنە بايلانىستى بولادى. اقپاراتتىڭ كودتالۋى كەيدە شيفراۋ دەپ تە ايتىلادى، ونىڭ كەرى كودتالۋى دەكوديروۆانيە پروسەسىمەن تىكەلەي بايلانىستى. ەكىلىك ءالفاۆيتى 0 جانە 1 تاڭبالارىمەن ۇسىنىلادى. اقپاراتتى ەكىلىك كود پەن كورسەتۋ ءۇشىن، قۇرىلعى ەكى كۇيدى ايىرا ءبىلۋى كەرەك، مىسالى؛ 1 - قۇرىلعىدا توق بار، ال 0 جوعىن، نەمەسە 1 - جوعارى كەرنەۋ،
0 تومەن كەرنەۋ. تەك ەكى ءتۇرلى ءمانى نەمەسە وعان سايكەس كود رازريادى بار، 0 نەمەسە
1 ماندەرىن عانا قابىلداي الاتىن سيگنالدى بيت دەپ اتايدى. سيمۆولداردى كودتاۋ ءۇشىن
8 بيتتەن تۇراتىن كودتى بايت دەپ اتايدى. 8 ءنول مەن بىرلەردىڭ كومەگىمەن ياعني ءبىر بايتتىڭ كومەگىمەن 256 سيمۆول كودتالادى. سيمۆولداردى كودتتاۋ كوبيناسيالارىنىڭ جيىنتىعىن كودتاۋ كەستەسى دەپ اتالادى.
ASCءىى كودى.
ەسەپتەۋىش تەحنيكاسىندا ەڭ كوپ پايدالاناتىن كود - ASCLL كودى - امەريكاندىق
اقپارات الماسۋدىڭ ستاندارتتىق كودى.
كودتاۋ كەستەنىڭ 16 جولى 16 باعانى بار. كەستە ەكى بولىكتەن تۇرادى؛ ستاندارتى، بالامالى.
ستاندارتتى بولىكتەگى – ءبىرىنشى 128 سيمۆولدار، 0 - دەن 127 - گە دەيىنگى كودتار؛ سيفرلار، لاتىن ءالفاۆيتىنىڭ ارىپتەرىمەن كومپيۋتەر جۇمىسىن باسقاراتىن ارنايى سيمۆولدار.
بالامالى بولىكتەگى - 128 - دەن 255 - كە دەيىنگى كودتار الفاۆيتتەر (ورىس، قازاق) وندىق، ەكىلىك، ونالتىلىق ساناۋ جۇيەلەرىنىڭ سايكەستەندىرۋ كەستەسى بويىنشا كودتاۋعا بولادى.
اقپارات ونى تىركەيتىن قۇرىلعىعا دىبىس، ەلەكتروماگنيتتى ساۋلە، فيزيكالىق ارەكەت تۇرىندە كەلىپ تۇسەدى. بۇل ارەكەتتەر سيگنال دەپ اتالادى.
سيگنال دەگەنىمىز - ونىڭ كومەگىمەن ادام نەمەسە، قۇرىلعى اقپارات قابىلدايتىن پروسەسس. سيگنال اقپارات تاسۋشى. اقپارات جىبەرۋ دەگەنىمىز - سيگنالدار جىبەرۋ.
سيگنال انالوگتىق (ۇزدىكسىز)، ديسكرەتتى(ءۇزىلىستى) بولۋى مۇمكىن. انالوگتىق سيگنالدارعا مىسالدارى: سيگنالدى ديسكرەتتى تۇردە ۇسىنعاندا ول سان قاتارى، الفاۆيت ارىپتەرى، مۋزىكالىق نوتا وعان مىسال بولا الادى. ۋاقىت ارالىعىن نەعۇرلىم كوبىرەك العان سايىن، كەرنەۋدىڭ ۋاقىت ارالىعىندا وزگەرۋ پروسەسىن سوعۇرلىم دالىرەك سيپاتتايمىز. كەرىسىنشە ديسكرەتتى پروسەستى انالوگتىق پروسەسكە اينالدىرۋعا بولادى. ادام سەزىم مۇشەلەرى ارقىلى سيگنالداردى انالوگتىق تۇردە قابىلدايدى، ال ەسەپتەۋىش تەحنيكالارى نەگىزىندە ديسكرەتتى تۇردەگى سيگنالدارمەن جۇمىس ىستەيدى.
اقپارات ادام ءۇشىن جاڭا، بەلگىسىز بولۋ كەرەك. حابار بىزگە اقپارات الۋ دەگەن بىزگە جاڭا تۇسىنىكتى بولۋى كەرەك. سول سالادا ءبىلىمىمىز جەتكىلىكتى بولۋى كەرەك. ەگەر اقپارات ءبىز ءۇشىن تولىق، وبەكتيۆتى، جاڭا، پايدالى، ءارى ناقتى بولسا ول ءبىز ءۇشىن باعالى بولادى. حاباردىڭ اقپاراتتىڭ كولەمى دەپ - حاباردىڭ ۇزىندىعىن، ياعني سيمۆولدار سانىن بىلدىرەدى. ەندەشە تەحنيكادا كەز - كەلگەن ساقتالاتىن بەرىلەتىن اقپارات كولەمى ونداعى بەرىلەتىن اقپارات كولەمى ونداعى ەڭ كىشى ولشەم ءبىر ەكىلىك رازريادقا نەمەسە 1 بيتكە تەڭ بولادى. اقپاراتتى ولشەۋ بىرلىگى ءبىر بيتكە تەڭ. ودان كەيىن 1 بايت.
حاباردىڭ اقپاراتتىڭ كولەمى - بيت نەمەسە بايتتا ولشەنەتىن ونىڭ ۇزىندىعى.
1 بايت = 8بيت؛
1 كبايت(كيلوبايت) = 1024 بايت؛
1 مبايت(مەگابايت) = 1024 كبايت؛
1 گبايت(گيگابايت) = 1024 مبايت؛
ءىى – ساباق
پراكتيكالىق جۇمىس
ەلەكتروندى وقۋلىقپەن جۇمىس
№1، 2 تاپسىرمالار
ساباقتى بەكىتۋ سۇراقتارى:
● كودتاۋ مەن كەرى كودتاۋ دەگەن نە؟
● بيت، بايت دەگەن نە؟
● تەحنيكالىق جۇيەلەردە نەگە ەكىلىك ءالفاۆيتتى پايدالانۋدى تاڭدايدى.
ۇيگە تاپسىرما: تاقىرىپتى وقۋ. اقپاراتتى تۇرلەندىرۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى: اقپاراتتى قابىلداۋدى، جەتكىزۋدى وڭدەۋدى، جانە ساقتاۋدىڭ
تاسىلدەرىن ۇيرەتۋ. كودتاۋدى ءتۇسىندىرۋ.
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردىڭ اقپاراتتى تەحنيكالىق قۇرالدار مەن دەربەس كومپيۋتەردىڭ كومەگىمەن بەرۋ، ساقتاۋ جانە ۇسىنۋ تاسىلدەرىمەن، قابىلدانعان ەكىلىك ساناۋ جۇيەسىمەن، ASسII كودتارىمەن تانىستىرۋ:
تاربيەلىلىك: وقۋشىلاردى تاربيەلىككە، ۇقىپتىلىققا، تياناقتىلىققا ۇيرەتۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ قابىلەتىن، لوگيكالىق - ابستراكسياسىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق.
ساباقتا قولدانىلاتىن كورنەكتى قۇرالدار: كومپيۋتەر، ينت. تاقتا، ەلەكت. وقۋلىق
ساباقتىڭ ءوتۋ بارىسى: 1. وقۋشىلاردى ۇيىمداستىرۋ
2. ۇيگە بەرگەن تاپسىرمانى تەكسەرۋ
3. جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ
4. تاپسىرمالاردى ورىنداۋ
5. ساباقتى بەكىتۋ
6. ۇيگە تاپسىرما
وتكەن ماتەريالداردى قايتالاۋ سۇراقتارى:
* اقپارات دەگەن سوزگە قانداي ماعىنا بەرەسىڭدەر؟
* ادام اقپاراتتىڭ قانداي تۇرلەرىن قابىلداي الادى؟
* بايلانىس ءتىلى دەپ نەنى ايتادى؟
* قانداي تىلدەردى بىلەسىڭ؟
* ادام اقپاراتتى قالاي جانە قايدا ساقتايدى؟
* ادامنىڭ اقپاراتتى وڭدەۋىنە مىسال كەلتىر
جاڭا تۇسىنىكتەر:
اقپاراتتى بەلگىلى - ءبىر الفاۆيت ارقىلى ۇسىنۋدى كودتاۋ دەپ اتايدى. ءبىر بەلگى توبىنان ەكىنشى بەلگى توبىنا كوشىرۋ ەرەجەسىن كود دەپ اتايدى. اقپاراتتى ساقتاۋ، قابىلداۋ، ۇسىنۋ، جانە وڭدەۋ ادىستەرى ءىس جۇزىندە اقپاراتتىڭ ۇسىنىلۋ تۇرىنە بايلانىستى بولادى. اقپاراتتىڭ كودتالۋى كەيدە شيفراۋ دەپ تە ايتىلادى، ونىڭ كەرى كودتالۋى دەكوديروۆانيە پروسەسىمەن تىكەلەي بايلانىستى. ەكىلىك ءالفاۆيتى 0 جانە 1 تاڭبالارىمەن ۇسىنىلادى. اقپاراتتى ەكىلىك كود پەن كورسەتۋ ءۇشىن، قۇرىلعى ەكى كۇيدى ايىرا ءبىلۋى كەرەك، مىسالى؛ 1 - قۇرىلعىدا توق بار، ال 0 جوعىن، نەمەسە 1 - جوعارى كەرنەۋ،
0 تومەن كەرنەۋ. تەك ەكى ءتۇرلى ءمانى نەمەسە وعان سايكەس كود رازريادى بار، 0 نەمەسە
1 ماندەرىن عانا قابىلداي الاتىن سيگنالدى بيت دەپ اتايدى. سيمۆولداردى كودتاۋ ءۇشىن
8 بيتتەن تۇراتىن كودتى بايت دەپ اتايدى. 8 ءنول مەن بىرلەردىڭ كومەگىمەن ياعني ءبىر بايتتىڭ كومەگىمەن 256 سيمۆول كودتالادى. سيمۆولداردى كودتتاۋ كوبيناسيالارىنىڭ جيىنتىعىن كودتاۋ كەستەسى دەپ اتالادى.
ASCءىى كودى.
ەسەپتەۋىش تەحنيكاسىندا ەڭ كوپ پايدالاناتىن كود - ASCLL كودى - امەريكاندىق
اقپارات الماسۋدىڭ ستاندارتتىق كودى.
كودتاۋ كەستەنىڭ 16 جولى 16 باعانى بار. كەستە ەكى بولىكتەن تۇرادى؛ ستاندارتى، بالامالى.
ستاندارتتى بولىكتەگى – ءبىرىنشى 128 سيمۆولدار، 0 - دەن 127 - گە دەيىنگى كودتار؛ سيفرلار، لاتىن ءالفاۆيتىنىڭ ارىپتەرىمەن كومپيۋتەر جۇمىسىن باسقاراتىن ارنايى سيمۆولدار.
بالامالى بولىكتەگى - 128 - دەن 255 - كە دەيىنگى كودتار الفاۆيتتەر (ورىس، قازاق) وندىق، ەكىلىك، ونالتىلىق ساناۋ جۇيەلەرىنىڭ سايكەستەندىرۋ كەستەسى بويىنشا كودتاۋعا بولادى.
اقپارات ونى تىركەيتىن قۇرىلعىعا دىبىس، ەلەكتروماگنيتتى ساۋلە، فيزيكالىق ارەكەت تۇرىندە كەلىپ تۇسەدى. بۇل ارەكەتتەر سيگنال دەپ اتالادى.
سيگنال دەگەنىمىز - ونىڭ كومەگىمەن ادام نەمەسە، قۇرىلعى اقپارات قابىلدايتىن پروسەسس. سيگنال اقپارات تاسۋشى. اقپارات جىبەرۋ دەگەنىمىز - سيگنالدار جىبەرۋ.
سيگنال انالوگتىق (ۇزدىكسىز)، ديسكرەتتى(ءۇزىلىستى) بولۋى مۇمكىن. انالوگتىق سيگنالدارعا مىسالدارى: سيگنالدى ديسكرەتتى تۇردە ۇسىنعاندا ول سان قاتارى، الفاۆيت ارىپتەرى، مۋزىكالىق نوتا وعان مىسال بولا الادى. ۋاقىت ارالىعىن نەعۇرلىم كوبىرەك العان سايىن، كەرنەۋدىڭ ۋاقىت ارالىعىندا وزگەرۋ پروسەسىن سوعۇرلىم دالىرەك سيپاتتايمىز. كەرىسىنشە ديسكرەتتى پروسەستى انالوگتىق پروسەسكە اينالدىرۋعا بولادى. ادام سەزىم مۇشەلەرى ارقىلى سيگنالداردى انالوگتىق تۇردە قابىلدايدى، ال ەسەپتەۋىش تەحنيكالارى نەگىزىندە ديسكرەتتى تۇردەگى سيگنالدارمەن جۇمىس ىستەيدى.
اقپارات ادام ءۇشىن جاڭا، بەلگىسىز بولۋ كەرەك. حابار بىزگە اقپارات الۋ دەگەن بىزگە جاڭا تۇسىنىكتى بولۋى كەرەك. سول سالادا ءبىلىمىمىز جەتكىلىكتى بولۋى كەرەك. ەگەر اقپارات ءبىز ءۇشىن تولىق، وبەكتيۆتى، جاڭا، پايدالى، ءارى ناقتى بولسا ول ءبىز ءۇشىن باعالى بولادى. حاباردىڭ اقپاراتتىڭ كولەمى دەپ - حاباردىڭ ۇزىندىعىن، ياعني سيمۆولدار سانىن بىلدىرەدى. ەندەشە تەحنيكادا كەز - كەلگەن ساقتالاتىن بەرىلەتىن اقپارات كولەمى ونداعى بەرىلەتىن اقپارات كولەمى ونداعى ەڭ كىشى ولشەم ءبىر ەكىلىك رازريادقا نەمەسە 1 بيتكە تەڭ بولادى. اقپاراتتى ولشەۋ بىرلىگى ءبىر بيتكە تەڭ. ودان كەيىن 1 بايت.
حاباردىڭ اقپاراتتىڭ كولەمى - بيت نەمەسە بايتتا ولشەنەتىن ونىڭ ۇزىندىعى.
1 بايت = 8بيت؛
1 كبايت(كيلوبايت) = 1024 بايت؛
1 مبايت(مەگابايت) = 1024 كبايت؛
1 گبايت(گيگابايت) = 1024 مبايت؛
ءىى – ساباق
پراكتيكالىق جۇمىس
ەلەكتروندى وقۋلىقپەن جۇمىس
№1، 2 تاپسىرمالار
ساباقتى بەكىتۋ سۇراقتارى:
● كودتاۋ مەن كەرى كودتاۋ دەگەن نە؟
● بيت، بايت دەگەن نە؟
● تەحنيكالىق جۇيەلەردە نەگە ەكىلىك ءالفاۆيتتى پايدالانۋدى تاڭدايدى.
ۇيگە تاپسىرما: تاقىرىپتى وقۋ. اقپاراتتى تۇرلەندىرۋ.
You Might Also Like
