Mahambettiń «Soǵys» óleńi (kúndelikti sabaq jospary)
Qazaq ádebıeti páni boıynsha jyldyq kúntizbelik jospar, 8 synyp
Kúndelikti sabaq jospary, qazaq ádebıeti 8 synyp.
Taqyryptar:
16. Mahambettiń «Soǵys» óleńi
17. M. Ótemisuly «Tarlanym»
18. Abaı Qunanbaev
19. Abaı Qunanbaıuly «Uly sýretker»
20. Abaı Qunanbaıulynyń qara sózderi
Sabaqtyń taqyryby: Mahambettiń «Soǵys» óleńi
Sabaqtyń maqsaty: bilimdilik - óleńniń avtory týraly málimet berip, óleńniń aıtaıyn degen oıyn, Isataı - Mahambet bastaǵan kóterilistiń maqsatyn, soǵys sıpatyn, kóterilis basshylarynyń erlik, batyrlyq tulǵalaryn túsindirý, óleńde kezdesetin turaqty tirkester, teńeý sózderdi taldaý; tárbıelik – oqýshylardy elin, jerin, Otanyn súıetin patrıot etip tárbıeleý, erlik pen eldikti, batyrlyqty dáripteý, olardyń boıynda qyzyǵýshylyq, izdenýshilik qabiletterin arttyrý.
Sabaqtyń kórnekiligi: aqyn portreti, batyr kıimi, qarý - jaraǵy, shyǵarmalar jınaǵy, Qazaqstan kartasy, «Elimizdiń rámizderi» taqyrybyndaǵy býklet, M. Qalymovtyń «Isataı - Mahambet» atty sýreti, úntaspa, Jáńgir hannyń sýreti, hronologıalyq tablısa jazylǵan plakat bet.
Sabaqtyń túri: aralas sabaq.
Sabaqtyń ádisi: baıandaý, dıalog, taldaý, túsindirý, qorytyndy.
Pánaralyq baılanys: tarıh, geografıa, qazaq tili.
1. Kirispe.
a) Uıymdastyrý kezeńi.
á) Úı tapsyrmasyn suraý test ádisi boıynsha júredi.
3. Jańa sabaq ótý.
Oqýshylardyń nazaryn batyrdyń kıimderi men qarý - jaraqtaryna aýdartý arqyly Mahambettiń portretin kórsetip, bul kıimderdi tek batyrlar kıetinine túsinik berý.
Oqýshylardyń tómengi synyptarda «Mahambettiń tapqyrlyǵy» atty mátinmen, al 3 - synypta Q. Jumalıevtiń «Mahambet pen Jaqıa» áńgimesimen tanysqandaryn esterine túsirip, Mahambettiń boıyndaǵy ójettik, tapqyrlyq, batyrlyq, erjúrektik qasıetterimen tanys ekendikterin aıtyp, endi Mahambetti aqyndyq, kúıshilik, sazgerlik, dombyrashylyq qyrynan tanytý.
- Búgin balalar, biz Mahambetti basqa qyrynan tanımyz, aqynnyń óleńderimen tanysamyz. Demek, Mahambet ári batyr, ári aqyn eken. Oǵan onyń kóptegen óleńderi dálel bola alady.
Mahambettiń 80 - ge jýyq óleńi bar, murasynyń kóbi bizge jetpegen. Onyń óleńderin shákirti Qýan jyraý jatqa bilgen eken. Odan Murat Móńkeuly úırengen. Odan Yǵylman Shórekov jattaǵan. Birqatar óleńderin jınaǵan aqyn – Sháńgereı Bókeev.
Eń alǵash Mahambet óleńderi 1908 jyly Qazan qalasynda «Murat aqynnyń Ǵymarqyzy ýǵylyna aıtqany» deıtin jınaqta jaryq kórgen.
Sonymen qatar kúıshi - sazger, dombyrashy. Olaı deıtinimiz – Mahambettiń «Joryq», «Jaıyq asýy», «Qaıran, Naryn», «Isataıdyń Aqtabany - aı», «Kishkentaı», «Aqtaban», «Jumyr qylysh», «Óttiń dúnıe», «Ókinish», «Qıyl qýǵyny» t. b. kúıleri bar.
Elektrondy oqýlyqtan Mahambettiń shyqqan tegi, ósken ortasy, ómirinen málimetter beriledi.
- Balalar, biz búgin Mahambettiń «Soǵys» atty óleńin ótemiz. Óleńdi oqymas buryn suraqtar beremin.
1. «Soǵys» degen sózdi estigende esimizge ne túsedi?
2. Qandaı sezimde bolasyń?
Oqýshylar ár túrli jaýaptar, pikirler aıtady. Osydan keıin Muqaǵalı Maqataevtyń «Soǵys» degen óleńinen úzindi oqylady da, sosyn Mahambettiń «Soǵys» óleńin mánerlep oqımyn.
Hronologıalyq kesteni paıdalana otyryp, kóterilistiń shyǵý sebebin, oqıǵanyń bolǵan ýaqyty jaıynda aıtylady.
Isataı men Mahambet halyqty han - sultandarǵa, bilegi jýan bılerge qarsy kóteredi.
Kóterilistiń shyǵý sebebi: sharýalardyń shuraıly qonysynan, jer - sýynan, erkinen arylýy, han - sultandar men patsha úkimetiniń ezgisine, qyspaǵyna túsip kúızelýi boldy. 1836 jyly 2 - qarasha kúngi kóteriliste Isataı men Mahambet bastaǵan 3 myńdaı adam han ordasyna shabýyl jasaıdy. 1838 jyldyń shildesinde Gekke bastaǵan orys armıasymen soǵysady.
Kóterilistiń jeńilý sebebi: 1) barlyq kóterilisshiler jappaı, birtutas birige almady; 2) ózderinen jaqsy qarýlanǵan, arnaıy áskerı daıyndyqtan ótken patsha jazalaýshy kúshterimen arpalysý qıyn edi.
Kóterilis jeńilis taýyp, onyń basshylary jazalansa da, bul elimizdiń bolashaǵy úshin jasalǵan mańyzdy qadam boldy. Ult - azattyq qozǵalysynyń kósemderi batyr Isataı men aqyn Mahambet halyqtyń ystyq yqylasyna bólendi. Olar halyq júreginde máńgi saqtalar tulǵa bolyp qala bermek.
Qosymsha atqarylatyn jumystar
1. Óleńnen Isataıdyń erlik beınesin sýretteıtin jerdi taýyp, dápterge jazý.
Isataıdyń sol kúnde
Aqtaban aty astynda,
Dýlyǵasy basynda,
Zyǵyrdany qaınaıdy.
Astyna mingen Aqtaban
Aqbókendeı oınaıdy.
Qasyna ergen kóp ásker
Mańyraǵan qoıdaı shýlaıdy.
2.. Óleńnen turaqty tirkesti taýyp, bildiretin maǵynasyn ashý.
3. Óleńdegi epıtet, metafora, teńeý sózderdi taýyp taldaý.
4. Óleń shýmaqtarynda omonım bola alatyn sózderdi tabý, ár túrli maǵynalaryna mysaldar keltirý.
Sabaqtyń qorytyndysy.
- Sonymen, balalar, Isataı men Mahambettiń armany oryndaldy ma?
Búginde Isataı men Mahambet armany múltiksiz júzege asýda. Keleshek urpaq Mahambettiń amanatyn oryndalady. Talaı ǵasyrlar boıy temir qursaýda bolǵan qazaq halqy el jastarynyń birigýimen táýelsizdigin aldyq (1986 jylǵy Jeltoqsan oqıǵasy týraly aıtylady.)
Qazaqstan qazirgi tańda egemen, táýelsiz memleket. (Elimizdiń rámizderi týraly aıtylady.)
Táýelsizdik – qasıetti de qasterli uǵym.
Saǵı Jıenbaevtyń «Elim meniń» óleńi mánerlep oqylady.
Nursultan Nazarbaev pen Bekbolat Tileýhannyń sózine jazylǵan «Elim meniń» ánin hormen synyp oqýshylary oryndaıdy.
Tolyq nusqasyn qaraý
Kúndelikti sabaq jospary, qazaq ádebıeti 8 synyp.
Taqyryptar:
16. Mahambettiń «Soǵys» óleńi
17. M. Ótemisuly «Tarlanym»
18. Abaı Qunanbaev
19. Abaı Qunanbaıuly «Uly sýretker»
20. Abaı Qunanbaıulynyń qara sózderi
Sabaqtyń taqyryby: Mahambettiń «Soǵys» óleńi
Sabaqtyń maqsaty: bilimdilik - óleńniń avtory týraly málimet berip, óleńniń aıtaıyn degen oıyn, Isataı - Mahambet bastaǵan kóterilistiń maqsatyn, soǵys sıpatyn, kóterilis basshylarynyń erlik, batyrlyq tulǵalaryn túsindirý, óleńde kezdesetin turaqty tirkester, teńeý sózderdi taldaý; tárbıelik – oqýshylardy elin, jerin, Otanyn súıetin patrıot etip tárbıeleý, erlik pen eldikti, batyrlyqty dáripteý, olardyń boıynda qyzyǵýshylyq, izdenýshilik qabiletterin arttyrý.
Sabaqtyń kórnekiligi: aqyn portreti, batyr kıimi, qarý - jaraǵy, shyǵarmalar jınaǵy, Qazaqstan kartasy, «Elimizdiń rámizderi» taqyrybyndaǵy býklet, M. Qalymovtyń «Isataı - Mahambet» atty sýreti, úntaspa, Jáńgir hannyń sýreti, hronologıalyq tablısa jazylǵan plakat bet.
Sabaqtyń túri: aralas sabaq.
Sabaqtyń ádisi: baıandaý, dıalog, taldaý, túsindirý, qorytyndy.
Pánaralyq baılanys: tarıh, geografıa, qazaq tili.
1. Kirispe.
a) Uıymdastyrý kezeńi.
á) Úı tapsyrmasyn suraý test ádisi boıynsha júredi.
3. Jańa sabaq ótý.
Oqýshylardyń nazaryn batyrdyń kıimderi men qarý - jaraqtaryna aýdartý arqyly Mahambettiń portretin kórsetip, bul kıimderdi tek batyrlar kıetinine túsinik berý.
Oqýshylardyń tómengi synyptarda «Mahambettiń tapqyrlyǵy» atty mátinmen, al 3 - synypta Q. Jumalıevtiń «Mahambet pen Jaqıa» áńgimesimen tanysqandaryn esterine túsirip, Mahambettiń boıyndaǵy ójettik, tapqyrlyq, batyrlyq, erjúrektik qasıetterimen tanys ekendikterin aıtyp, endi Mahambetti aqyndyq, kúıshilik, sazgerlik, dombyrashylyq qyrynan tanytý.
- Búgin balalar, biz Mahambetti basqa qyrynan tanımyz, aqynnyń óleńderimen tanysamyz. Demek, Mahambet ári batyr, ári aqyn eken. Oǵan onyń kóptegen óleńderi dálel bola alady.
Mahambettiń 80 - ge jýyq óleńi bar, murasynyń kóbi bizge jetpegen. Onyń óleńderin shákirti Qýan jyraý jatqa bilgen eken. Odan Murat Móńkeuly úırengen. Odan Yǵylman Shórekov jattaǵan. Birqatar óleńderin jınaǵan aqyn – Sháńgereı Bókeev.
Eń alǵash Mahambet óleńderi 1908 jyly Qazan qalasynda «Murat aqynnyń Ǵymarqyzy ýǵylyna aıtqany» deıtin jınaqta jaryq kórgen.
Sonymen qatar kúıshi - sazger, dombyrashy. Olaı deıtinimiz – Mahambettiń «Joryq», «Jaıyq asýy», «Qaıran, Naryn», «Isataıdyń Aqtabany - aı», «Kishkentaı», «Aqtaban», «Jumyr qylysh», «Óttiń dúnıe», «Ókinish», «Qıyl qýǵyny» t. b. kúıleri bar.
Elektrondy oqýlyqtan Mahambettiń shyqqan tegi, ósken ortasy, ómirinen málimetter beriledi.
- Balalar, biz búgin Mahambettiń «Soǵys» atty óleńin ótemiz. Óleńdi oqymas buryn suraqtar beremin.
1. «Soǵys» degen sózdi estigende esimizge ne túsedi?
2. Qandaı sezimde bolasyń?
Oqýshylar ár túrli jaýaptar, pikirler aıtady. Osydan keıin Muqaǵalı Maqataevtyń «Soǵys» degen óleńinen úzindi oqylady da, sosyn Mahambettiń «Soǵys» óleńin mánerlep oqımyn.
Hronologıalyq kesteni paıdalana otyryp, kóterilistiń shyǵý sebebin, oqıǵanyń bolǵan ýaqyty jaıynda aıtylady.
Isataı men Mahambet halyqty han - sultandarǵa, bilegi jýan bılerge qarsy kóteredi.
Kóterilistiń shyǵý sebebi: sharýalardyń shuraıly qonysynan, jer - sýynan, erkinen arylýy, han - sultandar men patsha úkimetiniń ezgisine, qyspaǵyna túsip kúızelýi boldy. 1836 jyly 2 - qarasha kúngi kóteriliste Isataı men Mahambet bastaǵan 3 myńdaı adam han ordasyna shabýyl jasaıdy. 1838 jyldyń shildesinde Gekke bastaǵan orys armıasymen soǵysady.
Kóterilistiń jeńilý sebebi: 1) barlyq kóterilisshiler jappaı, birtutas birige almady; 2) ózderinen jaqsy qarýlanǵan, arnaıy áskerı daıyndyqtan ótken patsha jazalaýshy kúshterimen arpalysý qıyn edi.
Kóterilis jeńilis taýyp, onyń basshylary jazalansa da, bul elimizdiń bolashaǵy úshin jasalǵan mańyzdy qadam boldy. Ult - azattyq qozǵalysynyń kósemderi batyr Isataı men aqyn Mahambet halyqtyń ystyq yqylasyna bólendi. Olar halyq júreginde máńgi saqtalar tulǵa bolyp qala bermek.
Qosymsha atqarylatyn jumystar
1. Óleńnen Isataıdyń erlik beınesin sýretteıtin jerdi taýyp, dápterge jazý.
Isataıdyń sol kúnde
Aqtaban aty astynda,
Dýlyǵasy basynda,
Zyǵyrdany qaınaıdy.
Astyna mingen Aqtaban
Aqbókendeı oınaıdy.
Qasyna ergen kóp ásker
Mańyraǵan qoıdaı shýlaıdy.
2.. Óleńnen turaqty tirkesti taýyp, bildiretin maǵynasyn ashý.
3. Óleńdegi epıtet, metafora, teńeý sózderdi taýyp taldaý.
4. Óleń shýmaqtarynda omonım bola alatyn sózderdi tabý, ár túrli maǵynalaryna mysaldar keltirý.
Sabaqtyń qorytyndysy.
- Sonymen, balalar, Isataı men Mahambettiń armany oryndaldy ma?
Búginde Isataı men Mahambet armany múltiksiz júzege asýda. Keleshek urpaq Mahambettiń amanatyn oryndalady. Talaı ǵasyrlar boıy temir qursaýda bolǵan qazaq halqy el jastarynyń birigýimen táýelsizdigin aldyq (1986 jylǵy Jeltoqsan oqıǵasy týraly aıtylady.)
Qazaqstan qazirgi tańda egemen, táýelsiz memleket. (Elimizdiń rámizderi týraly aıtylady.)
Táýelsizdik – qasıetti de qasterli uǵym.
Saǵı Jıenbaevtyń «Elim meniń» óleńi mánerlep oqylady.
Nursultan Nazarbaev pen Bekbolat Tileýhannyń sózine jazylǵan «Elim meniń» ánin hormen synyp oqýshylary oryndaıdy.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
Tolyq nusqasyn qaraý
You Might Also Like
-
Kúndelikti sabaq jospary, geografıa 8 synyp
