InfoHub Logo

Kúndelikti sabaq jospary, geografıa 8 synyp
Taqyryptar:
26 - sabaq. Qazaqstannyń ishki sýlary. Qazaqstannyń ózenderi. Alaptar boıynsha iri ózenderge sıpattama
27 - sabaq. Kólder jáne bógender. Kaspıı teńizi, Aral teńizi, Balqash kóli.
28 - sabaq. Jer asty sýlary. Qazaqstan muzdyqtary. Kópjyldyq toń.
29 - sabaq. №5 saramandyq jumys
30 - sabaq. Qaıtalaý sabaǵy

Geografıa 8 synyp
Taqyryby: Qazaqstannyń ishki sýlary. Qazaqstannyń ózenderi
Alaptar boıynsha iri ózenderge sıpattama
Bilimdilik: Oqýshylardy Qazaqstannyń ishki sýlarymen tanystyrý. Qazaqstannyń jer bederiniń ár túrli bolýyna klımat ereksheliginiń áseri bolsa osyǵan baılanysty ishki sýy da árkelki taralǵanyn aıtý. Ózen júıesi, ózen alaby, ózen júıesiniń ereksheligi, ózenniń sý shyǵyny, jyldyq aǵysyn sıpattaý. Ózenderiniń qorektenýi men rejımine toqtalyp túsindirý. Soltústik Muzdy muhıt alabyna jatatyn ózenderdiń jáne ishki alaptarǵa jatatyn ózenderdiń erekshelikterimen tanystyrý.
Tárbıelik: Ózenderdiń qazirgi ekologıalyq jaǵdaıyna toqtalyp, olarǵa mán berýge tárbıeleý. Óz otany týraly bilimderin tereńdetý arqyly otansúıgishtik qasıetin arttyrý.
Sabaqtyń túri: aralas sabaq
Sabaqty uıymdastyrý formasy: frontaldi
Sabaqty júrgizý ádis - tásilderi: reprodýktıvti, problemalyq
Qural - jabdyqtar: Qazaqstannyń fızıkalyq kartasy, ishki sýlar, atlas
Sabaqtyń kezeńderi:
1. Uıymdastyrý kezeńi 5. Sabaqty qorytyndylaý kezeńi
2. Jańa taqyrypqa kóshý 6. Baǵalaý kezeńi
3. Taqyrypty meńgerý kezeńi 7. Úı tapsyrmasyn berý kezeńi
4. Taqyrypty bekitý kezeńi

Sabaqtyń barysy:
1. Oqýshylarmen amandasý. Túgendeý. Sabaqqa daıyndyǵyn tekserý.
2. Jańa taqyrypty meńgerý úshin eń aldymen kirispe áńgimelesýden bastap, mynadaı suraqtar qoıady:
1) Ózenniń bastaýy degen ne?
2) Ózen júıesi degen ne?
3) Ózen alaby degen ne?
4) Sýaıryq degen ne?
5) Qazaqstannyń aýmaǵynda qandaı iri ózender bar?

3. Oqýshylardyń jaýaptaryn tyńdaǵannan keıin kartany paıdalanyp Qazaqstan aýmaǵyndaǵy ózenderge toqtalyp, olardyń ishinde oqýshylar ataǵan 7 ózenniń uzyndyǵy 1000 shaqyrymnan asatynyn aıtady. Ózenniń baǵyty men jyldamdyǵy sol ózenniń aǵyp ótetin jer bederine baılanysty deıdi. Qazaqstannyń ońtústigindegi jáne shyǵysyndaǵy ózenderdiń kóbi basyn taýlardan alady. Taý ózenderi betkeıleri tik, jartasty tar ańǵarmen aqsa, jazyq jerlermen aǵatyn ózenderdiń aǵyny baıaý ekenin aıtady. Qazaqstan ózenderiniń erekshelikterine toqtalyp ketedi: 1 – jasy ár túrli, 2 – ózenderdiń árkelki taralýy.
Oqýshylarǵa suraq beredi: Qazaqstannyń ózenderi qorektený kózderine jáne sýynyń rejımine qaraı qandaı tıpterge jatady? Keıin muǵalim ózi qorytyndylaıdy: Qazaqstan ózenderi negizinen qar - jańbyr, muzdyq, jer asty sýymen qorektenedi. Keıin ózen sýynyń shyǵyny men jyldyq aǵynyna sıpattama beredi. Ózenniń sý shyǵyny degenimiz ózenniń sý qımasynan 1 sekýnd ishide aǵyp ótetin sý mólsheri. Ol m3/s esebimen ólshenedi: Q=Fm2*V m/s.
Soltústik Muzdy muhıt alabynyń ózenderi: Ertis, onyń salalary Buqtyrma, Úlbi, Oba, Esil, Tobyl, Shar.
İshki alaptyń ózenderi Kaspıı, Aral, Balqash - Alakól kólderine quıatynyn jáne keıbir ózenderdiń qumǵa sińip ketetinin anyqtaıdy. İshki alaptyń ózenderi: Jaıyq, Embi, Syrdarıa, Shý, Sarysý, Nura, Qaratal, Aıagóz, Tentek.
Kaspıı teńizi alaby – Qazaqstannyń shól jáne shóleıt zonalary ishinara ormandy dalany qamtıdy, shóleıtte ózen tory nashar damyǵan, buǵan Jaıyq ózeni jatatynyn aıtady.
Salalary: Samara, Shaǵan, Elek, Or, olardyń halyq sharýashylyǵyndaǵy mańyzy ashylady.
Aral teńiziniń alaby – Syrdarıa ózeni Qazaqstannan tysqary jatqan Ortalyq T - Sh taýlarynan bastalatynyn kartadan kórsetedi. Bul respýblıkanyń eń laı ózeni deıdi. Ózenniń aǵynyn rettep, sýyn egistik pen shabyndyqtardy sýarýǵa jáne sýlandyrýǵa tıimdi paıdalaný úshin ózen boıynda Qyzylorda, Qyzylqum jáne Qazaly sýarý júıeleri Shardara bógeni salynǵanyn aıtady.
Balqash - Alakól alaby – bul alaptyń eń úlken ózeni – İle. Ol Shyǵys T - Sh týlarynan bastalatyn Tekes jáne Kúnges ózenderiniń qosylýynan paıda bolatynyn kartadan kórsetip túsindiredi. Oqýshylardyń suraq - jaýap ádisin paıdalanyp onda qandaı SES - ter salynǵanyn suraıdy. İle ózeniniń jaǵdaıyna toqtalyp, túsindiredi. İshki alaptardy túsindirgende Kaspıı teńiziniń alabyna: Jaıyq, Jem ózeni, Aral teńiziniń alabyna: Syrdarıa, Shý, Sarysý, Torǵaı, Yrǵyz ózenderi, al soltústik jáne ortalyq Qazaqstan kólderiniń alabyna Nura ózeni, sondaı - aq Balqash - Alakól alabyn aıtqanda İle, Qaratal, Aıagóz, Tentek ózenderi jatatynyn jáne olarǵa jeke - jeke toqtalǵan jón.

4. Taqyrypty bekitý úshin suraqtar men tapsyrmalar beredi:
Oqýlyqtaǵy iri ózenderdiń sý shyǵynyn anyqtańdar.
Qazaqstan ózenderiniń qorektený kózderine jáne sý rejımine qaraı qandaı tıpterge bólinedi? Ózenderdi keskin kartaǵa túsirý.
Jospar boıynsha bir ózenge sıpattama berý.
Soltústik muzdy muhıt alabyna jatatyn ózenderdi atap, kartadan kórsetińder. Bul alaptaǵy ózen aǵynynyń turaqty ma, turaqsyz ba, sebebi ne ekenin túsindirińder. İshki alap dep neni aıtady? Oǵan qandaı teńizder men kólder jatady, ataýlaryn atańdar. Ózenderdiń qandaı sharýashylyq mańyzy bar? Qandaı ózenderde keme júzedi? Qaısysynan elektr energıasyn alady? Ózenderdiń qazirgi ekologıalyq jaǵdaıy qandaı? Fızıkalyq kartadan ár alaptyń iri ózenderin taýyp, keskin kartaǵa túsirińder.

5. Sabaqty oqýshylarmen birge qorytyndylaıdy.
6. Sabaq barysynda belsendiligine baılanysty baǵalanady.
7. Úıge: taqyrypty qaıtalaý, suraqtarǵa jaýap berý.



Tolyq nusqasyn qaraý