Qazaq halqynyń 16 - 17 ǵasyrlardaǵy sharýashylyǵy
Qazaq halqynyń 16 - 17 ǵasyrlardaǵy sharýashylyǵy
Konspekt
Qazaq halqynyń kóship - qonýynda belgili bir baǵyt, árbir rý - taıpanyń óz kóshi - qony bolǵan. Maýsymdy kóshi - qon degenimiz – jyl mezgiliniń ereksheligine qaraı mal basyn aman saqtaý úshin kóship - qoný. Maýsymdy kóshi - qon 4 mezgilge bólinedi: qysqy kósh, kóktemgi kósh, jazǵy kósh, kúzgi kósh. Qystaýda 6 aı qozǵalmaı bir jerde otyrǵan. Kókteý, jaılaý, kúzdeýde 2 aıdan turaqtaǵan. Qysta mal baǵatyn qazaq aýyldary úshin eń qaýiptisi jut boldy. Jut degenimiz – jem - shóptiń taýsylyp, qystyń uzaryp, qatty sýyq bolýdan, qar qalyń túsip jer betiniń muz basyp qatýynan jáne túrli juqpaly aýrýlardan maldyń qyrylýy. Maldyń juqpaly aýrýlary: kebenek – eshkide, qarasan – sıyrda, topalań – qoıda, mańqa, jamandat – jylqyda, aqshelek – túıede bolǵan. Kókteýge kóshýdegi basty maqsat – mal tóldetý, jún qyrqý. Jaılaýǵa kóshýdiń basty mindeti – maldy semirtý. Sebebi maldyń qystan aman shyǵýy jaılaýdaǵy qońdanýyna baılanysty bolǵan. Kúzdeýde qoıdyń kúzem júnin qyrqady. Áıelder kúzem júnnen kıiz basyp, kıiz úıleriniń qajetti buıymdaryn daıyndaǵan. Kúzdik kósh júgin qysqa daıyndaǵan azyq - túlikteri, kıiz - tósenishteri, kıimderi aýyrlatqan.
Jetisý men Ońtústik Qazaqstan óte erteden eginshilik mádenıettiń órkendegen jeri bolyp esepteledi. Qazaqtar ańshylyqpen, úı kásipshiligimen, qolónermen de aınalysqan. Kóshpeliler úı kásibinde mal sharýashylyǵy shıkizattaryn óńdeýmen aınalysty. 17 ǵasyrdaǵy derekterge qaraǵanda altyndap, qymbat tastarmen áshekeılep jasaǵan sáýkelelerdiń quny bir úıir jylqymen baǵalanǵan.
Ońtústik Qazaqstandaǵy qalalar 15 ǵasyrdyń aıaǵynan Qazaq handyǵynyń qol astyna qaraı bastady. Al 16 - 17 ǵasyrlarda ol qalalar tolyq qazaqtardyń qolyna ótip, tóńireginde eldi mekender qalyptasty. Qalalar shyǵystan batysqa qaraı Uly Jibek jolynyń boıynda ornalasqan.
Syǵanaq qalasy qazaqtar úshin saýda ortalyǵy, 13 ǵasyrdan qypshaqtardyń ortalyǵy, 15 - 16 ǵasyrlardan Qazaq handyǵynyń astanasy bolǵan. Túrkistan qalasy 16 ǵasyrdyń sońynda Qazaq handyǵynyń astanasyna aınaldy. Qazaq halqynyń ulttyq negizi Túrkistanda bekigen. 18 ǵasyrdan bastap ortaǵasyrlyq qalalar ekonomıkalyq jaǵynan álsireı bastaǵan. Buǵan jońǵar - qalmaq shapqynshylyǵy, qazaq - ózbek handyqtary arasyndaǵy júz jylǵa jýyq bolǵan soǵystar, Uly Jibek jolynyń saýda jasaý qýatynyń álsireýi basty sebep boldy.
Konspekt suraqtar
1. Maýsymdy kóshi - qon mezgili:
2. Qysta qazaq aýyldary úshin eń qaýipti jaǵdaı:
3. Kókteýde jas tólge arnap jasalǵan jyly kúrke:
4. Qazaqtardyń jaılaýǵa kóshýdegi basty maqsaty:
5. Kúzdeýge kóshý bastalatyn mezgil:
6. Erte zamannan eginshilik kásibi damyǵan aımaq:
7. Astyq saqtaıtyn oryn:
8. Malynan aıyrylyp, eginshilikpen aınalysqan kedeıler:
9. Quny bir úıir jylqymen baǵalanǵan qymbat taspen áshekeılengen buıym:
10. Ońtústik Qazaqstandaǵy qalalardyń Qazaq handyǵyna tolyq ótken kezi:
11. 15 - 16 ǵasyrlardaǵy Qazaq handyǵynyń astanasy:
12. Qazaq halqynyń ulttyq negizi bekigen qala:
13. Ortaǵasyrlyq qalalar ekonomıkalyq jaǵynan álsireı bastady:
Taqyryptyń testi
Konspekt
Qazaq halqynyń kóship - qonýynda belgili bir baǵyt, árbir rý - taıpanyń óz kóshi - qony bolǵan. Maýsymdy kóshi - qon degenimiz – jyl mezgiliniń ereksheligine qaraı mal basyn aman saqtaý úshin kóship - qoný. Maýsymdy kóshi - qon 4 mezgilge bólinedi: qysqy kósh, kóktemgi kósh, jazǵy kósh, kúzgi kósh. Qystaýda 6 aı qozǵalmaı bir jerde otyrǵan. Kókteý, jaılaý, kúzdeýde 2 aıdan turaqtaǵan. Qysta mal baǵatyn qazaq aýyldary úshin eń qaýiptisi jut boldy. Jut degenimiz – jem - shóptiń taýsylyp, qystyń uzaryp, qatty sýyq bolýdan, qar qalyń túsip jer betiniń muz basyp qatýynan jáne túrli juqpaly aýrýlardan maldyń qyrylýy. Maldyń juqpaly aýrýlary: kebenek – eshkide, qarasan – sıyrda, topalań – qoıda, mańqa, jamandat – jylqyda, aqshelek – túıede bolǵan. Kókteýge kóshýdegi basty maqsat – mal tóldetý, jún qyrqý. Jaılaýǵa kóshýdiń basty mindeti – maldy semirtý. Sebebi maldyń qystan aman shyǵýy jaılaýdaǵy qońdanýyna baılanysty bolǵan. Kúzdeýde qoıdyń kúzem júnin qyrqady. Áıelder kúzem júnnen kıiz basyp, kıiz úıleriniń qajetti buıymdaryn daıyndaǵan. Kúzdik kósh júgin qysqa daıyndaǵan azyq - túlikteri, kıiz - tósenishteri, kıimderi aýyrlatqan.
Jetisý men Ońtústik Qazaqstan óte erteden eginshilik mádenıettiń órkendegen jeri bolyp esepteledi. Qazaqtar ańshylyqpen, úı kásipshiligimen, qolónermen de aınalysqan. Kóshpeliler úı kásibinde mal sharýashylyǵy shıkizattaryn óńdeýmen aınalysty. 17 ǵasyrdaǵy derekterge qaraǵanda altyndap, qymbat tastarmen áshekeılep jasaǵan sáýkelelerdiń quny bir úıir jylqymen baǵalanǵan.
Ońtústik Qazaqstandaǵy qalalar 15 ǵasyrdyń aıaǵynan Qazaq handyǵynyń qol astyna qaraı bastady. Al 16 - 17 ǵasyrlarda ol qalalar tolyq qazaqtardyń qolyna ótip, tóńireginde eldi mekender qalyptasty. Qalalar shyǵystan batysqa qaraı Uly Jibek jolynyń boıynda ornalasqan.
Syǵanaq qalasy qazaqtar úshin saýda ortalyǵy, 13 ǵasyrdan qypshaqtardyń ortalyǵy, 15 - 16 ǵasyrlardan Qazaq handyǵynyń astanasy bolǵan. Túrkistan qalasy 16 ǵasyrdyń sońynda Qazaq handyǵynyń astanasyna aınaldy. Qazaq halqynyń ulttyq negizi Túrkistanda bekigen. 18 ǵasyrdan bastap ortaǵasyrlyq qalalar ekonomıkalyq jaǵynan álsireı bastaǵan. Buǵan jońǵar - qalmaq shapqynshylyǵy, qazaq - ózbek handyqtary arasyndaǵy júz jylǵa jýyq bolǵan soǵystar, Uly Jibek jolynyń saýda jasaý qýatynyń álsireýi basty sebep boldy.
Konspekt suraqtar
1. Maýsymdy kóshi - qon mezgili:
2. Qysta qazaq aýyldary úshin eń qaýipti jaǵdaı:
3. Kókteýde jas tólge arnap jasalǵan jyly kúrke:
4. Qazaqtardyń jaılaýǵa kóshýdegi basty maqsaty:
5. Kúzdeýge kóshý bastalatyn mezgil:
6. Erte zamannan eginshilik kásibi damyǵan aımaq:
7. Astyq saqtaıtyn oryn:
8. Malynan aıyrylyp, eginshilikpen aınalysqan kedeıler:
9. Quny bir úıir jylqymen baǵalanǵan qymbat taspen áshekeılengen buıym:
10. Ońtústik Qazaqstandaǵy qalalardyń Qazaq handyǵyna tolyq ótken kezi:
11. 15 - 16 ǵasyrlardaǵy Qazaq handyǵynyń astanasy:
12. Qazaq halqynyń ulttyq negizi bekigen qala:
13. Ortaǵasyrlyq qalalar ekonomıkalyq jaǵynan álsireı bastady:
Taqyryptyń testi
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
