Sýdyń hımıalyq qasıetteri, mańyzy jáne tabıǵattaǵy aınalymy
Sabaqtyń taqyryby: Sýdyń hımıalyq qasıetteri, mańyzy jáne tabıǵattaǵy aınalymy (prezentasıasymen)
Maqsaty: Sý týraly oqýshylardyń túsinigin keńeıtý, halyqtyq pedagogıkany jáne oıyn elementterin qoldaný arqyly sýdyń tirshilik úshin mańyzyn jáne hımıalyq qasıetterin uǵyndyryp, reaksıa teńdeýlerin saýatty jazýǵa úıretý, sýdyń tabıǵattaǵy aınalymyn túsindire otyryp, oqýshylardyń logıkalyq oılaý jáne shyǵarmashylyq oılaý daǵdylaryn keńeıtý.
Mindetteri:
• Oqýshylar sýdyń hımıalyq qasıetterin oqyp – úırendi, reaksıa teńdeýlerin ózdiginen jazyp jáne ony esep shyǵarǵanda qoldana alady. Sýdyń tabıǵattaǵy aınalymy, tirshilik úshin mańyzy jáne qoldanylýy jóninde bilim – bilik qalyptastyrady;
• Oıyn elementterin qoldaný arqyly oı - óristerin, ulttyq sana – sezimderin damytady;
• Bolashaq urpaq retinde tabıǵat baılyǵyn qorǵaýǵa úles qosyp, týǵan jerge degen súıispenshiligi artady, ekologıalyq, ekonomıkalyq tárbıe alady...
Sabaqtyń tıpi: Jańa materıaldy meńgertý
Sabaqtyń túri: Dástúrli emes
Sabaqtyń ádisi: Shyǵarmashylyq tapsyrma, oıyn, suraq - jaýap,
demonstrasıa, hımıalyq tájirıbe, jumbaqtar,
maqal - mátelder, tyıym sózder
Sabaqtyń formasy: Ujymdyq, jeke
Sabaqtyń kórnekiligi: Interaktıvti taqta, sýret, qımalar, natrıı,. sý, stakan, ák, synaýyq.
Pánaralyq baılanys: bıologıa, geografıa, matematıka, fızıka,
ekologıa, pedagogıka
I. Uıymdastyrý kezeńi (oqýshylarmen sálemdesý, túgendeý, synyptyń sabaqqa daıarlyǵyn baqylaý)
Bilimge belsendirý (oqýshylardyń shyǵarmashylyq jumystary)
«Kim bilimpaz?» saıysy. (oqýshylar sý týraly maqal - mátelder men tyıym sózder aıtyp jarysady)
«Kim jyldam?» (úı tapsyrmasy boıynsha suraqtar)
1. Biri janyp, biri qoldap janýdy,
Eki element bizge buryn tanyldy.
Órt bolyp edi sóndirýge kóp adam,
Qosylysyn alyp soǵan aǵyldy.
(2N2 + O2 = 2N2O)
2. Sýdyń fızıkalyq qasıeti qandaı? (tússiz, dámsiz, ıissiz suıyqtyq. Tabıǵatta 3 agregattyq kúıde kezdesedi. Qaınaý t0 – 1000, qatý t0 – 00S.)
3. Muz nelikten sýǵa batpaıdy? (muzdyń tyǵyzdyǵy sýdyń tyǵyzdyǵynan tómen)
4. Sýdyń quramy, formýlasy. (formýlasy N2O sýtek jáne ottek atomdarynan turady )
5. Jerdiń sý qabaty.(gıdrosfera)
6. Eritindi degenimiz ne?(eritkish pen erigen zattan turatyn birtekti júıe)
7. Sýtegi janǵanda alynatyn zat (sý)
8. Bir adam ( 1 táýlikte, 1 aptada, 1 aıda ) qansha lıtr sý paıdalanady?
9. Eritindiniń konsentrasıasy degenimiz ne? (erigen zat shamasynyń eritindi shamasyna qatynasymen anyqtalady)
10. 1 lıtr sýdy zalalsyzdandyrý úshin 0, 5 mg qajet bolsa 10lıtr sýdy zalalsyzdandyrýǵa qansha hlor qajet?
Muǵalim: Balalar osy sýdy hlorlaý sýdyń qandaı qasıetine jatady, kim aıtady?
Oqýshy jaýaby: Hımıalyq qasıetine
Muǵalim: Durys. Olaı bolsa, balalar sabaǵymyzdyń 1 kezeńin qorytyndylap búgingi taqyrybymyzǵa kósheıik.
III. Jańa sabaq. a) sabaqty baıandaý (reaksıa teńdeýleri, hımıalyq tájirıbe, ınteraktıvti taqta)
Jaı zattarmen árekettesýi.
1) Metaldardyń elektrohımıalyq kerneý qatarynda magnııdiń sol jaǵynda turǵan belsendi metaldar sýmen tikeleı árekettesedi:
2 Na + 2 H2O = 2NaOH + H2↑ (tájirıbe)
2) Belsendiligi ortasha metaldarǵa jatatyn magnıı Mg men qorǵasyn Pb arasyndaǵylar tek joǵary temperatýrada sý býymen árekettesip, metal oksıdi men sýtek gazyn túzedi:
Zn + H2O = ZnO + H2↑
3) Sý keıbir beımetaldarmen árekettesedi. Mysaly, joǵary temperatýrada ol kómirtekpen reaksıaǵa túsip, kómirqyshqyl gazyn jáne sýtek túzedi:
C + 2H2O = CO2 + 2H2↑
Sýdyń kúrdeli zattarmen árekettesýi.
4. Belsendi metal oksıdteri sýmen tikeleı árekettesip, metal gıdroksıdteri negizderdi túzedi:
Na2O + H2O = 2NaOH
5. Sýdyń negizdik oksıdpen árekettesýi.
CaO + H2O = Ca(OH) 2 (tájirıbe) oqýshy 6. Sýdyń beımetall oksıdterimen árekettesýi.
SO3 + H2O = H2SO4
7. Belsendi metal gıdredteri sýmen árekettesip silti jáne sýtek gazyn túzedi:
NaH + 2NaOH + H2↑
á) mańyzy
b) tabıǵattaǵy aınalymy
IV. Sabaqty bekitý
a) esepter álemi (oqýlyqpen jumys, esepter shyǵarý)
1. 72 g sýdy aıyrǵanda bólinetin sýtek pen ottektiń massasyn tabyńdar.
2. Sý natrıımen áreketteskende 4 g sýtek bólindi. Reaksıaǵa túsken sýdyń massasyn tabyńdar.
3. Massasy 7, 2 g fosfor (V) oksıdi sýmen áreketteskende qansha gram ortofosfor qyshqyly túziletinin esepteńder.
4. Turmysta úıdi ákteý úshin sóndirilgen ákke sý qosyp eritindi daıyndaıdy. Kálsı oksıdiniń sýmen reaksıalasýy kóp jylý bóle júredi:
CaO + H2O = Ca(OH) 2 + 67 kDj
Reaksıaǵa 5 kg kálsı oksıdi túskende bólinetin jylýdyń mólsherin esepteńder.
V. Qorytyndylaý
a) Oqýshylardy baǵalaý
á) Úıge tapsyrma
Maqsaty: Sý týraly oqýshylardyń túsinigin keńeıtý, halyqtyq pedagogıkany jáne oıyn elementterin qoldaný arqyly sýdyń tirshilik úshin mańyzyn jáne hımıalyq qasıetterin uǵyndyryp, reaksıa teńdeýlerin saýatty jazýǵa úıretý, sýdyń tabıǵattaǵy aınalymyn túsindire otyryp, oqýshylardyń logıkalyq oılaý jáne shyǵarmashylyq oılaý daǵdylaryn keńeıtý.
Mindetteri:
• Oqýshylar sýdyń hımıalyq qasıetterin oqyp – úırendi, reaksıa teńdeýlerin ózdiginen jazyp jáne ony esep shyǵarǵanda qoldana alady. Sýdyń tabıǵattaǵy aınalymy, tirshilik úshin mańyzy jáne qoldanylýy jóninde bilim – bilik qalyptastyrady;
• Oıyn elementterin qoldaný arqyly oı - óristerin, ulttyq sana – sezimderin damytady;
• Bolashaq urpaq retinde tabıǵat baılyǵyn qorǵaýǵa úles qosyp, týǵan jerge degen súıispenshiligi artady, ekologıalyq, ekonomıkalyq tárbıe alady...
Sabaqtyń tıpi: Jańa materıaldy meńgertý
Sabaqtyń túri: Dástúrli emes
Sabaqtyń ádisi: Shyǵarmashylyq tapsyrma, oıyn, suraq - jaýap,
demonstrasıa, hımıalyq tájirıbe, jumbaqtar,
maqal - mátelder, tyıym sózder
Sabaqtyń formasy: Ujymdyq, jeke
Sabaqtyń kórnekiligi: Interaktıvti taqta, sýret, qımalar, natrıı,. sý, stakan, ák, synaýyq.
Pánaralyq baılanys: bıologıa, geografıa, matematıka, fızıka,
ekologıa, pedagogıka
I. Uıymdastyrý kezeńi (oqýshylarmen sálemdesý, túgendeý, synyptyń sabaqqa daıarlyǵyn baqylaý)
Bilimge belsendirý (oqýshylardyń shyǵarmashylyq jumystary)
«Kim bilimpaz?» saıysy. (oqýshylar sý týraly maqal - mátelder men tyıym sózder aıtyp jarysady)
«Kim jyldam?» (úı tapsyrmasy boıynsha suraqtar)
1. Biri janyp, biri qoldap janýdy,
Eki element bizge buryn tanyldy.
Órt bolyp edi sóndirýge kóp adam,
Qosylysyn alyp soǵan aǵyldy.
(2N2 + O2 = 2N2O)
2. Sýdyń fızıkalyq qasıeti qandaı? (tússiz, dámsiz, ıissiz suıyqtyq. Tabıǵatta 3 agregattyq kúıde kezdesedi. Qaınaý t0 – 1000, qatý t0 – 00S.)
3. Muz nelikten sýǵa batpaıdy? (muzdyń tyǵyzdyǵy sýdyń tyǵyzdyǵynan tómen)
4. Sýdyń quramy, formýlasy. (formýlasy N2O sýtek jáne ottek atomdarynan turady )
5. Jerdiń sý qabaty.(gıdrosfera)
6. Eritindi degenimiz ne?(eritkish pen erigen zattan turatyn birtekti júıe)
7. Sýtegi janǵanda alynatyn zat (sý)
8. Bir adam ( 1 táýlikte, 1 aptada, 1 aıda ) qansha lıtr sý paıdalanady?
9. Eritindiniń konsentrasıasy degenimiz ne? (erigen zat shamasynyń eritindi shamasyna qatynasymen anyqtalady)
10. 1 lıtr sýdy zalalsyzdandyrý úshin 0, 5 mg qajet bolsa 10lıtr sýdy zalalsyzdandyrýǵa qansha hlor qajet?
Muǵalim: Balalar osy sýdy hlorlaý sýdyń qandaı qasıetine jatady, kim aıtady?
Oqýshy jaýaby: Hımıalyq qasıetine
Muǵalim: Durys. Olaı bolsa, balalar sabaǵymyzdyń 1 kezeńin qorytyndylap búgingi taqyrybymyzǵa kósheıik.
III. Jańa sabaq. a) sabaqty baıandaý (reaksıa teńdeýleri, hımıalyq tájirıbe, ınteraktıvti taqta)
Jaı zattarmen árekettesýi.
1) Metaldardyń elektrohımıalyq kerneý qatarynda magnııdiń sol jaǵynda turǵan belsendi metaldar sýmen tikeleı árekettesedi:
2 Na + 2 H2O = 2NaOH + H2↑ (tájirıbe)
2) Belsendiligi ortasha metaldarǵa jatatyn magnıı Mg men qorǵasyn Pb arasyndaǵylar tek joǵary temperatýrada sý býymen árekettesip, metal oksıdi men sýtek gazyn túzedi:
Zn + H2O = ZnO + H2↑
3) Sý keıbir beımetaldarmen árekettesedi. Mysaly, joǵary temperatýrada ol kómirtekpen reaksıaǵa túsip, kómirqyshqyl gazyn jáne sýtek túzedi:
C + 2H2O = CO2 + 2H2↑
Sýdyń kúrdeli zattarmen árekettesýi.
4. Belsendi metal oksıdteri sýmen tikeleı árekettesip, metal gıdroksıdteri negizderdi túzedi:
Na2O + H2O = 2NaOH
5. Sýdyń negizdik oksıdpen árekettesýi.
CaO + H2O = Ca(OH) 2 (tájirıbe) oqýshy 6. Sýdyń beımetall oksıdterimen árekettesýi.
SO3 + H2O = H2SO4
7. Belsendi metal gıdredteri sýmen árekettesip silti jáne sýtek gazyn túzedi:
NaH + 2NaOH + H2↑
á) mańyzy
b) tabıǵattaǵy aınalymy
IV. Sabaqty bekitý
a) esepter álemi (oqýlyqpen jumys, esepter shyǵarý)
1. 72 g sýdy aıyrǵanda bólinetin sýtek pen ottektiń massasyn tabyńdar.
2. Sý natrıımen áreketteskende 4 g sýtek bólindi. Reaksıaǵa túsken sýdyń massasyn tabyńdar.
3. Massasy 7, 2 g fosfor (V) oksıdi sýmen áreketteskende qansha gram ortofosfor qyshqyly túziletinin esepteńder.
4. Turmysta úıdi ákteý úshin sóndirilgen ákke sý qosyp eritindi daıyndaıdy. Kálsı oksıdiniń sýmen reaksıalasýy kóp jylý bóle júredi:
CaO + H2O = Ca(OH) 2 + 67 kDj
Reaksıaǵa 5 kg kálsı oksıdi túskende bólinetin jylýdyń mólsherin esepteńder.
V. Qorytyndylaý
a) Oqýshylardy baǵalaý
á) Úıge tapsyrma
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
-
Sabaqtyń taqyryby: «Azot jáne fosfor» taqyrybyn qorytyndylaý
