جۇلدىزدى ساعات (سايىس ساباق)
«جۇلدىزدى ساعات» اتتى سايىس
ءبىلىم دەگەن بيىك شىڭ،
باقىتقا سەنى جەتكىزەر.
ءبىلىم دەگەن اقىلشىڭ،
قيىندىقتان وتكىزەر،- دەپ
بۇگىنگى سايىسىمىزدى باستاۋعا رۇقسات ەتىڭىزدەر.
جوسپارى:
ءى تۋر «وتكەل»
ءىى تۋر «بەلەس»
ءىىى تۋر «ويلان تاپ!»
ءىۇ تۋر «اسۋ كەزەڭ»
ءۇ تۋر «فيزيكا تىلىندە سويلەسەيىك»
ءۇى تۋر «كىم جىلدام»
ءۇىى تۋر « سەرگىتۋ ءساتى»
ارمىسىزدار، قۇرمەتتى جيىلعان قاۋىم، ارداقتى ۇستازدار، وقۋشىلار، ءقادىرلى قوناقتار، «جۇزدەن جۇيرىك، مىڭنان تۇلپار» سايىسكەرلەر. بۇگىنگى «فيزيكا» اپتالىعىنىڭ قورىتىندى كەشىنە ارنالعان «جۇلدىزدى ساعات» اتتى سايىسقا قوش كەلدىڭىزدەر!
ال، وقۋشى، ۇستازدار
ورتاعا نازار سالايىق.
سايىسكەرلەر شىقپاق سايىسقا،
قول سوعىپ قارسى الايىق،- دەپ دۋ قول شاپالاقتاپ سايىسكەرلەرىمىزدى ورتاعا شاقىرامىز.
1 نومىردەگى سايىسكەرىمىز 7 سىنىپ وقۋشىسى
2 نومىردەگى سايىسكەرىمىز 7 سىنىپ وقۋشىسى
ءادىل - قازى القاسىنا ءبىر سالەم،
ادىلدىككە باس يەدى كۇللى الەم.
جۇيرىك وزار سايىستاردا نەشە ءبىر،
ساراپقا سال ادىلدىكپەن شەشە ءبىل.
ءادىلقازىلار القاسىمەن تانىس بولىڭىزدار:
جارىس زاڭى ەجەلدەن،
جەڭىمپاز بولۋ شارت سول.
ەڭبەك ەتىپ جالىقپاي،
ءساتتى ساپار تىلەۋمەن.
سايىستى بىزدەر باستايىق،
كورسەتىڭدەر ونەردى،
قاراپ قالما جاسقانى، - دەي كەلە سايىسىمىزدى باستايمىز
ءى تۋر «وتكەل»
قاراپ تۇرماي وتكەلدەن وتىڭىزدەر،
شاكىرتتەرگە ءادىل شەشىم بەرىڭىزدەر،
جۇزدەن جۇيرىك، مىڭنان تۇلپار شىعارار،
وتكەلدەن ءوتىپ بەلەس تۋرىنا وتىڭىزدەر
سايىسىمىزدىڭ ءى - كەزەڭى - «وتكەل». بۇل كەزەڭدە سايىسكەرلەرىمىزگە فيزيكا پانىنە بايلانىستى سويلەمدەر بەرىلەدى. يا، جوق دەپ جاۋاپ بەرىلەدى، 1 سۇراق 1 ۇپايمەن باعالانادى. ال، مۇقيات بولىڭىزدار: جاۋاپ بەرۋ 2 مين.
1. زاتتىڭ ءۇش كۇيى بار.(ءيا)
2. تەمپەراتۋرانى ولشەيتىن قۇرال - دينامومەتر.(جوق)
3. جەلدى كۇنى اسفالت بەتى تەز كەبەدى.(ءيا)
4. جىلۋ مولشەرىنىڭ ولشەم بىرلىگى - دجوۋل.(ءيا)
5. مىلتىق جىلۋ قوزعالتقىشىنا جاتادى.(جوق)
6. مۇز ەرىسە ەنەرگيا شىعارىلادى.(جوق)
7. ماسسانىڭ ولشەم بىرلىگى - كيلوگرامم.(ءيا)
8. زاتتىڭ قاتتى كۇيىنەن سۇيىق كۇيىنە اۋىسۋى - كريستالدانۋ دەپ اتالادى.(جوق)
ءىى تۋر «بەلەس»
ادام - الىپ تاڭعاجايىپ ىسىمەن،
«بەلەس» - ويىن وي تاستاعان تۇسىمەن.
زەردەلىلەر زاماندى العا جىلجىتساق،
فيزيكالىق زاڭدىلىقتار كۇشىمەن.
بۇل ادامدار ارداقتاعان حالىقتار،
فيزيكادا داڭقى شىققان الىپتار.
قارا، ويلان، زەرەك بولساڭ سايىسكەر،
الىپتاردى ءارقاشاندا تانىپ قال.
كەلەسى كەزەڭىز - «بەلەس». بۇل كەزەڭدە سايىسكەرلەرىمىزگە 1 سۇراقتان بەرىلەدى. ءار سۇراقتىڭ دۇرىس جاۋابى 10 بالل. وسى تۋردان كەيىن ۇپاي از 2 - وقۋشى سايىسىمىزدان شىعادى. دايىن بولساڭىزدار سايىسىمىزدى باستايمىز. ال، مۇقيات بولىڭىزدار:
1. 1623 - 1662 جىلدار ارالىعىندا ءومىر سۇرگەن. كوپتەگەن باقىلاۋلارعا سۇيەنە وتىرىپ، فرانسۋز عالىمى سۇيىقتار مەن گازداردىڭ قىسىمدى بارلىق جاققا بىردەي جەتكىزەتىنىن دالەلدەگەن عالىم. (بلەز پاسكال)
2. ب. ە. د. 287 - 212 جىلدارى ءومىر سۇرگەن ەرتەدەگى گرەك عالىمى، فيزيك جانە ماتەماتيك. رىچاگ ەرەجەسىن تاعايىنداعان، گيدروستاتيكا زاڭىن اشقان. (ارحيمەد)
3. نەمىس فيزيگى، تىزبەكتىڭ بولىگىندەگى توك كۇشى، كەرنەۋ، كەدەرگى اراسىنداعى زاڭدى تەوريا جۇزىندە اشقان، تاجىريبە جۇزىندە دالەلدەنگەن. (گەورگ وم)
4. يتاليان فيزيگى، ەلەكتر توگى تۋرالى عىلىمعا جول سالۋشى. ءبىرىنشى گالۆاني ەلەمەنتىن جاساۋشى. (الەكساندرو ۆولتا)
5. 1643 - 1727 جىلدارى ءومىر سۇرگەن اعىلشىن فيزيگى جانە ماتەماتيگى. جارىقتىڭ كوپتەگەن قاسيەتتەرىن اشىپ، زەرتتەگەن. جوعارى ماتەماتيكانىڭ ماڭىزدى سالالارىن تالداپ دامىتقان. ول دەنەلەر قوزعالىسىنىڭ نەگىزگى زاڭدارىن جانە تارتىلىس زاڭىن اشقان. (يسااك نيۋتون)
6. ءحۇىى عاسىردىڭ باسىندا عانا اسپان دەنەلەرىنىڭ وربيتالارى شىن مانىندە شەڭبەردەن وزگەشە ەكەنى انىقتالدى. بۇل ماڭىزدى جاڭالىقتى نەمىس استرونومى 1571 - 1630 جىلدارى ءومىر سۇرگەن عالىم كىم بولدى ( يوگان كەپلەر)
ۇپايى از ەكى وقۋشىمەن قوشتاسامىز.
ءىىى تۋر «ويلان تاپ!»
كەلەسى كەزەڭىمىز“ويلان تاپ!” كەزەڭى. بۇل كەزەڭدە ءار ويىنشىعا 4 جۇمباقتان بەرىلەدى. جۇمباقتى شەشۋ ارقىلى ءوز قورجىندارىن تولتىرادى. ءار جۇمباقتى دۇرىس جاۋابى 5 ۇپاي. دايىن بولساڭىزدار باستايمىز. ال، مۇقيات بولىڭىزدار:
ءبىلىم دەگەن بيىك شىڭ،
باقىتقا سەنى جەتكىزەر.
ءبىلىم دەگەن اقىلشىڭ،
قيىندىقتان وتكىزەر،- دەپ
بۇگىنگى سايىسىمىزدى باستاۋعا رۇقسات ەتىڭىزدەر.
جوسپارى:
ءى تۋر «وتكەل»
ءىى تۋر «بەلەس»
ءىىى تۋر «ويلان تاپ!»
ءىۇ تۋر «اسۋ كەزەڭ»
ءۇ تۋر «فيزيكا تىلىندە سويلەسەيىك»
ءۇى تۋر «كىم جىلدام»
ءۇىى تۋر « سەرگىتۋ ءساتى»
ارمىسىزدار، قۇرمەتتى جيىلعان قاۋىم، ارداقتى ۇستازدار، وقۋشىلار، ءقادىرلى قوناقتار، «جۇزدەن جۇيرىك، مىڭنان تۇلپار» سايىسكەرلەر. بۇگىنگى «فيزيكا» اپتالىعىنىڭ قورىتىندى كەشىنە ارنالعان «جۇلدىزدى ساعات» اتتى سايىسقا قوش كەلدىڭىزدەر!
ال، وقۋشى، ۇستازدار
ورتاعا نازار سالايىق.
سايىسكەرلەر شىقپاق سايىسقا،
قول سوعىپ قارسى الايىق،- دەپ دۋ قول شاپالاقتاپ سايىسكەرلەرىمىزدى ورتاعا شاقىرامىز.
1 نومىردەگى سايىسكەرىمىز 7 سىنىپ وقۋشىسى
2 نومىردەگى سايىسكەرىمىز 7 سىنىپ وقۋشىسى
ءادىل - قازى القاسىنا ءبىر سالەم،
ادىلدىككە باس يەدى كۇللى الەم.
جۇيرىك وزار سايىستاردا نەشە ءبىر،
ساراپقا سال ادىلدىكپەن شەشە ءبىل.
ءادىلقازىلار القاسىمەن تانىس بولىڭىزدار:
جارىس زاڭى ەجەلدەن،
جەڭىمپاز بولۋ شارت سول.
ەڭبەك ەتىپ جالىقپاي،
ءساتتى ساپار تىلەۋمەن.
سايىستى بىزدەر باستايىق،
كورسەتىڭدەر ونەردى،
قاراپ قالما جاسقانى، - دەي كەلە سايىسىمىزدى باستايمىز
ءى تۋر «وتكەل»
قاراپ تۇرماي وتكەلدەن وتىڭىزدەر،
شاكىرتتەرگە ءادىل شەشىم بەرىڭىزدەر،
جۇزدەن جۇيرىك، مىڭنان تۇلپار شىعارار،
وتكەلدەن ءوتىپ بەلەس تۋرىنا وتىڭىزدەر
سايىسىمىزدىڭ ءى - كەزەڭى - «وتكەل». بۇل كەزەڭدە سايىسكەرلەرىمىزگە فيزيكا پانىنە بايلانىستى سويلەمدەر بەرىلەدى. يا، جوق دەپ جاۋاپ بەرىلەدى، 1 سۇراق 1 ۇپايمەن باعالانادى. ال، مۇقيات بولىڭىزدار: جاۋاپ بەرۋ 2 مين.
1. زاتتىڭ ءۇش كۇيى بار.(ءيا)
2. تەمپەراتۋرانى ولشەيتىن قۇرال - دينامومەتر.(جوق)
3. جەلدى كۇنى اسفالت بەتى تەز كەبەدى.(ءيا)
4. جىلۋ مولشەرىنىڭ ولشەم بىرلىگى - دجوۋل.(ءيا)
5. مىلتىق جىلۋ قوزعالتقىشىنا جاتادى.(جوق)
6. مۇز ەرىسە ەنەرگيا شىعارىلادى.(جوق)
7. ماسسانىڭ ولشەم بىرلىگى - كيلوگرامم.(ءيا)
8. زاتتىڭ قاتتى كۇيىنەن سۇيىق كۇيىنە اۋىسۋى - كريستالدانۋ دەپ اتالادى.(جوق)
ءىى تۋر «بەلەس»
ادام - الىپ تاڭعاجايىپ ىسىمەن،
«بەلەس» - ويىن وي تاستاعان تۇسىمەن.
زەردەلىلەر زاماندى العا جىلجىتساق،
فيزيكالىق زاڭدىلىقتار كۇشىمەن.
بۇل ادامدار ارداقتاعان حالىقتار،
فيزيكادا داڭقى شىققان الىپتار.
قارا، ويلان، زەرەك بولساڭ سايىسكەر،
الىپتاردى ءارقاشاندا تانىپ قال.
كەلەسى كەزەڭىز - «بەلەس». بۇل كەزەڭدە سايىسكەرلەرىمىزگە 1 سۇراقتان بەرىلەدى. ءار سۇراقتىڭ دۇرىس جاۋابى 10 بالل. وسى تۋردان كەيىن ۇپاي از 2 - وقۋشى سايىسىمىزدان شىعادى. دايىن بولساڭىزدار سايىسىمىزدى باستايمىز. ال، مۇقيات بولىڭىزدار:
1. 1623 - 1662 جىلدار ارالىعىندا ءومىر سۇرگەن. كوپتەگەن باقىلاۋلارعا سۇيەنە وتىرىپ، فرانسۋز عالىمى سۇيىقتار مەن گازداردىڭ قىسىمدى بارلىق جاققا بىردەي جەتكىزەتىنىن دالەلدەگەن عالىم. (بلەز پاسكال)
2. ب. ە. د. 287 - 212 جىلدارى ءومىر سۇرگەن ەرتەدەگى گرەك عالىمى، فيزيك جانە ماتەماتيك. رىچاگ ەرەجەسىن تاعايىنداعان، گيدروستاتيكا زاڭىن اشقان. (ارحيمەد)
3. نەمىس فيزيگى، تىزبەكتىڭ بولىگىندەگى توك كۇشى، كەرنەۋ، كەدەرگى اراسىنداعى زاڭدى تەوريا جۇزىندە اشقان، تاجىريبە جۇزىندە دالەلدەنگەن. (گەورگ وم)
4. يتاليان فيزيگى، ەلەكتر توگى تۋرالى عىلىمعا جول سالۋشى. ءبىرىنشى گالۆاني ەلەمەنتىن جاساۋشى. (الەكساندرو ۆولتا)
5. 1643 - 1727 جىلدارى ءومىر سۇرگەن اعىلشىن فيزيگى جانە ماتەماتيگى. جارىقتىڭ كوپتەگەن قاسيەتتەرىن اشىپ، زەرتتەگەن. جوعارى ماتەماتيكانىڭ ماڭىزدى سالالارىن تالداپ دامىتقان. ول دەنەلەر قوزعالىسىنىڭ نەگىزگى زاڭدارىن جانە تارتىلىس زاڭىن اشقان. (يسااك نيۋتون)
6. ءحۇىى عاسىردىڭ باسىندا عانا اسپان دەنەلەرىنىڭ وربيتالارى شىن مانىندە شەڭبەردەن وزگەشە ەكەنى انىقتالدى. بۇل ماڭىزدى جاڭالىقتى نەمىس استرونومى 1571 - 1630 جىلدارى ءومىر سۇرگەن عالىم كىم بولدى ( يوگان كەپلەر)
ۇپايى از ەكى وقۋشىمەن قوشتاسامىز.
ءىىى تۋر «ويلان تاپ!»
كەلەسى كەزەڭىمىز“ويلان تاپ!” كەزەڭى. بۇل كەزەڭدە ءار ويىنشىعا 4 جۇمباقتان بەرىلەدى. جۇمباقتى شەشۋ ارقىلى ءوز قورجىندارىن تولتىرادى. ءار جۇمباقتى دۇرىس جاۋابى 5 ۇپاي. دايىن بولساڭىزدار باستايمىز. ال، مۇقيات بولىڭىزدار:
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.