InfoHub Logo

1. كىمدە - كىم حالقىنان الماسا ءتالىم،

ونى ۇيرەتە الماس ەشبىر ءمۇعالىم.

ج. بالاساعۇن.

***********

2. باسقالاردى ۇيرەتە ءجۇرىپ، ءوزىمىز دە ۇيرەنەمىز.

سەنەكا.

***********

3. ەشتەڭە تۋرالى سۇرامايتىن ادام ەشتەڭە ۇيرەنبەيدى.

ت. فۋللەر.

***********

4. ءوزىڭدى قاراپايىم جىلى لەبىزىڭمەن سيلاتا بىلمەسەڭ، قۇر قاتالدىقتان تۇك تە شىقپايدى.

ا. پ. چەحوۆ.

************

5. مەن ەش ۋاقىتتا ءوز وقۋشىلارىما ەش نارسە ۇيرەتپەيمىن  تەك قانا ولاردىڭ وقۋى ءۇشىن جاعداي جاسايمىن.

البەرت ەينشتەين

****************

6. حالىقتىڭ كەمەلىنە كەلىپ وركەندەپ ءوسۋى ءۇشىن ەڭ الدىمەن ازاتتىق پەن ءبىلىم قاجەت.

شوقان ءۋاليحانوۆ.

***************

7. ادامدى تاربيەلەۋ – دەمەك ونىڭ ەرتەڭگى قۋانىشقا يە بولاتىن كەلەشەك جولىن تاربيەلەۋ.

ا. س. ماكارەنكو

*************

8.«ءمۇعالىم ءىسى سىرتتاي قاراپايىم بولعانمەن – تاريحتاعى ەڭ ۇلى ءىستىڭ ءبىرى"

ك. د. ۋشينسكيي

*************

9. قۇت بەرەكەڭ - اتاڭ قىمبات،

ايمالايتىن اناڭ قىمبات.

مەيىرىمدى اپاڭ قىمبات.

اسقار تاۋىڭ - اكەڭ قىمبات.

قازىبەك بي

*************

10. بiر ءارiپ ۇيرەتكەنگە 40 جىل سالەم بەر.

*************

11. ۇستاز – اناڭداي ۇلى.

**************

12. ۇستاز ۇستاز ەمەس ءوز شاكiرتi ۇشiن كۇيمەسە، شاكiرت شاكiرت ەمەس ءوز ۇستازىن سۇيمەسە.

**************

13. انا مەيiرiمiمەن ۇستاز مەيiرiمi ەگiز.

*************

14. ۇستازى جاقسىنىڭ ۇستامى جاقسى.

************

15. مەكتەپ – كەمە، بiلiم – تەڭiز. بارار جەرگە تەز جەتەمiز.

**************

16. انا ءتىلى حالىق بولىپ جاسالعاننان بەرى جان دۇنيەسىنىڭ ايناسى، ءوسىپ - ءونىپ، تۇرلەنە بەرەتىن، ماڭگى قۇلامايتىن بايتەرەگى.

جۇسىپبەك ايماۋىت ۇلى

***********

17. انا ءتىلىڭ – اسىلىڭ، ونى بىلمەگەن – ماسىلىڭ.

قادىر مىرزا ءالى

*************

18…ال ەكىنشى باقىتىم – ءتىلىم مەنىڭ

تاس جۇرەكتى تىلىممەن تىلىمدەدىم.

كەي - كەيدە دۇنيەدەن تۇڭىلسەم دە،

قاسيەتتى تىلىمنەن تۇڭىلمەدىم…

مۇقاعالي ماقاتايەۆ

****************

19. ادامنىڭ ادامدىق، ۇلتتىڭ ۇلتتىق ەڭ جوعارعى قاسيەتى – ءتىل وتكىرلىگى مويىماسىن، ءتىل سۇلۋلىعى كەمىمەسىن!

عابيدەن مۇستافين

****************

20. انا تىلىنەن ايىرىلعان ادام ءوز حالقى جاساعان مادەني مۇرانىڭ بارىنەن قۇرالاقان قالادى.

عابيت مۇسىرەپوۆ

***************

21. بۇل داۋىردە ءوز ءتىلىن، ادەبيەتىن بىلمەگەن، قادىرلەمەگەن ادام تولىق ءماندى ينتەلليگەنت ەمەس دەۋگە دە بولادى. سەبەبى، ول قاندايلىق ماماندىق ءبىلىمى بولسا دا، رۋحاني وي تاربيەسىندە سىڭار جاق ازامات بولادى.

مۇحتار اۋەزوۆ

****************

22. انا ءتىلى – جۇرەكتىڭ تەرەڭ سىرلارىن، باسىنان كەشكەن داۋىرلەرىن، قىسقاسى، جاننىڭ بارلىق تولقىندارىن ۇرپاقتىن - ۇرپاققا جەتكىزىپ ساقتاپ وتىراتىن قازىنا…

جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ

****************

23. ءتىل — جۇرتتىڭ جانى. تىلىنەن ايىرىلعان جۇرت — جويىلعان جۇرت.

حالەل دوسمۇحامەد ۇلى

***************

24. انا ءتىلىن ۇمىتقان ادام ءوز حالقىنىڭ وتكەنىنەن دە، بولاشاعىنان دا قول ۇزەدى.

عابيت مۇسىرەپوۆ

*************

25. قازاق مەكتەبىندەگى بالا كەلەشەكتە قاي ماماندىققا بارام دەسە دە، ەڭ الدىمەن ءوزىنىڭ انا ءتىلىن، ادەبيەتىن ءسۇيۋى شارت. سول ءسۇيۋدى ورتا مەكتەپ تابالدىرىعىن اتتاعان سوڭ دا، ماماندىق، ءبىلىم بەرەتىن جوعارى مەكتەپكە اۋىسقاندا دا اسىل قاسيەتىندەي ساقتاۋى كەرەك.

مۇحتار اۋەزوۆ

*************

26. بۇل داۋىردە ءوز ءتىلىن، ادەبيەتىن بىلمەگەن، قادىرلەمەگەن ادام تولىق ءمىندڭ ينتەلليگەنت ەمەس دەۋگە بولادى. سەبەبى ول قاندايلىق ماماندىق ءبىلىمى بولسا دا رۋحاني، وي تاربيەسىندە سىڭارجاق ازامات بولادى.

مۇحتار اۋەزوۆ

**************

27. ءتىلىڭدى جوعالتۋ، سۋ قاراڭعى كوزسىز قالعانىڭنان دا وتكەن قاسىرەت.

جالاۋ مىڭبايەۆ

************

28. «ءتىل – ءار حالىقتىڭ كەشەگى ءجۇرىپ وتكەن جولىن، بۇگىنگە جالعاسقان عۇمىرىنىڭ ەرتەڭگە اپارار مۇددەسىن بەينەلەۋشى، ياعني بار تاريحىنىڭ كۋاگەرى، دەرەكتى كوزى»

س. امانجولوۆ

************

29. “ۇلتتىڭ ءتىلى — سول ۇلتتىڭ جانى، جان - دۇنيەسى. ول جۇرەكتى سوقتىرتىپ تۇرعان قان تامىرى سياقتى. ەگەردە قان تامىرى جابىلىپ قالسا، جۇرەك تە سوعۋىن توقتاتپاي ما؟”

مۇحتار اۋەزوۆ

************

30. الەم ادەبيەتىندەگى ايگىلى ءجۇز كىتاپتى ەمىن - ەركىن بار بوياۋىمەن توگىلتىپ تۇسىرەتىن ءتىل – قۋاتتى ءتىل، قازاق ءتىلى – سونداي ءتىل.

نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ

***********

31. ءسوز سايىستا جەڭىلگەن دە ءبىر – ءتىلى كەسىلگەن دە ءبىر.

توقسارى

***********

32. ادامنىڭ ادامشىلىعى – اقىل، عىلىم، جاقسى اتا، جاقسى انا، جاقسى قۇربى، جاقسى ۇستازدان بولادى. ادام بالاسى ادام بالاسىنان اقىل، عىلىم، ار، مىنەز دەگەن نارسەلەرمەن وزادى.

*************

33. جۇمىسى جوقتىق،

تاماعى توقتىق،

ازدىرار ادام بالاسىن.

اباي

*************

34. ءتىل جۇرەكتىڭ ايتقانىنا كونسە، جالعان شىقپايدى.

************

35. اقىلمەن ويلاپ بىلگەن ءسوز،

بويىنا جۇقپاس، سىرعانار.

ىنتالى جۇرەك سەزگەن ءسوز،

بار تامىردى قۋالار.

اباي

*************

36. ءبىلىپ ايتقان سوزگە قۇن جەتپەيدى،

تاۋىپ ايتقان سوزگە شىن جەتپەيدى.

ءوزىڭ بىلمەسەڭ، بىلگەندەردەن ۇيرەن،

ۇيرەنگەننەن ەشتەڭەڭ كەتپەيدى.

تولە بي

***********

37. ەل باستاۋ قيىن ەمەس،

قوناتىن جەردەن كول تابىلادى.

قول باستاۋ قيىن ەمەس،

شاباتىن جەردەن ەل تابىلادى.

شارشى توپتا ءسوز باستاۋدان قيىندى كورگەم جوق.

بۇقار جىراۋ

************

38. انا ءتىلى – حالىق بولىپ جاسالعاننان بەرى جان دۇنيەسىنىڭ ايناسى، ءوسىپ - ءونىپ، تۇرلەنە بەرەتىن، ماڭگى قۇلامايتىن بايتەرەگى.

جۇسىپبەك ايماۋىت ۇلى

**************

39. كىسىنىڭ كوركى - ءجۇز،

ءجۇزدىڭ كوركى - كوز،

ويدىڭ كوركى - ءتىل،

ءتىلدىڭ كوركى - ءسوز.

****************

40.“ ادامدى ءجون بiلەتiن دانا دەپ بiل،

Iستەرiن جالقاۋ جاننىڭ شالا دەپ بiل.

قۇر جاسى ەلۋلەرگە كەلسە - داعى،

بiلiمسiز سونداي جاندى بالا دەپ بiل”-

*************

41. جومارتتىق پەن مارتتىك. بۇلاردىڭ نەگىزىندە ءۇش نارسە بار: ءبىرى – ءوز ايتقان ءسوزىڭدى ءوزىڭ ورىنداۋ؛ ەكىنشىسى — ادىلدىك پەن تۋرالىققا نۇقسان كەلتىرمەۋ؛ ءۇشىنشىسى — قايىرىمدىلىقتى ەسىڭە ۇستاپ ۇمىتپاۋ. ەگەر مارتتىك پەن جومارتتىق جولىندا جۇرمەك بولساڭ، ءار ۋاقىتتا ءۇش نارسەدەن ساقتانعايسىڭ: كوزدى — جامان نازاردان، قولدى — جامان ىستەن، ءتىلدى — جامان سوزدەن.

قابۋسنامادان

*******************

42. ءتىل – جۇرتتىڭ جانى. تىلىنەن ايىرىلعان جۇرت – جويىلعان جۇرت.

حالەل دوسمۇحاممەد ۇلى

***************

43. كورىنەدى تىلدەن تۇيسىك، ءبىلىم دە،

بىلە بىلسەك جارىلقاۋشى – تىلىندە.

***************

44. بىلىمسىزدەر تىلىنە بەرىك بولسىن،

ءبىلىمدىنىڭ تىلىنە ەرىك بولسىن.

*******************

45. ادامعا ەكى نارسە تىرەك تەگى:

ءبىرى — ءتىل، ءبىرى — ءدىلىڭ جۇرەكتەگى.

**************

46. ءتىل – ەلشىنىڭ قىلىشى، ءتىل قىلىشتان دا وتكىر.

*****************

47. ەلدىكتىڭ وزەگى – بىلىك، كىلتى – ءتىل، ءقادىر - قاسيەتى – كىسىلىك.

ءجۇسىپ بالاساعۇن

**************

48. يگى ءىستىڭ باسى – ءتىل، تاربيە باسى – ءتىل.

ماحمۇد قاشقاري

**************

49. ادەپ باسى — ءتىل.

*************

50. ەردىڭ ءجۇزىن كۇيدىرەتىن نارسە –– ءتىل.

احمەت يۇگىنەكي

*************

51. قازاقتىڭ ءتىلى سونشالىقتى مول. لاكين قازاقتىڭ تىلىمەنەن قانداي كىتاپ بولسا دا جازۋعا بولادى. قازاق ءتىلى مۇنشالىقتى جاتىق ءام انىق بولار ەدى، ەگەر دە ءبىزدىڭ قازاقتار اڭعارىپ، بوتەن ءتىل ارالاستىرماستان ىلگەرى باستىرىپ سويلەسە.

ىبىراي التىنسارين

*************

52. اقىلمەن ويلاپ بىلگەن ءسوز

بويىڭا جۇقپاي سىرعانار.

ىنتالى جۇرەك سەزگەن ءسوز

بار تامىردى قۋالار.

**************

53. ءتىل جۇرەكتىڭ ايتقانىنا كونسە، جالعان شىقپايدى. اقىلدىڭ ءتىلىن السا، جۇرەك ۇمىت قالادى.

***********

53. شەشەننىڭ ءتىلى

شەبەردىڭ ءبىزى.

اباي قۇنانباي ۇلى

************

54. ۇلتتىڭ ساقتالۋىنا دا، جوعالۋىنا دا سەبەپ بولاتىن نارسەنىڭ ەڭ قۋاتتىسى – ءتىل. ءسوزى جوعالعان جۇرتتىڭ ءوزى دە جوعالادى، ءوز ۇلتىنا باسقا جۇرتتى قوسامىن دەگەندەر اۋەلى سول جۇرتتىڭ ءتىلىن ازدىرۋعا تىرىسادى.

احمەت بايتۇرسىن ۇلى

*************

55. ءتىلدىڭ مىندەتى — اقىلدىڭ اڭداۋىن اڭداعانىنشا، قيالدىڭ مەڭزەۋىن مەڭزەگەنىنشە، كوڭىلدىڭ ءتۇيىن تۇيگەنىنشە ايتۋعا جاراۋ.

“ورىسشا وقىعاندار ورىس ءسوزىنىڭ جۇيەسىنە داعدىلانىپ ۇيرەنگەن، نوعايشا وقىعاندار نوعاي ءسوزىنىڭ جۇيەسىنە داعدىلانىپ ۇيرەنگەن. قازاق سوزدەرىن الىپ، ورىس يا نوعاي جۇيەسىمەن تىزسە، ارينە، ول ناعىز قازاقشا بولىپ شىقپايدى. سونداي كەمشىلىك بولماس ءۇشىن ءار جۇرت بالاسىن اۋەلىندە ءوز تىلىندە وقىپ، ءوز تىلىندە جازۋ - سىزۋ ۇيرەتىپ، ءوز ءتىلىنىڭ جۇيەسىن ءبىلدىرىپ، جولىن تانىتىپ، بالالار ابدەن داعدىلانعاندىعىن كەيىن باسقاشا وقىتا باستايدى. ءبىز دە ءتىلىمىز بۇزىلماي ساقتالۋىن تىلەسەك، وزگەلەرشە اۋەلى انا تىلىمىزبەن وقىتىپ، سونان سوڭ باسقاشا وقىتۋعا ءتيىسپىز”

احمەت بايتۇرسىن ۇلى

*****************

56. ءوز تىلىمەن سويلەسكەن، ءوز تىلىمەن جازعان جۇرتتىڭ ۇلتتىعى ەش ۋاقىتتا ادامى قۇرىماي جوعالمايدى.

احمەت بايتۇرسىن ۇلى

***************

57. بالام دەگەن جۇرت بولماسا، جۇرتىم دەيتىن بالا قايدان بولسىن.

احمەت بايتۇرسىن ۇلى

**************

58. ءبىلىم – ءبىر قۇرال. ءبىلىمى كوپ ادام قۇرالى ساي ۇستا سىقىلدى، نە ىستەسە دە كەلىستىرىپ ىستەيدى.

احمەت بايتۇرسىن ۇلى

******************

59. بالا باستاۋىش مەكتەپتە بار ءپاندى تەك انا تىلىندە عانا وقۋى كەرەك.

احمەت بايتۇرسىن ۇلى

*************

60. ءتىل – جۇرتتىڭ جانى. تىلىنەن ايىرىلعان جۇرت – جويىلعان جۇرت.

**************

61.“ءبىزدىڭ تاجىريبەمىزدە قازاق ءتىلى — باي ءتىل. تەك سوزدەرى عىلىم جولىنا سالىنىپ رەتتەلمەگەن ءتىل. قازاق ءتىلى عىلىم جولىنا سالىنىپ رەتتەلسە، ەشبىر جۇرتتىڭ تىلىنەن كەم بولاتىن ەمەس، بۇعان يلانۋىمىز كەرەك”.

**************

62. انا ءتىلىن ءبىلىپ تۇرىپ، بوتەنشە جاقسى سويلەسەڭ، بۇل – ءسۇيىنىش. انا ءتىلىن بىلمەي تۇرىپ، ورىسشا جاقسى سويلەسەڭ، بۇل – كۇيىنىش.

حالەل دوسمۇحاممەد ۇلى

***************

63. سۇيەمىن تۋعان ءتىلدى — انام ءتىلىن،

بەسىكتە جاتقانىمدا - اق بەرگەن ءبىلىم!

شىر ەتىپ جەرگە تۇسكەن مينۋتىمنان

قۇلاعىما سىڭىرگەن تانىس ءۇنىن.

سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆ

***************

64. انا ءتىلى قايناعان قاننىڭ، قينالعان جاننىڭ، تولعانتقان كوڭىلدىڭ، لۇپىلدەگەن جۇرەكتىڭ سىعىندىسى، وندا ءدام دە، ءمان دە بولۋ كەرەك.

سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆ

************

65.“قازاق ءتىلى باي، تازا ىرگەلى جۇرت ءتىلى دەپ ءبارىمىز دە ايتامىز… ءبىراق قۇر باي، تازا دەۋمەن ءتىلىمىز وزدىگىنەن ساقتالىپ، ادەبيەتىمىز ءوربىپ كەتە الا ما؟ قاي جۇرتتىڭ ءتىلى بولسا دا ءتۇۋ باسىندا بىزدىكى سەكىلدى تازا دا، باي بولعان. ءبىراق ولار كورشى جۇرتتاردىڭ ءسوزى قوسىلا - قوسىلا، جۇرە بۇزىلعان. ءبىزدىڭ قازاق ءتىلى بۇرىن ىلعالسىز تازا بولسا دا، بۇل كەزدە باسقا جۇرتتارمەن ارالاسا باستادىق، باسقا جۇرتتاردىڭ وقۋىن وقىدىق… ءبىر جاعى بۇحار، ءبىر جاعى مەككە، مەدينە، ستامبۇلداردىڭ دا وقىپ قايتقاندارىمىز بار. سولاردىڭ ءبارى ەلگە نوعايشىلاپ، ارابشىلاپ، سارتشىلاپ قايتىپ ءجۇر. بۇلاردىڭ سويلەگەن سوزىندە، جازعان حاتىندا شەت جۇرتتاردىڭ ءتىلى اڭقىپ تۇر… قازاق ءتىلىن ساقتايمىز، بالالارىمىزدى قازاقشا بولسىن دەگەندە بۇلاردىڭ ءبارىنىڭ نەگىزى “ءتىل قۇرالى” ەكەنىن ۇمىتپاسقا كەرەك”.

ءمىرجاقىپ دۋلاتوۆ

*************

66.“قازاق تىلىنەن اسىل، قازاق تىلىنەن باي ءتىل جوق. سول اتا - بابانىڭ ءتىلى بولعان قازاق ءتىلىن وسى كۇنگى قازاقتىڭ جالعىزى بىلمەيدى. ەگەر قازاق ءتىلىن بىلسە، ءدىن دە وسىندا، عىلىم - ءبىلىم دە وسىندا. سولاي بولعانى ءۇشىن بۇرىنعى وتكەن اتا - بابالارىمىز ءبارى جاقسى بولىپ، اۋليە بولىپ ءوتتى”، “دۇنيەدەگى ەڭ اسىل ءتىل — اراب ءتىلى، ودان كەيىن تۇرىك ءتىلى، تۇرىك ءتىلىنىڭ ىشىندەگى گاۋھارى — قازاق ءتىلى”.

ءماشھۇر ءجۇسىپ كوپەي ۇلى

*************

67.“ءتىل — ادام جانىنىڭ ءتىلماشى. ءتىلسىز ۇلت، تىلىنەن ايىرىلعان ۇلت بولىپ جاساي الماق ەمەس، ونداي ۇلت قۇرىماق. ۇلتىنىڭ ۇلت بولۋى ءۇشىن ءبىرىنشى شارت — ءتىلى بولۋى. ۇلتتىڭ ءتىلى كەمي باستاۋى ۇلتتىڭ قۇري باستاعانىن كورسەتەدى. ۇلتقا تىلىنەن قىمبات نارسە بولماسقا ءتيىستى. ءبىر ۇلتتىڭ تىلىندە سول ۇلتتىڭ جەرى، تاريحى، تۇرمىس، مىنەزى ايناداي اشىق كورىنىپ تۇرادى. قازاق تىلىندە قازاقتىڭ سارى سايران دالاسى بىرەسە جەلسىز تۇندەي تىمىق، بىرەسە قۇيىنداي ەكپىندى تاريحى، سارى دالادا ۇدەرە كوشكەن تۇرمىسى، اسىقپايتىن، ساسپايتىن سابىرلى مىنەزى — ءبارى كورىنىپ تۇر. قازاقتىڭ سارى دالاسى كەڭ. ءتىلى دە باي. وسى كۇنگى تۇرىك تىلدەرىنىڭ ىشىندە قازاق تىلىنەن باي، ورالىمدى، تەرەڭ ءتىل جوق. تۇرىك تىلىمەن سويلەيمىز دەگەن تۇرىك بالالارى كۇندەردە ءبىر كۇن اينالىپ قازاق تىلىنە كەلمەكشى، قازاق ءتىلىن قولدانباقشى. كۇندەردە ءبىر كۇن تۇرىك بالالارىنىڭ ءتىلى بىرىكسە، ول بىرىككەن ءتىلدىڭ نەگىزى قازاق ءتىلى بولسا، ءسوز جوق، تۇرىك ءتىلىنىڭ كەلەشەك تاريحىندا قازاق ۇلتى ءقادىرلى ورىن الماقشى. كەلەشەكتىڭ وسىلاي بولۋىنا ءبىزدىڭ يمانىمىز بەرىك”.

************

68. ۇلت ءۇشىن تىلىنەن قىمبات ەش نارسە جوق.

ماعجان جۇمابايەۆ

*************

69.“انا ءتىلى — حالىق بولىپ جاسالعاننان بەرى جان دۇنيەسىنىڭ ايناسى، ءوسىپ - ءونىپ، تۇرلەنە بەرەتىن ماڭگى قۇلامايتىن بايتەرەگى”.

جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ

************

70. كەڭسە ءتىلى قازاقشا بولماي، ءىس وڭبايدى…

ساكەن سەيفۋللين

*************

71.“بۇل داۋىردە ءوز ءتىلىن، ادەبيەتىن بىلمەگەن، قادىرلەمەگەن ادام تولىق ءماندى ينتەلليگەنت ەمەس دەۋ دە بولادى، سەبەبى، ول قاندايلىق ماماندىق ءبىلىمى بولسا، رۋحاني - وي تاربيەسىندە سىڭار جاق ازامات بولادى. تەگىندە، قاي ماماندىق سالاسىندا جۇرگەن ادام بولسا دا، شىن ينتەلليگەنت دارەجەسىنە جەتۋ ءۇشىن ادەبيەتتى ءبىلۋ جالپىلىعى ورتاق شارت. ننا تىلىنەن بىرنەشە جاعدايلار سەبەپ بولىپ اجىراعان ەل “ازعان” ەل اتانىپ، كەيىننەن اتى ءوشىپ، ۇرپاقتارى بۇرشاقشا بىتىراپ، قارداي ەرىپ، قۇمعا سىڭگەن سۋداي دەرەكسىز جوعالىپ كەتكەنىن تاريحتان كەزدەستىرۋگە بولادى. ونداي سورماڭداي ەل بۇرىنعى كەزدە از بولماعاندىعىنا تاريحتا دالەلدەر از ەمەس”.

*************

72. كىمدە - كىم قازىرگى ۋاقىتتا انا ءتىلىن، ءوزىنىڭ ادەبيەتىن سىيلاماسا، باعالاماسا، ونى ساۋاتتى، مادەنيەتتى ادام دەپ ساناۋعا بولمايدى.

************

73. قازاقشا جازۋ — قازاق سوزدەرىنىڭ كەز - كەلگەنىن قۇراستىرا بەرۋ ەمەس.

************

74…. كوگەن كوز قازاعىما قاراتىپ، مىنبە قۇرىپ، سول مىنبەگە شىعارىپ: “اقىرعى ءدىلىڭىزدى ايتىڭىزشى، مۇحتار!” – دەسە، ءتىلىمنىڭ ۇشىندا جۇرگەن ءسوز تومەندەگىشە: تاس ۇگىتىلىپ قۇمعا اينالادى، تەمىر توزادى، ۇرپاق وزادى، دۇنيەدە ولمەيتىن ءسوز عانا، حالقىمىزبەن بىرگە جاساسىپ كەلە جاتقان مۇرا ءسوزىمىزدى ارزانداتىپ المايىق.

************

75. كىمدە - كىم انا ءتىلىن، ادەبيەتىن سىيلاماسا، باعالاماسا، ونى ساۋاتتى، مادەنيەتتى ادام دەپ ساناۋعا بولمايدى.

مۇحتار اۋەزوۆ

************

76. اركىمنىڭ تۋعان ءتىلى – تۋعان شەشە،

وعان بالا مىندەتتى سان مىڭ ەسە.

ءسابيت مۇقانوۆ

************

77. ءسوز — حالىقتىڭ قىمباتتان قىمبات كەنى.

ءسابيت مۇقانوۆ

************

78. ءوز ءتىلىن سەزبەگەن بالا — انا ءسۇتىن تاتپاعان جەتىممەن تەڭ.

************

79. انامىزدىڭ اق سۇتىمەن بويىمىزعا دارىعان ءتىلىمىزدى ۇمىتۋ – بۇكىل اتا - بابامىزدى، تاريحىمىزدى ۇمىتۋ.

************

80.…قازاق ءتىلى … وتكىرلىگىمەن، بوي بالقىتىپ، تامىر شىمىرلاتىپ جان جۇيەڭدى جاندىرىپ، قۇلاق قۇرىشىن قاندىرىپ، ۇعىمىنا قونىمدى، جۇرەگىڭە ءتيىمدى… قىسىل تاياڭ قاتال جاعدايدا قايراپ، ەگەپ «ءسوز تاپقانعا قولقا جوق» دەگەندەيىن ەرگە، ەلگە مەدەت بولىپ ادام تۇگىل جاعدايدىڭ كومەيىنە قۇم قۇيىپ، اۋزىن اشتىرماي، ءۇنىن شىعارماي قوياتىن ءتىل…

باۋىرجان مومىش ۇلى

***************

81. ءتىل بايلىعى، ءتىل تازالىعى – ۇلت قاسيەتىنىڭ، سالت - ساناسىنىڭ نەگىزگى ونەگەسى، ناعىز بەلگىسى.

باۋىرجان مومىش ۇلى

***************

82. قازاق ءتىلى ەش ۋاقىتتا وزىمەن كورشىلەس حالىقتىڭ تىلدەرىنەن سورلى بولىپ، قاتاردان قالىپ ءومىر سۇرمەگەندىگى، ءوز سىباعاسىن ەشكىمگە جىبەرمەگەندىگى مىڭداعان جىل تاريحىندا ايقىندالعان.

باۋىرجان مومىش ۇلى

***************

83. كەيبىر ۇل - قىزدارىمىزدىڭ انا ءتىلىمىزدى بىلمەۋى، نە شالا ءبىلۋى مەنى قاتتى قىنجىلتادى. بۇعان ەڭ الدىمەن اتا - انا كىنالى.

باۋىرجان مومىش ۇلى

***************

84. ءتىل بايلىعى، ءتىل تازالىعى – ۇلت قاسيەتىنىڭ، سالت - ساناسىنىڭ نەگىزگى ونەگە بەلگىسى.

باۋىرجان مومىش ۇلى

***************

85. انا ءتىلىن انانىڭ بالاسىنداي ءسۇي.

86. ءتىل ولگەندى دە تىرىلتەدى.

87. پايداسىز مىڭ سوزدەن بارماقتاي عانا پايدالى ءبىر ءىس ارتىق.

88. قامشى داعى ەتتە، ءتىل داعى جۇرەكتە.

89. ءتۇرلى - ءتۇرلى بايلىق بار. سولاردىڭ تاڭداۋىن بەرسە، مەن ءتىل بايلىعىن تاڭدار ەدىم. ويتكەنى ءتىل بايلىعى — بارىنەن دە سەنىمدى بايلىق.

عابيدەن مۇستافين

**************

90. انا ءتىلىن ۇمىتقان ادام ءوز حالقىنىڭ وتكەنىنەن دە، بولاشاعىنان دا قول ۇزەدى…

انا ءتىلىن تەك وگەي ۇلدارى عانا مەنسىنبەيدى، وگەي ۇلدارى عانا اياققا باسادى.

91. انا ءتىلى دەگەنىمىز – باياعىسىن دا، بۇگىنگىسىن دە، بولاشاعىن دا تانىتاتىن، سول حالىقتىڭ ماڭگىلىگىنىڭ ماڭگىلىك ماسەلەسى.

92.“ادەبيەت ءتىلى ءبىر حالىقتىڭ ءتىل بايلىعىن عانا كورسەتپەيدى، سونىمەن بىرگە، سول حالىقتىڭ ەلدىك دارەجەسىن، وي - كەمەرىن سەزىنۋ تەرەڭدىگى مەن تايازدىلىعىن دا كورسەتىپ تۇرادى. ەڭ اقىرى — انا ءتىلىن بىلمەگەن اقىن، جازۋشى ەل - جۇرتىنىڭ ەسكىلى - جاڭالى تىرشىلىگىمەن اجىراسقانىن دا كورسەتەدى”.

93. انا ءتىلىن بىلمەۋشىلەر وزدەرىن ءبىلىمسىز دەپ سانامايدى - اۋ دەيمىن. سوندىقتان وزدەرىن اسىراپ وتىرعان انا ءتىلىن قالاي بولسا دا سولاي قورلاي بەرۋگە ۇيالمايدى.

94. تىلدەن بيىك اسقار تاۋ، تىلدەن اسقان بايلىق جوق، تىلدەن تەرەڭ تەڭىز جوق.

95. ءتىلىن بىلمەگەن، ءتۇبىن بىلمەيدى. ونداي ادام كۇلدىرەمىن دەپ كۇيدىرەدى، سۇيسىندىرەمىن دەپ سۇرىندىرەدى، بىلدىرەمىن دەپ بۇلدىرەدى، قۋانتامىن دەپ قۋارتادى، كەلتىرەمىن دەپ كەتىرەدى، جۇباتامىن دەپ جىلاتادى.

عابيت مۇسىرەپوۆ

******************

96. قازاق ءتىلى – ءوزىنىڭ دالاسىنداي كەڭ پىشىلگەن جايدارى دا جالپاق ءتىل. وعان قىسىلىپ - قىمتىرىلۋ، ەرىن ۇشىنان شۇلدىرلەپ - بىلدىرلاۋ مۇلدە جات. قازاق نەنى ايتسا دا اۋىزدى تولتىرىپ ايتادى. قازاق ءسوزى قاشاندا دالانىڭ قوڭىراۋ جەلىندەي ەركىن ەسىپ تۇرادى. قازاق ءتىلىنىڭ بيازى ماقامى – دومبىرانىڭ كۇمبىر قاققان سازىنداي. اسقاق اۋەندىلىگى شىرقاپ سالار انىندەي. شەشەندەردەن شىققان قارا ءسوزدىڭ وزىندە ولەڭگە بەرگىسىز كەلىسىم، ىشتەي ۇيلەسكەن ىرعاق بولادى. ءسوز بەن ءسوز، دىبىس پەن دىبىس ءوزارا ۇيقاسىپ، جىمداسىپ جاتادى. تىڭداۋشىسىن بىردەن ۇيىتىپ اكەتەتىن وسى ۇندەستىك پەن اسەم ىرعاق قۇلاق تۇبىنە حرۋستالداي سىڭعىرلاپ، قازاق ءتىلىن سۇلۋ دا سيقىرلى ەتىپ كورسەتەدى. كەيدە قازاق بولىپ تۋعانىڭ ءۇشىن جانە الەمدەگى ەڭ باي، ەڭ سۇلۋ تىلدە سويلەگەنىڭ ءۇشىن ءوزىڭدى باقىتتى سەزىنەسىڭ.

قابدەش ءجۇمادىلوۆ

********************

97. قازىرگى قازاق ءتىلى — نەبىر كەرەمەت فيلوسوفيالىق تولعانىستاردى دا، كۇردەلى تەرەڭ ويلاردى دا، قىلدان نازىك، جىبەكتەن بيازى، اياۋلى سەزىم - تەبىرەنىستەرىن دە ەمىن - ەركىن اسەرلى جەتكىزەتىن كوسىلمەلى، كەڭ قۇلاشتى كوركەم ءتىل، “تولقىنىن جۇرەگىنىڭ حاتتاي تانىتار” عاجاپ تىلدەردىڭ ءبىرى. بۇعان بارشا قازاق بالاسى ماقتانا الادى.

**************

98. انا ءتىلى

انانىڭ قۇنار ءسۇتى عوي،

عۇمىر بويى سەن ەمەتىن.

انا ءتىلى

حالقىڭنىڭ ىرىس - قۇتى عوي،

يگىلىگىڭە كەنەلەتىن.

مۇزافار الىمبايەۆ

******************

99. جالپى تۇگەل تاۋەكەلگە مىنبەي تۇرىپ، جالقى ەشتەڭە بىتىرە المايدى. قاراپايىم ەل دەگەن بولمايدى. جەرىنە، سۋىنا، تىلىنە، دىنىنە، تاريحىنا، تاعدىرىنا يە حالىق دەگەن بولادى. تەك سونداي حالىق قانا ەسەرىن تۇزەپ، ەرىنە مەدەت بولا الادى. قورلانا بەرمەي، ارلانا بىلەيىك. نامىستىڭ ءسوزىن سويلەيىك.

ءابىش كەكىلبايەۆ

*****************

100. حالىقتىڭ ماڭگى عۇمىرى ونىڭ تىلىندە. ءاربىر ءتىل ءوزىنىڭ حالقى ءۇشىن ۇلى.

شىڭعىس ايتماتوۆ

********************

101. قازاق ءتىلى – اسا باي ءتىل، يكەمدى ءتىل. ورامىن، بۇرامىن تاۋىپ، قيسىمىن، ورايىن كەلتىرىپ پايدالانساڭ، بۇل تىلمەن سۋرەت سالۋعا، تاس قاشاپ، تەكەمەت ويۋعا بولادى - اۋ. بۇل تىلدەن ماي تامادى دەسە دە سيار. حالىقتىڭ تىلىنە، جىرىنا قۇلاق سالساڭ نە ءبىر الۋان – شەكەر بالداي تاتيتىن نارىنە، ارىنە استە، تويمايسىڭ. عاشىقپىن قازاق تىلىنە! … وسىنداي مايسا سۇلۋ ءتىلدى قالاي وگەيسىتۋگە بولادى.

نۇرتاس وڭداسىنوۆ

*******************

102. انا ءتىلىنسىز حالىق بولمايدى. تىلىنەن ايىرىلعان ۇلت – تاريحىنان، ءتۇپ - تامىرىنان ايىرىلعان ۇلت. ءتىلسىزدى ۇلت دەۋگە بولمايدى. تىلىنەن ايىرىلعان حالىق – اتا - باباسىنىڭ، تۋعان اكەسى مەن اناسىنىڭ اتىن ۇمىتقان حالىق. ال وندايلاردى ماڭگۇرت دەپ اتايدى.

 

شەرحان مۇرتازا

******************

103. مەملەكەتتىك تىلدە عىلىم دامىماي، مەملەكەتتىك ءتىل دە دامىمايدى.

104. ءتىلدى اۋدارمامەن دامىتا المايمىز.

105. ءتىل – حالىقتىڭ باستى بەلگىسى. مەملەكەتتىك ءتىل – تەك مەملەكەتتىك رامىزدەردىڭ ءبىرى عانا ەمەس، ۇلتتاردىڭ، مەملەكەتتەردىڭ بىرەگەي نەگىزى.

ءبارىمىز دە مويىنداۋعا ءتيىس ءبىر شىندىق بار: جالپى ادام بالاسى، جەكە ۇلتتار مەن ۇلىستار جەر بەتىندە قانشا جاساماسىن، ونىڭ ءتىلسىز كورگەن كۇنى – تۇل.

ءابدۋالي قايدار

********************

106. قازاق قازاقپەن قازاقشا سويلەسسىن!

107. تىلدەن ارتىق قازىنا جوق

تىلدەن ارتىق قاسيەت جوق.

108. قازاقستاننىڭ بولاشاعى قازاق تىلىندە جاتىر. قازاق ءتىلى ءالى بىرتە - بىرتە مەملەكەتتىك قىزمەتتە، ەكونوميكا مەن ءومىردىڭ بارلىق سالاسىندا باسىمدىق تانىتاتىن بولادى.

109. قازاقستاندى مەكەندەيتىن ءار ءتۇرلى ۇلت وكىلدەرىنىڭ تىلىنە قۇرمەت كورسەتۋ، ولاردىڭ انا تىلىندە ءبىلىم الىپ، ءتول مادەنيەتىن دامىتۋىنا جاعداي جاساۋ – مەملەكەتىمىزدىڭ ماڭىزدى ستراتەگيالىق مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى.

110. عاسىرلار بويى قازاقتىڭ ۇلت رەتىندەگى مادەني تۇتاستىعىنا ەڭ نەگىزگى ۇيىتقى بولعان – ونىڭ عاجايىپ ءتىلى.

نۇرسۇلتان نازاربايەۆ

**********************

111. التىندى باسقالارعا قازدىرىپ الارمىز، ءبىراق قازاق ءتىلىن باسقالار ارقىلى دامىتا المايمىز. قازاق ءتىلىن تەك قازاق حالقىنىڭ ءوزى عانا مەملەكەتتىك ءتىل دەڭگەيىنە جەتكىزە الادى.

****************

112. ۇلتتىق ءتىلىمىزدىڭ – مەملەكەتتىك ءتىلىمىزدىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋگە بارلىق قازاق ورتاق كۇش سالۋعا ءتيىسپىز دەپ ويلايمىز.

ءنابيجان مۇقامەدحان ۇلى

*****************

113. قازاق ءتىلى جايىندا جىلاڭقى 40 ماقالا جازعانشا، 40 ادامدى قازاق تىلىنە ۇيرەتىپ شىعارعانىمىز ارتىق.

التىنبەك سارسەنبايەۆ

***********

114. ءتىلىڭ ءۇشىن جانىڭدى اياما، قۇلىنىم. ءتىل حالىقتىڭ جانى. ءتىلسىز حالىق، حالىق بولۋدان قالادى. ءتىلىڭدى قورعا!

108 - جاستاعى بوجاي انا

************

115. انا ءتىلى دەگەنىمىز – كۇللى ءتىل اتاۋلىدان ىشكى قۇرىلىس ەرەكشەلىگىمەن دارالاناتىن، بەلگىلى ءبىر حالىقپەن ناقتى كەڭىستىكتە تاريحي بىرگە جاساپ، ونىڭ ءتول مادەنيەتىن ۇرپاقتان - ۇرپاققا ۇزدىكسىز ۇلاستىرۋشى، سول حالىق ادامدارىنا تۇگەلدەي جانە جان - جاقتى قىزمەت ەتەتىن ۇلتىشىلىك قاتىناس قۇرالى.

باقىتجان حاسانوۆ

************

116. تاۋەلسىز ەلىمىز بار، بايىرعى جەرىمىز بار، باياندى اتامەكەنىمىز بار، قايىرلى ءدىنىمىز بار، زايىرلى ءدىلىمىز بار، باي ءتىلىمىز بار، وسىناۋ شالقار دالامىز بار، باس يەر پرەزيدەنتىمىز بار. سوندىقتان مىعىم ەل بولامىز دەگەن قۇدايدان ءۇمىتىمىز بار.

بولاشاق ءۇشىن ءتىلىمىزدى قايتكەندە دە ساقتاۋىمىز ءتيىس.

ءومىرزاق ايتباي ۇلى

*************

117. بۇگىنگى تاڭداعى انا ءتىلىمىز ءۇشىن كۇرەس ەكى مايداندا جۇرگىزىلۋى كەرەك، ءبىرى – قازاق ءتىلىنىڭ الەۋمەتتىك قىزمەت اياسىن كەڭەيتۋ، ونى اسىرەسە كەڭسە - ءىس قاعازدارىنىڭ دا، عىلىمنىڭ دا، زاڭ - سوت ىستەرىنىڭ دە تىلىنە اينالدىرۋ بولسا، ەكىنشىسى ودان كەم تۇسپەيتىن، ءتىل مادەنيەتىن كوتەرۋ، ءتىلىمىزدى تەك دۇرىس قانا ەمەس، اسەرلى، ادەمى ەتىپ جۇمساۋ ءۇشىن كۇرەس بولۋعا ءتيىس.

رابيعا سىزدىق

***********

118. ءتىل يگەرۋ تىڭ يگەرۋدەن دە قيىن.

قونىسباي ءابىل

**********

119. ءار حالىقتىڭ انا ءتىلى – ءبىلىمنىڭ كىلتى... ءبىزدىڭ قازاق جاستارىمىز انا تىلىنە جەتىك، ءبىلىمدى، مادەنيەتتى بولسىن.

احمەت جۇبانوۆ

***********

120. ۇلتتىق رۋحانياتىمىزدىڭ وزەگى – ءتىل

ءابىش كەكىلباي

**********

121. ناعىز تۇرىك زاتتى حالىق ءتىلى – ءبىزدىڭ قازاقتا

ءاليحان بوكەيحان

***********

122. ءبىزدىڭ قازاق باۋىرلارىمىز اتالى ءسوزدى وتە تۇسىنەتىن، وتە زەرەك حالىق.

سايفي قۇداش

************

123. ءبىز ءتىلىمىزدى قانشا ساقتاساق، ۇلتىمىزدى دا سونشا ساقتاعان بولامىز

عۇمار قاراش

*************

124. تۇرىك ءتىلىنىڭ ىشىندەگى گاۋھارى – قازاق ءتىلى

ءماشھۇر ءجۇسىپ كوپەي ۇلى

************

125. قاسيەتىن سەزەم دەپ انا ءتىلدىڭ،

قاۋىرسىنى قالمادى قاناتىمنىڭ

مۇقاعالي ماقاتايەۆ

***********

126. ءتىل – ءدىلىمىزدىڭ دىڭگەگى، سالت - ءداستۇرىمىزدىڭ قاينار بۇلاعى.

امانگەلدى ەرمەگيايەۆ

**********

127. تاربيەنىڭ ءبىرىنشى شارتى بالاعا جاقسى ەسىم تاڭداۋ.

الىشەر ناۋاي

************

128. بالانىڭ تارتىپسىزدىگى ءۇشىن اكەنى اياۋسىز جازالاۋ كەرەك.

فەليكس دزەرجينسكيي

***********

129. ناتيجەلى تاربيەنىڭ سىرى مۇعالىمگە بولعان قۇرمەتتە.

ر. ەمەرسون

************

130. پەرزەنتتەر انالاردى بريلليانتتان دا ارتىق بەزەيدى.

سامۋەل باتلەر

************

131. بالا ەش نارسەگە قىزىقپاسا، ەش نارسەنى ۇيرەنە المايدى.

************

132. تاربيەشى بولۋ ءۇشىن، تاربيەلەنگەن بولۋىڭ كەرەك.

س. ا. ماكارەنكو

************

133. بالالار تاربيەسىن – ۇلكەندەردەن باستاۋ كەرەك.

م. گوركيي

*************

134. مەكتەپ اقىلىڭا، اقىل قوسادى

ءمۇعالىم كەلەشەكتىڭ، جولىن سىزادى.

**********

135. بالا - دۇنيەگە اكەلگەندىكى ەمەس، تاربيەلەگەندىكى.

حالىق ماقالى

************

136. اقىلى قىسقانىڭ ءتىلى ۇزىن.

اريستوفان

************

137. قالاي بولسا سولاي سويلەيتىن ادام، قالاي بولسا سولاي ويلايتىن ادام.

************

138. ەشبىر اتا - انا ءوز پەرزەنتىنە مىنەز - قۇلقىنان ارتىق مۇرا قالدىرمايدى.

(مىڭ ءبىر حاديس)

************

139. كوپ ويلاپ، جاقسى سويلە نۇسقا بولسىن،

قايتارار جاۋابىڭ دا قىسقا بولسىن.

ج. بالاساعۇن.

*************

140. ءوزى بىلمەي، بىلگەننىڭ ءتىلىن العان عالىم،

ءوزى بىلمەي بىلگەننىڭ ءتىلىن الماعان، وزىنە زالىم.

ز. م. بابىر.

************

141. تۋعان تىلىنە جانى اشىماعان ادام – جاندىك.

ك. گ. پاۋستوۆسكيي.

*************

142. بالاعا بەرىلگەن دۇرىس تاربيە - بۇل باقىتتى كارىلىك،

قاتە تاربيە ءبىزدىڭ كەلەشەكتەگى سورىمىز، ءبىزدىڭ كوز جاسىمىز.

س. ا. ماكارەنكو

*************

143. ءبىلىم كوپ ءومىر از،

كەرەگىڭدى تاسقا جاز

*************

144. حالىق ءۇشىن ناننان سوڭ ەڭ ماڭىزدىسى - مەكتەپ

ۋ. دانتون

************

145. ءبىلىم جانە اتامۇرانى جاقسى تاربيە مەنەن بەزەۋ كەرەك

ابۋ ناسىر فارابيي

************

146. بالانى تاربيەلەۋگە كۇشى جەتپەگەن ادام عانا ونىڭ ۇستىنەن ارىز ەتەدى.

*************

147. اق جولىندا كىم ۇيرەتسە ءبىر ءارىپ

بولماس ونىڭ قىزمەتىن قايتارىپ

الىشەر ناۋاي.

************

148.«ماعان جاقسى ءمۇعالىم بارىنەندە ارتىق، ويتكەنى ءمۇعالىم مەكتەپتىڭ جۇرەگى»

ى. التىنسارين

************

149.«ادامنىڭ ادامگەرشىلىگى جاقسى ۇستازدان بولادى»

*************

150.«مەكتەپتە وقۋ كەرەك، ال مەكتەپتەن شىققاننان كەيىن وننان دا كوبىرەك وقۋ كەرەك»

د. ي. پيساريەۆ

************

151. بىلىمنەن جاقسىراق قازىنا بولماس،

ول ءبىر تاسقىن بۇلاق سۋى سارقىلماس.

ا. رۋداكيي

************

152. مەكتەپ قۇشاعىندا بىلىمگە تالپىن،

ەرتەڭ ازامات – دەپ ارداقتار حالقىڭ.

**************

153. سەن وقىتقان ارىپتەر،

دۇنيە سىرىن دارىپتەر.

************

154. ءمۇعالىمنىڭ ءسوزى – تاربيەنىڭ قۇرالى

*************

155. بالانى تاربيەلەۋ - قوعام باسقارۋىنان دا اۋىر.

************

156. ۇستاز – ءار ءبىر وقۋشىعا اقىل - كەڭەس ايتاتىن، باقىت جولىن كورسەتەتىن، جاقسىلىققا جول سىلتەۋشى، جاناشىر ادامنىڭ ءبىرى.

**************

157. ساقتار بولساڭ حالقىڭدى، ءتىلدى ساقتا.

باعا جەتپەس مۇرا جوق، تىلدەن باسقا.

ءابۋ سارسەنبايەۆ.

*************

158. شەشەندىكتەن نە پايدا،

ارتىندا ءسوزى قالماسا؟

باتىرلىقتان نە پايدا،

حالقىنا قايران قىلماسا؟

حاندىقتان نە پايدا،

قاراشاسىن جالماسا؟

مولدالىقتان نە پايدا،

شاريعاتتى وزگەرتىپ،

ناشارلاردى الداسا؟

تولە بي

*************

159. تۇلپاردان تۇلپار تۋادى،

سۇڭقاردان سۇڭقار تۋادى،

اسىلدان اسىل تۋادى،

جالقاۋدان ماسىل تۋادى،

ماسىلدان مالىقپاس تۋادى،

ءتىلازاردان قالجاقپاس تۋادى،

تازدان جارعاقپاس تۋادى،

ساراڭنان بەرمەس تۋادى،

سوقىردان كورمەس تۋادى،

مىلجىڭنان ەزبە تۋادى،

قىدىرمادان كەزبە تۋادى.

مايقى بي

**************

160. ءبىلىپ ايتقان سوزگە قۇن جەتپەيدى،

تاۋىپ ايتقان سوزگە شىن جەتپەيدى.

ءوزىڭ بىلمەسەڭ، بىلگەندەردەن ۇيرەن،

ۇيرەنگەننەن ەشتەڭەڭ كەتپەيدى.

 

*************

161. ازعا - ازدى قوسا بەرسەڭ از - ازدان،

ول از كەيىن كوپ بولادى وراسان.

گرەك ماقالى

 

قاجەتتى سىلتەمەلەر:

ءتىل تۋرالى ماقال - ماتەلدەر

سايتتاعى بارلىق ماقال - ماتەلدەر

ۇلاعاتتى سوزدەر

ماقال-ماتەلدەر

---