Yqtımaldyqtardy qosý, kóbeıtý teoremasy
Sabaqtyń taqyryby: Yqtımaldyqtardy qosý, kóbeıtý teoremasy
Sabaqtyń maqsaty: Oqýshylarǵa yqtımaldyqtardy qosý, kóbeıtý teoremasynyń kómegimen teńdeýlerdi jáne teńdeýler júıesin sheshý týraly teorıalyq túsinik pen tıimdi oılaý tásilderin úırete otyryp, praktıkalyq esepterdi shyǵarý úrdisinde shyǵarmashylyq oıdyń úzilissiz jumys isteýine kómektesý jáne ekonomıkalyq esepteýlerdi júrgize bilýdi úıretý.
Tárbıelik maqsaty: Uqyptylyqqa, ózderine tanys pikirlerdi jınaqtaı bilýge úıretý.
Damytý maqsaty: Ǵylymı kózqarasy men belsendiligin qalyptastyrý,
Pán aralyq baılanys: Informatıka, Fızıka
Sabaqtyń kórnekiligi: Grafıkter, plakattar, sýretter, mýltımedıalyq proektor.
Sabaqtyń júrisi:
I, Uıymdastyrý bólimi: Oqýshylardyń oqý quraldaryn, sabaqqa qatysyn tekserý.
İİ. Úı tapsyrmasyn suraý:
1. Jańa sabaqty túsindirý: 1. Kirispe. Kezdeısoq san.
2. Oqıǵalarǵa qoldanatyn is – áreket.
3. Yqtımaldyqtardy qosý, kóbeıtý teoremasy.
1. Jańa sabaqty bekitý: № 1, 4 esepti shyǵarý
2. Qysqasha konspekt jazý.
Oqý kezeńinde oqýshylar ómirdegi bolatyn ártúrli jaǵdaılardy taldaýǵa yqtımaldyqtar teorıasy jáne statısıka ádistemelerin qoldanýdy úırenedi.
Kezdeısoq oqıǵanyń bolý jıiligin pánniń kóp bólimderinde kezdestirýge bolady, ásirese Ia. Bernýllıdiń úlken sandar zańyn úırenýde. Kezdeısoq san – yqtımaldyq teorıasynyń negizgi uǵymy. Kezdeısoq sandar kezdeısoq oqıǵalardy san arqyly berýge múmkindik beredi, bul óte yńǵaıly, n synaýda n ósken saıyn kezdeısoq oqıǵanyń bolý sanynyń qulqy yqtımaldyq teorıasynda mańyzdy rol atqaratyn yqtımaldyqtyń úlestirý fýnksıasynyń qulqyna uqsaıdy. Sonymen kez – kelgen ǵylymdy meńgerý úshin, eń aldymen negizgi uǵymdardy ıgerý qajet jáne táýelsiz synaýda kezdeısoq oqıǵanyń bolý jıiligin eksperıment arqyly oqý kerek. Biraq, kompútersiz jıiliktiń qulqyn eksperıment arqyly zerttep oqý múmkinshiligi kemde – kem. Statısıkanyń jáne yqtımaldyqtar teorıasynyń ádisteri on jetinshi ǵasyrdyń ortasynda qolǵa alyna bastady jáne osy bastapqy kezeńde ol demografıa, saqtandyrý, oıyndar teorıasynyń mindetterimen tyǵyz baılanysty boldy. Statısıkalyq konsepsıalar jıyrmasynshy ǵasyrda barlyq jaratylystaný ǵylymynda, ekonomıkada, óndiristi uıymdastyrýda, ınjenerlik iste jetekshi ról atqaryp otyr. Yqtımaldyqtar teorıasy men statısıkanyń praktıkalyq paıdasymen qatar, ádistemelik mańyzy da asa zor. Yqtımaldyqtar teorıasy qajettilik, sebeptilik, sharttylyq, uǵymdar men qatar kezdeısoqtyq uǵymyn engizý esebinen júıelerge ıkemdilik beredi. Onyń osy ereksheligi bizdi qorshaǵan álemdegi túrli qubylystardy anaǵurlym obektıvti kórýge, kózge elestetýge múmkindik beredi. Máselen, materıa molekýlalardan quralǵandyqtan onda qujynaǵan bólshekter bolady, olardyń qozǵalystary men bir birimen soqtyǵysýlary kezdeısoq tártipsiz. Alaıda osy ózara áreket fızıkalyq obektiniń máni men tabıǵatyn dál kórsetedi. Pedagogtyq qyzmette de alýan túrli kezdeısoq qubylystardy esepke alýǵa týra keledi. Árbir klasta qabiletteri, uqyptylyǵy, dene jáne psıhologıalyq qasıetteri ár túrli oqýshylar bolady. Osyndaı jaǵdaıda pedagog táýir nátıjege jetý úshin sabaq ótkizýdiń utymdy ádisin tańdaýǵa tıis. Bul kezdeısoq prosesti basqarýdyń bir jaǵdaıy. Sonymen, kezdeısoq sıpattar tabıǵattyń da, qoǵamnyń da negizgi qubylystaryna tán ekenine kóz jetkizdik.. Iaǵnı, yqtımaldyq – sanaqtyq bilim tabıǵat pen qoǵamǵa durys qazirgi ǵylym jetistigine jaýap beretin kózqarastyń qalyptasýyna járdemdesedi. Oqýshylardyń múmkindigine súıene otyryp, túrli oıyndar, qyzǵylyqty eksperımentter ústinde kezdeısoqtyq álemimen tanystyrý durys. Óıtkeni, oqýshylar óz tájirıbesinen az – kem bolsa da, sabaq alady, ekinshi jaǵynan naqty qyzmetke qyzyǵýshylyǵyn oıatady, aınaladaǵy álemnen jańalyqtar ashýǵa, jańa uǵymdar men zańdylyqtardy ıgerýge múmkindik beredi.
Mysaly: Tórt shar /ekeýi kógildir, ekeýi aq/ alyp, olardy qorjynǵa salyp, ábden aralastyrǵannan keıin úsheýin alyp shyǵamyz. Osy úsheýiniń bireýi kógildir bolama? Múmkin be nemese tolyq múmkin be? Jaýap: sózsiz múmkin.
Kelesi suraq: Úsh shardyń úsheýi birdeı kógildir bolýy múmkin be? /Úsh shardyń úsheýi birdeı kógildir bolýy múmkin emestigine eksperıment jasaý arqyly kóz jetkizemiz/
Bul esepte jaýaptyń grafıkalyq kórinisinde suraqqa kesip jaýap berýmen qatar, aralyq jaýap berý múmkindiginiń bar ekendigine oqýshylardyń kózi jetedi.
Anyqtama: Júrgizilgen n synaqtardy A oqıǵasynyń paıda bolýynyń jıiligin onyń statısıkalyq yqtımaldyǵy dep ataıdy.
Statısıkalyq yqtımaldyq arqyly belgilenedi. Sonda Mundaǵy W(A)- oqıǵanyń jıiligi, n – júrgizilgen synaqtar sany, m – A oqıǵasynyń n synaqtarda paıda bolǵan sany.
1 – esep. Kúmis teńge 8 ret laqtyrǵanda «eltańba» 3 ret paıda bolady. Eltańbanyń paıda bolýynyń statısıkalyq yqtımaldyǵy qandaı?
2 – esep. 120 birdeı sharlar salynǵan ýrnada tústi sharlar alýdyń jıiligi 0, 9 – ǵa teń boldy. Ýrnadan qansha tústi sharlar alyndy?
Esepter shyǵarý:
1. Radıýsy R bolatyn dóńgelekke kezdeısoq núkte laqtyrylsyn. Laqtyrylǵan núkte dóńgelekke ishteı syzylǵan kvadrattyń ishki núktesine túsýiniń yqtımaldyǵy qandaı?
Skv = 2R2 Sdóńg = πR2
2. Dóńgelek formaly nysananyń bóligi kók túske boıalǵan, al qalǵan bóligi aq túske boıalǵan. Nysanaǵa mergen atqan oq tıetini belgili. Sonda atylǵan oqtyń nysananyń kók tústi bóligine tıýiniń yqtımaldyǵy qandaı?
mundaǵy Sr – dóńgelektiń kók tústi bóliginiń aýdany.
3. Eki oıyn kýby 37 ret laqtyrylyp eki kýbta paıda bolǵan sıfrlardyń qosyndysy 9 – ǵa (A oqıǵasy) teń bolýy 4 ret tirkelgen, A oqıǵasynyń yqtımaldyǵyn tap.
4. Oıyn súıegi 10 ret laqtyrylǵan. Sonda 6 sıfry 4 ret paıda bolǵan. 6 sıfrynyń paıda bolý yqtımaldyǵy men jıiligin tap. Jaýaby: P = 1/6, W = 0, 4.
- Barlyǵy 180 synaq júrgizgende A oqıǵasynyń statısıkalyq yqtımaldyǵy 0, 8 – ge teń bolady. Osy synaqtarda A oqıǵasy qansha ret paıda boldy? Jaýaby: m = 144.
Vİİ. Sabaqty qorytyndylaý: baǵalaý
VIİI. Úıge tapsyrma: № 4
Yqtımaldyqtardy qosý, kóbeıtý teoremasy júkteý
Sabaqtyń maqsaty: Oqýshylarǵa yqtımaldyqtardy qosý, kóbeıtý teoremasynyń kómegimen teńdeýlerdi jáne teńdeýler júıesin sheshý týraly teorıalyq túsinik pen tıimdi oılaý tásilderin úırete otyryp, praktıkalyq esepterdi shyǵarý úrdisinde shyǵarmashylyq oıdyń úzilissiz jumys isteýine kómektesý jáne ekonomıkalyq esepteýlerdi júrgize bilýdi úıretý.
Tárbıelik maqsaty: Uqyptylyqqa, ózderine tanys pikirlerdi jınaqtaı bilýge úıretý.
Damytý maqsaty: Ǵylymı kózqarasy men belsendiligin qalyptastyrý,
Pán aralyq baılanys: Informatıka, Fızıka
Sabaqtyń kórnekiligi: Grafıkter, plakattar, sýretter, mýltımedıalyq proektor.
Sabaqtyń júrisi:
I, Uıymdastyrý bólimi: Oqýshylardyń oqý quraldaryn, sabaqqa qatysyn tekserý.
İİ. Úı tapsyrmasyn suraý:
1. Jańa sabaqty túsindirý: 1. Kirispe. Kezdeısoq san.
2. Oqıǵalarǵa qoldanatyn is – áreket.
3. Yqtımaldyqtardy qosý, kóbeıtý teoremasy.
1. Jańa sabaqty bekitý: № 1, 4 esepti shyǵarý
2. Qysqasha konspekt jazý.
Oqý kezeńinde oqýshylar ómirdegi bolatyn ártúrli jaǵdaılardy taldaýǵa yqtımaldyqtar teorıasy jáne statısıka ádistemelerin qoldanýdy úırenedi.
Kezdeısoq oqıǵanyń bolý jıiligin pánniń kóp bólimderinde kezdestirýge bolady, ásirese Ia. Bernýllıdiń úlken sandar zańyn úırenýde. Kezdeısoq san – yqtımaldyq teorıasynyń negizgi uǵymy. Kezdeısoq sandar kezdeısoq oqıǵalardy san arqyly berýge múmkindik beredi, bul óte yńǵaıly, n synaýda n ósken saıyn kezdeısoq oqıǵanyń bolý sanynyń qulqy yqtımaldyq teorıasynda mańyzdy rol atqaratyn yqtımaldyqtyń úlestirý fýnksıasynyń qulqyna uqsaıdy. Sonymen kez – kelgen ǵylymdy meńgerý úshin, eń aldymen negizgi uǵymdardy ıgerý qajet jáne táýelsiz synaýda kezdeısoq oqıǵanyń bolý jıiligin eksperıment arqyly oqý kerek. Biraq, kompútersiz jıiliktiń qulqyn eksperıment arqyly zerttep oqý múmkinshiligi kemde – kem. Statısıkanyń jáne yqtımaldyqtar teorıasynyń ádisteri on jetinshi ǵasyrdyń ortasynda qolǵa alyna bastady jáne osy bastapqy kezeńde ol demografıa, saqtandyrý, oıyndar teorıasynyń mindetterimen tyǵyz baılanysty boldy. Statısıkalyq konsepsıalar jıyrmasynshy ǵasyrda barlyq jaratylystaný ǵylymynda, ekonomıkada, óndiristi uıymdastyrýda, ınjenerlik iste jetekshi ról atqaryp otyr. Yqtımaldyqtar teorıasy men statısıkanyń praktıkalyq paıdasymen qatar, ádistemelik mańyzy da asa zor. Yqtımaldyqtar teorıasy qajettilik, sebeptilik, sharttylyq, uǵymdar men qatar kezdeısoqtyq uǵymyn engizý esebinen júıelerge ıkemdilik beredi. Onyń osy ereksheligi bizdi qorshaǵan álemdegi túrli qubylystardy anaǵurlym obektıvti kórýge, kózge elestetýge múmkindik beredi. Máselen, materıa molekýlalardan quralǵandyqtan onda qujynaǵan bólshekter bolady, olardyń qozǵalystary men bir birimen soqtyǵysýlary kezdeısoq tártipsiz. Alaıda osy ózara áreket fızıkalyq obektiniń máni men tabıǵatyn dál kórsetedi. Pedagogtyq qyzmette de alýan túrli kezdeısoq qubylystardy esepke alýǵa týra keledi. Árbir klasta qabiletteri, uqyptylyǵy, dene jáne psıhologıalyq qasıetteri ár túrli oqýshylar bolady. Osyndaı jaǵdaıda pedagog táýir nátıjege jetý úshin sabaq ótkizýdiń utymdy ádisin tańdaýǵa tıis. Bul kezdeısoq prosesti basqarýdyń bir jaǵdaıy. Sonymen, kezdeısoq sıpattar tabıǵattyń da, qoǵamnyń da negizgi qubylystaryna tán ekenine kóz jetkizdik.. Iaǵnı, yqtımaldyq – sanaqtyq bilim tabıǵat pen qoǵamǵa durys qazirgi ǵylym jetistigine jaýap beretin kózqarastyń qalyptasýyna járdemdesedi. Oqýshylardyń múmkindigine súıene otyryp, túrli oıyndar, qyzǵylyqty eksperımentter ústinde kezdeısoqtyq álemimen tanystyrý durys. Óıtkeni, oqýshylar óz tájirıbesinen az – kem bolsa da, sabaq alady, ekinshi jaǵynan naqty qyzmetke qyzyǵýshylyǵyn oıatady, aınaladaǵy álemnen jańalyqtar ashýǵa, jańa uǵymdar men zańdylyqtardy ıgerýge múmkindik beredi.
Mysaly: Tórt shar /ekeýi kógildir, ekeýi aq/ alyp, olardy qorjynǵa salyp, ábden aralastyrǵannan keıin úsheýin alyp shyǵamyz. Osy úsheýiniń bireýi kógildir bolama? Múmkin be nemese tolyq múmkin be? Jaýap: sózsiz múmkin.
Kelesi suraq: Úsh shardyń úsheýi birdeı kógildir bolýy múmkin be? /Úsh shardyń úsheýi birdeı kógildir bolýy múmkin emestigine eksperıment jasaý arqyly kóz jetkizemiz/
Bul esepte jaýaptyń grafıkalyq kórinisinde suraqqa kesip jaýap berýmen qatar, aralyq jaýap berý múmkindiginiń bar ekendigine oqýshylardyń kózi jetedi.
Anyqtama: Júrgizilgen n synaqtardy A oqıǵasynyń paıda bolýynyń jıiligin onyń statısıkalyq yqtımaldyǵy dep ataıdy.
Statısıkalyq yqtımaldyq arqyly belgilenedi. Sonda Mundaǵy W(A)- oqıǵanyń jıiligi, n – júrgizilgen synaqtar sany, m – A oqıǵasynyń n synaqtarda paıda bolǵan sany.
1 – esep. Kúmis teńge 8 ret laqtyrǵanda «eltańba» 3 ret paıda bolady. Eltańbanyń paıda bolýynyń statısıkalyq yqtımaldyǵy qandaı?
2 – esep. 120 birdeı sharlar salynǵan ýrnada tústi sharlar alýdyń jıiligi 0, 9 – ǵa teń boldy. Ýrnadan qansha tústi sharlar alyndy?
Esepter shyǵarý:
1. Radıýsy R bolatyn dóńgelekke kezdeısoq núkte laqtyrylsyn. Laqtyrylǵan núkte dóńgelekke ishteı syzylǵan kvadrattyń ishki núktesine túsýiniń yqtımaldyǵy qandaı?
Skv = 2R2 Sdóńg = πR2
2. Dóńgelek formaly nysananyń bóligi kók túske boıalǵan, al qalǵan bóligi aq túske boıalǵan. Nysanaǵa mergen atqan oq tıetini belgili. Sonda atylǵan oqtyń nysananyń kók tústi bóligine tıýiniń yqtımaldyǵy qandaı?
mundaǵy Sr – dóńgelektiń kók tústi bóliginiń aýdany.
3. Eki oıyn kýby 37 ret laqtyrylyp eki kýbta paıda bolǵan sıfrlardyń qosyndysy 9 – ǵa (A oqıǵasy) teń bolýy 4 ret tirkelgen, A oqıǵasynyń yqtımaldyǵyn tap.
4. Oıyn súıegi 10 ret laqtyrylǵan. Sonda 6 sıfry 4 ret paıda bolǵan. 6 sıfrynyń paıda bolý yqtımaldyǵy men jıiligin tap. Jaýaby: P = 1/6, W = 0, 4.
- Barlyǵy 180 synaq júrgizgende A oqıǵasynyń statısıkalyq yqtımaldyǵy 0, 8 – ge teń bolady. Osy synaqtarda A oqıǵasy qansha ret paıda boldy? Jaýaby: m = 144.
Vİİ. Sabaqty qorytyndylaý: baǵalaý
VIİI. Úıge tapsyrma: № 4
Yqtımaldyqtardy qosý, kóbeıtý teoremasy júkteý
You Might Also Like
-
Sabaqtyń taqyryby: Adamnyń tuqym qýalaýshylyǵyn zertteý ádisteri. Adamnyń genetıkalyq ártúrliligi. Adamnyń shyǵý tegi jáne adam násilderi týraly genetıkalyq málimetter. Adam belgileriniń tuqym qýalaý...
-
Psıhologıa páni boıynsha test suraqtaryPsıhıka damýy. Sana
