InfoHub Logo

اتا-بابالاردىڭ اڭساۋىمەن، جەلتوقسانشى جاستاردىڭ قايسارلىعىمەن تاۋەلسىزدىك ەسىكتەن ەنىپ، جانىمىزعا شاتتىق سىيلاعالى مىنە 30 جىل، 30 جاس. وتىز جىلدا ەل جاڭا، ەلىمىز كوركەيىپ، جەرىمىز جاندانۋدا. وسى از ۋاقىتتىڭ ارالىعىندا قازاقستان تەرەزەسى تەڭ ەلدەرمەن يىق تىرەستى. ءبىلىم، عىلىم، سپورت، مەديسينا، مادەنيەت تاعى باسقا سالالار الدىعا جىلجىدى، ءوستى، دامىدى. قازاقستان ءوز تاۋەلسىزدىگىن العالى بەرى ەلىمىزدىڭ رۋحاني ومىرىندە كوپتەگەن وڭ  وزگەرىستەر ورىن الدى. بۇل وڭ وزگەرىستەر بولاشاق جاستاردى تاربيەلەۋدە جاڭا ماقسات پەن مىندەتتەردى جۇكتەپ وتىر. وسى وتىز جىل ىشىندە ەل اسكەرى قۇرىلىپ، ونىڭ ءىس-قيمىلى جانداندى. جىلدان جىلعا دامىپ، قاناتىن كەڭگە جايىپ كەلە جاتقان اسكەردىڭ وسى تاربيە قۇرىلىمى سالاسىنىڭ قارۋلى كۇشتەرىمىزدىڭ جاۋىنگەرلىك دەڭگەيىن ارتتىرۋعا قوسقان ۇلەسى وتە زور دەپ ايتۋعا بولادى. مەملەكەتىمىزدىڭ قورعانىس قابىلەتى ارتىپ كەلەدى، ەلىمىزدەگى تاتۋلىق پەن بەيبىت زامان، ەكونوميكانىڭ ارتۋى بارلىعى قارۋلى كۇشتەردىڭ جىلدان جىلعا دەڭگەيىن ارتتىرۋعا اسەر ەتەدى. تاربيەشى قۇرىلىمنىڭ وفيسەرلەرى الەم مەن ەلىمىزدەگى وقيعالاردىڭ بارلىعىن ساراپقا سالىپ، جەكە قۇرامنىڭ مورالدىق-پسيحولوگيالىق جاعدايىنا ۇنەمى زەرتتەۋلەر جۇرگىزە وتىرىپ، كومانديرلەرگە تاربيە جۇمىستارىنا قاتىستى ۇسىنىستار بەرەدى ەكەن. جالپى، قازاقستان تاۋەلسىز ەل رەتىندە ءوزىنىڭ دەربەس اسكەرىن قۇرۋ ءىسىن 1992 جىلدىڭ 7 مامىرىندا پرەزيدەنتتىڭ «قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەملەكەتتىك قورعانىس كوميتەتىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قورعانىس مينيسترلىگى ەتىپ قايتا قۇرۋ تۋرالى»، «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قارۋلى كۇشتەرىن قۇرۋ تۋرالى» جارلىقتارى شىققاننان كەيىن باستاپ كەتكەن ەكەن. وسى كۇنى ەلىمىزدىڭ اۋماعىنداعى كسرو اسكەري كۇشتەرىنىڭ ەسەبىندەگى مەكەمەلەر، بولىمدەر، قۇرامالار، ۇيىمدار، پوليگوندار، ساقتاۋ بازالارى، قويمالار، جىلجيتىن جانە جىلجىمايتىن اسكەري مۇلىكتەر قازاقستان قۇزىرەتىنە بەرىلدى. تاعى ءبىر ەسكە تۇسىرە كەتەر جايت، ءدال سول كۇنى گەنەرال-لەيتەنانت ساعادات نۇرماعامبەتوۆكە گەنەرال-پولكوۆنيك شەنى تاپسىرىلدى جانە ول ەلىمىزدىڭ قورعانىس ءمينيسترى بولىپ ءوز قىزمەتىنە كىرىسكەن.

ادامنىڭ مورالدىق-ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرى سوزدەرىمەن – رۋحاني كۇشىمەن انىقتالادى. رۋحاني كۇشتىڭ نەگىزى: اقىل، سەزىم، ەرىك كۇشى. ادامنىڭ وسىنداي قاسيەتتەرىنە باعىتتالعان ماقساتتى جۇمىستارى تاربيە قۇرالى بولىپ تابىلادى». رۋحاني تاربيە دەگەنىمىز نە؟ . وسى سۇراققا جاۋاپ بەرىپ كورەيىك. قاي زاماندا، قاي قوعامدا بولماسىن ادامزات بالاسى جاس ۇرپاقتىڭ تاربيەسىنە زور ءمان بەرگەن. قازىرگى قارىشتاپ دامىعان ەلدە، ەڭ الدىمەن، ۇرپاق تاربيەسىنە اسا ءمان بەرىلىپ وتىرعانى  بەلگىلى. سەبەبى ۇلتتىڭ بۇگىنى دە، بولاشاعى دا وسكەلەڭ ۇرپاققا بايلانىستى.   تاربيە – قوعامدىق ۇزدىكسىز ءۇردىس، قوعام مەن جەكە تۇلعانىڭ قارىم – قاتىناسىنداعى باستى جۇيە. ونىڭ نەگىزى ولشەمى ومىرگە قاجەتتى تۇلعانىڭ جەكە قاسيەتتەرىن قالىپتاستىرۋ. وقۋشى بويىندا سانالى تاربيە مەن بايىپتى مىنەز قالىپتاستىرۋ، رۋحاني دۇنيەسى باي  ينتەللەكتى تۇلعا تاربيەلەۋ ۇستازدىڭ ماقساتقا باعىتتالعان ءىس – ارەكەتىنە بايلانىستى. حالقىمىزدىڭ عاسىرلار بويى ۇلان- بايتاق جەرىن سىرتقى جاۋلاردان قورعاۋدا ەرلىگىمەن كورىنە بىلگەن باتىرلارى مەن قولباسشىلارىن، حالقىنىڭ ءسوزىن سويلەپ، ەل قامىن ويلاعان شەشەن — دانالارىن ماقتان ەتكەن. وتانىمىزدى قورعاۋ، شەجىرەگە تولى تاريحىن ءبىلۋ، ءتىلى مەن ءداستۇرىن ساقتاۋ، زەرتتەۋ – ازاماتتىق بورىشىمىز. سوندىقتان بار حالىق ماقساتى ءوزىنىڭ وسكەلەڭ ۇرپاعىنا تاربيە بەرۋدە كۇندەلىكتى تۇرمىس كاسىبىن ۇلتتىق ارنادا ۇيىمداستىرىپ، رۋحاني- ادامگەرشىلىك تاعىلىمىمەن ۇشتاستىرا بىلگەن.

رۋحاني – ادامگەرشىلىك تاربيە – بەلگىلى ءبىر ماقساتقا قول جەتكىزە بىلەتىن ماقساتتى، جۇيەلى، ۇلتتىق كوزقاراستى، سەنىمدى، پاراساتتى، مىنەز- قۇلىقتاعى ادامي ءتارتىپ پەن رۋحاني داعدىنى قالىپتاستىراتىن جالپى ازامزاتتىق تاربيەنىڭ قۇرامداس بولىگى. ادامگەرشىلىك تاربيەنىڭ بۇكىل جۇيەسى گۋمانيستىك مازمۇنعا تولى، رۋحاني نەگىزدە جەكە ادامنىڭ جان- جاقتى دامىپ جەتىلۋىنە باعىتتالعان. ادامگەرشىلىك تاربيە ماسەلەسى نەگىزىنەن ۇلتتىق قۇندىلىقتارعا سۇيەنە وتىرىپ، تاربيە بەرۋدىڭ ادىستەمەلىك جولدارىنا نەگىزدەلەدى. بالانىڭ وتباسىنان العان تالىم-تاربيەسى  – مەكتەپ قابىرعاسىندا جالعاسىن تاباتىنى بەلگىلى. سوندىقتان، ەلىمىزدىڭ بولاشاعى سانالاتىن جاستارىمىزدىڭ تاربيەسىنە ءمان بەرۋ – باستى ماقسات بولۋ قاجەت. وسىعان وراي، مەكتەپتەگى تاربيەنى ۇلتتىق قاعيدالارمەن تولىقتىرۋ ايرىقشا قاجەتتىلىكتى تالاپ ەتەدى. بۇگىنگى تاڭدا مەكتەپتەر بالالارعا جەكەلەگەن عىلىمي پاندەردى تەرەڭ وقىتۋعا نازار اۋدارادى، ال ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتار ارقىلى تاربيەلەۋگە ءمان بەرمەي جاتادى. سونىڭ سالدارىنان جاستارىمىز جاعىمسىز قىلىقتارعا بوي الدىرىپ، يماندىلىق ۇعىمىنا جەتە ءمان بەرمەيدى. دەمەك، ادامگەرشىلىك-رۋحاني تاربيە ماسەلەسىنە دۇرىس كوزقاراس قالىپتاستىرۋ بالا تاربيەسىندەگى العىشارتتاردىڭ ءبىرى ەكەنىن ۇمىتپاۋعا ءتيىستىمىز.

رۋحاني تاربيەنىڭ نەگىزگى ماقساتى مەن مىندەتتەرى  قوعامىزداعى وزگەرىستەردىڭ بارلىعىنا جاستاردىڭ ارالاسۋىنا بىردەي ىقپال جاساۋ، وعان نەگىزىندە مەكتەپ جاسىنان وتانعا دەگەن سۇيىنسپەنشىلىكتەرىن ارتىرۋى قاجەت ول دەگەنىڭىز پاتريوتتىق تاربيە نەگىزىن ءتۇسىندىرۋ بولىپ تابىلاتىنىن ەستەن شىعارماۋىمىز قاجەت.

مەلىس ديانا ورال قىزى

ءدىنتانۋ ماماندىعىنىڭ 4 كۋرس ستۋدەنتى

ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى

جەتەكشى: اعا وقىتۋشى، PhD مۇقان نۇرزات

---