ۇلى كوش ءداۋىرى
كامالعا حات
كەرەي، ۋاق، نايمانىم،
بۇزىلماعان قايماعىڭ.
كىمگە تاستاپ باراسىڭ،
بايان-ولگيي ايماعىن.
(باي-بەسىكتەگى قازىرگى ءان)
كامال دوس! مەن تاياۋدا الكامال دوس! مەن تاياۋدا التاي اسىپ، بايان-ولگييگە بارىپ قايتتىم. ءبىرىنشى رەت مەن موڭعولستانعا وسىدان ون توعىز جىل بۇرىن، 1978 جىلى بارىپ ەدىم. ۇلان-باتىردى، ودان كەيىن حوبدا ايماعىنداعى قازاقتار اۋىلىن كوردىم.تاي اسىپ، بايان-ولگييگە بارىپ قايتتىم. ءبىرىنشى رەت مەن موڭعولستانعا وسىدان ون توعىز جىل بۇرىن، 1978 جىلى بارىپ ەدىم. ۇلان-باتىردى، ودان كەيىن حوبدا ايماعىنداعى قازاقتار اۋىلىن كوردىم.
سوندا حوبدانىڭ ىرگەسىندە تۇرعان بايان-ولگييگە جەتە الماي كەتىپ ەدىم. مونعول باسشىلارى جىبەرمەدى. ءبىراق ءبىر كورسەم دەپ ىنتىق بولعانمىن. ول ماقساتىم سول جولى ورىندالمادى. زامان سولاي بولدى.
ارادا جيىرما جىلعا جۋىق وتكەندە، ءتاڭىرى جارىلقاپ، دەلەگاسيا قۇرامىندا بايان-ولگيي كازاكتارىمەن ديدارلاستىم.
وندا وسى شىلدەنىڭ جەتىسى مەن ون ءبىرى اراسىندا دۋنيەجۇزىلىك قازاقتار قاۋىمداستىعىنىڭ كىشى قۇرىلتايى ءوتتى. دەلەگاسيانى قالداربەك نايمانباي باستاپ باردى. كۇرامدا جازۋشىلار: قابدەش ءجۇمادىلوۆ، مۇحتار ماعاۋين، اقسەلەۋ سەيدىمبەك، جارىلعاپ بەيسەمباي ۇلى، باقىت سارى بالا...
قاۋىمداستىقتىڭ كىشى قۇرىلتايى بۇعان دەيىن تۇركيادا، رەسەيدىڭ ومبى وبلىسىندا وتكەن ەكەن. ەندى مىنە موڭعولستان قازاقتارىنىڭ اراسىندا ءوتتى. قاۋىمداستىقتىڭ بۇل ءىسى وتە قۇپتارلىق.
ءبىزدىڭ الدىمىزدا عانا ۆيسە-پرەمەر، ءبىلىم جانە مادەنيەت مينيستر: يمانعالي تاسماعامبەتوۆ مىرزا باستاعان دەلەگاسيا وسى ەلدە بولىپ قايتقان ەكەن. ونداعى باستى ماقسات: ورحون بويىنداعى اتاقتى تاس جازۋلاردىڭ تاس كوشىرمەسىن الۋ بولعان كورىنەدى. موڭعولدار ءبىراز قينالىستان كەيىن ءمينيسترىمىزدىڭ ديپلوماتيالىق سۇيكىمدىلىگىنىڭ اركاسىندا، ايتەۋىر، كونگەن ەكەن. رەسمي تۇردە كەلىسىمگە كەلىپتى. ءسويتىپ، كونە بابالارىمىزدىڭ كەيىنگى ۇرپاقتارعا تاسقا جازىپ قالدىرىپ كەتكەن وسيەتى، تاريحناماسى تاستاعى سىنا جازۋ قالپىندا، كوشىرمە تۇرىندە قازاقستانعا جەتپەكشى.
سول دانا بابالاردىڭ تاسقا قاشالىپ جازىلعان اسىل سوزدەرىنىڭ نەگىزى: ولار جاۋدىڭ باسىن يدىرگەن، تىزەسىن بۇكتىرگەن، تارىداي شاشىلعان تۇركى ءناسىلىنىڭ باسىن بىرىكتىرگەن.
كامال! تاريحي كەزەڭدەر كەيدە قايتالاناتىن سياقتى: جوعالعاندى تابۋ، شاشىلعاندى جيۋ مىندەتى تاعى دا الدىمىزدان شىعىپ تۇر. جيىرماسىنشى عاسىردىڭ اياعى، جيىرما ءبىرىنشى عاسىردىڭ باسى كۇللى تۇركى ءناسىلىنىڭ، ونىڭ ىشىندە كازاك، حالقىنىڭ تۇگەلدەنەتىن ءداۋىرى، ياعني ۇلى كوش ءداۋىرى.
بايان-ولگيي ايماعىندا، قازاقشا ايتقاندا — باي-بەسىك جەرىندە وتكەن كىشى قۇرىلتايدىڭ اڭگىمە ارقاۋى دا وسى ۇلى كوش تۋرالى بولدى.
رەسمي تىركەۋ-حات بويىنشا سوڭعى تورت-بەس جىلدىڭ ىشىندە باي-بەسىكتەن قازاقستانعا الپىس مىڭ ادام كوشىپ كەلگەن. ال تىركەلمەگەندەر دە بارشىلىق. كوشەمىز دەپ ءبۋىنىپ-تۇيىنىپ وتىرعانى قانشاما!
سونىڭ ءبىر قيىعىن ءوز كوزىمىزبەن كوردىك. ساقساي سۇمىنىڭ (اۋدانىن) ارالاپ قايتقان شاقتا قارسى الدىمىزدان استىنداعى جاراۋ اتىن القىندىرىپ، قۇدايدىڭ كۇنىنىڭ ىستىعىندا ۇستىنە شاپان كيگەن، بەلىن كۇمىس كەمەر بەلدىكپەن بۋىنعان، باسىندا تۇلكى كەرەي تىماعى بار، سەگىز ءورىمدى دىراۋ قامشىسىن سەرت ۇستاعان ەر تۇلعالى ەگدە كىسى جولىمىزدى كەس-كەستەپ تۇرا قالدى. امال جوق، ماشينەلەر لەگى توقتاپ قالدى. ال انا كىسى ايماق اكىمى مەيرام مەن ءبىزدىڭ قالداربەكتى «القىمنان» الدى.
— مەنى قاشان كوشىرىپ الاسىڭ؟!
بارلىق جەردە وسى سۇراق. ءقازىردىڭ وزىندە جۇزدەگەن وتباسى ءدال وسى ساتتە قوزعالۋعا دايىن وتىر. ال ءبىزدىڭ بيىلعى دۇنيە جۇزىنەن قابىلداي الاتىنىمىز «كۆوتا» دەگەنى بويىنشا نەبارى 2180 وتباسى.
جاڭا عانا ءبىز بارىپ قايتقان ساقساي سۇمىنىندا مالدى جەكەشەلەندىرۋ بۇرىنىراق باستالعان ەكەن. ىجداعاتتى جانداردىڭ مالى جەتەرلىك. كۇن كورىستەرى سونشالىقتى سورلى دا ەمەس. ويتكەنى تورت تۇلىك تۇگەل كەزىندە بولىنگەن.
ال بىزدەگى مال شارۋاشىلىعىن باسقارعان مىرزالار، كولحوز، سوۆحوز باسشىلارى مىڭعىرعان مالدى وزدەرى ابدەن تالاپايلاپ بولىپ، ەلگە قالعان-قۇتقان «مۇيىزدەر مەن تۇياقتاردى» عانا تاراتقان جوق پا؟! ۇكىمەت اسىرەسە وسى سالانى جەكەشەلەندىرۋدى ءسوز-باققا سالدى عوي. سول تامتىق جانار-جاعارماي دەگەنگە، كيىم-كەشەك، تاماققا ايىرباسقا، «بارتەر» دەگەن بالەگە كەتتى عوي. قىرعىن سويىس بولىپ، بازارلار ەت ساسىدى.
ەندى تاياۋدا عانا ءبىزدىڭ راديو مەن تەلەديدار ەۋروپادان ەت ساتىپ الاتىن بولدىق، كەلىسىمگە كەلدىك دەپ ءسۇيىنشى سۇراعانداي بولىپ، ديكتورلار لەپىرە حابارلاپ جاتتى.
مىنە، كامال، ماسقارا! ەجەلدەن مالىمەن اتى شىققان قازاقستان ەۋروپانىڭ بورىق قوعا تاتىعان ەتىن ساتىپ الماق. الىپ تا جاتىر. ال ەۋروپانىڭ ءوزى بولسا، «سيىردان جۇقپالى اۋرۋ شىقتى» دەپ، مال ەتىن ساتاتىن جەر تاپپاي الاسۇرىپ، بىزگە تىقپالاپ جاتىر. قازاقستان مالىن قىرىپ سالۋدىڭ جازىعى سول، كامال!
ايتپەسە، باسشىلار كوزىن تاپسا، مال ونىمدەرىن وڭدەۋدىڭ ءتاسىلىن كەلىستىرىپ، ەكسپورتقا ەت شىعاراتىن ەل ءبىز ەمەس پە ەدىك. قوعامدىق تابىستىڭ ءبىر كوزى مال ەمەس پە ەدى؟!
مال شارۋاشىلىعىن وسىنداي قولدان جاسالعان «جۇتقا» ۇشىراتقان باسشىلار جازالانۋدىڭ ورنىنا، ءبىر قاراساڭ، كىزمەتى مەن مارتەبەسى جوعارىلاپ شىعا كەلەدى. بۇل كىدەرلى-كەسىرلى ساياسات.
ال موڭعولستاندا ولاي ەمە-ە-ەس.
وسى جىلعى مامىر ايىندا وتكەن پرەزيدەنتتىك سايلاۋدا وچيربات جەڭىلىپ، پرەزيدەنت بولىپ قىرىق جەتى جاستاعى باعا-باندي سايلاندى. ءدال سول كەزدە ونىڭ ۇل نەمەرەسى دۇنيەگە كەلدى.
بۇل وزگەرىستەن بايان-ولگيي ايماعى دا تىس قالماعان. ناتيجەسىندە ايماق اكىمى بولىپ جاپ-جاس جىگىت مەيرام سايلاندى. ا ل ايماق پارلامەنت! ن قارجاۋباي سارتقوجا ۇلى باسقارادى.
وسى جەردە ايتا كەتەتىن ءبىر دەرەك: قارجاۋباي — ۇلكەن عالىم يدام. اتاقتى تاريحشى-ەتنوگراف كلياشتورنىيدىڭ شاكىرتى. ورحون-ەنيسەي تاس جازۋلارىنىڭ ءىرى مامانى. جەتپىس سەگىزىنشى جىلى مەن ۇلان-باتىرعا بارعاندا تۇرار رىسقۇلوۆقا بايلانىستى قۇپيا ارحيۆ دەرەكتەرىنىڭ سۇلباسىن الۋعا كومەكتەسكەن ازامات. سول جولى ول مەنى تۇرار رىسقۇلوۆتىڭ جاس جاناشىر دوسى بولعان ءداڭسماا ەسىمدى موڭعول ايەلمەن تانىستىردى. تۇرەكەمنىڭ كومەگىمەن ول كەيىن ماسكەۋدە وقىپ، مەديسينالىق جوعارى ءبىلىم الىپ، مونعولستاندا دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنىڭ باسشىلىعىنا دەيىن كوتەرىلگەن. بۇل اڭگىمە «قىزىل جەبە» اتتى روماندا كومەسكىلەۋ بولسا دا ءبىرشاما ايتىلعان... سەبەبىن تۇسىنەتىن شىتارسىڭ، كامال.
ءسويتىپ، بايان-ولگيي ايماعىنىڭ جاڭا باسشىلارى جانا كۇرامدا ءال-قادارىنشا جۇمىس ىستەپ جاتىر. ۇلى كوشتىڭ ءبىر تىزگىنى وسىلاردىڭ قولىندا.
كامال، ءقازىر ۇلى كوش ءداۋىرى. قازاقستاننان ورىستار، نەمىستەر، گرەكتەر ت.ب. كوشىپ جاتىر. كەرىسىنشە، قازاقستانعا تاعى دا ورىستار، ت. ب. ءتۇرلى بوسقىندار، كەلىمسەكتەر كەلىپ جاتىر. كوشىپ كەلۋشىلەردىڭ ءتۇر-تۇرى بار. سونىڭ ىشىندە ەڭ ءتۇيىندىسى قازاقتار كوشى. ونىڭ ءجونى مۇلدە بولەك. ولار اتا قونىسى قازاقستاننان زامانىندا قورلىق-زومبىلىق كورىپ، ۇركىنشىلىكپەن كەتكەندەر. ولاردى زاڭ تىلىندە «رەپاتريانتتار» دەپ اتايدى. كوشى-قون تۋرالى جاڭا زاڭنىڭ جوباسىندا وسى تەرميندى «ورالماندار» دەپ اۋدارىپتى. ءمان-ماعىناسى جەتىمسىزدەۋ. قۋعىن-سۇرگىن كورىپ بارىپ وتانىنا كەيىن ورالاتىندار بولادى. شەتەلگە ساياحاتتاپ، قىدىرىستاپ نەمەسە كىزمەت بابىمەن بارىپ ورالاتىندار بولادى. ال رەپاتريانتتار — سوعىستا تۇتقىنعا تۇسكەندەر، قۇعىن-سۇرگىن، زورلىق-زومبىلىق كورگەندەر. سولاردىڭ ءوز وتانىنا ورالۋى. ولار كەلىمسەكتەر ەمەس!
ايماقتا ءۇش ادامنىڭ بىرەۋى تاقىر كەدەي. ءوندىرىس توقتاعان. بۇل ايماقتا التىن دا، تەمىر دە، كومىر دە بار. يگەرۋگە كۇش جوق.
بايان-ولگييدەن اتا جۇرتقا كوشى-قوننىڭ جولى قيامەت. بيۋروكراتيزم مەن رەسەي باسشىلارىنىڭ كەسىرى. سول بايان-ولگيي-دەن ءبىزدىڭ قوتان قاراعاي اۋدانىنداعى راحمان بۇلاعىنىڭ تۇسىنان شىعاتىن جاپ-جاقىن، ءتۇپ-تۇرا جول بار. ءبىراق رەسەي قىزىل يمپەرياسىنىڭ باياعى «ءبولىپ تاستا دا، بيلەي بەر» وتارشىلدىق ساياساتىنىڭ زاردابى ءالى كۇنگە دەيىن ەلدى زار قاقساتىپ قويعان.
بۇرىن بايان-ولگيي ايماعىمەن جىمداسىپ جاتقان قازاقستان جەرى مەن تاۋلى التاي ولكەسىنىڭ اراسىنا رەسەي سىنا قاتىپ تاستاعان. اراسى نەبارى الپىس شاقىرىم. سول الپىس شاقىرىم جەرگە جول سالىپ، قوتان قاراعايمەن جالعاستىرسا ەشقانداي كەدەرگى بولماس ەدى.
ەندى كوش قازاقستانعا رەسەي جەرىمەن وتەتىن بولعاندىقتان، جول-جونەكەي شەكارا توسقاۋىلدارى تۋر. ول توسقاۋىلداردان ءوتۋ — توزاق كوپىرىنەن وتۋمەن بىردەي.
بۇل ءبىر. ەكىنشىدەن، توزاق كوپىردەن وتكەن كۇننىڭ وزىندە — ءبارىبىر اينالما الىس جول. مىسالى، سەن جازۋشىلار وداعىنىڭ ۇيىنەن ءدال ىرگەدە تۇرعان وز ۇيىڭە جەتۋ ءۇشىن سوناۋ وربيتا جاقتى اينالىپ بارىپ جەتەتىنىندەي.
ال بۇل جاعدايدى موڭعولستانعا بارعان ساپارىندا بىلگەن پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباي وسى ماسەلەنى رەتتەپ، قوساعاشتان قوتان قاراعايعا الپىس شاقىرىمدىق جول سالۋدى سول كەزدەگى كولىك جانە جول ءمينيسترى ەسەنعارين مىرزاعا تابىستاعان ءتارىزدى. ءبىراق... پارمەن ورىندالماعان. اتتەڭ، پاتشانىڭ ءبىر ايتقانىن ەكى ەتپەيتىن مينيسترلەر قايدا بار؟
— مەنى شەكارادان مال-جانىممەن وتكىز! — دەپ تالاپ ەتتى جوعارىدا ايتىلعان دىراۋ قامشىلى، اساۋ اتتى كازاك قالداربەك پەن اكىمگە.
بۇل ەندى قيىن تالاپ. ارينە، مەملەكەتتەر باسشىلارى مامىلەگە كەلىپ جاتسا، كيىن دا ەمەس. كەزىندە سول بايان-ولگييدەن سەمەي ەت كومبيناتىنا مالدى مىڭ-مىڭداپ ايداپ كەلىپ، وتكىزىپ-اق جاتادى ەكەن عوي.
كامال، ماعان جازعان سوڭعى حاتتارىڭنىڭ بىرىندە سەن شەت ەلدەردە جۇرگەن ءتورت ميلليوننان استام قازاقتاردى كوشىرىپ الساق، ءتورت قۇبىلامىز تۇگەل بولادى دەپ ەدىڭ. سول ارمان مەندە دە اسقاق. ءبىراق بۇل ۇزاققا سوزىلاتىن كوش. ءقازىر ولاردىڭ ءبارىن قابىلداپ قارسى الۋعا قازاقستاندا ال-دارمەن جوق.
ءدال كازىرگى كۇنگە دەيىن كوشىپ كەلگەندەردىڭ كوبىسى ءالى قازاقستاننىڭ ازاماتتىعىن الا الماي ءجۇر. وتان ءبىر جاعىنان مونعول ۇكىمەتىنىڭ كومەگى كەرەك. كوپ قازاق العاشقى دۇرمەكتە قازاقستانعا موڭعولستان ازاماتتىعىنان شىقپاي، تەك ەڭبەك شارتىمەن كەلگەن. اتا جۇرتقا تۇياعىمىز ءبىر ىلىنسە ارعى جاعىن كورە جاتارمىز، ءبىر امالى بولا جاتار دەگەن ۇلكەن ءۇمىت بار ەدى. ەندى سونىڭ سالدارى شىعىپ جاتىر. موڭعول ۇكىمەتى ولاردى موڭعولستان ازاماتتىعىنان شىعارۋعا اسىقپايدى. ەكىنشى جاعىنان، ءبىزدىڭ ۇكىمەت تە ولارعا قازاقستان ازاماتتىعىن بەرۋگە كەرەناۋ.
ءسويتىپ، ەكى جاقتىڭدا بيۋروكراتيزمى جارىسقا تۇسكەندەي. ەكى ورتادا قايران قازاق ءارى-سارى حالدە قالعان.
ال ءبىزدىڭ ەنبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ ءمينيسترىمىز ن. كورجوۆا حانىم بولسا: ولار ەڭبەك شارتىمەن كەلگەن، ازاماتتىعى جوق دەگەن سىلتاۋمەن ولارعا كومەك كورسەتىلمەسىن دەگەن بۇيرىعىن شىعارىپ تا قويىپتى. مىنە، قويدى قاسقىرعا باقتىرۋ دەگەن وسى، كامال. مۇنىڭ ءوزى ءبىزدىڭ ۇكىمەتىمىزدىڭ 1992 جىلعى 28-قىركۇيەكتە قابىلداعان № 791 قاۋلىسى مەن پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازاربايدىڭ شەت ەلدەردەگى وتانداستار تۋرالى جارلىقتارىن ورىنداماي، كورجوۆا ءوز بەتىنشە بۇيرىق شىعارىپ، ورەسكەل كەتتى دەگەن ءسوز.
ال ەندى سويلەسىپ كور مينيستر حانىممەن! ۇكىمەتتەن دە، پرەزيدەنتتەن دە اسقاق پا، نەمەنە!
ازاماتتىعى جوق ادام شاقىرىلماعان قوناق سياقتى پۇشايمان. ونداي ادام ەركىن تىنىس الا الماي، ءار نارسەگە جالتاق، ءوزىن-وزى قور تۇتىنادى. ادام بالاسىنىڭ وسى پسيحولوگياسىن ءتۇسىنىپ، ادامگەرشىلىكپەن جاناشىرلىق تانىتار، گۋمانيست ءارى ءادىل، ءارى پارمەندى ورگان كەرەك كوشى-قون ماسەلەسىنە. شەتەلدەگى وتانداستاردى:
—باۋىرلار، كەلىڭدەر اتا جۇرتقا! — دەپ ەزىمىز شاقىردىق قوي!
كامال، بۇل كوكەيكەستى ماسەلە ايتىلماي جۇرگەن جوق. وسىنى يەسىنە قايتا-قايتا جازا بەرەسىڭدەر دەپ ءبىزدى كۇستاناۋشىلار دا تابىلادى. جازا بەرەمىز! ويتكەنى تامشى تاستى كۇشتىلىگىمەن تەسپەيدى، ولارمەن جيىلىگىمەن تەسەدى. ادامدى قورلاۋ، ادامدىق نامىسىن تاپتاۋ ادامگەرشىلىككە، پاراساتقا جاتپايتىنىن ايتىپ، تاس مەيىرلىلەرمەن ايقاسا بەرسەڭ، اقىر ءتۇبى تاس تا تەسىلەر.
ولگيي ورتالىعىندا شابدارباي ەسىمدى جازۋشى:
— جارتى جۇرەكپىن، باۋىرىم، — دەدى كۇرسىنىپ. — نەگە دەسەڭ، تۋىستارىمنىڭ جارتىسى وسىندا، جارتىسى قازاقستاندا. پەندە بولعان سوڭ، قۋانىش تا، قايعى دا بولادى. ورتاقتاسايىن دەسەڭ ۇشاقپەن الماتىعا بارىپ قايتۋ ءۇشىن تەك بيلەتتىڭ وزىنە 200.000 تۇعىرىق كەرەك (ياعني 20.000 تەڭگە — ش. م.).
مىنە، كامال، ادام تاعدىرى دەگەن قيلى-قيلى. ونى جەڭىلدەتۋ • پەيىلگە بايلانىستى. ارينە، ەكونوميكالىق جوقشىلىق قول بايلاۋ، ايتسە دە اقىن ماحامبەتتى ءسال وزگەرتىپ:
قابىرعاسىن قاقىراتىپ
بىر-بىرتىندەپ سوكسە دە —
قاباعىن شىتپاس ەر كەرەك
ءبىزدىڭ مىناۋ ۇلى كەشكە! —
دەر ەدىم. ەكى جاقتان دا.
كامال! كورگەن-بىلگەنىمدى، ويعا تۇيگەنىمدى تىزە بەرسەم، اڭگىمە كوپ. وسى حاتتىڭ باسىندا ءبىر اۋىز ولەڭ تۋر. بۇل وسى ءدال قازىرگى كەزەن تۋدىرعان ءان. ەسىمدە قالعانى: «باي-بەسىكتى كىمگە تاستاپ باراسىڭ؟» — دەگەن قيماس سۇراقتان سوڭ ءان:
ەشكىم كەسىپ كەتپەيدى ات كەكىلىن،
اتا جۇرتىم شاقىردى، اشتى ەسىگىن، —
دەپ اياقتالاتىن سياقتى ەدى.
ات كەكىلى كەسىلمەيدى. بايان-ولگييدە دە ءالى كوپ اعايىن قالا بەرەدى. ءبىر جاعى ولاردى دا قامقورلىقسىز قالدىرۋعا بولمايدى. سوڭعى جىلدارى قازاقستاننان ول جاققا گازەت-جۋرنال، كىتاپتار بارمايتىن بولىپ، تىيىلىپ قالىپتى. ءبىزدىڭ راديو مەن تەلەديداردى الا المايدى. كورەتىندەرى — ۇلان-باتىر، ماسكەۋ، پەكين. ال راديودان تەك سوناۋ الىس پراگاداعى «ازاتتىقتى» انا تىڭداي الادى. ءبىزدىڭ «شالقاردىڭ» ءۇنى جەتپەيدى. ال-دارمەنى، كۇش قۋاتى كەم. التاي اسا المايدى. سەن ايتقان «ينتەرنەت»، «ينتەلساتتان» ەلەس تە جوق.
ۆيسە-پرەمەر يمانعالي مىرزا بۇل سيىقسىزدىقتى جويامىز دەپ ءسوز بەرگەن كورىنەدى. لايىم دا سولاي بولعاي.
كامال! بۇل ۇلى كوش ءبىر جىلدىق، ەكى جىلدىق ەمەس، ءالى كوپكە سوزىلادى. كوشى-قون تۋرالى جاڭا زاڭ پارلامەنت قۇزىرىندا تۇر دەپۋتات مىرزالار بۇل جوباداعى كەيبىر موينى بوس بۇلعاڭ-بۇلعاڭ تۇستارىن قاتايتاتىن شىعار دەگەن ۇمىتتەن كۇدەر ۇزبەيىك. جانە سول زاڭ بويىنشا، زامانىمىزدىڭ اسا كۇردەلى پروبلەماسى ەكەنىن قاتتى ەسكەرىپ، كوشى-قون مەملەكەتتىك ورگانىن قۇرىپ، ونىڭ باسىنا كازاك حالقىنىڭ مۇددەسىن قورعاي الاتىن، وزگەلەردى دە رەنجىتپەيتىن، «ءوزىڭ ولمە، وزگەنى دە ولتىرمە» دەگەن قاعيدانى ۇستاناتىن، ۇلت پسيحولوگياسىن، مىنەز-قۇلقىن، سالت-ساناسىن، ءداستۇرىن جاقسى بىلەتىن ازامات تۇلعا تۇرۋى كەرەك.
جانە ءبىر ءتۇيىنى، كورجوۆالاردان قايىر بولماسا، ەل بولىپ، جۇرت بولىپ، مەملەكەت بولىپ، كوشى-قوننىڭ وتانداستار قورىن قۇرۋ اۋاداي قاجەت.
ءقازىر نە كوپ، سان ءتۇرلى قورلار كوپ. ال مىناۋ سولاردان شوقتىعى بيىك ، مۇددەسى بيىك تاعدىر شەش قور بولۋى ءتيىس. بۇل قورعا قولعابىس ەتەر كۇش — يگى جاقسىلار، قازىرگى داۋلەتتىلەر، ۇلتقا جانى اشيتىن فيرمالار، بانكيرلەر بولعانى ابزال. ەلگە ورالعان اعايىنعا جىلۋ بەرۋ اتا-بابامىزدىڭ ادامگەرشىلىك ءداستۇرى. جىلۋ بەرۋ — قايىر-ساداقا ەمەس، اعايىننىڭ جانىن جىلىتۋ،ۇياسىن جىلىتۋ دەگەن ۇعىم. سوندا ەرتەڭ سەن جاۋراساڭ، ول سەنى جىلىتادى. ۇلتتىڭ بىرلىگى، باۋىرمالدىعى وسىندايدان قۇرالادى.
مەن ايتىپ جەتكىزە الماعاندى مەنىڭ ارىپتەس ىنىلەرىم، وسى ساپاردا بىرگە بولعان جازۋشى، جۋرناليستەر: «جۇلدىز» جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى مۇحتار مىرزا، جازۋشى قابدەش مىرزا، «انا ءتىلى» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى جارىلعاپ مىرزا، «قازاق ەلى» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى باقىت مىرزا، «قازاق ادەبيەتى» گازەتىنىڭ بەلدى قىزمەتكەرى دۋمان مىرزا، «ازاتتىق» راديوسىنىڭ قازاقستانداعى ءتىلشىسى باتىرحان مىرزا جانە باسقالار تولىقتىرار. ويتكەنى جاياۋدىڭ شاڭى شىقپاس»، جالعىزدىڭ ءۇنى شىقپاس». ماسەلەنى كوپ بولىپ كوتەرسەك، قالشيعان قارا تاس تا ءجىبيتىن شىعار.
كامال، مەنىڭ «كىرلەگەن ءدۇربىنى كىم تازارتادى؟» دەگەن سوڭعى حاتىما جاۋاپ جازباي جاتىرسىڭ. كۇتەمىن.
شەرحان مۇرتازا
16–شىلدە، 1997 جىل
You Might Also Like
-
ح.دوسمۇحامەدوۆ اتىنداعى اتىراۋ ۋنيۆەرسيتەتى ستۋدەنتى رەيمشايەۆا جانىلاي بيسەنبايەۆنا
