Бай, байлық, сараңдық, кедейлік, мұқтаждық туралы мақал-мәтелдер
Ер қолында мал тұрмайды,
Елек ішінде су тұрмайды.
*** *** *** ***
Бай аузында семіз сөз.
*** *** *** ***
Құзғын ас таңдамайды.
*** *** *** ***
Қарғаның бір көзі оқта, бір көзі боқта.
*** *** *** ***
Көз бір уыс топыраққа тояды.
*** *** *** ***
Алтын тыққан адам аштан өлер.
*** *** *** ***
Аласыға алтау аз,
Бересіге бесеу көп.
*** *** *** ***
Көтере алмаған қосып арқалайды.
*** *** *** ***
Түйе сойған, ешкі сойғаннан дәметіпті.
*** *** *** ***
Қас екеніңді қабағыңнан танимын,
Сараң екеніңді табағыңнан танимын.
*** *** *** ***
Өзі сұрағаннан сарқыт дәметпе.
*** *** *** ***
Сараң да бір, сасық су да бір.
*** *** *** ***
Етпен қарның тоқ,
Ниетпен жаның тоқ.
*** *** *** ***
Өзі тоймастың көзі тоймас.
*** *** *** ***
Екі сараңның қолы бір-біріне әрең жетеді.
*** *** *** ***
Алаған қолым береген.
*** *** *** ***
Сараңның қолы қалтырауық.
*** *** *** ***
Қас сараң өз тамағын өзінен тығады.
*** *** *** ***
Сараңның асы піскенше, таудың тасы піседі.
*** *** *** ***
Соқырдың бидайын өзіне қуырып беріп.
*** *** *** ***
Берместің асы піспес,
Қазаны оттан түспес.
*** *** *** ***
Сараңдық ауылдастан жұғады,
Я бауырластан жұғады.
*** *** *** ***
Қолы ашықтың — жолы ашық.
*** *** *** ***
Берместің сылтауы көп.
*** *** *** ***
Иттен сүйек қарыздар.
*** *** *** ***
Өзі тойса да көзі тоймайды.
*** *** *** ***
Жетімнің қарны жетеу.
*** *** *** ***
Табақты үйдің тауығы —
Қос жұмыртқадан туады.
*** *** *** ***
Сараң асын бермейді,
Көзінің жасын береді.
*** *** *** ***
Сараңнан сарқыт жегенше,
Иттен тартып же.
*** *** *** ***
Алтын көрсе періште жолдан таяды.
*** *** *** ***
Жыланға түк біткен сайын қалтырауық болады.
*** *** *** ***
Екі тышқан бір байдың жұртына таласыпты.
*** *** *** ***
Ақылды арын қорғайды,
Сараң малын қорғайды.
*** *** *** ***
Жақсыны арман аздырар,
Жаманды құлқын тоздырар.
*** *** *** ***
Жақсы — арына құл,
Жаман — малына құл.
*** *** *** ***
Жебір түйе жабуын жер.
*** *** *** ***
Түлкі түсінде тауық көреді.
*** *** *** ***
Алмақтың да салмағы бар.
*** *** *** ***
Аузы қисық болса да, байдың баласы сөйлесін.
*** *** *** ***
Бай — балпаң келер,
Жарлы — жалаң келер.
*** *** *** ***
Барыңа шүкір ет, жоғыңа сабыр ет.
*** *** *** ***
Біреуге мал қайғы, біреуге жан қайғы.
*** *** *** ***
Малы жоқ деп ерден түңілме,
Егіні жоқ деп жерден түңілме.
*** *** *** ***
Бай мақтанса табылар,
Кедей мақтанса шабылар.
*** *** *** ***
Жоқтық ұят емес,
Байлық мұрат емес
Байдың қатыны өлсе, төсек жаңғырар,
Жарлының қатыны өлсе, басы қаңғырар.
*** *** *** ***
Жарлы болсаң да арлы бол.
*** *** *** ***
Бірінші байлық — денсаулық,
Екінші байлық — ақ жаулық,
Үшінші байлық — он саулық
*** *** *** ***
Есіктегі ебейді кейбір тоқал жебейді.
*** *** *** ***
Біреу тойып секіреді,
Біреу тоңып секіреді.
*** *** *** ***
Ағайының бай болса — шайнағаның май болар.
*** *** *** ***
Тоқтығында жараспаған,
Аштығында қараспайды.
*** *** *** ***
Бай бауырын танымас,
Сауда досқа қарамас.
*** *** *** ***
Ашаршылықта бай баласы бірінші өледі.
*** *** *** ***
Жарлы байғұс жаманар,
Жаманар да қуанар.
*** *** *** ***
Нені кем тұтсаң, соған жар боларсың.
*** *** *** ***
Несие ет жесең,
Сүйегі ішегіңді жыртар.
*** *** *** ***
Аш бала
Тоқ баламен ойнамайды,
Тоқ бала
Аш болам деп ойламайды.......
*** *** *** ***
Жіп жіңішке жерінен үзіледі.
*** *** *** ***
Асы жоқ үйді ит те сүймейді.
*** *** *** ***
Аштың ақылы тамағында.
Жаяудың ақылы табанында.
*** *** *** ***
Қарны ашқанға
Қара талқан майдай көрінеді.
*** *** *** ***
Күші жоқ ит те жүгірмес.
*** *** *** ***
Төреге ерген ер-тоқымын арқалар.
*** *** *** ***
Аспанна кигіз жауғанда,
Сорлыға ұлтарақ та тимепті.
*** *** *** ***
Адасқанға — жұлдыз айдай,
Қарны ашқанға — көже майдай.
*** *** *** ***
Тоңған тонын мақтайды,
Адасқан жолын мақтайды.
*** *** *** ***
Алпыс қарсақ ат болмас.
*** *** *** ***
Қысқа жіп күрмеуге келмес.
*** *** *** ***
Ай бетінде де дақ бар.
*** *** *** ***
Қасық тары ботқа болмас,
Ботқа болса да жұртқа жетпес.
*** *** *** ***
Жоққа жүйрік жетпейді.
*** *** *** ***
Мысық жоқта тышқан төбеге шығады.
*** *** *** ***
Жоқ болса, тұз да қат.
*** *** *** ***
Ұста пышаққа жарымас,
Етікші етікке жарымас.
*** *** *** ***
Балықшының аты шөлден өледі.
*** *** *** ***
Балық жоқ та бақа да балық.
*** *** *** ***
Сауыны аздың жазы қысқа.
*** *** *** ***
Етік жамағанды көрдік,
Тақия жамағанды көрмедік.
*** *** *** ***
Құсы жоққа тұрымтай
Сұңқармен тең
Аты жоққа қотыр тай
Тұлпармен тең.
*** *** *** ***
Басқа түссе — баспақшыл.
*** *** *** ***
Жоқшылық жомарт елдің қолын байлар.
*** *** *** ***
Кедей менен бай жолдас болмас,
Қасқыр менен қой жолдас болмас.
*** *** *** ***
Қасқыр ішігі бар кісі
Жолдасының тоңғанын білмес.
*** *** *** ***
Қойың болмаса, байлыққа ойың болмасын.
*** *** *** ***
Жуан жіңішкергенше, жіңішке үзілер.
*** *** *** ***
Жаяушылық тартқанда,
Жүрмес есек ат болар.
Қарын қатты ашқанда,
Қара талқан қант болар.
*** *** *** ***
Жарлылығын жасырған жарымас.
*** *** *** ***
Ақша ашпайтын құлып жоқ.
*** *** *** ***
Ақшада көз жоқ.
*** *** *** ***
Арық атқа қамшы жау,
Жыртық үйге тамшы жау.
*** *** *** ***
Ит арық болса ауылдың намысы.
*** *** *** ***
Тар киім — тозғақ.
*** *** *** ***
Түк таппаған тұз жалар.
*** *** *** ***
Жұтаған шүкірге тоймайды.
*** *** *** ***
Барлық жарастырады, жоқтық таластырады.
*** *** *** ***
Тамыр тартқан тарықпас.
*** *** *** ***
Аш атасын тыңдамас.
*** *** *** ***
Түйесі жоқ ауылға тайлақ атан көрінеді.
*** *** *** ***
Кедейге өлең айтқан да — шығын.
*** *** *** ***
Қалтасында тиыны жоқ, түйенің тісін ашып көреді.
*** *** *** ***
Еліктің мойнын оқ кеседі,
Ердің мойнын жоқ кеседі.
*** *** *** ***
Қарны ашқанға қара нан да май татыр.
Шөлдегенге қара су да бал татыр.
*** *** *** ***
Базар бай, алушы кедей.
*** *** *** ***
Базар ақшалыға базар, ақшасызға назар.
*** *** *** ***
Қарыз қатынас бұзады.
*** *** *** ***
Адамды тарлық шынықтырады,
Адамгершілікті барлық ұмыттырады.
*** *** *** ***
Тіленшіге жел қарсы.
*** *** *** ***
Бай атқа мінсе құтты болсын дейді,
Кедей атқа мінсе қайдан алдың дейді.
*** *** *** ***
Байға жағынамын деп жарлының тоқтылы қойы шығыпты.