InfoHub Logo

Си Цзиньпин Қазақстанға ауылдағы туыстан да жиі келеді деген сөз ел ішінде әзілге айналғанымен, бұл Қытай мен Орталық Азия арасындағы қатынастың қаншалықты тығыз екенін көрсетеді. Соңғы жылдары ҚХР басшысы Астанаға бірнеше рет келіп, маңызды саммиттерге қатысып жүр. Енді алдағы уақытта Астанада өтетін “Орталық Азия – Қытай” екінші саммиті осы қатынастардың жаңа бағытын айқындап бермек.

Визасыз режим – сенім мен сауданың белгісі
Қытай бірнеше Орталық Азия елдерімен, оның ішінде Қазақстанмен визасыз режимді енгізіп үлгерді. Бұл туризмді, іскерлік сапарларды, оқу және мәдени байланыстарды жеңілдетіп отыр. Экономикалық сарапшылардың пікірінше, визасыз режим екіжақты сауда көлемін айтарлықтай арттыруға мүмкіндік береді.

Ортақ су ресурстары – күрделі, бірақ қажет мәселе
Су мәселесі – Орталық Азиядағы ең сезімтал тақырыптардың бірі. Қытай мен Қазақстан арасында Іле мен Ертіс өзендері бойынша су ағысының әділ бөлінуі, экологиялық қауіпсіздік сияқты мәселелер күн тәртібінде тұр. Осы саммитте бұл тақырып жабық есік жағдайында талқылануы ықтимал. Аймақтық тұрақтылық үшін бұл – аса маңызды.

“Орта дәліз” – Қытай үшін балама жол
“Бір белдеу – бір жол” бастамасының аясында Орталық Азия транзиттік хабқа айналып келеді. Ресейге балама ретінде қарастырылатын Орта дәліз Қытай–Еуропа бағытындағы стратегиялық сауда жолына айналуы мүмкін. Қазақстан үшін бұл – инфрақұрылымға инвестиция тарту, логистика мен экспорт көлемін арттыру мүмкіндігі.

Бұл кімге тиімді?
Қытайға – саяси ықпалын күшейту және транзиттік артықшылық алу.
Орталық Азия елдеріне – нарыққа қол жеткізу, инвестиция тарту, жұмыс орындарын ашу.
Бірақ сарапшылар қарыздық тәуелділік, экологиялық қауіп, геосаяси теңсіздік қаупін де ескеруге шақырады.

Қытай мен Орталық Азия арасындағы байланыс жаңа сапалы кезеңге өтіп жатыр. Визасыз режим, ортақ су жүйесі, транзит дәліздері – мұның бәрі сырт көзге тек экономикалық жоба көрінуі мүмкін. Алайда бұл келісімдер аймақтың болашағына тікелей әсер ететін күрделі саяси шешімдерге айналуда.